3.1. Lokale heffingen

Transcriptie

1 3.1. Lokale heffingen Lokale heffingen worden onderscheiden in heffingen waarvan de besteding gebonden dan wel ongebonden is. De paragraaf lokale heffingen heeft betrekking op beide. Ongebonden lokale heffingen (OZB, hondenbelasting en precariobelasting) worden tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd. De besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. Gebonden heffingen, zoals de afvalstoffenheffing en rioolrechten, worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. De paragraaf Lokale Heffingen geeft inzicht in de diverse gemeentelijke belastingen en de consequenties daarvan voor de inwoners van Dordrecht en is als volgt opgebouwd: Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten (3.1.1). Woonlasten (lokale lastendruk), uitgangspunten en een vergelijking met steden met een vergelijkbare omvang en met de regio (3.1.2). Kwijtschelding van gemeentelijke belastingen (3.1.3). Overige lokale belastingen (3.1.4). Kostendekkendheid bouwleges (3.1.5) Overzicht gemeentelijke belastingopbrengsten De belastingopbrengsten, inclusief eigen gemeentelijke inkomsten zoals havengelden, zijn voor 2008 geweest (* 1.000): Belastingsoort Rekening Begroting Begroting Rekening Resultaat 2007 Prim Na wijz Algemene dekkingsmiddelen (ongebonden) Onroerende zaakbelastingen Precariobelasting Hondenbelasting Subtotaal Tarieven (gebonden) Rioolrechten Afvalstoffenheffing Leges burgerzaken¹ Parkeergelden (incl. naheffingsaanslagen) Havengelden Ambulante handel Begraaf- en crematierechten Leges bouwvergunningen Subtotaal Totaal ¹ De ingevoerde leges betreffen alle leges die binnenkomen bij de Stadswinkel, incl. rijksleges excl. overige opbrengsten. Procentueel aandeel per belastingsoort op totale belastingopbrengsten 2008 Procentueel aandeel belastingsoort 2008 Bouwleges 8% Begraaf- en crematierechten 4% Havengelden 5% Parkeergelden 11% OZB 31% Leges burgerzaken 5% Afvalstoffen 20% Overig 2% Rioolrechten 15%

2 Heffingen woonlasten (lokale lastendruk) Tot de woonlasten worden gerekend de OZB, rioolrechten en afvalstoffenheffing. De woonlasten vormen het grootste deel van de opbrengst uit de gemeentelijke heffingen en daarmee grotendeels de lokale lastendruk. Vanaf 2006 is de OZB heffing voor gebruikers van rijkswege in het kader van lastenverlichting afgeschaft. De ontwikkeling van de woonlasten in Dordrecht over de laatste vier jaren is weergegeven in onderstaande tabel (* 1): OZB-eigenaar 166,45 169,12 178,08 181,15 OZB-gebruiker 133,16 0,00 Rioolrecht-eigenaar 63,97 64,93 65,90 68,54 Rioolrecht-gebruiker 82,56 83,76 84,96 88,32 Afvalstoffenheffing 224,76 228,12 234,96 234,96 Ontwikkeling lokale lastendruk 670,90 545,93 563,90 572,97 % stijging/afname tov vorig jaar 4,9% -18,6% 3,3% 1,5% % stijging exclusief OZB-gebruiker (voor juist vergelijk) 1,5% % stijging woonlasten t.o.v. vorig jaar 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% OZB Rioolrecht Afvalstoffen Uitgangspunten heffingen woonlasten Bij de berekening van de woonlasten zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd. Er wordt uitgegaan van een eigen woning die wordt bewoond door een gezin. De gemiddelde woningwaarde in Dordrecht is per peildatum 1 januari In 2008 zijn de tarieven verhoogd met de volgende percentages: Onroerende zaakbelastingen + 1.5% Rioolrechten + 4,0% Afvalstoffenheffing + 0,0% Deze verhogingen zijn gebaseerd op het gemeentelijke tarievenbeleid. Algemeen uitgangspunt bij de OZB is een constante (reële) belastingopbrengst. Bij de vaststelling van de OZB tarieven richten wij ons op de opbrengst van deze belasting. Anders gezegd, als de waarde van een pand stijgt door periodieke herwaardering, dan gaat het tarief omlaag. In beginsel wordt gelijke tred gehouden met de inflatie (Consumentenprijsindex) zoals deze door het Centraal Plan Bureau wordt vastgesteld. Van de algemene lijn wordt afgeweken bij gebonden lokale heffingen zoals rioolrecht en afvalstoffenheffing waar de opbrengst gebruikt moet worden om de kosten te dekken. Vanaf 2005 geldt voor deze tarieven het uitgangspunt van kostendekkendheid. Uit bovenstaande tabel volgt dat de woonlasten in Dordrecht in 2008 met 1,5% zijn gestegen ten opzichte van het jaar daarvoor.

3 Toelichting op de componenten van de woonlasten Hieronder wordt een korte toelichting gegeven op de stand van zaken in 2008 op de volgende onderdelen: 1. Onroerende zaakbelastingen; 2. Rioolrechten; 3. Afvalstoffenheffing. 1. Onroerende zaakbelastingen (OZB) In 2008 zijn de aanslagen OZB inclusief de WOZ-beschikking opgelegd naar de zogeheten WOZ-waarde zoals die geldt op de waardepeildatum 1 januari Deze waarde wordt op grond van de Wet waardering onroerende zaken jaarlijks vastgesteld. De tarieven onroerende zaakbelastingen hebben zich per WOZ-waarde als volgt ontwikkeld (* 1): OZB (zakelijk) niet-woningen 4,91 4,97 4,87 4,75 OZB (gebruik) niet-woningen 3,92 3,98 3,90 3,81 OZB (zakelijk) woningen 2,76 2,80 2,68 2,53 Stijging 1,5% 2,0% 1,5% De tarieven van 2008 zijn neerwaarts bijgesteld ter compensatie van de gestegen WOZwaarden van woningen en niet-woningen door de herwaardering van de onroerende zaken. De opbrengst OZB over 2008 is nagenoeg gelijk aan de raming in de begroting. De lasten OZB eigenaar ( 181,15) kunnen berekend worden door de gemiddelde woningwaarde ( ) te delen door en te vermenigvuldigen met het betreffende tarief ( 2,53). 2. Rioolrechten Op de tarieven rioolrecht is kostendekkendheid het uitgangspunt. De raming van de opbrengst rioolrecht is met 4% verhoogd als gevolg van de vaststelling van het Gemeentelijk Rioleringsplan IV. Hierin is uitgaande van 100% dekkende tarieven tot en met 2015 een jaarlijkse tariefaanpassing voorzien van 4% met inbegrip van inflatiecorrectie. Ontwikkeling tarieven rioolrechten (* 1) Rioolrecht eigendom 63,97 64,93 65,90 68,54 Rioolrecht gebruik 82,56 83,76 84,96 88,32 stijging 1,5% 1,5% 4,0% De opbrengst 2008 is lager dan geraamd als gevolg van minder aansluitingen gebruik en eigendom 2008 ad en van een incidentele verrekening met voorgaande jaren ad waartegenover een voordeel staat van in verband met minder kwijtscheldingen. 3. Afvalstoffenheffing Op het tarief voor afvalinzameling en -verwerking is kostendekkendheid het uitgangspunt. Voor 2008 is het tarief niet verhoogd. Dit is mogelijk gemaakt door de totale kosten van afvalinzameling en verwerking niet te laten toenemen door onder andere een efficiency korting op de bijdrage aan Netwerk N.V., inzet van het dividend van Netwerk N.V. en verlaging van het verbrandingstarief door H.V.C. Ontwikkeling tarief afvalstoffenheffing (* 1) Tarief afvalstoffenheffing 224,76 228,12 234,96 234,96 Stijging 1,5% 3,0% 0,0% De opbrengst 2008 is lager dan geraamd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door: - het grotere beroep dat is gedaan op de kwijtschelding van In het verleden zat de afvalstoffenheffing in de eindafrekening van de Eneco. Waardoor in 2008 ook kwijtscheldingen over 2007 zijn gedaan omdat de eindafreke-

4 ning over 2007 pas in 2008 is verwerkt. Dit is voor een bedrag van geweest. Over 2008 resteert een overschrijding van ofwel 500 aansluitingen. De overschrijding op de kwijtschelding is structureel. Oorzaak is dat afvalstoffenheffing in het verleden in de eindafrekening van Eneco. Hierdoor was het minder duidelijk dat de mogelijkheid tot kwijtschelding aangevraagd kan worden. Nu wordt een aparte aanslag verzonden met een toelichtingsfolder waarin nadrukkelijk de mogelijkheid tot kwijtschelding wordt vermeld. - een verrekening met voorgaande jaren die incidenteel lager; - minder aansluitingen in 2008 ad Vergelijking andere gemeenten Om inzicht te krijgen in het algemene verloop van de hoogte van de woonlasten is het goed een vergelijking met andere steden in het land te maken. Jaarlijks wordt in opdracht van het Belastingoverleg grote gemeenten, een platform van 37 gemeenten met meer dan inwoners en alle provinciehoofdsteden, een zogeheten Belastingoverzicht grote gemeenten gemaakt. Het onderzoek is erop gericht de gemeentelijke tarieven, belastingopbrengsten, de belastingdruk en de woonlasten per gemeente te vergelijken. Het Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden (COELO) heeft over 2008 het overzicht gepresenteerd. In 2008 neemt Dordrecht de 30ste plaats in, evenals in Dat betekent dat in 29 van de grote gemeenten de lokale woonlasten hoger liggen. De gemiddelde verhoging van de woonlasten bedraagt in 2008 voor geheel Nederland 2,4%, voor de gemeenten 3%. Deze stijging komt grotendeels op het conto van de milieuheffingen, vooral het rioolrecht. Voor onze gemeente is de verhoging berekend op 1.5%. In vergelijking met een aantal gemeenten in het land, die van vergelijkbare omvang zijn, ontstaat voor de tarieven 2008 het volgende beeld (* 1) volgens COELO: Dordrecht Alkmaar Maastricht Haarlem Den Bosch Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing Totaal De gemiddelde woningwaarde is lager dan nu bekend is in verband met iets afwijkend berekeningsmethodiek door COELO. Een andere vergelijking van woonlasten kan worden gemaakt met de buurgemeenten. De woonlasten in 2008 in Dordrecht, Zwijndrecht, Papendrecht, Sliedrecht en H.I. Ambacht laten zich volgens COELO samenvatten in onderstaand schema (x 1): Dordrecht Zwijndrecht Papendrecht Sliedrecht H.I.Ambacht Gemiddelde woningwaarde OZB-eigenaar Rioolrecht eigenaar Rioolrecht gebruiker Afvalstoffenheffing Totaal Kwijtschelding Als een belastingplichtige als gevolg van financiële omstandigheden niet in staat is een belastingaanslag geheel of gedeeltelijk te betalen, kan gehele of gedeeltelijke kwijtschelding worden verleend. De regels voor het toekennen worden bepaald door de rijksoverheid. Deze regels komen erop neer dat kwijtschelding mag worden verleend aan belastingplichtigen die een inkomen hebben dat niet hoger ligt dan 90% van de bijstandsnorm. Gemeenten mogen hier in die zin van afwijken, dat deze inkomensgrens wordt verruimd naar 100% van de bijstandsnorm. De gemeente Dordrecht hanteert de zogeheten 100%-norm, wat betekent dat inwoners van Dordrecht met een inkomen op bijstandsniveau in beginsel voor kwijtschelding in aanmerking komen.

5 Gemeenten mogen wel zelf bepalen voor welke belastingen kwijtschelding wordt verleend. In Dordrecht kan kwijtschelding worden gevraagd voor de: Onroerende zaakbelastingen; Afvalstoffenheffing; Rioolrechten gebruikers/eigendom; Hondenbelasting; Leges huisvestingsvergunning en urgentieverklaring. Er wordt niet altijd meer gewacht tot een verzoek om kwijtschelding wordt ingediend. Belastingplichtigen met een ABW-uitkering of AOW die éénmaal kwijtschelding hebben ontvangen krijgen daarna geen aanslag meer. Overigens wordt voor zover mogelijk regelmatig getoetst of de financiële omstandigheden van de betreffende belastingplichtigen niet zijn gewijzigd. Door afschaffing van het gebruikerdeel van de OZB voor woningen per 1 januari 2006 is kwijtschelding voor gebruikers niet meer aan de orde. Kwijtschelding voor eigenaren komt nauwelijks voor. In het jaar 2008 zijn voor de volgende aantallen kwijtschelding verleend: Rioolrechten Afvalstoffenheffing Hondenbelasting Totaal Aantal Aantal Begroot Werkelijk De gemeente heeft geen gebruikerstarief voor het riool kleinverbruik voor alleenstaanden. Hiervoor is geen kwijtschelding nodig waardoor het aantal kwijtscheldingen voor rioolrecht afwijkt van die van de afvalstoffenheffing. Het budgettaire beslag dat in 2008 met de genoemde aantallen kwijtschelding was gemoeid, is als volgt: * Begroting Totaal Werkelijk waarvan 2008 voorgaande jaren Rioolrechten Afvalstoffenheffing Hondenbelasting Totaal Overige lokale belastingen Jaarlijks worden de overige belastingen en tarieven in principe verhoogd met de inflatie (consumentenprijsindex). Voor 2008 was deze geraamd op 1,5%. Bij de volgende inkomsten is een afwijking van meer dan ten opzichte van de begroting vastgesteld. Leges burgerzaken Aan legesinkomsten is voor meer ontvangen. De grootste voordelen zitten op de producten huwelijken en rijbewijzen. Parkeergelden (incl. naheffngsaanslagen) Aan parkeergelden is meer ontvangen. Het verschil is opgebouwd uit verscheidene beperkte positieve en negatieve resultaten op de opbrengstbudgetten van de verschillende parkeergarages, het straatparkeren en naheffingsaanslagen. Havengelden In het laatste halfjaar van 2008 is de algehele situatie in de sector transport en logistiek tengevolge van de wereldwijde economische crisis aanzienlijk verslechterd waardoor de inkomsten met zijn achtergebleven. Hierdoor hebben ook de Dordtse havens, in het bijzonder in het laatste kwartaal van 2008, te maken met teruglopende transportbewegingen, en een afname in de overslag van goederen. De haven van Dordrecht heeft minder laden/lossende schepen ontvangen waardoor de inkomsten van de havengelden drastisch zijn verlaagd. Over het geheel genomen in 2008 zijn de overslagcijfers met 8% gedaald. De verwachting is dat deze trend zich zeker nog in het eerste half jaar van 2009 zal voortzetten.

6 Begraaf- en crematierechten De inkomsten uit begraven en cremeren incl. asbestemmingen zijn per saldo circa hoger dan begroot. Dit wordt vooral veroorzaakt, doordat in het laatste kwartaal toch meer crematies zijn uitgevoerd dan de prognose liet zien. Als gevolg hiervan zijn ook de inkomsten uit asbestemmingen hoger dan begroot. Tot slot zijn de inkomsten voor het accommodatiegebruik (aula en koffiekamer) circa hoger dan begroot. Men boekt langere tijden in de aula en ook het consumptiegebruik neemt toe. Leges bouwvergunningen De opbrengst van de leges voor bouwvergunningen zijn hoger dan geraamd. Dit hangt samen met een aantal grote legesbedragen in het laatste kwartaal, waaronder een legesbedrag van van AM Wonen BZ Zuid-Holland Zuid en leges voor een vergunning voor Standic BV Kostendekkendheid bouwleges 2008 Bij de kadernota 2009 is een bijlage (nummer 2) opgenomen over de kostendekkendheid van de bouwleges in de periode De uitgangspunten bij deze berekening waren als volgt: Uitgangspunten met betrekking tot kostendekkendheid van de bouwleges Bouwleges dienen over meerdere jaren in de begroting en rekening kostendekkend te zijn. Bij bouwvergunningen kan sprake zijn van een lange doorlooptijd waarbij het moment van de werkzaamheden en legesopbrengsten in verschillende jaren kunnen vallen. Daarnaast kennen de bouwaanvragen een conjunctureel verloop. In tijden van hoogconjunctuur is meer werk; in tijden van laagconjunctuur minder. In (uitvoerings)kosten dient hier tijdig op geanticipeerd te worden. Niettemin kan hierin een vertraging optreden, in beide richtingen. Beide punten in ogenschouw nemend stellen wij voor de kostendekkendheid van bouwleges te beschouwen over een reeks van vier jaren en niet per jaar afzonderlijk. Kostendekkendheid is gedefinieerd als de totale (leges-)opbrengsten gerelateerd aan de totale kosten; De tarieven die leiden tot de bouwleges zijn gerelateerd aan de kosten die behandeling van de aanvraag met zich meebrengt. Er is sprake van tariefdifferentiatie omdat grote, complexe projecten meer tijd vragen. Niettemin stellen wij voor om kostendekkendheid te bezien over de totale opbrengsten. Kostentoerekening: wat mag? De VNG heeft een handreiking Kostentoerekening leges en tarieven. In de handreiking is opgenomen welke kosten wel en welke kosten niet ten laste van leges mogen worden gebracht. De kern hiervan is dat kosten die direct verband houden met de afhandeling van de aanvraag mogen worden toegerekend. Dit zijn bijvoorbeeld: Personeelskosten; Huisvestingskosten; Specifieke automatiseringskosten; Materiële kosten; (kapitaallasten gebruikte voertuigen, apparatuur voor buitendienstcontroles) Overheadkosten; (ondersteuning en management) Kosten in verband met de eerste handhavingcontrole Kosten die te maken hebben met de beleidsvoorbereiding, bezwaar- en beroepsprocedures, en alle handhavingacties na de eerste controle mogen niet toegerekend worden. Gerealiseerde lasten en baten met betrekking tot bouwvergunningen De conclusie op basis van de beschouwde periode is dat in totaliteit over de periode 2003 tot en met 2007 een nadelig saldo op de bouwvergunningen is gerealiseerd van gemiddeld per jaar. Wordt 2003 buiten beschouwing gelaten, dan resulteert een gemiddeld jaartekort van , met andere woorden er is nagenoeg sprake van kostendekkendheid over deze vierjarige periode. De onderstaande tabel vat de cijfers over de periode 2003 tot en met 2008 samen Baten lasten Resultaat Wordt naar de meerjarige gemiddelden gekeken, dan resulteert het volgende beeld.

7 Gemiddelde Resultaat (*) positief resultaat is voordeel, negatief resultaat een nadeel. Op basis van de eerste tabel is duidelijk dat 2003 qua resultaat een uitschieter is. Wordt een periode van vier jaar bekeken dan loopt elk jaar het gemiddelde resultaat dichter naar nul toe. Over de periode 2005 tot en met 2008 is het gemiddelde resultaat over de vierjarige periode voor het eerst positief: , dus (meer dan) kostendekkend. Gezien de kredietcrisis en de eerste ontwikkelingen in 2009 is het de vraag of het vierjarige gemiddelde over de periode nog steeds een positief beeld geeft. Deze vraag kan pas later in 2009 worden beantwoord. In 2008 is een voordelig begrotingsresultaat behaald op de inkomsten van de bouwleges (dus alle andere legessoorten uitgesloten en alleen kijken naar de inkomsten) van Dit hangt samen met een aantal grote legesbedragen in het laatste kwartaal, waaronder een legesbedrag van voor AM Wonen BZ Zuid-Holland Zuid en leges voor een vergunning voor Standic BV. De verwachting voor 2009 is dat door de kredietcrisis veel minder aanvragen voor bouwvergunningen zullen worden ingediend. Dit zal dan leiden tot het achterblijven van de legesopbrengsten in vergelijking met andere jaren en tot opzichte van de begroting. De ontwikkeling gedurende 2009 zal dan ook nauwgezet worden gevolgd in overleg met de Milieudienst Zuid-Holland Zuid. Bij de interimnota en 9-maandsrapportage zal de actuele stand en bijbehorende prognose aan de orde komen en mogelijk leiden tot begrotingsaanpassing.