Van koerier tot glas. File transfer in de Broadcast-industrie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Van koerier tot glas. File transfer in de Broadcast-industrie"

Transcriptie

1 Van koerier tot glas File transfer in de Broadcast-industrie

2 Titel Van koerier tot glas, file transfer in de broadcast Industrie Uitgave ihkv het programma Nederland Digitaal in Verbinding. Nederland Digitaal in Verbinding (NDiV) stimuleert samenwerken met inzet van ICT in het Nederlandse MKB. Het Ministerie van Economische Zaken is initiatiefnemer en financier van het project. Syntens, het innovatienetwerk voor ondernemers, is één van de uitvoerende partners. Het brancheprogramma van NDiV richt zich op de mogelijkheden voor slim digitaal samenwerken bij brancheorganisaties en hun leden. Meer informatie op Verveelvoudiging en/of openbaarmaking van deze publicatie is niet toegestaan, behalve indien hiervoor schriftelijk toestemming is gekregen van Stichting immovator of van Syntens. Citeren is alleen toegestaan met bronvermelding. Aan deze publicatie is bijgedragen door: Kasper Fleer Arend-Jan Westerhuis Erwin Bos Petra Mardikjan Coördinatie en redactie: Frank Visser Freddy Otten Rob ten Siethoff Frank Visser Van koerier tot glas File transfer in de Broadcast-industrie Betrokken organisaties: DEZE PUBLICATIE IS MEDE GEFINANCIERD MET STEUN VAN HET EUROPEES FONDS VOOR REGIONALE ONTWIKKELING VAN DE EUROPESE COMMISSIE Productie: Ontwerp: BWS-Excelsior, Haarlem Print: All-in Printing, Haarlem Oplage: 200 De digitale versie van deze publicatie is ook te downloaden via of via alwaar ook hardcopies te bestellen zijn.

3 Inleiding Sinds haar ontstaat hebben er al vele veranderingen plaatsgevonden in de Broadcast-industrie, bijvoorbeeld van zwart/wit naar kleur en van een vier-drie verhouding naar breedbeeld en van SD naar HD. Met de komst van het digitale tijdperk werden er vele nieuwe technieken geïntroduceerd waarbij niet alleen veranderingen bij de consument, maar ook bij de gehele industrie daarachter noodzakelijk zijn. Een innovatie die al langer in de pijplijn zit is filebased uitwisseling van videomateriaal. Deze techniek is sneller, betrouwbaarder en flexibeler dan tapebased uitwisseling. Het interpreteren en transcoderen voor de vaak bestands-gebaseerde interne workflow kost momenteel meer tijd en geld dan nodig doordat niet elke organisatie op dezelfde manier handelt. Om optimaal gebruik te kunnen maken van filebased uitwisseling is het zaak de bestandsgebaseerde workflows van organisaties naadloos op elkaar aan te laten aansluiten. Het opstellen en naleven van een uitwisselingsnorm biedt hier een uitkomst. Inhoudsopgave Inleiding 4 Inhoudsopgave 5 Afbakening broadcast, (post-productie) en zenders 6 29 (post-)productiebedrijven 8 File transfer model 14 Middels deze publicatie willen NDiV en Dutch Media Hub deze innovatie stimuleren door in overleg met de industrie een voorstel te doen voor een dergelijke standaard. Er hebben bij meerdere partijen vraaggesprekken plaatsgevonden om te spreken over hun visie op uitwisseling van content. Er zijn tien grote partijen aan het einde van de Broadcast keten aangesproken. Daarnaast is er informatie over de werkwijze van kleinere partijen uit het NDiV project gebruikt om een goed beeld te kunnen geven van de huidige stand van zaken in de Broadcast-industrie. Dit rapport geeft een analyse van deze resultaten weer. Daarnaast is een document beschikbaar met de aanleverspecificaties die uit dit onderzoek zijn voortgekomen. Model: Content 16 Model: Connectiviteit 21 Model: Protocol 24 Model: Organisatie gouden regels voor file transfer golden rules for file transfer of broadcast program material 37 Conclusie 38 Literatuurlijst

4 Afbakening broadcast, (post-productie) en zenders Onderzoek NDiV en Media uitwisseling in de Broadcast-industrie Deze publicatie richt zich op de fase in het Broadcast-proces waarbij het materiaal opgeslagen wordt op een mediadrager om bewerkt te kunnen worden, verzonden kan worden en waar op willekeurige momenten een willekeurig deel van het materiaal bekeken kan worden. Of in andere woorden: videomateriaal met een eigen bepaalde tijdlijn die fysiek bewaard kan worden. In onderstaande afbeelding is die afbakening gevisualiseerd. Het project begint links op het moment dat het videomateriaal ingeladen is. In onderstaande figuur gebeurt dat onder het kopje acquisitie. Er moet een vrije keus blijven tussen de verschillende technieken van camerafabrikanten die gehanteerd worden om videomateriaal op een fysieke mediadrager te zetten. Op het moment van inladen kan de keuze gemaakt worden voor een ander formaat om het videomateriaal op te slaan dan de camera dicteert. Het project stopt op het moment dat de broadcasters het videomateriaal omzetten naar een broadcast-stream en het videomateriaal dus weer verbonden wordt aan een tijdstip. Ook stuurt een broadcaster videomateriaal naar de partij die het op internet publiceert. Deze vorm van distributie valt ook buiten deze publicatie omdat we niet langer te maken hebben met broadcast uitzendnormen, maar met internetvriendelijke formaten die afhankelijk zijn van wat de distributeur ziet als wensen van de consument. Een andere manier om videomateriaal in de broadcast-keten te krijgen is om aankopen te doen bij externe partijen. Deze aankopen geschieden soms via tussenpartijen, soms direct. Deze partijen stellen vaak hogere eisen aan de veiligheid van de transfer om hun videomateriaal uit de verkeerde handen te houden. De belangen van buitenlandse organisaties zijn niet afzonderlijk onderzocht. Aquisitie SBS RTL Publieke omroepen Externe partijen UBF DutchView +... Aankoop Buitenlands Binnenlands Post-Productie SBS RTL Publieke omroepen Externe partijen UBF DutchView +... Omroep SBS RTL Publieke omroepen EO VPRO +... Broadcaster SBS RTL Luxemburg NPO NDiV vraaggesprekken Om een volledig beeld van de Broadcast-industrie weer te geven zijn binnen dit rapport resultaten verwerkt van het onderzoek dat in het kader van het NDiV traject heeft plaatsgevonden. De gegevens voortgekomen uit dit NDiV traject worden in dit rapport in groengekleurde stijl weergegeven. Deze resultaten zijn afkomstig van interviews die in 2009 / 2010 zijn uitgevoerd onder 29 bedrijven uit het MKB. De enquete die onder deze 29 bedrijven is gehouden, is gebaseerd op de vragen die rezen in de primaire stakeholder sessie die in September 2009 heeft plaatsgevonden. In deze sessie kwamen vooraanstaande post-productie en broadcast organisaties samen om te spreken over problemen rondom file transfer. De interviews ihkv de vraaggesprekken zijn op dezelfde enquete gebaseerd zodat de resultaten consistent zijn. Nederland Digitaal in Verbinding (NDiV) helpt MKB-ondernemers op weg die slim digitaal willen samenwerken. Bijvoorbeeld door hen in contact te brengen met de juiste partners, collega s klanten en leveranciers. Dit NDiV deeltraject is een samenwerking tussen immovator en Syntens vraaggesprekken De resultaten in dit rapport komen onder andere voort uit vraaggesprekken die zijn uitgevoerd binnen het project. Dez worden in dit rapport in roodgekleurde stijl weergegeven. De ondervraagde organisaties staan hieronder weergegeven. Post productie Omroep Broadcaster Overig Dutchview TROS NPO Technicolor Post-productie United Broadcast EO RTL Nederland Facilities ParkPost Limburg1 Radio-TV SBS Broadcasting Tijdens de vraaggesprekken was er ruimte voor aanvullende informatie rondom het bedrijf en denkwijze van uitwisseling van videomateriaal. Limburg1 is binnen dit rapport tot omroep gerekend, hoewel deze partij ook post-producent en broadcaster is. Als er in het rapport gesproken wordt over omroepen of post-productie rekenen we SBS en RTL daar niet toe, tenzij anders aangegeven. Ze zijn hun eigen omroep en broadcaster tegelijk. In het ketendiagram in het hoofdstuk Afbakening zijn ze ook op die plekken weergegeven omdat ze de activiteiten wel degelijk hebben en de datastromen op deze manier duidelijk weergegeven kunnen worden. De selectie van deze organisaties vertegenwoordigt een groot gedeelte van de Broadcast-industrie. Doel is om van het eind van de broadcast-keten een totaalbeeld te kunnen schetsen van de huidige- en gewenste manier van uitwisseling van videomateriaal. De NPO, SBS en RTL zijn meegenomen omdat deze drie partijen het grootste zenderaanbod op de Nederlandse televisie vertegenwoordigen en daarom een belangrijke speler zijn bij het introduceren van nieuwe technieken. Verder is er onderzoek gedaan bij drie omroepen. De 6 7

5 TROS en de EO als publieke omroepen en Limburg1 als een grote regionale omroep. De resultaten van dit onderzoek zullen in dit rapport in de vorm van grafieken en tabellen gepresenteerd worden. Deze informatie zal altijd in roodgekleurde stijl weergegeven worden. 29 (post-)productiebedrijven 2 % Omzet verdeling % Plaats in de keten % 27 % In de Broadcast industrie heeft zich een keten gevormd van producenten, post-productiebedrijven, omroepen en zenders die gezamenlijk zorgdragen voor het bedenken, maken en uitzenden van programmamateriaal. In deze keten zijn rollen aanvullend aan elkaar, maar wordt er ook fel geconcurreerd tussen bedrijven, zowel groot als klein. In de sector hebben zelfstandigen altijd een belangrijke rol gespeeld. Deels omdat de industrie gewend is om naar behoefte freelancers in te huren, deels omdat creatieven zich moeilijk in een vaste organisatie laten binden. In het kader van het NDiV programma is onderzoek gedaan naar de structuur van de industrie om te bezien waar de belemmeringen liggen bij de digitalisering van de uitwisseling van programmamateriaal. Dit heeft tot een aantal belangrijke conclusies geleid die laten zien dat invoering van digitalisering in de gehele keten zowel oog moet hebben voor de belangen van de grote organisaties (standaardisatie) als die van de kleine (lage kosten), en dat die moeilijk te verenigen zijn. Uit een enquete uitgevoerd door Syntens onder 29 MKB bedrijven variërend van 1 tot 70 werknemers komen een aantal interessante bevindingen die hieronder kort behandeld worden middels grafieken die voor zich spreken. In deze interviews is niet met zenders gesproken, slechts met (post-)productiebedrijven. Een aantal punten in het kort: - driekwart van de ihkv NDiV geinterviewde bedrijven is klein - meer dan driekwart bestaat langer dan 10 jaar - de omzetverdeling tussen kort materiaal en lang materiaal is 50/50 - driekwart heeft xdsl of kabel, slechts een kwart heeft glasvezel - meer dan de helft van de bedrijven heeft meer dan 20 toeleveranciers, een kwart zelfs meer dan meer dan de helft van de bedrijven heeft meer dan 20 afnemers, een kwart zelfs meer dan % 34 % Ander lang materiaal Speelfilms Series Aantal afnemers Ander kort materiaal Commercials Infrastructuur Postproductie Producent grafische elementen Producent video Producent audio Zender, publicist Co-locatie Glasvezel Ethernet Kabel xdsl Aantal toeleveranciers Bedrijfsgrootte Hoe lang bestaat het bedrijf? > > 10 jaar 3 tot 10 jaar < 5 < 3 jaar 8 9

6 Sterktes: Kleine bedrijven zien flexibiliteit, hun expertise en dat ze weinig overhead hebben als hun belangrijkste sterkte. Grotere bedrijven vinden dat ze goed geïnformeerd en vooral goed georganiseerd zijn. Flexibiliteit wordt door grote bedrijven niet genoemd als sterkte t/m 99 positionering alles in huis / breed ervaring HD goed georganiseerd meer dan 100 tussen 10 en 20 meer dan 100 tussen 10 en 20 2 t/m 9 creativiteit innovatief tussen 50 en 100 tussen 20 en 50 tussen 5 en 10 minder dan 5 tussen 50 en 100 tussen 20 en 50 tussen 5 en 10 minder dan 5 1 t/m klein / weinig overhead goed geinformeerd / expertise flexibel Naast voorgaande harde gegevens die de bedrijven karakteriseren is ook gevraagd naar hun indruk van hun eigen sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen en is gevraagd naar hun indruk van ontwikkelingen in de productieketen. Interessant om te zien zijn de verschillen tussen de verschillende bedrijfsgroottes. Kennis Kosten Zwaktes: Kleine bedrijven zien hun klein zijn als een zwakte. Hoe groter het bedrijf, hoe meer organisatorische zwakten als een probleem wordt gezien. Investeringsmogelijkheden zijn zowel klein als groot een probleem en voor grote bedrijven is media management een mogelijk probleem, waarschijnlijk samenhangend met de hoeveelheid opdrachten en teamleden waardoor media management van groter belang is om te kunnen blijven functioneren. Beveiliging Connectiviteit 10 t/m 99 locatie Metadata Transferprotocollen Formaten 2 t/m 9 1 t/m 1 dataopslag / media management connectiviteit weinig technische kennis geen investeringsmogelijkheid organisatorische zwakten klein De vragen waarop de antwoorden in onderstaande grafieken zijn weergegeven zijn open gesteld. De open antwoorden zijn vervolgens gecategoriseerd. Om het overzicht te kunnen bewaren zijn alleen de top-x categorieen weergegeven waarmee tenminste 80% van het totaal van de antwoorden is afgedekt. Voor onderstaande grafieken zijn de bedrijven ingedeeld in drie grootteklassen: - 1 werkende (eenmansbedrijven) - 2 t/m 9 werkenden - 10 t/m 99 werkenden 10 11

7 Kansen: Vrijwel iedereen ziet kansen in digitalisering en nieuwe technieken, maar vooral de kleinere bedrijven. Grote bedrijven zien kansen in archivering als dienst en Europese expansie. Kleine bedrijven blijven dichter bij huis met vooral kansen in het aanhaken bij klanten en werken in een netwerkorganisatie. 10 t/m 99 kracht van cinema en HD europese expansie aanhaken bij grote klanten 2 t/m 9 archivering als dienst netwerkorganisatie en flexibiliteit kwaliteit bieden 1 t/m 1 benutten kennis en ervaring nieuwe technieken / digitalisering Bedreigingen: Zowel bedrijven van 2 t/m 9 als de grotere bedrijven zien instap van zzp-ers als een bedreiging. Opvallend is dat vooral eenmansbedrijven prijsvechters als een probleem zien, en dat daarbij is aangegeven dat dit ook niet-zzp-ers betreft, dus ook grotere organisaties die de prijs drukken om werk binnen te halen. Investeringen worden door eenmansbedrijven als bedreiging genoemd. Voor bedrijven van 2 t/m 9 is dat klanten meer zelf gaan doen een bedreiging. Concluderend kan gezegd worden dat bij digitalisering voor kleine en grote bedrijven hele andere aspecten van belang zijn. Kleine bedrijven zullen problemen ondervinden bij het verkrijgen van voldoende connectiviteit en voor hen zullen kosten van groot belang zijn. Zij kunnen niet de investeringen doen die grotere bedrijven wel kunnen doen. Voor grote bedrijven geldt vooral dat zij een voorsprong moeten houden op het gebied van kostenreductie en uitbreiding van mogelijkheden door digitalisering. Tegen de flexibiliteit van de netwerkorganisatie zullen zij niet op kunnen. Kwaliteit van de organisatie, certificeringen en degelijkheid in media management zullen onderdelen zijn waar zij zich in kunnen blijven onderscheiden. In het afspreken van standaarden die door de gehele keten van productiebedrijven tot zenders en van eenmansbedrijven tot grote bedrijven zullen kunnen worden gebruikt moet toegankelijkheid het belangrijkste criterium zijn. Mogelijk zal dit leiden tot nieuwe broker rollen om kleine bedrijven toegang te geven tot functionaliteiten waarvoor ze de investeringskracht niet hebben. Vermeden moet worden dat er een wildgroei ontstaat en iedereen alles moet kunnen waardoor voor iedereen de kosten zullen toenemen en er uiteindelijk geen standaard en geen efficiente werkwijze kan ontstaan. Om standaardisatie te bewerkstelligen en file transfer een kader te geven is het file transfer model opgesteld dat in het volgende hoofdstuk wordt behandeld en waaraan organisaties hun keuzes op het gebied van file transfer kunnen toetsen. meer distributiekanalen 10 t/m 99 2 t/m 9 1 t/m iedereen kan technisch alles zelf zzp-er met vollediger diensten meer HD aangeleverd afname productiekwaliteit kostenbesparing door efficientie ketenintegratie rollen filebased werken digitalisering keten 12 13

8 File transfer model Factoren Content Connectiviteit Organisatie Protocol De uitwisseling van videomateriaal laat zich in vier onderdelen definiëren. Het onderstaande kwadrant beschrijft die vier onderdelen welke noodzakelijk zijn voor de ontvangst en verzending van videomateriaal. Een uitwisselingstraject kan bijvoorbeeld op drie onderdelen overeenkomen en op één verschillen. Dit zal dan een effect hebben op de betrokken partijen. De interne factoren worden bruingekleurd weergegeven. De externe factoren worden groengekleurd weergegeven. De keuze van de vier interne factoren vloeit voort uit eisen die bedrijven aan uitwisseling stellen. Dit zijn de groengekleurde externe factoren binnen het model. De werking hiervan is het best uit te leggen met een voorbeeld. Wanneer men ervoor kiest content met behulp van een veelzijdig protocol te versturen, bijvoorbeeld FTP, dan komt dit de flexibiliteit voor het versturen van content ten goede. Dit omdat FTP immers een protocol is wat door vele verschillende applicaties en besturingssystemen ondersteund wordt. Dit maakt het protocol ook goedkoop om binnen een organisatie te implementeren. De externe factor kosten heeft dus bijvoorbeeld invloed op de keuzes die binnen de factor Protocol worden gemaakt. FTP File-Transfer software Koerier binnen Mediapark, een tape Digitale video in container (MXF) Digitale video in container (MXF) Digitale video op een DigiBeta tape 1Mbit xdsl, 4ms RTT 10Gbit Glasvezel, 1ms RTT Fietspad, 25 km/u, afstand 4km lang Computers Computers met betaalde software Digibeta machine FTP Aspera 1 Koerier op scooter Gemiddelde snelheid: 25km/u Veiligheid Kosten Content Organisatie Connectiviteit Protocol Flexibiliteit Koerier met auto, veel tapes Streaming video Digitale video op DigiBeta tapes Streaming video in Flash formaat Snelweg, 100 km/u, 40 km lang binnenwegen 50Km/u, 30 km lang 10Gbit Glasvezel, 1ms RTT Digibeta machine Streaming server/encoder Koerier in auto Gemiddelde snelheid: 70Km/h RTMP 2 Betrouwbaarheid Vakantiefotos brengen naar moeder Digitale foto s op een externe 80GB USB Harddisk Fietspad, 25 km/u 15 km Computer met USB Ik, op fiets Gemiddelde snelheid: 18km/u De externe factoren kunnen dus gezien worden als eisen vanuit een organisatie. Deze factoren oefenen invloed uit op de interne factoren, die op hun beurt de externe factoren beinvloeden. Wanneer een organisatie als eis stelt dat het verzendproces een hoge veiligheid dient te hebben dan kan dit een beperking in mogelijkheden op het gebied van connectiviteit en protocol hebben. In het geval van connectiviteit betekent heeft bijvoorbeeld een gesloten bedrijfsnetwerk tussen organisaties een hogere veiligheid dan het gebruik van het open internet. In bijgaande tabel is schematisch weergegeven wat de interne factoren van het model vertegenwoordigen

9 Model: Content Inzichten Videoformaat SD Binnen het onderzoek is naar voren gekomen welke videoformaten er bij binnenkomend videomateriaal gebruikt worden. Bij SD materiaal blijken D10/30 en D10/50 de meest voorkomende formaten. In de gesprekken met participanten zijn er onderwerpen boven tafel gekomen die als hinderend in de uitwisseling van materiaal gezien worden, zoals bijvoorbeeld het ontbreken van van een metadata standaard. Het ontwikkelen van een metadata standaard kan bijdragen aan het vereenvoudigen van de uitwisseling. Dit is echter een lang proces wat in het tijdsbestek van dit onderzoek niet te realiseren valt. Er is daarom gekozen slechts de inhoudelijke kant voor een mogelijk nieuwe standaard te belichten. Gaandeweg de gesprekken werd gesproken over nog een probleem dat speelt in de Broadcast-industrie. Dat is het verschil in geluidsniveau waarmee televisieprogramma s en commercials worden nabewerkt. Dit probleem uit zich vaak pas bij de televisiekijker thuis. De kijker ervaart daar verschillende geluidsniveaus bij de wisseling tussen commercials en televisieprogramma s. Ook dit onderwerp is geanalyseerd en hierbij is ook onderzoek verricht naar mogelijke oplossingen voor dit probleem. Dit probleem wordt in dit rapport omschreven als Loudness. Huidige situatie Hoeveelheid content Het einde van de keten is gedefinieerd in de grotere post-productie partijen, de omroepen, de broadcasters en andere facilitaire organisaties zoals terug te lezen in het hoofdstuk Afbakening. Van het gemiddeld aantal binnenkomende uren videomateriaal per week is dit de verdeling tussen SD en HD materiaal. Gemiddeld % HD Uur SD p/w Uur HD p/w Post-productie partijen 13,33% 357 uur 55 uur Omroepen 1,67% 182 uur 3 uur Broadcasters 20% 171 uur 43 uur Andere facilitaire organisaties 10% 45 uur 5 uur Er kan met deze gegevens gesteld worden dat HD in opkomst is. Helaas produceren de gesproken omroepen nog maar weinig content in HD. Broadcasters zijn de partijen die de meeste HD content ontvangen. Een gedeelte van dit videomateriaal is aankoop vanuit het buitenland. Percentage van bedrijven per categorie dat gebruik maakt van deze standaard D10/30 D10/50 Post-productie partijen 3 van 3 (100%) 2 van 3 (67%) Omroepen 1 van 3 (34%) 1 van 3 (34%) Broadcasters 3 van 3 (100%) 3 van 3 (100%) Andere facilitaire organisaties 1 van 1 (100%) 1 van 1 (100%) Totaal 8 van 10 (80%) 7 van 10 (70%) Omroepen produceren zelf programma s. Het opslagmedium van een camera is dan meestal het binnenkomende formaat, zoals XDCAM. D10/30 en D10/50 zijn formaten die voornamelijk voor halffabricaten en eindproducten gebruikt worden. SPOT, een overkoepelende organisatie van o.a. televisiezenders, heeft ervoor gezorgd dat vanaf 1 februari 2009 alle commercials voortaan elektronisch verzonden kunnen worden. Daarvoor is er een aanleverspecificatie voor elektronisch aanleveren van commercials opgesteld. Hierin wordt MXF D10/30 ook als norm gehanteerd. SBS, RTL, MTV en de Ster hebben deze elektronische aanleverspecificatie in gebruik genomen. (SPOT - Aanleverspecificatie SD Commercials, 2009) De aanlevering van materiaal aan de NPO is per 1 januari 2010 geheel filebased. De DDV is een systeem wat onder andere de aanlevering van televisieprogramma s voor publieke omroepen faciliteert. Per 1 januari 2010 is het voor de aangesloten omroepen van de NPO dus niet meer mogelijk om direct op tape aan te leveren. De NPO heeft hiervoor ook een aanleverspecificatie in het leven geroepen. Ook hier worden de normen D10/30 en D10/50 gehanteerd. (De Digitale Voorziening - Standaarden document, 2009) Videoformaat HD Percentage van bedrijven per categorie dat gebruik maakt van deze standaard XDCAM HD i50 Long GOP Post-productie partijen 3 van 3 (100%) Omroepen 1 van 3 (34%) Broadcasters 3 van 3 (100%) Andere facilitaire organisaties 1 van 1 (100%) Totaal 8 van 10 (80%) Voor HD is er ook onderzocht welke videoformaten er bij binnenkomend videomateriaal gebruikt worden. Bij HD materiaal blijkt XDCAM HD i50 Long GOP de meest voorkomende codec. Hieruit is op te maken dat bijna alle ondervraagde partijen regelmatig XDCAM HD422 ontvangen. Twee 16 1 Aspera is een softwareoplossing voor bestandsuitwisseling. Zie hoofdstuk Protocol 17 2 RTMP is een door Adobe ontwikkeld protocol voor het inzetten van Streaming video op internet.

10 omroepen ontvangen geen XDCAM HD422 omdat deze omroepen niet met HD materiaal werken. SPOT heeft sinds 1 april 2010 een derde versie van elektronische aanleverspecificaties voor HD gepubliceerd. In deze aanleverspecificaties wordt de norm XDCAM HD i50 gehanteerd. SBS heeft deze aanleverspecificaties al geïntegreerd in het werkproces. (SPOT - Aanleverspecificatie HD Commercials, 2010) Metadata Voor de aanlevering van commercials heeft de aanleverspecificatie van SPOT een model opgesteld voor metadata. Metadata wordt daar verstuurd met behulp van een XML bestand. Dit XML bestand bevat de essentiële velden voor het interpreteren van videomateriaal. Ook bevat dit XML bestand verwijzingen naar het MXF bestand wat het daadwerkelijke videomateriaal bevat. Voor commerciële zenders zijn er op dit moment bij de verzending van lang materiaal geen eisen gesteld aan de manier waarop metadata wordt verzonden. Alleen de NPO hanteert een metadata standaard bij de aanlevering van programmamateriaal, namelijk de benodigde metadata voor de DDV. Om intern de metadata op te slaan worden er vaak MAM-systemen gebruikt. MAM staat voor Media Asset Management. Deze systemen kunnen videomateriaal beheren en linken met bijbehorende metadata. In het onderzoek is naar voren gekomen dat de ondervraagde partijen zowat allemaal een eigen metadata standaard hanteren (DDV, Dutch Guild/ROOS, MAM-systemen). Organisaties ontwikkelen regelmatig vertaalsoftware zodat metadata voor andere systemen niet met de hand ingevoerd dient te worden. Loudness Bij ondervraagde partijen is nagegaan of ze op de hoogte zijn van het Loudness probleem en wat de omgang hiermee is. 10 % 30 % Ja, maar het zijn de commercials die problemen geven, niet onze programma's; 10% 40 % 10 % 10 % Ja, maar we luisteren naar de wensen van de klant; 40% Ja, we corrigeren dit handmatig in post-productie; 10% Ja, de apparatuur om Loudness te corrigeren is al aanwezig; 10% Ja, wij wachten op de EBU Recommendation; 30% Allereerst is in deze grafiek uit te lezen dat alle gesproken partijen het Loudness-probleem herkennen, al dan niet wanneer ze zelf televisie kijken. 40% van de gesproken partijen zegt naar de wensen van de klant te luisteren. Dit wil dus zeggen dat wanneer de klant, zoals een adverteerder, zijn materiaal zo hard mogelijk wilt laten afmixen de post-producent dit ook zal doen. Het zijn dan ook voornamelijk de post-productie partijen die deze 40% vormen. Één omroep geeft aan zelf geen luide programma s te produceren. Weer een andere partij zegt al apparatuur in huis te hebben om Loudness te kunnen corrigeren in de uitzendstraat, maar gaf aan deze nog niet te gebruiken zolang er geen goede regelgeving over bestaat. De broadcasters, die de 30% vormen, geven aan af te wachten op de EBU Recommendation, wat behalve het piekniveau van onderliggend geluid ook een gemiddeld niveau voor geluid zal definiëren. Wanneer dit advies precies wordt uitgebracht is helaas onduidelijk. De eerste richtlijn die gegeven was stond op eind April Tot op heden is er nog geen nieuwe datum gepubliceerd. Mogelijke oplossingen Videoformaat SD Bij het uitwisselen van SD videomateriaal kan er een goed voorbeeld genomen worden aan de verzending van commercials. Met name omdat dit traject al sinds 1 februari 2009 speelt. Post-productie bedrijven en andere organisaties zijn al gewend aan de nieuwe methode en werkwijzen voor het elektronisch verzenden van commercials. De aanlevermethode is dus geïmplementeerd. De norm daarbij is MXF D10/30. Een mogelijke oplossing zou zijn deze norm ook voor langer videomateriaal te gaan hanteren. De NPO heeft met de DDV D10/30 en D10/50 ook als norm opgesteld. De vraag blijft of er uit deze twee formaten één formaat moet worden gekozen of dat beide formaten beschikbaar moeten zijn. Videoformaat HD Voor het uitwisselen van HD videomateriaal is het probleem nog iets verser. Niet alle broadcasters hebben de aanleverspecificaties voor HD commercialaanlevering al geïmplementeerd. Wel begint het er op te lijken dat XDCAM 1080i50 de nieuwe standaard wordt. Van de ondervraagden krijgt in ieder geval 80% al XDCAM 1080i50 binnen. Dit zou dus een mogelijke oplossing zijn voor de aanlevering van langer HD materiaal. Metadata Een mogelijke oplossing voor het metadata probleem is het creëren van een standaard die alleen de basiselementen van het te verzenden materiaal bevat. Hierin zullen alleen de metadata velden beschreven moeten worden die cruciaal zijn voor de ontvangst en verzending van videomateriaal. Deze zouden bestaan uit een aantal technische velden om te kunnen controleren of het videomateriaal daadwerkelijk aan de standaard voldoet. Daarnaast zouden er inhoudelijke velden moeten zijn, wat het materiaal beschrijft, met voldoende informatie voor de uitzending daarvan. Een maximum van 20 metadata velden zou vastgesteld kunnen worden. Overige informatie kan als aanvullend gezien kunnen worden. Met deze methode kunnen organisaties deze standaard makkelijker implementeren doordat er minder vertaling hoeft plaats te vinden. Een andere metadata standaard kan worden gebruikt als basis voor de te nieuw vormen standaard. Kandidaat daarvoor is de Dutch Guild standaard. Verzending van deze metadata kan op meerdere manieren plaatsvinden. Één daarvan is het verzenden van de metadata in een separaat XML bestand. Een andere manier is om de metadata binnen de MXF container mee te sturen

11 Loudness Om het Loudness-probleem te kunnen elimineren zijn er verschillende oplossingen voorhanden. Zo zou Loudness in de uitzendketen gecorrigeerd kunnen worden. Op de NAB is Las Vegas is onderzoek gedaan naar apparatuur die Loudness kan corrigeren. Linear Acoustic is een partij die een oplossing biedt om Loudness te corrigeren in de uitzendstraat. De AERO.air(TV) is een Loudness manager die het gemiddelde geluidsniveau kan aanpassen. Wanneer deze apparatuur wordt geïmplementeerd zouden adverteerders de werkwijzen wellicht aanpassen om correctie van het materiaal te kunnen voorkomen. Een andere manier om met Loudness om te kunnen gaan is het implementeren van Loudness-meters in post-productie bedrijven. Werknemers hebben dan een referentie en kunnen het geluid net zo ver opschroeven tot het toegestane niveau. Zaak is dan wel dat er een niveau wordt gedefinieerd waaraan partijen zich zullen moeten houden. Dit wellicht in combinatie met correctieapparatuur zodat het niveau niet overschreden kan worden. De EBU-Recommendation zou daarvoor een richtlijn kunnen zijn. DK-Technologies, Dolby en Lineair Acoustics zijn onder meer partijen die dit soort meters ontwikkelen. De MSD1000C- LOUDNESS is een meter van DK-Technologies. Linear Acoustic biedt de LQ-1000 als Loudness meter. Beide meters voldoen aan de ITU-R BS.1770 standaard, wat een standaard is voor Loudness-metering. (DK-Technologies - MSD1000C-LOUDNESS) (Linear Acoustic - LQ-1000) Model: Connectiviteit Huidige situatie Op het moment is de Broadcast-industrie in een overgangsfase. Koeriers zijn er nog, maar de digitale snelwegen zijn aan een opmars bezig. Helaas zijn er nog bedrijven die geen andere uitwisselingsmethode hanteren dan koeriers. Uit het onderzoek wat in het kader van het NDiV traject is verricht zijn de volgende grafieken geconstrueerd om de huidige situatie weer te geven van uitwisselingsmethoden. Zendwijze Digitale aansluiting 15% 26 % 59 % Beide Internet Koerier 25 % 56 % 19 % Glasvezel Kabel xdsl De linker grafiek geeft weer welk percentage van de kleine post-productie huizen aangaf gebruik te maken van een digitale of fysieke methode om hun materiaal te verzenden. De rechter grafiek is een weergave van de aansluitingen die deze partijen hebben op de digitale infrastructuur. Het onderstaande staaf- diagram geeft de gemiddelde upload- en download-snelheden weer die de partijen voor hun verbinding voorhanden hebben ,5 19,4 19, ,4 8,5 6,2 0 xdsl Kabel Glasvezel Up Down De onderstaande grafieken geven weer op welke manier de grote post-productie huizen hun videomateriaal ontvangen (linker grafiek) en deze content hierna verzenden (rechter grafiek). Deze informatie is gehaald uit de vraaggesprekken die zijn afgenomen met deze partijen. Zoals te zien is stijgt het gebruik van de digitale uitwisselingsmethoden met 17%. Fysiek staat hier voor verzending via het wegennet tegenover de verzending met behulp van de digitale infrastructuur. De omroepen ontvangen 20 21

12 procentueel meer tapes dan de grote post-productie huizen versturen doordat ze ook videomateriaal ontvangen van elkaar, dmv nieuwe aankoop en direct van de kleinere post-productie huizen. Dit is in de onderstaande grafiek weergegeven. In deze grafiek zijn RTL en SBS ook als omroep meegenomen. Ontvangst Verzending 28 % Mogelijke oplossingen immovator heeft een project genaamd BreedNet onder zijn hoede. Dit project heeft als doelstelling bedrijven van een glasvezelverbinding te voorzien voor een vaste prijs met vaste specificaties. Dit doen ze door kabelaars te vragen om in te tekenen op postcodegebieden om daar volgens BreedNet specificaties glasvezel aan te bieden. BreedNet gecertificeerde verbindingen zijn open voor alle dienstenaanbieders met een snelheid van 100Mbit/s en tegen een beperkt tarief beschikbaar. BreedNet verzorgt de promotie en de toeleiding van bedrijven in dat gebied. Meer hierover is te lezen op de website van BreedNet. (immovator, 2010) (Breednet, 2010) 55 % 45 % Digitaal Fysiek Ontvangst van omroepen 60 % 40 % 72 % Digitaal Fysiek Conclusie Hoe verder in de keten richting uitzending, hoe verder men is in het versturen van videomateriaal met behulp van digitale infrastructuren. Puur kijkend naar het verschil in kosten van de verbinding is dit ook logisch. Een koerier wordt per transfer betaald en bij een digitale verbinding betaal je eens per periode een vast bedrag. Elk bedrijf heeft een internetverbinding en dus de mogelijkheid om daar gebruik van te maken om videomateriaal te versturen. Een ander bijkomend voordeel is dat een digitale verbinding niet afhankelijk is van menselijke werktijden. Ook is een digitale verbinding betrouwbaarder dan een fysieke verzending omdat er minder externe invloeden zijn die de aankomst van het materiaal vertragen of in gevaar kunnen brengen. Doordat technische kennis nodig is om in te breken op een digitaal systeem is ook de veiligheid van een digitale verbinding beter te garanderen dan dat van een fysieke verbinding. Digitaal Fysiek De broadcasters NPO en SBS krijgen van hun omroepen enkel nog via de digitale verbindingen het videomateriaal toegestuurd. RTL is op het moment nog niet zo ver, maar werkt hard om deze interne aanlevering ook te digitaliseren. Gewenste situatie De gewenste situatie wordt door de participanten van het project unaniem gezien als de situatie waarin de volledige achterliggende keten via glasvezel het videomateriaal aanlevert. Of deze verbinding via het open internet of via een gesloten verbinding plaatsvindt staat nog ter discussie. Beide hebben hun voor- en nadelen. Een gesloten verbinding kan veiliger zijn en voorspelbaarder. Een open internet verbinding is flexibeler en minder afhankelijk van gespecialiseerde diensten en daarmee kosteneffectiever

13 Model: Protocol Huidige situatie Zowel de fysieke- en digitale infrastructuren worden beide gebruikt, maar de digitale snelweg is aan een stevige opmars bezig. In combinatie met het gebruikte protocol is een poging gedaan de uitwisseling van videomateriaal weer te geven binnen de industrie. Het resultaat is te zien in de volgende afbeelding. filetransfersysteem aangeleverd te krijgen. In het geval van SBS is dat SmartJog. De grote post-productie partijen verzenden veel van hun materiaal via FTP. Dit gaat voornamelijk ten koste van tape en de filetransfersystemen zoals in de onderstaande grafieken is weergegeven. Het lagere gebruik van filetransfersystemen voor de verzending is verklaarbaar doordat de partijen waar het videomateriaal naartoe wordt gestuurd vaak een hoge bandbreedte en een lage round trip time hebben. Deze combinatie zorgt ervoor dat FTP een hoge doorvoersnelheid kan bereiken. Omdat een duidelijke stijging in gebruik is waar te nemen is Harddisk per koerier als een eigen protocol genoemd. Filebased workflow Enkele gesproken partijen uit de industrie geven aan dat er intern enkel nog filebased met videomateriaal gewerkt wordt. Een veel voorkomende oplossing is een centraal geplaatste server met een grote hoeveelheid aan opslagruimte. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van een tape-robot zijn. Ontvangst SBS 30 % Tapebased workflow Vooral bij de omroepen is er nog een tapebased workflow te vinden. Daarnaast heeft RTL nog een tapebased workflow. Ze zijn bezig om een volledige filebased workflow te implementeren met een gecentraliseerde server. RTL krijgt net als de andere broadcasters de commercials filebased aangeleverd. 50 % 20 % Filetransfersysteem FTP Tape DDV De publieke omroep heeft zelf een systeem in het leven geroepen voor de bestandsgebaseerde uitwisseling van videomateriaal met al haar omroepen. De digitale voorziening is een systeem gebaseerd op het FTP protocol. Naast de publieke omroepen hebben ook enkele externe partijen, zoals post-productie bedrijven en andere facilitaire organisaties direct toegang tot de DDV. Filetransfer systemen Buitenlandse studio s hechten veel waarde aan de veiligheid waarmee er met hun videomateriaal omgegaan wordt. Als deze veiligheid niet gewaarborgd kan worden is er een kans dat de content ook niet beschikbaar komt. Deze filetransfer systemen worden verder uitgewerkt in de paragraaf Mogelijke oplossingen van dit hoofdstuk. De kleinere post-productie partijen geven aan nog geen filetransfer systemen te gebruiken, maar enkel FTP en tape. Dit is weergegeven in onderstaand diagram. FTP is unaniem het meest gebruikte protocol via de digitale infrastructuren bij de in het kader van NDiV ondervraagde partijen. Slechts de software die gebruikt wordt verschilt naar persoonlijke voorkeur of gebruikt operating system. In onderstaande grafiek is tot slot weergegeven wat als reden wordt gezien om gebruik te maken voor een type verzending. Ontvangst post productie Verzending post productie 15 % % % Broadcast-stream De broadcasters creëren een broadcast-stream die via de kabelaars naar de huiskamer gaat. Zoals in de afbakening al werd aangegeven valt dit buiten de scope van dit project. 39 % 7 % Meerdere methoden Veel partijen hanteren meerdere methoden om videomateriaal te verzenden en te ontvangen. Deze methoden laten zich indelen in de digitale protocollen (FTP en andere filetransfer systemen) en de fysieke koeriers. De verhouding tussen deze methoden verschilt per partij en zullen hieronder in cirkeldiagrammen worden weergegeven. SBS geeft aan, zoals in onderstaand diagram weergegeven wordt, de helft van hun videomateriaal via een Harddisk Tape 33 % 2 % Filetransfersysteem FTP Harddisk Tape 57 % Filetransfersysteem FTP 24 25

14 Gewenste situatie Aquisitie Post-Productie Omroep Broadcaster De uitwisseling van videomateriaal binnen de industrie zou een stuk efficiënter kunnen zijn wanneer de uitwisseling op een enkele methode kan plaatsvinden en men bij meerdere partijen op dezelfde snelle, veilige en goedkope manier videomateriaal af kan leveren. FTP lijkt een goede oplossing te bieden in kosten en efficiency, maar net nu de kleine partijen er instappen gaan de grote partijen alweer door vanwege de gebreken van FTP over lange afstanden in combinatie met grote bestanden. SBS RTL SBS RTL SBS SBS Verzending post productie Publieke omroepen Publieke omroepen Externe partijen UBF Externe partijen UBF RTL RTL Luxemburg DutchView DutchView 59 % 41 % FTP Tape TEAM Technicolor +... Aankoop ParkPost Hoek en Sonépouse +... Publieke omroepen EO VPRO NPO TROS Reden verzendmethode Buitenlands WarnerBros Disney STER +... Paramount Legenda +... Binnenlands Shooting Star Endemol +... Filebased workflow Tapebased workflow DDV Filetransfer systemen Broadcast Stream Meerdere methoden Keten doorsnede Samentrekking partijen Partijen 26 27

15 Mogelijke oplossingen FTP In het buitenland zijn de problemen met FTP veel groter dan in Nederland het geval is. Hier zijn korte afstanden van kabels en grote bandbreedtes mogelijk. Uit het buitenland komen dan ook de oplossingen om filetransfers ondanks de invloeden van roundtriptime toch snel, veilig en betrouwbaar te laten verlopen. Deze systemen bieden dus oplossingen voor meer problemen dan wij met FTP hebben. FTP voldoet in Nederland over goede infrastructuren nog qua snelheid. FTPS FTP zelf is niet een veilig protocol en data verkeer kan makkelijk onderschept worden. Dit kan opgelost worden door versleutelde bestanden te versturen of gebruik te maken van het FTPS protocol. FTPS bied mogelijkheden om de handshakes evenals de data zelf te versleutelen. Pakketjes zijn zo een stuk moeilijker te onderscheppen en aan elkaar te linken. SmartJog SmartJog focust zich op veilig en betrouwbaar datatransport en richt zich met name op de film- en broadcast-industrie. Daarvoor maakt SmartJog gebruik van een alles-in-één oplossing waarbij het bedrijf zelf de hardware levert om het transport te realiseren. Ook claimt het bedrijf wereldwijde satelliet dekking te hebben om lange afstanden eenvoudig te kunnen overbruggen. Eis is daarbij dat er gebruik wordt gemaakt van een door SmartJog geleverd gesloten netwerk. SmartJog werkt dus niet over het open internet. De software maakt gebruik van een zelf ontworpen protocol dat acceleratie van transport bij hoge latency en wegvallende verbindingen bewerkstelligt. Redundatie van data wordt gewaarborgd door het opslaan van de gegevens op datacenters. De authenticatie van het transport wordt geregeld met behulp van hardware. Daarvoor wordt een dongle gebruikt, de SmartKey genaamd. Zodra aan beide kanten deze SmartKey aanwezig is kan de uitwisseling plaatsvinden. SmartJog biedt dus een end to end oplossing voor de uitwisseling van bestanden. Voor integratie in de workflow is er de SmartTools set. Deze set automatiseert stappen zoals het transcoderen van videomateriaal. Ook kent SmartJog nog een web-interface waar transfers gemonitord kunnen worden. Tot op heden is deze interface beperkt. Het instellingen van prioriteiten van transfers is bijvoorbeeld nog niet mogelijk. SmartJog belooft dit in de toekomst wel te gaan ondersteunen. Signiant Signiant biedt een softwareoplossing voor de uitwisseling van gegevens in de vorm van Agents met een op UDP gebaseerd protocol. Ook Signiant richt zich net als SmartJog voornamelijk op videomateriaal. Aan beide kanten kunnen Agents per verzending een prioriteit en een maximum aan bandbreedte opgeven. Hierboven kan een Central Media Manager geplaatst die een overzicht van alle transfers biedt. Dit geeft ruime mogelijkheden om transfers te managen en overflow te vermijden. Mocht er een zwakke schakel in de keten zitten, dan zal de software dit herkennen en aangeven in de verwachte aflevertijd. Signiant stelt geen eisen aan de te gebruiken connectiviteit. Signiant besteedt veel aandacht aan de integratie in de interne workflow van een organisatie. Het biedt een groot aantal Plug-ins voor transcodering, viruscontrole, routering, quality-checks en notificeringen. Verder is het mogelijk om zelf Plug-ins te creëren wat elke vorm van integratie mogelijk maakt. Signiant biedt ook de mogelijkheid materiaal door te sturen naar een SmartJog- of FTP server. Met behulp van de Central Media Manager kan er stap voor stap een route uitgestippeld worden dat het te verzenden of ontvangen materiaal zal moeten doorlopen. Aspera De oplossing die Aspera biedt voor filetransfer lijkt sterk op die van Signiant. Aspera richt zich echter niet op videomateriaal maar plaats zichzelf breed op het gebied van gegevensuitwisseling. Het is een op software gebaseerde oplossing die gebruik maakt van een zelf ontworpen en op UDP gebaseerd protocol onder de noemer Fasp. Er is een verscheidenheid aan server pakketten en clients die hier gebruik van kunnen maken. Aspera garandeert hoge snelheden bij hogere latency en packet loss op verbindingen. Tevens biedt Aspera een SDK waarmee integratie in bestaande applicaties kan worden bewerkstelligt. Bestaande Plug-ins zijn echter nauwelijks aanwezig. Wel is er een Avid Plug-in die de uitwisseling van media tussen Avid systemen met behulp van het Fasp protocol mogelijk maakt. Ook Aspera stelt geen eisen aan connectiviteit. SmartJog Signiant Aspera Doelstelling bedrijf Betrouwbaar, beveiligd en geaccelereerd datatransport. Focust zich op videomateriaal. Betrouwbaar, beveiligd en geaccelereerd datatransport, gecentraliseerd netwerk management en proces automatisering. Betrouwbaar, beveiligd en geaccelereerd datatransport. Richt zich op elke vorm van data. Focust zich op videomateriaal. Producten en diensten End-to-End oplossing. Levert complete dienst icm eigen Hardware en gesloten verbindingen. Server Server architectuur CDM Server voor overall server management, Agents als servers en exchange clients. Server Client architectuur Diverse server- en clientpakketten. SDK ook beschikbaar. Server Client architectuur 28 29

16 SmartJog Signiant Aspera Model: Organisatie OS Levert zelf servers draaiend op Linux kernel 2.6 met Debian Packaging System. Manager: CentOS, RedHat Linux, Windows 2003 Server, Windows 2008 Server. Agents: Zelfde als manager + AIX, Windows Vista, Windows XP, FreeBSD 6.3 en 7.0, Suse Linux 10.x, MacOS X 10.4 en 10.5, Solaris 9 en 10 Server: Windows 2000 t/m Windows 7, Mac OS X 10.3 t/m Mac OS X 10.6, Linux 32-bit, Linux 64-bit, Solaris 9 en 10, beperkt FreeBSD 6.2 t/m 7.2 Client: Zelfde als server Inleiding Bij de uitwisseling van videomateriaal hanteert elke partij werkwijzen om het materiaal tot een werkbaar product te verwerken. Post-productie bedrijven zullen binnenkomend materiaal in sommige gevallen moeten omzetten om te kunnen gebruiken in de editing-software. Organisatie is de factor die deze werkwijzen omschrijft. Ook zijn hierbij de eisen van belang die nodig zijn bij de uitwisseling van videomateriaal. Een vraag daarbij is: Wie bepaalt op welke manier het materiaal wordt verzonden? Daar komt ook de bijbehorende in- en uitleesapparatuur bij kijken. Organisatie is eigenlijk de overkoepelende factor voor de factoren content, connectiviteit en protocol. Deze keuzes worden voornamelijk binnen de organisatie gemaakt. Protocol en compatibility Integratie Connectiviteit Zelf ontworpen protocol met acceleratietechnologie bij hoge latency en wegvallende verbindingen. SmartTools voor workflow integratie, zoals transcoding en ingesting. Gesloten netwerk van SmartJog, zowel via satelliet als glasvezel. Op UDP gebaseerd protocol met fallback naar TCP of HTTP. Veel Plug-ins voor integratie in workflow, zoals transcoding, media verificatie, integratie met Video-editing software, maar ook koppeling met SmartJog. Tevens de mogelijkheid tot het programmeren van eigen Plug-ins in Signiant interface. Zowel open internet als gesloten bedrijfsnetwerk. Op UDP gebaseerd protocol, namelijk: Fasp met fallback naar HTTP. Zeer bescheiden aantal voorgeprogrammeerde Plug-ins voor integratie in workflow, zoals integratie in Avid. Tevens de mogelijkheid tot het programmeren van eigen Plug-ins. Zowel open internet als gesloten bedrijfsnetwerk. Huidige situatie Aparte afdeling Bij grotere organisaties kan het hebben van een aparte afdeling voor de verzending en ontvangst van videomateriaal voordelen hebben. Zo hoeven video-editors zich niet druk te maken over of het materiaal op de juiste manier binnenkomt en op de juiste manier verzonden wordt. De video-editors kunnen zich dan voor de volle 100% richten op het bewerken van videomateriaal. Bij de ontvangst van materiaal dienen er een aantal dingen gecontroleerd te worden, bijvoorbeeld of het materiaal rekening houdt met de limitaties van het kleurenspectrum van de broadcast-norm, of de metadata wel compleet is, of het materiaal geen virussen bevat en of het materiaal zelf eigenlijk wel compleet is. Deze handelingen kosten tijd. Er is onderzocht of de gesproken partijen inderdaad beschikken over een aparte afdeling. Uit de interviews blijkt dat 9 van de 10 gesproken organisaties een aparte afdeling hebben voor de afhandeling van verzending en ontvangst van videomateriaal. Gemiddeld werken er op deze afdeling 19 werknemers. De overige organisatie heeft geen aparte afdeling, maar daar zijn 25 werknemers verantwoordelijk voor deze werkzaamheden. De genoemde aantallen zijn gebaseerd op werknemers die hands-on hebben met het videomateriaal. Dit gaat dus niet om personeel dat binnen de afdeling andere organisatorische werkzaamheden uitvoert. Uit deze aantallen valt op te maken dat verzending en ontvangst van materiaal aardig wat werkwijzen vereist. Wanneer dit allemaal geautomatiseerd zou zijn zouden er in principe maar 1 of 2 werknemers op een afdeling nodig zijn die het proces dienen te monitoren. Prioriteit van transfers Security Op dit moment: Geen. In de toekomst zal de web-service van SmartJog deze functie wel bevatten. AES 256-bit encrypted transfers. Zowel aan ontvangst- als zendzijde. AES 256-,128- of 64-bit encrypted tra nsfers. Zowel aan ontvangst- als zendzijde. AES 128-bit encrypted transfers Apparatuur Voor de uitwisseling van videomateriaal is er altijd apparatuur noodzakelijk. Bij een fysieke verzendmethode (een tape per koerier) zal er altijd in- en uitleesapparatuur nodig zijn om tapes te kunnen voorzien van videomateriaal en deze vervolgens weer uit te kunnen lezen

17 Aanwezige in- en uitleesapparatuur Eisen ontvangst materiaal Eisen verzending materiaal % 10 % % 4 50 % 2 90 % 0 Digital Betacam Betacam XDCAM DVCAM HDCAM VHS BCN De leverancier; 10% Wij, als ontvanger; 90% Dat verschilt, maar meestal de afnemer; 10% De afnemer; 50% Wij, als leverancier; 40% In bovenstaande grafiek is de aanwezige in- en uitleesapparatuur bij organisaties weergegeven. Digital Betacam, Betacam en XDCAM zijn machines die bij bijna elke organisatie wel aanwezig zijn. De verklaring hiervoor is eenvoudig: deze machines worden nog regelmatig gebruikt, ook al vindt er ook via de digitale infrastructuur aanlevering plaats. De apparatuur komt nog altijd van te pas wanneer organisaties archiefmateriaal moeten inlezen. Ook is deze apparatuur noodzakelijk om ruw videomateriaal van camera s in te kunnen lezen. Conclusie is dan ook dat deze machines voorlopig niet zullen verdwijnen in de Broadcastindustrie, ook al gaat de gehele industrie over tot elektronische aanlevering. Bovenstaande grafieken tonen aan dat bij de ontvangst van materiaal de gesproken organisaties de eisen voor ontvangst zelf bepalen. Bij de verzending van videomateriaal ligt dit meer uiteen. Eisen verzending materiaal Eisen uitwisselingsmethode Bij de uitwisseling van videomateriaal zijn er minimaal twee organisaties betrokken. De ontvangende en verzendende partij. Één van deze partij zal de methode van uitwisseling moeten bepalen. In de meeste gevallen zal dat in overleg met de andere organisatie moeten gebeuren, want beide partijen moeten de uitwisselingsmethode ondersteunen. 57 % 43 % Wens afnemer Wens producent Het onderzoek dat in het kader van NDiV is uitgevoerd onder de kleine post-productie partijen toont de andere kant van de medaille. In bovenstaande grafiek is te lezen dat de afwegingen voor het verzenden van materiaal op veel verschillende gebieden plaatsvinden. Daar ligt de verhouding tussen de wens van de afnemer en de wens van de leverancier anders. De wens van de afnemer telt hier net iets vaker bij de keuze voor een verzendmethode. We kunnen dus concluderen dat organisaties die zich meer richting de acquisitie van videomateriaal bevinden minder invloed hebben op de verzendmethoden. Omzetting Wanneer het te versturen videomateriaal bij een organisatie binnenkomt kan het voorkomen dat men niet direct met het materiaal kan werken. In het geval van een fysieke verzending met behulp van een tape zal de tape bij de ontvangende partij eerst ingelezen moeten worden alvorens te kunnen gebruiken in bijvoor

18 beeld een editing omgeving. Op dat moment wordt de tape omgezet naar een videofile. Bij een verzending met behulp van een digitale infrastructuur kan het ook voorkomen dat deze omzetting plaats moet vinden. In dat geval blijft het videomateriaal nog steeds verpakt in een videobestand, alleen zal het formaat omgezet moeten worden. ontvangst van content verkleind worden en de daadwerkelijke tijd die het kost om videomateriaal van het moment van ontvangst en het moment waarop het ook daadwerkelijk bewerkt kan worden verkort worden. Meer informatie over de mogelijkheden op het gebied van workflow automatisering zijn te vinden in het hoofdstuk Protocol. Omzetting SD videomateriaal Omzetting HD videomateriaal 20 % 40 % 60 % 20 % 60 % Nee, het formaat blijft hetzelfde We werken niet met HD materiaal Ja, het wordt omgezet Nee, het formaat blijft hetzelfde Ja, het wordt omgezet In bovenstaande grafieken is te zien dat er zowel bij SD als bij HD videomateriaal regelmatig omzettingen plaatsvinden. Bij HD is dit contrast groter. Hieruit valt te concluderen dat er bij het gebruik van HD materiaal ofwel meer formaten omgaan ofwel minder compatibiliteit binnen deze formaten is. De partijen die met het onderzoek zijn aangesproken hanteren, een uitzondering daargelaten, allemaal intern onder andere D10-30 of D Dat betekent dat als er iets aangeleverd wordt, wat niet volgens die normering is opgeslagen, omgezet dient te worden. Dit gaat in alle gevallen op voor een tape per koerier en in enkele gevallen bij een digitale aanlevering. Deze omzetting kost tijd. Conclusie Videomateriaal wat een organisatie in komt of uit gaat is daar lang niet altijd klaar voor. Er dienen dan nog een aantal handelingen verricht te worden voordat het materiaal verstuurd kan worden. Hierbij moet er rekening gehouden worden met de verhouding tussen de zendende en ontvangende partij over de wijze waarop het materiaal verstuurd kan worden. Afhankelijk van de handelingen kan de tijd die het kost om het materiaal gereed te krijgen sterk oplopen. Dit heeft invloed op de bandbreedte waarmee het materiaal van organisatie A naar organisatie B verstuurd wordt. Mogelijke oplossingen De oplossingen die geboden werden in het hoofdstuk Protocol voor het efficiënter gebruik maken van de digitale infrastructuur bieden ook oplossingen voor de automatisering van de handelingen om materiaal gereed te krijgen voor verwerking. Zodoende kan de afdeling verantwoordelijk voor verzending en 34 35

19 10 gouden regels voor file transfer 10 golden rules for file transfer of broadcast program material 1 het file transfer model zoals beschreven in de publicatie Van Koerier naar Glas geeft je houvast bij het maken van keuzes, toets op: a. content b. connectiviteit c. protocol d. organisatie 2 SD: gebruik D10-30 of D10-50 in een MXF container 3 HD: gebruik XDCAM HD i50 Long GOP 50 in een MXF container 4 metadata: gebruik de subset van het Dutch Guild model van de ontvangende partij ( ihkv zal dit zich verder ontwikkelen 5 audio: stem met de bedrijven na je in de keten af of ze Dolby-E of 8 kanaals (2 stereo kanalen gebundeld met 5+1 discrete kanalen) audio willen ontvangen 6 vermijd omzetting en schaling van het videomateriaal in het proces 7 houd rekening met de tijd die het kost om te renderen, te kopieren en te verzenden en reserveer tijd voor retries 8 zorg er voor dat je uploadcapaciteit aansluit bij de eisen welke worden gesteld aan snelheid en betrouwbaarheid van aanlevering, indien snelheid van groot belang is denk dan aan glasvezel of andere externe up-down-symmetrische verbindingen van 100Mbit/ sec of meer 9 zorg er voor dat je een betrouwbare FTP server en client gebruikt, voor beveiligd verzenden gebruik je FTPS ( en controleer de volledigheid van de verzonden bestanden 10 mocht je veiliger, sneller en betrouwbaarder willen verzenden, gebruik dan commerciële UDP-gebaseerde systemen zoals Signiant, Aspera of Smartjog, maar stem dit vooraf af met de ontvanger Schakel in het geval van vragen of problemen een gespecialiseerd bedrijf in via Dutch Media Hub ( of neem contact op met het informatiepunt bij Syntens via 1 the exchange model as presented in the From Courier to Glassfiber publication gives guidance when making choices about file transfer: a. content b. connectivity c. protocol d. organisation 2 SD: use D10-30 or D10-50 in an MXF container 3 HD: use XDCAM HD i50 Long GOP 50 in an MXF container 4 metadata: use the Dutch Guild model subset that is used by the receiving party ( 5 audio: coördinate usage of either Dolby-E or 8 channel (2 stereo channels bundled with 5+1 discrete channels) with your customers 6 avoid conversion and scaling of content in the post-production process 7 allow for the time it takes to render, copy and sending content and take into account you might need time for retries 8 see that your uploadcapacity is sufficient for the demands for speed and reliability that your process requires, if speed is important consider glassfibre or other symmetrical connections of 100Mbit/sec or more 9 see that you use a reliable FTP server and client, for secure transfer use FTPS ( and check the integrity of content sent 10 should you want to transfer content safer, faster and more reliable then use a commercial UDP-based system like Signiant, Aspera of Smartjog, but agree on this in advance with the recipient In case of problems, contact a specialized company through Dutch Media Hub ( or contact Syntens via

20 Conclusie Literatuurlijst De Broadcast-industrie is sterk richting bestandsuitwisseling aan het innoveren. De tape wordt nog voornamelijk vanwege de bekendheid met het systeem en de onduidelijkheid over standaarden bij bestandsuitwisseling gebruikt. Het elektronisch uitwisselen van materiaal wint steeds meer terrein vanwege de toenemende snelheid en betrouwbaarheid. Doordat digitale infrastructuren en protocollen in een hoog tempo verbeteren zullen de voordelen van bestandsuitwisseling tegenover tapeuitwisseling in de toekomst steeds groter worden. - Breednet. (2010). Website van breednet. Opgeroepen op mei 13, 2010, van Website van Breednet: - De Digitale Voorziening. (2009, Juni 9). De Digitale Voorziening - Standaarden document. Retrieved Mei 20, 2010, from De Digitale Voorziening: Veel bedrijven kunnen winst in efficiency behalen als ze door middel van gestandaardiseerde bestandsuitwisseling hun workflow naadloos op die van andere partijen kunnen aansluiten. Dit wordt mogelijk gemaakt door filetransfer-protocollen die naast snelheid en veiligheid ook de mogelijkheden op integratiegebied bieden. De kleinere partijen zouden aansluiting kunnen vinden door de mogelijkheden die filetransfer software biedt om tegen lage kosten cliënts uit te delen. Integratie in de workflow is echter niet enkel afhankelijk van de verbinding en het protocol. Ook dient de content op een manier opgeslagen te zijn die beide partijen op dezelfde manier uitlezen en hanteren. MXF biedt de mogelijkheden om de veelgebruikte vormen van videomateriaal in Standard Definition (D10-30 en D10-50) en High Definition (XDCAM HD i50 Long GOP 50) op te slaan in combinatie met de juiste metadata. Op het gebied van connectiviteit is het zaak om ook kleinere partijen aan te sluiten op een glasvezelnetwerk. Zo zullen ook deze partijen baat hebben bij het filebased uitwisselen van materiaal omdat de snelheid tegenover een koerier dan ook daadwerkelijk gewaarborgd gaat worden. BreedNet is een goed voorbeeld om deze partijen tegen schappelijke prijzen aangesloten te krijgen op een glasvezelnetwerk. In tegenstelling tot een gesloten bedrijfsnetwerk biedt het internet de flexibiliteit om vanaf overal materiaal uit te kunnen wisselen. In het afspreken van standaarden die door de gehele keten van productiebedrijven tot zenders en van eenmansbedrijven tot grote bedrijven zullen kunnen worden gebruikt moet toegankelijkheid het belangrijkste criterium zijn. Mogelijk zal dit leiden tot nieuwe broker rollen om kleine bedrijven toegang te geven tot functionaliteiten waarvoor ze de investeringskracht niet hebben. Vermeden moet worden dat er een wildgroei ontstaat en iedereen alles moet kunnen waardoor voor iedereen de kosten zullen toenemen en er uiteindelijk geen standaard en geen efficiente werkwijze kan ontstaan. Om standaardisatie te bewerkstelligen en file transfer een kader te geven zijn het file transfer model en de 10 gouden regels opgesteld waaraan organisaties hun keuzes op het gebied van file transfer kunnen toetsen. - DK-Technologies. (n.d.). DK-Technologies - MSD1000C-LOUDNESS. Retrieved Mei 22, 2010, from DK- Technologies: - Dutch Media Hub. (2010). Website van de Dutch Media Hub. Opgeroepen op Mei 2010, 15, van Website van de Dutch Media Hub: - DutchGuild. (2008). Website van de Dutchguild of multi-media engineers. Opgeroepen op Mei 12, 2010, van Website van de Dutchguild of multi-media engineers: - EBU. (2002, Juli). EBU - MXF. Retrieved Mei 18, 2010, from EBU: - immovator. (2010). Retrieved Mei 19, 2010, from Linear Acoustic - AERO.air. (n.d.). Retrieved Mei 22, 2010, from Linear Acoustic: - Linear Acoustic. (n.d.). Linear Acoustic - LQ Retrieved Mei 22, 2010, from Linear Acoustic: - Nolet, F. (2010, Maart 4). Managing the movement of data. Dutch guild bijeenkomst, p SPOT. (2010, April 1). SPOT - Aanleverspecificatie HD Commercials. Retrieved Mei 21, 2010, from SPOT: %20v3.pdf - SPOT. (2009, Mei 5). SPOT - Aanleverspecificatie SD Commercials. Retrieved Mei 20, 2010, from SPOT: v1.6%20final% pdf 38 39

Project Owner. Project No. : 292866. Document No. : Date : 1-8-2010. Version : 4.0.

Project Owner. Project No. : 292866. Document No. : Date : 1-8-2010. Version : 4.0. Project Project Owner : De Digitale Voorziening : NPO Project No. : 292866 Authors : Gerco Bakker, Nick Ceton, Frans de Jong, Marcel Opsteegh Document No. : Date : 1-8-2010 Version : 4.0. Status : Definitief

Nadere informatie

Project Owner. Date : 3-6-2009. Version : 1.1

Project Owner. Date : 3-6-2009. Version : 1.1 Project Project Owner : Basisvoorwaarden DDV : NPO Date : 3-6-2009 Version : 1.1 Status : Definitief Revision History Revision Date By Description 0.1 11-2-2005 Dylan van Rijsbergen 0.2 14-2-2005 Dylan

Nadere informatie

3URMHFW 3URMHFW2ZQHU $XWKRUV. Gerco Bakker, Nick Ceton, Frans de Jong, Marcel Opsteegh 'RFXPHQW1R 'DWH 9HUVLRQ 6WDWXV

3URMHFW 3URMHFW2ZQHU $XWKRUV. Gerco Bakker, Nick Ceton, Frans de Jong, Marcel Opsteegh 'RFXPHQW1R 'DWH 9HUVLRQ 6WDWXV 'H'LJLWDOH9RRU]LHQLQJ 3URMHFW 3URMHFW2ZQHU De Digitale Voorziening Publieke Omroep 3URMHFW1R 292866 $XWKRUV 'RFXPHQW1R 'DWH 9HUVLRQ 6WDWXV Gerco Bakker, Nick Ceton, Frans de Jong, Marcel Opsteegh S-292866-023

Nadere informatie

Peelland ICT Online Back-up

Peelland ICT Online Back-up Peelland ICT Online Back-up Peelland ICT biedt volledig in eigen beheer online back-up aan. Hiermee voorzien wij onze klanten van de laatste nieuwe back-up mogelijkheden en technieken. Risico s conventionele

Nadere informatie

Independer.nl verhoogt efficiency met BizTalk Server

Independer.nl verhoogt efficiency met BizTalk Server Independer.nl verhoogt efficiency met BizTalk Server Door het proces tussen aanvraag en afsluiten van een verzekering te automatiseren, verloopt het sneller en is de kans op fouten sterk afgenomen. Independer.nl

Nadere informatie

Productbeschrijving Remote Backup

Productbeschrijving Remote Backup December 2015 Versie 1.4 Auteur : E.C.A. Mouws Pagina 1 Inhoudsopgave BusinessConnect Remote Backup... 3 Ondersteunde platformen... 3 Kenmerken... 4 Geografische dekking... 5 Minimaal dataverkeer... 5

Nadere informatie

Installatie Cloud Backup

Installatie Cloud Backup September 2018 Versie 2.0 Auteur : E.C.A. Mouws Pagina 1 Inhoudsopgave BusinessConnect Cloud Backup... 3 Minimale hardware-eisen... 3 Ondersteunde besturingssystemen... 3 Kenmerken... 4 Support... 4 Downloaden

Nadere informatie

Aanbevelingen

Aanbevelingen 10-10-10 Aanbevelingen 18 oktober 2010 - Amsterdam immovator Cross Media Expertisecentrum is mede gefinancierd met steun van het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling van de Europese commissie Ieder

Nadere informatie

Dicht het security gat - Microsoft SharePoint, OCS, en Exchange met Secure File Sharing Heeft uw organisatie ook een Dropbox probleem?

Dicht het security gat - Microsoft SharePoint, OCS, en Exchange met Secure File Sharing Heeft uw organisatie ook een Dropbox probleem? Dicht het security gat - Microsoft SharePoint, OCS, en Exchange met Secure File Sharing Heeft uw organisatie ook een Dropbox probleem? Executive summary Organisaties maken meer en meer gebruik van online

Nadere informatie

ADDENDUM ELEKTRONISCHE AANLEVERING BEHOREND BIJ TECHNISCHE TV VOORSCHRIFTEN ZOALS BEDOELD IN DE ALGEMENE VOORWAARDEN VAN MEDIACHOICE.

ADDENDUM ELEKTRONISCHE AANLEVERING BEHOREND BIJ TECHNISCHE TV VOORSCHRIFTEN ZOALS BEDOELD IN DE ALGEMENE VOORWAARDEN VAN MEDIACHOICE. ADDENDUM ELEKTRONISCHE AANLEVERING BEHOREND BIJ TECHNISCHE TV VOORSCHRIFTEN ZOALS BEDOELD IN DE ALGEMENE VOORWAARDEN VAN MEDIACHOICE. Deze addendum is qua technische specificaties ook van toepassing op

Nadere informatie

Om zelf een live stream op te zetten heb je een aantal dingen nodig:

Om zelf een live stream op te zetten heb je een aantal dingen nodig: How to: Live stream In dit document vind je een uitleg over live streaming video via het internet, tevens bevat het een stap voor stap beschrijving om zelf aan de slag te gaan. Het is bedoeld voor zaaleigenaren

Nadere informatie

SD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur. Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is.

SD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur. Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is. SD-WAN, de nieuwe IT- Infrastructuur Een functionele en technische uitleg waarom SD-WAN zo populair is. 01 Waarom SD-WAN Blz. 1 02 Uitleg SD-WAN Blz. 2 03 Functionaliteiten Blz. 3-4 04 Veilige toegang

Nadere informatie

TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN TELEVISIEPROGRAMMA S en COMMERCIALS.

TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN TELEVISIEPROGRAMMA S en COMMERCIALS. 06-12-2013 Aanleveren programma's aan RTV Rijnmond via FTP v2.3. Specificaties met betrekking tot video en audio: TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN TELEVISIEPROGRAMMA S en COMMERCIALS. Algemeen RTV Rijnmond biedt

Nadere informatie

Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie

Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie Werken zonder zorgen met uw ICT bij u op locatie Naast de mogelijkheden om uw programmatuur en gegevens bij Drie-O via Evy 2.0 in de cloud te hosten hebt u ook de mogelijkheid om uw ICT omgeving bij u

Nadere informatie

Start up Case. Sendcloud. Remi van Buul Soufian Touil Ellen Burghoorn 22-03-2015

Start up Case. Sendcloud. Remi van Buul Soufian Touil Ellen Burghoorn 22-03-2015 Start up Case Sendcloud Remi van Buul Soufian Touil Ellen Burghoorn 22-03-2015 Interne analyse Algemene informatie SendCloud SendCloud is opgericht in 2012 door Rob van den Heuvel, Bas Smeulders en Sabi

Nadere informatie

Productbeschrijving Remote Backup

Productbeschrijving Remote Backup Juni 2015 Versie 1.3 Auteur : E.C.A. Mouws Pagina 1 Inhoudsopgave BusinessConnect Remote Backup... 3 Abonnementen... 3 Kenmerken... 3 Beperkingen... 4 Geografische dekking... 4 Minimaal dataverkeer...

Nadere informatie

SMPTE 377M-2004: Material Exchange Format (MXF) File Format Specification

SMPTE 377M-2004: Material Exchange Format (MXF) File Format Specification Bijlage: ADDENDUM ELEKTRONISCHE AANLEVERING BEHOREND BIJ TECHNISCHE VOORSCHRIFTEN ZOALS BEDOELD IN ARTIKEL 1 VAN DE ALGEMENE VOORWAARDEN VAN [EXPLOITANT] 1 Algemeen [EXPLOITANT], hierna [EXPLOITANT], biedt

Nadere informatie

Rapport Vindbaarheid Rich Media Content

Rapport Vindbaarheid Rich Media Content Rapport Vindbaarheid Rich Media Content Versie 1.0 Datum 10 december 2009 SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma Het SURFnet/ Kennisnet Innovatieprogramma wordt financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie

Nadere informatie

Leza biedt gebruikers de mogelijkheid om pc s, laptops en servers te back-uppen en back-ups te herstellen.

Leza biedt gebruikers de mogelijkheid om pc s, laptops en servers te back-uppen en back-ups te herstellen. LEZA ONLINE BACKUP Servicedefinitie 1. Data-encryptie 2. Beveiligde internetverbinding 3. Datacenter 4. Recovery 5. Richtlijnen reactietijden & bereikbaarheid 6. Controle Back-up 7. Onderhoudswerkzaamheden

Nadere informatie

Project Owner. Project No. : Document No. : Date : 13-3-2009. Version : 1.0.

Project Owner. Project No. : Document No. : Date : 13-3-2009. Version : 1.0. Project Project Owner : De Digitale Voorziening : NPO Project No. : Authors : Henk den Bok Document No. : Date : 13-3-2009 Version : 1.0. Status : Definitief INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 1 INLEIDING...

Nadere informatie

Ketenafspraken televisieprocessen

Ketenafspraken televisieprocessen Ketenafspraken televisieprocessen PREPUBLICATIE Ketenafspraken Project M AUDIO PARAGRAAF Dit document bevat de audioparagraaf van de NPO Ketenafspraken, zoals die gelden vanaf de daadwerkelijke live gang

Nadere informatie

Professional services

Professional services Prijzen verhuur 3e kwartaal 2015 De Teradek Cube wordt op een camera geplaatst en genereert een H.264 videostream die live bekeken kan worden op een tablet of computer, binnen de range van de ingebouwde

Nadere informatie

ICT en Medische Technologie. Waar MT en ICT samen komen

ICT en Medische Technologie. Waar MT en ICT samen komen ICT en Medische Technologie Waar MT en ICT samen komen Wie ben ik? Bas Kraneveld Sinds 2002 werkzaam in Medische Technologie (Jeroen Bosch Ziekenhuis) 1 e contact met Medische ICT, echter nog zeer beperkt

Nadere informatie

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken.

Mobiele technologie zorgt ervoor dat je met een smartphone en tablet en draadloos op een laptop of computer kunt werken. Informatie- en communicatietechnologie Informatie- en communicatietechnologie (ICT) is de techniek om informatie te verzamelen, op te slaan, weer te geven en uit te wisselen. Dit kan door geluid, tekst,

Nadere informatie

Installatie Remote Backup

Installatie Remote Backup Juni 2015 Versie 1.2 Auteur : E.C.A. Mouws Pagina 1 Inhoudsopgave BusinessConnect Remote Backup... 3 Kenmerken... 3 Beperkingen... 3 Gebruik op meerdere systemen... 3 Systeemeisen... 4 Support... 4 Installatie...

Nadere informatie

Grafische automatisering vak van de toekomst

Grafische automatisering vak van de toekomst Grafische automatisering vak van de toekomst Presentatie relatienetwerkdag 2015 Twin Media Hallo! CLAUDIA VAN DER POL Meer dan 15 jaar ervaring als vormgever van Vakbladen/Tijdschriften/Boeken Daarnaast

Nadere informatie

Windows XP Migratie opties. Bart van Dijk (b.van.dijk@hccnet.nl)

Windows XP Migratie opties. Bart van Dijk (b.van.dijk@hccnet.nl) Windows XP Migratie opties Bart van Dijk (b.van.dijk@hccnet.nl) Windows XP Migratie opties Wat is het probleem met Windows XP De opties te vervanging van Windows XP Migratie naar Linux Mint Probleem met

Nadere informatie

Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio

Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio Uitzenden Multichannel Audio Concert Zender Surround Radio Systeemvoorstel Projectnummer: AV000xxx Auteur: Daren Ford Datum: 3-7-2008 Versie: 0.1 Status: Final 1. Inleiding NPO wenst de playout van de

Nadere informatie

ALLIANDER. Neemt de wind in de zeilen en transformeert het inkoopproces

ALLIANDER. Neemt de wind in de zeilen en transformeert het inkoopproces ALLIANDER Neemt de wind in de zeilen en transformeert het inkoopproces Alliander NV beheert energie netwerken die gas en elektriciteit distribueren naar grote delen van Nederland voor huizen, transport,

Nadere informatie

output management www.advanced-forms.com

output management www.advanced-forms.com output management www.advanced-forms.com Advanced-Forms Advanced-Forms is een state-of-the-art, gebruiksvriendelijke- en flexibele outputmanagementoplossing voor bedrijven van elke grootte. Met Advanced-Forms

Nadere informatie

Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO

Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO Cloud2 Online Backup - CrashplanPRO Handleiding- CrashplanPRO - Online Backup Download de clients hier: Windows 32- bit: http://content.cloud2.nl/downloads/back01- cra.backupnoc.nl/crashplan_x86.exe Windows

Nadere informatie

Kostenefficiënt, flexibel en ultrabetrouwbaar bedrijfsvestigingen met elkaar verbinden

Kostenefficiënt, flexibel en ultrabetrouwbaar bedrijfsvestigingen met elkaar verbinden IP-VPN van Telenet Kostenefficiënt, flexibel en ultrabetrouwbaar bedrijfsvestigingen met elkaar verbinden De veelzijdigste VPN-oplossing om uw vestigingen te verbinden U wilt dat de verschillende vestigingen

Nadere informatie

Lunadoc. Lunadoc. Geavanceerd Documentbeheer op maat van de KMO

Lunadoc. Lunadoc. Geavanceerd Documentbeheer op maat van de KMO Lunadoc Lunadoc Geavanceerd Documentbeheer op maat van de KMO Een archief moet lang ter beschikking blijven, ook al veranderen bepaalde servers en computers. De interface is altijd op maat. Iedere KMO

Nadere informatie

IP Services. De grenzeloze mogelijkheden van een All IP -netwerk

IP Services. De grenzeloze mogelijkheden van een All IP -netwerk IP Services De grenzeloze mogelijkheden van een All IP -netwerk Voor wie opgroeit in deze tijd is het de grootste vanzelfsprekendheid. Je zet de computer aan en je kunt mailen, chatten, elkaar spreken

Nadere informatie

raken de NPO, publieke omroepen en Beeld en Geluid over de werkwijze rond de televisieprocessen Handleiding uploaden files aan De Digitale Voorziening

raken de NPO, publieke omroepen en Beeld en Geluid over de werkwijze rond de televisieprocessen Handleiding uploaden files aan De Digitale Voorziening Handleiding uploaden files aan De Digitale Voorziening raken n Ketenafspraken de NPO, publieke tussen o de NPO, publieke omroepen en Beeld en Geluid over de werkwijze rond de televisieprocessen Hilversum,

Nadere informatie

Handleiding Back-up Online Mac Versie april 2017

Handleiding Back-up Online Mac Versie april 2017 Handleiding Back-up Online Mac Versie april 2017 Inhoudsopgave Hoofdstuk 1. Inleiding 3 1.1 Dashboardmail 3 Hoofdstuk 2. Installatie 4 2.1 Installatieprocedure vanuit de installatiemail: Installatie van

Nadere informatie

Hyarchis.Net MKB. Hyarchis.Net MKB voor efficiënte ondernemers. Stroomlijn al uw digitale- en papierstromen

Hyarchis.Net MKB. Hyarchis.Net MKB voor efficiënte ondernemers. Stroomlijn al uw digitale- en papierstromen Hyarchis.Net MKB Hyarchis.Net MKB voor efficiënte ondernemers Stroomlijn al uw digitale- en papierstromen Heeft uw bedrijf door alle uitpuilende archiefkasten soms meer weg van een papieropslag? Kunt u

Nadere informatie

Rijkspas: veiligheid en flexibiliteit. ID-ware, C. Borgmann, MSc Heerhugowaard 24 november 2011

Rijkspas: veiligheid en flexibiliteit. ID-ware, C. Borgmann, MSc Heerhugowaard 24 november 2011 Rijkspas: veiligheid en flexibiliteit ID-ware, C. Borgmann, MSc Heerhugowaard 24 november 2011 24-11-2011 Profile Consultancy Services State of the art software solutions Project implementation Life-cycle

Nadere informatie

Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper

Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper Hoe kunt u profiteren van de cloud? Whitepaper Auteur: Roy Scholten Datum: woensdag 16 september, 2015 Versie: 1.1 Hoe u kunt profiteren van de Cloud Met de komst van moderne technieken en de opmars van

Nadere informatie

Memo Regiegroep OSO Datum: 7 januari 2016 Marjan Frijns Onderwerp: Voorstel wijziging PKI infrastructuur OSO

Memo Regiegroep OSO Datum: 7 januari 2016 Marjan Frijns Onderwerp: Voorstel wijziging PKI infrastructuur OSO Memo Aan: Regiegroep OSO Datum: 7 januari 2016 Van: Marjan Frijns Onderwerp: Voorstel wijziging PKI infrastructuur OSO Aanleiding: Binnen OSO speelt de kwestie van het vervangen van de huidige OSO certificaten

Nadere informatie

Online Backup. Informatiebrochure. Met uw keuze voor Webwedo kunt u zeker zijn van een goed betrouwbaar product.

Online Backup. Informatiebrochure. Met uw keuze voor Webwedo kunt u zeker zijn van een goed betrouwbaar product. Met uw keuze voor Webwedo kunt u zeker zijn van een goed betrouwbaar product. Online Backup Informatiebrochure In deze brochure geven we u een indruk van onze nieuwe dienst, namelijk online backup. Tevens

Nadere informatie

ICT-behoeften in het mkb. Onderzoek van TNS-NIPO

ICT-behoeften in het mkb. Onderzoek van TNS-NIPO ICT-behoeften in het mkb Onderzoek van TNS-NIPO ICT-behoeften in het mkb Onderzoek TNS-NIPO Koninklijke vereniging MKB-Nederland Beleid, Onderzoek en Communicatie Delft, 13 april 26 Contactpersoon: drs.

Nadere informatie

m.b.v. digitale certificaten en PKI Versie: mei 2002 Beknopte Dienstbeschrijving beveiligen van e-mail

m.b.v. digitale certificaten en PKI Versie: mei 2002 Beknopte Dienstbeschrijving beveiligen van e-mail Beknopte dienstbeschrijving Beveiligen van e-mail m.b.v. digitale certificaten en PKI Document: Versie: mei 2002 Beknopte Dienstbeschrijving beveiligen van e-mail Inhoudsopgave 1. Inleiding 2 2. Snel te

Nadere informatie

Elektronisch factureren

Elektronisch factureren Elektronisch factureren Inleiding Elektronisch Factureren in RADAR is mogelijk vanaf versie 4.0. Deze module wordt niet standaard meegeleverd met de RADAR Update maar is te bestellen via de afdeling verkoop

Nadere informatie

R5.0. Bijlage IV. Video converter. Handleiding. Clixmaster Studio. Gebruikershandleidingen

R5.0. Bijlage IV. Video converter. Handleiding. Clixmaster Studio. Gebruikershandleidingen Bijlage IV R5.0 Video converter Gebruikershandleidingen Clixmaster Studio Handleiding 1/7 Bijlage IV - Video Converter 2010 Clixmaster BV Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

Nadere informatie

HANDLEIDING SMTP DIENST BEDRIJVENWEB NEDERLAND B.V.

HANDLEIDING SMTP DIENST BEDRIJVENWEB NEDERLAND B.V. HANDLEIDING SMTP DIENST BEDRIJVENWEB NEDERLAND B.V. Uitgave : 1.0 KORTE OMSCHRIJVING In dit document wordt beschreven hoe u gebruik kunt maken van de SMTP dienst van Bedrijvenweb Nederland B.V. om e-mail

Nadere informatie

DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS

DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS DJANAH, EEN TOTAL CONVERSATION VIDEO TELEFOON IN DE WEB BROWSER TECHNISCHE EISEN VOOR TOLK OP AFSTAND OP LOCATIE, NETWERK EN COMPUTERS V.0 Arnoud van Wijk arnoud@greengiraffe.nl INTRODUCTIE INTERNET EISEN

Nadere informatie

Examineren bij derden Servicedocument betreffende de afname van centrale examens met ExamenTester buiten de eigen mbo-instelling

Examineren bij derden Servicedocument betreffende de afname van centrale examens met ExamenTester buiten de eigen mbo-instelling Examineren bij derden Servicedocument betreffende de afname van centrale examens met ExamenTester buiten de eigen mbo-instelling Dit servicedocument voor het mbo gaat over de procedurele, organisatorische

Nadere informatie

Kenmerken Nomadesk Software

Kenmerken Nomadesk Software Kenmerken Nomadesk Software DATABEVEILIGING Versleutelde lokale schijf Nomadesk creëert een veilige virtuele omgeving, een Vault, op uw lokale harde schijf. Alle mappen en bestanden opgeslagen op de Vault

Nadere informatie

Technische data. Versie dec

Technische data. Versie dec Technische data Versie dec.2016 www.mobilea.nl Mobiléa Infrastructuur: Pagina 1 Pagina 2 Specificaties: Het platform van Mobiléa valt op te splitsen in een aantal technische componenten, te weten: De webapplicatie

Nadere informatie

volledig automatische back-up van uw bestanden uw bestanden worden uiterst veilig opgeslagen snel en gemakkelijk uw back-up instellen

volledig automatische back-up van uw bestanden uw bestanden worden uiterst veilig opgeslagen snel en gemakkelijk uw back-up instellen volledig automatische back-up van uw bestanden uw bestanden worden uiterst veilig opgeslagen snel en gemakkelijk uw back-up instellen u ontvangt na elke back-up een rapport per e-mail eenvoudig bestanden

Nadere informatie

1. Functionele eisen zaakmanagement systeem

1. Functionele eisen zaakmanagement systeem 1. Functionele eisen zaakmanagement systeem In dit document staan de functionele eisen die worden gesteld aan het zaakmanagementsysteem. 1.1. Input en output van zaakmanagement systeem Het zaakmanagement

Nadere informatie

HD WORKFLOWS IN POSTPRODUCTIE

HD WORKFLOWS IN POSTPRODUCTIE HD WORKFLOWS IN POSTPRODUCTIE HET SPOOR / FILMDOC 2008 Introductie: Over HD oftewel High Definition video is veel te doen. HD is een toverwoord geworden. Je kunt geen navigatiesysteem of wasmiddel meer

Nadere informatie

SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4

SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4 SYSTEEMVEREISTEN TRACK VERZUIM 4 Copyright Tredin B.V. te Lelystad Niets uit deze uitgave mag verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt (voor willekeurig welke doeleinden) door middel van druk, fotokopie,

Nadere informatie

Cloud services: aantrekkelijk, maar implementeer zorgvuldig

Cloud services: aantrekkelijk, maar implementeer zorgvuldig Cloud services: aantrekkelijk, maar implementeer zorgvuldig Auteur: Miranda van Elswijk en Jan-Willem van Elk Dit artikel is verschenen in COS, mei 2011 Cloud services worden steeds meer gebruikelijk.

Nadere informatie

GS1 Data Source. Handleiding beheer productafbeeldingen voor leveranciers en afnemers

GS1 Data Source. Handleiding beheer productafbeeldingen voor leveranciers en afnemers GS1 Data Source Handleiding beheer productafbeeldingen voor leveranciers en afnemers Versie 1.4, Definitief - goedgekeurd, 11 december 2018 Samenvatting Documenteigenschap Naam Waarde GS1 Data Source Datum

Nadere informatie

Uitkomsten Het Nieuwe Werken-onderzoek van ErgoDirect International in samenwerking met Veldhoen + Company

Uitkomsten Het Nieuwe Werken-onderzoek van ErgoDirect International in samenwerking met Veldhoen + Company Uitkomsten Het Nieuwe Werken-onderzoek van ErgoDirect International in samenwerking met Veldhoen + Company In oktober 2012 heeft Beklijf in opdracht van ErgoDirect International, met ondersteuning van

Nadere informatie

OLON TV enquête. Stefan de Konink stefan@konink.de. 18 februari 2010

OLON TV enquête. Stefan de Konink stefan@konink.de. 18 februari 2010 OLON TV enquête Stefan de Konink stefan@konink.de 18 februari 2010 1 Introductie De OLON TV software enquête had als primaire doelstelling het bij elkaar brengen van omroepen op het gebied van aanschaf,

Nadere informatie

Automatische online en lokale backup en recovery van bedrijfsdata

Automatische online en lokale backup en recovery van bedrijfsdata Automatische online en lokale backup en recovery van bedrijfsdata Omdat u moet kunnen vertrouwen op uw backup... BACKUPAGENT, DE VOORDELEN OP EEN RIJ - Veilige backups zonder omkijken, alle bedrijfskritische

Nadere informatie

Over ICT Concept. alles voor elkaar. Direct Contact

Over ICT Concept. alles voor elkaar. Direct Contact alles voor elkaar Over ICT Concept Met een ruime ervaring in optimale ICT-oplossingen voor het MKB, is ICT Concept de juiste partner voor u. Vanuit de vestigingen door heel Nederland bedienen wij u met

Nadere informatie

c) CAMERABEWAKING TEN OVERSTAAN VAN PERSONEN DIE WERKZAAM ZIJN OP EEN BEWAAKTE ARBEIDSPLAATS (al dan niet onderworpen aan CAO 68)

c) CAMERABEWAKING TEN OVERSTAAN VAN PERSONEN DIE WERKZAAM ZIJN OP EEN BEWAAKTE ARBEIDSPLAATS (al dan niet onderworpen aan CAO 68) 1. EEN NIEUWE THEMATISCHE AANGIFTE INDIENEN VOOR c) CAMERABEWAKING TEN OVERSTAAN VAN PERSONEN DIE WERKZAAM ZIJN OP EEN BEWAAKTE ARBEIDSPLAATS (al dan niet onderworpen aan CAO 68) Aangezien de procedure

Nadere informatie

Thuis het beste beeld en geluid?

Thuis het beste beeld en geluid? www.hcc.nl/home-entertainment Syllabus home entertainment Thuis het beste beeld en geluid? Deze syllabus geeft achtergrondinformatie over de lezing home entertainment. De onderwerpen die aan bod komen

Nadere informatie

Studentenhandleiding: Technische specificaties voor en de inlevering van mediabestanden voor visie en archivering

Studentenhandleiding: Technische specificaties voor en de inlevering van mediabestanden voor visie en archivering Studentenhandleiding: Technische specificaties voor en de inlevering van mediabestanden voor visie en archivering Document Versie Datum Bijdrage Beschrijving 0.2 16/01/2014 Mustafa Karakus Informatie over

Nadere informatie

Terminal Services. Document: Terminal Services T.b.v. relatie: Isaeus Auteur: Martin Waltmans Versie: 2.3 Datum: 20-3-2007 KB nummer: 100010

Terminal Services. Document: Terminal Services T.b.v. relatie: Isaeus Auteur: Martin Waltmans Versie: 2.3 Datum: 20-3-2007 KB nummer: 100010 Terminal Services Dit document beschrijft hoe op afstand kan worden ingelogd op een Terminal Server. Lees dit document zorgvuldig, voordat u voor het eerst hiervan gebruik maakt! Isaeus Solutions Tel:

Nadere informatie

15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren

15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren 15 redenen om een Vendor Management Systeem te selecteren Over Nétive BV Nétive BV helpt bedrijven en organisaties in zakelijke dienstverlening en overheid om het gehele inhuur en administratie traject

Nadere informatie

Fuel. Handleiding voor installatie en gebruik

Fuel. Handleiding voor installatie en gebruik Fuel Handleiding voor installatie en gebruik Inhoudsopgave 1. Installatie 2. Gebruik - Windows - Linux / Apple / andere systemen - Een nieuw voertuig aanmaken - Uitgaven 3. Onderhoud - Waarschuwingen -

Nadere informatie

Het Slimme Connecteren In de praktijk bij Service Centrum Flevolandse Bibliotheken

Het Slimme Connecteren In de praktijk bij Service Centrum Flevolandse Bibliotheken Het Slimme Connecteren In de praktijk bij Service Centrum Flevolandse Bibliotheken Optimale ondersteuning voor Flevolandse bibliotheken De rol van de Nederlandse bibliotheken verandert. Enerzijds is een

Nadere informatie

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database

emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database emaxx Systeem eisen ManagementPortaal voor de ZakenMagazijn database Datum: 25-09-2007 Auteur: ing. E.L. Floothuis Versie: 0.1 Status: Concept Kopersteden 22-4 Postbus 157 7500 AD Enschede Tel: 053 48

Nadere informatie

Standaarden voor gegevensuitwisseling

Standaarden voor gegevensuitwisseling Standaarden voor gegevensuitwisseling Afspraken over informatie-uitwisseling Wereldwijde afspraken binnen de ict om hard- en software met elkaar te kunnen laten communiceren noemen we standaarden voor

Nadere informatie

owncloud centraliseren, synchroniseren & delen van bestanden

owncloud centraliseren, synchroniseren & delen van bestanden owncloud centraliseren, synchroniseren & delen van bestanden official Solution Partner of owncloud Jouw bestanden in de cloud Thuiswerken, mobiel werken en flexwerken neemt binnen organisaties steeds grotere

Nadere informatie

Intelligente Verkeers Regel Installatie (ivri) Fase 1

Intelligente Verkeers Regel Installatie (ivri) Fase 1 Intelligente Verkeers Regel Installatie (ivri) Fase 1 Deliverable C: Standaard tekst uitvraag Standaardtekst voor uitvraag bij vervanging VRI's voor wegbeheerders (t.b.v. voorbereiding infrastructuur op

Nadere informatie

Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving

Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving Aansluiten op de CVDR. Inhoudsopgave Centrale Voorziening Decentrale Regelgeving...1 Introductie...2 De wettelijke standaard...2 Twee invoeropties...2 Invoeroptie

Nadere informatie

Video Conferencing anno 2012

Video Conferencing anno 2012 White paper Video Conferencing anno 2012 +31 (0) 88 121 20 00 upc.nl/business Pagina 1 van 8 Video Conferencing De behoefte aan video-vergaderen groeit. Mensen gaan steeds flexibeler om met de begrippen

Nadere informatie

XBRL voor ondernemers. Wat betekent dat voor u?

XBRL voor ondernemers. Wat betekent dat voor u? XBRL voor ondernemers. Wat betekent dat voor u? Makkelijker, sneller, betrouwbaarder en dus goedkoper aan administratieve verplichtingen voldoen! www.xbrlvoorondernemers.nl BESPAREN OP UW ADMINISTRATIEVE

Nadere informatie

Functionele beschrijving: scannen naar Trivium FORTUNA.

Functionele beschrijving: scannen naar Trivium FORTUNA. Functionele beschrijving: scannen naar Trivium FORTUNA. Algemeen Met KYOCERA scannen naar Trivium FORTUNA beschikt u over een efficiënte oplossing om uw documenten te scannen naar Trivium FORTUNA. Met

Nadere informatie

Functionele beschrijving: scannen naar van Brug software.

Functionele beschrijving: scannen naar van Brug software. Functionele beschrijving: scannen naar van Brug software. Algemeen Met de KYOCERA scannen naar van Brug Software beschikt u over een efficiënte oplossing om uw documenten te scannen naar het Notarieel

Nadere informatie

Alfresco's Simple Records Management

Alfresco's Simple Records Management Alfresco's Simple Records Management Het e erste open source dossie r beh eersysteem Ee nvoudig beheer van dossiers Nieuwe wetten, regelgeving en normen hebben voor veel verandering gezorgd in hoe verslagen

Nadere informatie

Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord

Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord Plan van aanpak Meesterproef 2: Workflowbeheer Voorwoord Dit is het PVA versie 2. Dit wil zeggen dat ik de informatie op het gebeid van de netwerk instellingen en de setup heb verwerkt en uitgebreid heb

Nadere informatie

Handleiding Extranet. Handleiding Extranet BDS Datum Versie 19-7-2012 1.5. Mireille van der Heiden +31 06 10923620

Handleiding Extranet. Handleiding Extranet BDS Datum Versie 19-7-2012 1.5. Mireille van der Heiden +31 06 10923620 Handleiding Extranet Datum Versie 19-7-2012 1.5 Auteur Telefoonnummer Mireille van der Heiden +31 06 10923620 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 2 Toegang via de browser 3 2.1 Hoe in te loggen 3 2.2 Eén of meerdere

Nadere informatie

Releasebeschrijving e-former versie 7.0

Releasebeschrijving e-former versie 7.0 Releasebeschrijving e-former versie 7.0 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 2 Tussentijds opslaan... 3 Digitale handtekening... 4 Beveiliging... 6 Toegangscontrole bij lokaal gebruik... 6 Verwijderen uploads...

Nadere informatie

HET HOE EN WAT VAN ONLINE DIENSTEN DOOR: STEVEN ADEMA EN ANNEJENT HOEKSTRA

HET HOE EN WAT VAN ONLINE DIENSTEN DOOR: STEVEN ADEMA EN ANNEJENT HOEKSTRA HET HOE EN WAT VAN ONLINE DIENSTEN DOOR: STEVEN ADEMA EN ANNEJENT HOEKSTRA EVEN VOORSTELLEN AnneJent Hoekstra Teamleider/ Projectleider/Consultant SMART IT Services / CSN Groep Frieschepalen 45 reizen/fotografie

Nadere informatie

Zelftest Informatica-terminologie

Zelftest Informatica-terminologie Zelftest Informatica-terminologie Document: n0947test.fm 01/07/2015 ABIS Training & Consulting P.O. Box 220 B-3000 Leuven Belgium TRAINING & CONSULTING INTRODUCTIE Deze test is een zelf-test, waarmee u

Nadere informatie

Office 365. Overstappen of niet?

Office 365. Overstappen of niet? Office 365 Overstappen of niet? Moet je als bedrijf ook overstappen naar de cloud? Office 365 Introductie Moet ik met mijn bedrijf ook overstappen naar de cloud? Veel MKB bedrijven worstelen nogal met

Nadere informatie

Van beeldscherm tot output

Van beeldscherm tot output Van beeldscherm tot output Uw grafische specialist en partner Grafinex ondersteunt de grafimedia industrie met een breed spectrum aan diensten en producten. Met deskundig advies en oplossingen op maat.

Nadere informatie

BROCHURE Glasvezel voor bedrijven. Betrouwbaar Sneller Voordeliger Regionaal E. Brofiber A Schepersweijer NN Reusel

BROCHURE Glasvezel voor bedrijven. Betrouwbaar Sneller Voordeliger Regionaal E. Brofiber A Schepersweijer NN Reusel Betrouwbaar Sneller Voordeliger Regionaal BROCHURE Glasvezel voor bedrijven Brofiber is jouw partner voor een snelle en betrouwbare glasvezel aansluiting in regio de Kempen. Brofiber A Schepersweijer 3

Nadere informatie

Functionele beschrijving: scannen naar UNIT4 Cura Documentmanagement.

Functionele beschrijving: scannen naar UNIT4 Cura Documentmanagement. Functionele beschrijving: scannen naar UNIT4 Cura Documentmanagement. Algemeen Met KYOCERA scannen naar UNIT4 Cura Documentmanagement beschikt u over een efficiënte oplossing om uw documenten te scannen

Nadere informatie

Intern (On-Premise) Co-Location Infrastructure-as-a-Service (IaaS) Platform-as-a-Service (PaaS)

Intern (On-Premise) Co-Location Infrastructure-as-a-Service (IaaS) Platform-as-a-Service (PaaS) Tot een aantal jaren geleden was het redelijk vanzelfsprekend om in een gebouw met een groot aantal werkplekken een eigen serverruimte te maken. Dit heeft nog steeds een aantal voordelen. Vandaag de dag

Nadere informatie

Preservation metadata voor AV-collecties: De uitdagingen

Preservation metadata voor AV-collecties: De uitdagingen Preservation metadata voor AV-collecties: De uitdagingen subtitel arial 32 cursief in onderkast AV-productie-archief Entertainment Nieuws Drama Nationaal erfgoed Amateurfilm Documentaires Fotocollectie

Nadere informatie

1 Inleiding. 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 Verwerken... zaken 5 Afhandelen... van zaken. 7 Uitgebreidere... zaak opties

1 Inleiding. 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 Verwerken... zaken 5 Afhandelen... van zaken. 7 Uitgebreidere... zaak opties 2 Supportdesk Pro Introductie Inhoudsopgave I Supportdesk Pro 3 1 Inleiding... 3 2 Werkwijze... 3 II Zaken 4 1 Introductie... 4 2 Zaken beheren... 4 3 Handmatig... invoeren zaken basis 4 4 Verwerken...

Nadere informatie

aan de leverancier zijde oplossingen om alle processen te optimaliseren.

aan de leverancier zijde oplossingen om alle processen te optimaliseren. Product Data Manager zet zich in voor digitale uitwisseling van gegevens tussen partijen. Inkooporders, artikelinformatie, prijsmutaties, voorraadpositie, pakbonnen, facturen, orderbevestigingen; er gaat

Nadere informatie

E-Fax. Gebruikers handleiding

E-Fax. Gebruikers handleiding E-Fax Gebruikers handleiding Inhoud 1. Inleiding... 3 2. Fax-over-IP (T.38)... 4 2.1 Introductie... 4 2.2 Achterliggende techniek... 4 2.3 Procedures... 5 2.4 Installatie en benodigdheden... 5 2.5 Tarieven...

Nadere informatie

1 juli 2010 1. e - factureren. Afspraken voor uitwisseling. Fred van Blommestein. fred@flowcanto.com

1 juli 2010 1. e - factureren. Afspraken voor uitwisseling. Fred van Blommestein. fred@flowcanto.com 1 juli 2010 1 e - factureren Afspraken voor uitwisseling Fred van Blommestein Probleem 1 juli 2010 2 Behalve de vele varianten aan bestandsformaten voor e- facturen, zijn er ook talloze opties voor het

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt De impact van Cloud Computing op de Nederlandse zakelijke markt De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is en bedrijven informatietechnologie

Nadere informatie

MKB ICT-onderzoek 2009

MKB ICT-onderzoek 2009 ICT: noodzakelijk kwaad of concurrentievoordeel? Voor 32% van het MKB vormt ICT een bijrol binnen de business, terwijl voor het overig deel ICT een sleutelfunctie heeft binnen de bedrijfsvoering: als de

Nadere informatie

Dit document is bedoeld om de verschillen in beeld te brengen tussen. Revit Server en Globalscape WAFS.

Dit document is bedoeld om de verschillen in beeld te brengen tussen. Revit Server en Globalscape WAFS. %HWUHIW 3ULQWGDWXP 21-10-2010 %HVWDQGVQDDP _Revit_server_SCS_21-10-2010.doc 3DJLQD Dit document is bedoeld om de verschillen in beeld te brengen tussen Revit Server en Globalscape. Geprobeerd wordt om

Nadere informatie

1. Introductie netwerken

1. Introductie netwerken 13 1. Introductie netwerken Een netwerk is simpel gezegd een verzameling computers die met elkaar verbonden zijn. De realiteit is wat complexer, omdat de computers met elkaar verbonden zijn met behulp

Nadere informatie