BASISPRINCIPES HISTORISCHE IDEEEN PRIJSVRAAG WEGH DER WEEGEN

Transcriptie

1 IDEEEN PRIJSVRAAG WEGH DER WEEGEN De Wegh der Weegen is de weg van Utrecht naar Amersfoort, de huidige N237. De weg is in 1647 als plan ontwikkeld. Het doel van deze ontwikkeling was om rijke burgers naar de regio te lokken. Het landschap in die tijd bestaat uit woeste heidegronden. Hierdoor is het noodzakelijk om alle kwaliteit en allure planmatig aan te brengen. Het plan bestaat uit de weg die breed van opzet is met aan weerszijden drie rijen eiken. De kavels worden bij vestiging gratis uitgegeven in ruil voor aanleg en ondehoud van het aangelegen stuk weg. De kavels keren zich middels houtwallen van het landschap af en richten zich op de weg. Tussen de kavels liggen de zogenaamde sorties om te zorgen dat de kuddes schapen vrijelijk de weg kunnen oversteken en zo het gebruik van de heidegronden in takt laten. Een vrij eenvoudig en helder plan, dat als structuur op veel plekken nu nog goed herkenbaar is. Echter in de loop der tijd heeft het landschap zich ontwikkeld en zijn er ingrepen die de structuur van het raamwerk verstoren zoals vliegveld Soesterberg en de ontwikkeling van het dorp en de vestiging van verschillende zorginstellingen. Belangrijk is ook dat lang niet overal op de kavels een landhuis is gekomen. Er is bos aangelegd, er zijn villa s gebouwd en er is bedrijvigheid ontwikkeld. Deze invullingen hebben zich lang niet altijd gehouden aan de maat van de kavels en aan de opzet van het raamwerk. Vanwege het 100-jarig bestaan van Erfgoedvereniging Heemschut schrijft de provinciale commissie Utrecht de ideeënprijsvraag Wegh der Weegen uit, met als opgave ideeën te genereren voor een moderne invulling van de kavels. In dit document stellen we dat, als het raamwerk in takt is, feitelijk elke invulling van het kavel mogelijk is. Zeker zo lang deze functies geen hindercirkels kennen voor geluid of stank. De visuele overlast wordt al beperkt door het sterke raamwerk. Onze inzending kent daarom twee sporen. Ten eerste in de strip onderaan de pagina s laten we zien hoe het raamwerk is opgebouwd en welke verstoringen er hebben plaatsgevonden. We geven schematisch aan hoe het raamwerk weer hersteld kan worden en welke afwijkingen ten opzichte van het oorspronkelijke plan meegenomen kunnen worden. De invulling/ ontwikkeling van kavel 10 zuid zal tevens in die strip worden uitgewerkt. Ten tweede op het overige deel van de pagina s geven we eerst een beknopte landschapsanalyse en vervolgens een visie op de structuur van de Wegh der Weegen in het landschap. Daarnaast geven we een beeld voor de invulling van kavel 10 noord. Voor dit kavel geldt dat het op een unieke plek in het landschap ligt. Het vormt de koppeling tussen de twee belangrijkste ingrepen in het landschap, namelijk het vliegveld en het raamwerk van de Wegh der Weegen. Deze kavel vormt in ons plan het visite kaartje van de regio. 3 rijen eiken aan weerszijden van de weg 1 rij eiken aan weerszijden van de sortie Grondwal met eikenhakhout beschermt het kavel Lanen, sorties en houtwallen, landgoederen,bos en graan HISTORISCHE BASISPRINCIPES

2 LANDSCHAP EHS RECREATIE ZORG 1 Doorsnede van de weg; landhuis & akker 2 Doorsnede van een sortie; landhuis & productiebos HISTORISCHE BASISPRINCIPES akker 11,28 24,40 11,28 24,40 11, , ,28 18,80 11,

3 ZONERING Landschap In dit golvende landschap liggen twee grote cultuurlijke structuurelementen die op de hoogtelijnen reageren. Ten eerste de Wegh der Weegen die precies in de vouw van de hoogtelijnen ligt en gestaag omhoog loopt richting de Amersfoortse berg.ten tweede het vliegveld Soesterberg, waarvan de startbanen parallel aan de hoogtelijnen liggen. In het verlengde van de langste baan, de F16 baan, staan nog de lampen die de aanvliegroute markeren. Dit om de vliegtuigen naar de landingsbaan te begeleiden. Deze lampen staan dus gedeeltelijk op kavel 10 noord, waar de twee grote landschappelijke structuren bijelkaar komen. Uitgangspunt 1 Kavel 10 noord moet de verbinding tussen vliegveld Soesterberg en de Wegh der Weegen inzichtelijk maken en verbeelden. Ecologische HoofdStructuur (EHS) De natuur van de Utrechtse heuvelrug vormt een belangrijk onderdeel van de EHS. Rond het vliegveld wijkt de EHS uit en plooit zich er omheen en loopt vervolgens door over de heuvelrug, naar het aan te leggen ecoduct over de A12. Hierdoor wordt de verbinding over de heuvelrug naar het zuiden gelegd. Ten westen van het vliegveld Soesterberg ligt het ecoduct Beukbergen over de N237 die puur een bos verbinding vormt. Ten oosten van het vliegveld ligt de aftakking naar het ecoduct Boele Staal ook over de N237. Deze aftakking bedient zowel het heide- als het bosmilieu. Deze verbinding raakt aan het kavel 10 noord. Uitgangspunt 2 Kavel 10 noord geeft goede ondersteuning aan de EHS. Hier kunnen de verschillende EHS milieus wel recreatief beleefd worden, wat in de echte EHS verbindingszone een groot taboe is. Recreatie Vliegveld Soesterberg fungeert sinds 2009 niet meer als vliegveld. Het vliegveld vormt, naast de bossen, de heides, de stuifzandgebieden en de vele historische elementen, een belangrijke schakel in het recreatieve gebruik. De bijzondere ruimte van het vliegveld, de enorme maten van het asfalt en de enorme gebouwen maken dat het gebied recreatief aantrekkelijk is. Echter de bereikbaarheid van de landingsbanen is nog erg gering. Uitgangspunt 3 Het recreatieve netwerk wordt uitgebreid met een fietsroute over de landingsbanen van het vliegveld. Deze mogen niet het bijzondere grasland milieu verstoren. Kavel 10 noord als scharnierpunt tussen de twee grote landschappelijke structuren, vormt een belangrijke schakel in het netwerk door ruimte te bieden aan een overstap/ informatie / horecapunt, waarbij een duidelijke link gelegd wordt met het vliegveld. Houtwal ontbreekt Eikenlaan ontbreekt Sortie ontbreekt Weg slingert om historisch profiel Weg doorsnijdt kavels Zijwegen los van sorties VERSTORINGEN BASISPRINCIPES

4 Zorginstellingen Het idee dat een groene omgeving, heilzaam werkt, heeft er toe geleid dat op de heuvelrug en dus ook hier langs de Wegh er Weegen veel zorginstellingen zijn neergestreken. Dit heeft mede het imago van de regio bepaald. Voor een deel van hun klanten geldt dat ze niet voldoende herstellen en in deze omgeving moeten blijven wonen. Voor een ander deel van het clientele geldt dat zij van hieruit in de samenleving re-integreren. Uitgangspunt 4 Kavel 10 noord draagt bij aan het re-integratie proces van een aantal van de in de regio behandelde patiënten. Doorsnijding kavel Vanaf de A28, bereikt men de Wegh der Weegen via de Richelleweg, precies op de plek van een sortie. Door de komst destijds van vliegbasis Soesterberg werd de tegenoverliggende sortie afgesloten en de Van Weerden Poelmanweg op een willekeurige plek op kavel 10 noord aangelegd. Deze verstoring maakt dat de oude structuur moeilijk leesbaar is. Uitgangspunt 5 Sortie De Van Weerden Poelmanweg wordt verlegd zodat het past binnen het stramien van de Wegh der Weegen. sorties opgewaardeerd bebouwing breekt kruispunt open bedrijvigheid & hindercircels

5 Plantoelichting De Van Weerden Poelmanweg wordt verlegd. Hij komt in het verlengde te liggen van de Richelleweg, op de plek waar een sortie in het oude plan zit. Hierdoor ontstaat een rotonde en wordt het historische concept weer helder. Door de weg ten noorden van de rotonde onder de grond te laten zakken, is het mogelijk om het recreatieve en ecologische netwerk op goede wijze te laten doorlopen. Het kavel 10 noord wordt in zijn oude vorm hersteld en krijgt de historische opzet. Dit betekent dat het kavel volledig met een wal omgeven wordt en dat deze met bomen en heesters word ingeplant. Om de link te leggen tussen het historische raamwerk en het vliegveld is de landingsbaan denkbeeldig doorgetrokken. De lampen van de aanvliegroute zijn als een lijn diagonaal over het kavel doorgetrokken en staan in een strook heide met ongeveer de breedte van de landingsbaan. Deze lichtlijn en heidebaan vormen een eerste recreatieve attractie in dit kavel. Op het kavel staan veel bomen, deze bomen worden gebruikt voor het maken van een bouwwerk op het kavel. Het idee is dat de bomen op ouderwetse wijze worden gerooid en dat ze op het kavel zelf in een zagerij worden verwerkt tot balken. Dit werk geschied door mensen uit de diverse gezondheidsinstellingen uit de omgeving die baat hebben bij een re-integratie traject waarbij het leren van een ambacht en het weer leren functioneren in een baan behulpzaam is. Dit natuurlijk onder leiding van ervaren ambachtsmensen. Naast het rooien van de bomen zullen tevens weer nieuwe bomen ingeplant worden, zodat het beeld van een bomenplantage ontstaat. De bomen worden in heldere vakken passend binnen de symmetrische opzet van de 17e eeuw, terug geplant. Dit gebeurt met diverse soorten bomen maar wel telkens 1 soort in een vak. Hierdoor ontstaat een prachtig beeld van het verschil in groeiwijze en later wordt inzichtelijk hoe de verschillende boomsoorten verschillende houtsoorten opleveren. Het geproduceerde materiaal, de balken worden vervolgens op het terrein verwerkt om op de historische plek, centraal op de as van het terrein een gebouw te laten verrijzen. De vorm van het gebouw en de definitieve hoogte zijn onderwerp van nadere studie. Het gebouw is (gedeeltelijk) hoog genoeg om uitzicht te bieden over de landingsbaan. Daarnaast biedt het bouwwerk ruimte aan een recreatief knooppunt dat past in de het netwerk dat aan het ontstaan is in samenhang met het vliegveld en de aanwezige landgoederen, bossen heides en zandverstuivingen. Ons voorstel is dat op de diverse hotspots in deze omgeving, punten aanwezig zijn waarbij recreanten fietsen en skeelers kunnen lenen en deze op de andere punten weer inleveren en zo van het ene vervoer middel op het andere kunnen overstappen. Daarnaast biedt dit gebouw plek aan een horeca gelegenheid en een informatiecentrum dat de historie van de Wegh der Weegen behandelt. Natuurlijk gaan wij er van uit dat deze functies technisch zo aangelegd zijn dat ze qua milieubelasting geen impact hebben op de omgeving. Dus werken met zonne-energie en moderne vergistings-systemen voor het toilet e.d. Villa s aan de weg

6 De Wegh Der Weegen - oktober

7 De Wegh Der Weegen - oktober

8 Doorgaande routes op de plek van een sortie Minimaal een rij laanbeplanting versterkt de weg, optimaal 3 rijen Visueel onaantrekkelijke bebouwing afschermen met wal Markant, publiek gebouw op belangrijke kruisingen Reclame / adres, georganiseerd in ontworpen zuil, markeren de sorties HISTORISCHE BASISPRINCIPES OMGAAN MET VERSTORINGEN

9 1 Sortie regionaal verkeer 2 Sortie lokaal verkeer 3 Sortie langzaam verkeer 4 Sortie ecologisch 4 TYPEN SORTIES

10 Buiten is de historische opzet van het kavel te ervaren doordat een systeem van wandelpaden wordt aangelegd. Allereerst natuurlijk de centrale as, de manier om vanaf de weg bij de zagerij en het landhuis te komen. Aan de binnenkant van de wal komt rond het gehele terrein ook een wandelpad te liggen zodat ervaren kan worden hoe groot het terrein is. Daarnaast worden de diverse vakken met nieuw ingeplante bomen begeleid door wandelpaden, waardoor de formele opzet van het terrein versterkt wordt. De Architectuur & de Referentie Voordat hout normaal gesproken verwerkt kan worden moet het drogen. Om het te laten drogen wordt het gestapeld op een dusdanige manier dat er veel lucht tussendoor kan. Op de EXPO 2000 in Hannover, heeft de architect Peter Zumthor, deze stapelingstechniek gebruikt om een paviljoen te bouwen waar allerlei functies in gehuisvest waren. In dit paviljoen was 2800 kuub hout verwerkt in de vorm van balken. Deze balken zijn na de EXPO allemaal weer doorverkocht. Dit kon omdat het hele paviljoen gebouwd was zonder ook maar een gelijmde of getimmerde verbinding te maken. De hele constructie werd bij elkaar gehouden met staaldraden. De constructie was tevens goed in staat het krimpen en uitzetten van het hout te verdragen.