BOOMBEHEERPLAN COLOFON. Boombeheerplan gemeente Boxmeer Boomtechnisch adviseur: Mevrouw ing. R.M. Vos De heer H.H.J.M.

Transcriptie

1 BOOMBEHEERPLAN Boombeheerplan gemeente Boxmeer COLOFON Opdrachtgever: Gemeente Boxmeer College van Burgemeesters en wethouders Opdrachtnemer: Terra Nostra Boomtechnisch adviseur: Mevrouw ing. R.M. Vos De heer H.H.J.M. Kuppen Controle: De heer H.H.J.M. Kuppen Versie Definitief Datum: 30 maart 2016 Alle beschreven data en gegevens zijn eigendom van de gemeente Boxmeer. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Gemeente Boxmeer.

2 SAMENVATTING Gemiddeld genomen over Nederland heeft een gemeente 0,5 boom per inwoner. De gemeente Boxmeer heeft 0,75 boom per inwoner. Hiermee scoort gemeente Boxmeer boven het landelijk gemiddelde. Voor bomen is onderhoud nodig, dit plan geeft concrete invulling aan het beheer van de bomen in de gemeente Boxmeer. In 2015 (augustus en september) heeft de gemeente Boxmeer een BVC (Boom Veiligheid Controle) uit laten voeren door Terra Nostra. De uitkomsten van deze BVC zijn de basis voor dit boombeheerplan. Boxmeer telt bomen waarvan stuks binnen de kernen van de gemeente Boxmeer staan. De overige bomen staan in het buitengebied (buiten de bebouwde kom). De leeftijdsopbouw van de bomen in de gemeente Boxmeer is gunstig vanuit het perspectief van beheer vanwege een duidelijke minderheid van bomen die in de eindfase zitten en vervangen moeten worden. Anderzijds zijn slechts 926 bomen van voor het jaar 1950 hetgeen een extra stimulans is om voorzichtig met de nog aanwezige oudere bomen om te gaan welke vanuit ecologisch perspectief en ecosysteem functies het meest waardevol zijn. Het bomenbestand is opgebouwd uit 225 boomsoorten uit 55 boomgeslachten. Hiervan zijn eik, es, linde en esdoorn beduidend de hoofdgeslachten binnen het boomareaal. Eik 35% (7370 stuks), es 13% (2729 stuks), linde 10% (2030 stuks), esdoorn 7% (1385 stuks). De verdeling tussen vrijuit groeiende bomen, opgekroonde bomen en vormbomen (knot-, lei- en vormbomen), is dusdanig dat slechts een klein percentage (5%, 985 stuks) bestaat uit vormbomen. Echter door intensiever beheer van deze vormbomen gaat een aanzienlijk deel van het budget op aan het beheren van deze specifieke groep bomen. Bij de bomen die in de verharding staan (909 stuks) is tijdens de BVC naar voren gekomen dat bij een groot aantal van deze bomen sprake is van opdruk van de verharding door beworteling (bij 664 stuks). Tevens is er sprake van een verminderde groeikracht bij de bomen in de verharding. De oorzaak van deze gebreken ligt voornamelijk in ongunstige ondergrondse omstandigheden. Uit de BVC van 2015 is het advies gekomen dat 264 bomen vanwege onvoldoende toekomstperspectief op korte termijn verwijderd dienen te worden. De toekomstverwachting van het bomenbestand is tevens in beeld gebracht bij alle bomen die beoordeeld zijn. De toekomstverwachting van 2566 bomen is minder dan 15 jaar waarvan 1044 bomen minder dan 10 jaar. Dit is een goede input voor het bomenbeheer voor de komende 10 jaar in gemeente Boxmeer. Bomenlanen met een, voor de betreffende boomsoort, geringe plantafstand produceren op latere leeftijd dood hout. Door het sluiten van de kronen vormen deze een lijnvormig aaneengesloten bladerdek en veroorzaken zodoende extra schaduw. Dit geeft extra beheerkosten voor de gemeente en in enkele gevallen overlast voor aanwonenden. Een mogelijke oplossing is het dunnen van de bomenlaan. Bomen groeien, hetgeen resulteert in beheermaatregelen om takvrije ruimtes te behouden. Van 9825 bomen is aangeduid dat een snoeimaatregel genomen moet worden, de overige bomen zijn op beeld en behoeven op het moment van opname geen maatregel. De onderhoudstoestand van de bomen is een variërende factor. Doordat bomen levende organismen zijn, zijn er steeds veranderende factoren en door de beheermaatregelen die genomen worden is de opgenomen onderhoudstoestand een momentopname. Monumentale bomen vragen extra onderhoud. Sinds kort is duidelijk geworden dat de monumentale Linde in Sambeek welke wordt aangemerkt als oudste boom van Nederland eigendom van de gemeente is. Derhalve zal hier structureel beheer noodzakelijk zijn. Naast de Linde van Sambeek is de gemeente ook eigenaar van diverse herdenkingsbomen en andere monumentale bomen. Hierbij willen we o.a. de Wilhelmina- Beatrix- en Willem Alexanderbomen benoemen in Boxmeer en Oeffelt. De laatste jaren worden bomen steeds meer geteisterd door ziektes en aantastingen. Sinds jaren wordt de eikenprocessierups in eiken bestreden maar ook de paardenkastanjebloedingsziekte zorgt voor het afsterven van bomen en is hier een 2

3 vervangingsopgave. Bovenop deze problematiek neemt de druk op essen vanwege de essentaksterfte toe met als gevolg extra beheermaatregelen. Het betreft zowel kosten voor inspectie als vervanging van de bomen. Aangezien essen, met 2729 stuks, 13% van het bomenbestand beslaan is het noodzakelijk hier budget voor te reserveren. Binnen de bebouwde kommen van de kernen staan 1379 linden. Deze bomen zijn vaak in relatie te brengen met overlast door bladluis. Beleid is hier zo min mogelijk actie op te ondernemen maar kan, door grilligheid van het seizoen, soms toch tot onacceptabele overlast leiden. Deze overlast dient op die momenten bestreden te worden. 3

4 INHOUDSOPGAVE SAMENVATTING... 2 INHOUDSOPGAVE INLEIDING ALGEMEEN LOOPTIJD STATUS LEESWIJZER ACHTERGRONDEN GEOGRAFISCH KADER Individuele boom Beheer als bos/vlak WETTELIJK KADER Algemene plaatselijke verordening (APV 2015) Zorgplicht Flora en Fauna wet ORGANISATORISCH KADER Afdeling R-MRM Afdeling vergunningen DOELSTELLING UITGANGSSITUATIE AANTALLEN LEEFTIJDSOPBOUW SOORTENRIJKDOM EINDBEELD STANDPLAATSEN HOOGTEKLASSEN ONDERHOUDSTOESTAND CONDITIE RISICOKLASSE TOEKOMSTVERWACHTING WAARDEVOLLE BOMEN ZIEKTEN EN PLAGEN ADVIES BOOMCONTROLE Boomveiligheidscontrole Nader onderzoek Registratie boomcontroles SNOEIEN VAN BOMEN Eindbeelden Snoeifase en beheer Curatieve snoei van bomen ROOIEN VAN BOMEN Procedures Vrijstelling Dunnen

5 4.3.4 Overlast door bomen Schades door bomen Vervanging complete straat/lanen en individuele zieke bomen RANDVOORWAARDEN BEHEERMAATREGEL Kandelaberen en knotten Verplanten van bomen HERPLANT VAN BOMEN ZIEKTEN & AANTASTINGEN Beheer van boomziekten en aantastingen Iepenziekte Eikenprocessierups Massaria Paardenkastanjebloedingsziekte Essentaksterfte Bladluis Ziekten & aantastingen versus soortendiversiteit ONDERGRONDSE GROEIPLAATSEN Groeiplaatsverbetering Alternatieve groeiplaatsverbetering BEHEERSYSTEEM SCHADES AAN BOMEN DE KOSTEN VAN BOOMBEHEER BVC INSPECTIES EN NADER ONDERZOEK SNOEIKOSTEN VELLEN VAN BOMEN NAAR AANLEIDING VAN BVC DUNNING VAN BESTAANDE BOMENLANEN AANPLANT NIEUWE BOMEN/VERVANGING VERVANGING BOMEN COMPLETE LANEN/STRATEN ZIEKTEN, AANTASTINGEN EN STORMSCHADE Storm Ziekten en aantastingen GROEIPLAATSVERBETERING CONCLUSIES CONCLUSIES BEHEERBEGROTING VOOR DE KOMENDE 10 JAAR GLOBALE BEHEERPLANNING IN KAART ADVIEZEN VOOR BOOMBEHEER LITERATUURLIJST BIJLAGE 1: LIJST WAARDEVOLLE BOMEN BIJLAGE 2: APV GEMEENTE BOXMEER (DEEL VERWIJDEREN HOUTOPSTANDEN) BIJLAGE 3: BELEIDSREGELS BIJLAGE 4: BEREKENINGEN

6 1 1. INLEIDING 1.1 Algemeen In opdracht van gemeente Boxmeer is een boombeheerplan geschreven voor het duurzaam beheer van het bomenbestand voor nu en in de toekomst binnen de gemeente. Binnen de gemeente Boxmeer zijn in het verleden onder andere een bosbeheerplan, een groenbeheerplan en een Integraal Beheer Openbare Ruimte (IBOR) opgesteld. Daarnaast is een lijst met 2269 beschermde bomen opgesteld. Deze lijst is een update van een lijst die in 2012 is opgesteld en vastgesteld door B&W van de gemeente Boxmeer. De bestaande lijst is met het vaststellen van dit beheerplan geactualiseerd. Deze bomen zijn, volgens de APV kapvergunning plichtig (zie hoofdstuk 2.2.1). Boxmeer telt in het totaal bomen (december 2015, inventarisatie en boomveiligheidscontrole Terra Nostra). De aanleiding voor het opstellen van dit boombeheerplan is dat er behoefde is aan de gegevens van deze bomen, de onderhoudstoestand, conditie, gebreken en aantastingen en de daaruit voortvloeiende werkzaamheden. Het beheerplan dient inzicht te geven in de (jaarlijkse) beheerkosten van het bomenareaal. 1.2 Looptijd Dit boombeheerplan is geschreven voor een periode van 10 jaar (2016 t/m 2025). Gedurende deze periode wordt dit plan gebruikt bij het dagelijks werk bij het beheer van bomen in de openbare ruimte van gemeente Boxmeer. Daarnaast kan dit boombeheerplan een basis vormen voor ander soort ruimtelijk beleid in de gemeente. Na het verlopen van de periode (in 2025) is het gewenst dit boombeheerplan te actualiseren aan de dan geldende normering, beleid en bomenbestand. 1.3 Status Dit boombeheerplan is vastgesteld door het college van Burgemeesters en Wethouders en de raad op 19 mei 2016 Met het vaststellen door het college van B&W is dit boombeheerplan onderdeel van het vastgestelde beleid van de gemeente en daarmee leidend bij het beheer van de bomen in de gemeente. 1.4 Leeswijzer Hoofdstuk 2 behandeld de achtergronden waarbinnen dit boombeheerplan van toepassing is. Hierin komen onder andere het wettelijk kader, het gemeentebeleid en overige regels die van toepassing zijn aan de orde. In hoofdstuk 3 is een uiteenzetting gegeven van het huidige bomenbestand van de gemeente Boxmeer met onder andere de soortensamenstelling en de opbouw van het bomenbestand. In hoofdstuk 4 komen de beheermaatregelen aan de orde en de keuzes die daarin gemaakt zijn en moeten worden. Hoofdstuk 5 geeft een beschrijving van de kosten die gemoeid zijn met het bomenbeheer in de gemeente zoals omschreven in hoofdstuk 4. Afsluitend worden er in hoofdstuk 6 conclusies en aanbevelingen gegeven voor het bomenbeheer in gemeente Boxmeer voor de periode

7 Achter in het rapport zijn tevens een literatuurlijst en begrippenlijst opgenomen. In de bijlagen zijn de lijst met waardevolle bomen, de APV (deel over houtopstanden) en de beleidsregels ten aanzien van overlast opgenomen. Daarnaast zijn een aantal berekeningen nader uitgewerkt in de bijlagen. 7

8 2 2. ACHTERGRONDEN 2.1 Geografisch kader De bomen die in beheer zijn onder de afdeling R-MRM (Ruimte-, Milieu, Realisatie en Mobiliteit) van de gemeente Boxmeer vallen allen onder dit beheerplan. Het beheerplan geldt voor bomen in de kernen van de gemeente alsmede de bomen in het buitengebied, in een meer landschappelijke setting, binnen de gemeentegrenzen. Bomen die als bos of als vlak (zie paragraaf 2.1.2) beheerd worden vallen niet onder dit beheerplan Individuele boom Het betreft straat- en laanbomen en alle overige bomen die als individu in stand gehouden worden (in een park bijvoorbeeld). Het overgrote deel van deze bomen is geplant met als doel dat deze bomen een bepaald, op voorhand bedacht, eindbeeld zullen verkrijgen. Eventuele beheermaatregelen die bij deze bomen uitgevoerd moeten worden zijn gericht op het duurzaam in stand houden van de boom. Hierbij wordt rekening gehouden met boomtechnisch verantwoord de bomen te begeleiden naar het gewenste eindbeeld en/of dit eindbeeld in stand te houden. Tevens is het beheer gericht op dat de boom veilig is voor de omgeving. Er is een bewuste keuze gemaakt voor de individuele boom op die specifieke locatie in de openbare ruimte Beheer als bos/vlak Naast individuele bomen zijn er in de gemeente Boxmeer gebieden aanwezig die als bos of vlak beheerd worden. Denk daarbij aan houtwallen en bossen. Het beheer van deze vlakken is gericht op het in stand houden van deze beplanting. De individuele boom in deze vlakken is niet van belang maar de samenhang van de gemeenschap die het vlak vormt wel. Het beheer van deze vlakken valt niet onder dit boombeheerplan maar is geregeld in het bosbeheerplan. 2.2 Wettelijk kader Algemene plaatselijke verordening (APV 2015) In de algemene plaatselijke verordening (APV 2015) is afdeling 3 gewijd aan het bewaren van houtopstanden (Artikel 4:10-4:12)`. In de APV is een kapverbod opgenomen voor alle bomen die expliciet vermeld worden op de door het college vastgestelde lijst waardevolle bomen en/of vallen onder de meldingsplicht van de boswet. De (geactualiseerde) lijst met waardevolle bomen is in bijlage 1 toegevoegd. Het kapverbod geldt niet voor (nood)kap waarbij er een hoger belang is voor de veiligheid, openbare orde of zwaarwegende maatschappelijke belangen (zie 4.3.2) er geld dan nog wel een omgevingsvergunning verplichting Zorgplicht Elke boomeigenaar in Nederland moet volgens het Nieuw Burgerlijk Wetboek (art 6.162) voldoen aan de wettelijke zorgplicht. Dit houdt feitelijk in dat de boomeigenaar aansprakelijk gesteld kan worden in geval van schade of letsel (door een boom) als er niet aantoonbaar is voldaan aan voldoende zorg voor de betreffende boom. Door het regelmatig controleren (en registreren) van de veiligheid van bomen (Boomveiligheidscontrole BVC) en het aanvullende onderhoud uitvoeren wat daaruit volgt kan voldaan worden aan deze zorgplicht. Op basis van rechterlijke uitspraken onderscheiden we de volgende drie typen zorgplicht: 8

9 Algemene zorgplicht Verplichting om bomen regelmatig en systematisch op deskundige wijze visueel te (laten) beoordelen en registreren en op basis daarvan zo nodig onderhoudswerkzaamheden te ondernemen. Uit jurisprudentie blijkt dat controle met een frequentie van 1 x per 3 tot 5 jaar volstaat, mits de controle door een aantoonbaar deskundig boomveiligheidscontroleur uitgevoerd en geregistreerd worden. Verhoogde zorgplicht Verplichting om bomen op locaties met verhoogde gevaarzetting (pleinen, winkelcentra, speelplaatsen etc.) of bomen waarbij een (eerder) gebrek is aangetroffen tenminste 1 keer per jaar visueel te (laten) controleren. Ook hierbij is het van belang dat deze controle op deskundige wijze uitgevoerd en geregistreerd wordt. Onderzoeksplicht Geldt voor bomen waarbij uitwendige gebreken of symptomen voor verborgen gebreken zijn vastgesteld tijdens de visuele controle, die een potentieel risico kunnen betekenen. Nader onderzoek moet uitwijzen wat de aard en ernst van die gebreken is en welke maatregelen noodzakelijk zijn. Geschikte onderhoudsmaatregelen volgen indien dit uit het onderzoek naar voren komt om de veiligheid te waarborgen Flora en Fauna wet De Flora- en faunawet beschermd de in Nederland vastgestelde soorten. Hier dient men, met alle soorten werkzaamheden in de nabijheid van bomen, rekening mee te houden. Bij het uitvoeren van (beheer) werkzaamheden is het mogelijk dat aanwezige flora en/of fauna verstoord kan worden. Om aan de wettelijke verplichtingen te voldoen wordt er gewerkt volgens de volgende gedragscode: Flora en faunawet gedragscode bestendig beheer en onderhoud groenvoorzieningen (Vastgesteld door B&W d.d. 9 dec. 2014) 2.3 Organisatorisch kader Binnen de gemeente Boxmeer zijn er verschillende afdelingen die betrokken zijn bij de bomen binnen de gemeente die onder dit boombeheerplan vallen Afdeling R-MRM Onder deze afdeling vallen de boombeheerders van zowel het stedelijk als het buitengebied binnen de gemeentegrenzen. De boombeheerders hebben verschillende taken omtrent de bomen verdeeld tussen twee medewerkers. In principe worden boomveiligheidscontroles intern uitgevoerd en worden snoeiwerkzaamheden, het aanplanten en verwijderen van bomen uitbesteed (waar vanuit de boombeheerders toezicht op gehouden wordt). 9

10 2.4.1 Afdeling vergunningen Voor het verwijderen van een boom die op de lijst met waardevolle bomen staat dient een omgevingsvergunning aangevraagd te worden. Deze vergunning komt binnen bij de afdeling vergunningen. De afdeling vergunningen vraagt om een advies bij de boombeheerders over de desbetreffende omgevingsvergunning. De afdeling vergunningen verwerkt de aanvraag (en verstrekt of weigert te vergunning). Daarnaast bewaakt deze afdeling de procedures rondom de omgevingsvergunning. 2.5 Doelstelling De doelstelling voor het opstellen van dit boombeheerplan is om te komen tot een gedegen, gestandaardiseerd, consequent en duurzaam beheer van de bomen in gemeente Boxmeer. Er is een vertaalslag gemaakt van de verschillende beleidsstukken binnen de gemeente om zo handvatten te bieden voor het dagelijks beheer van de bomen. Het beheren van de bomen heeft als doelstelling om het bestaande bomenbestand te verbeteren door middel van een meerjarenplanning. Een van de aanleidingen om het bomenbestand te verbeteren is de verminderde conditie van bomen in verharding en de hier vaak waargenomen opdruk van verharding. Door de dynamische openbare ruimte zijn bomen en de groeiplaatsen van bomen altijd onderhevig aan veranderingen. Door verschillende omlooptijden van verschillende disciplines (grijs en groen) en binnen de disciplines kunnen knelpunten ontstaan. Gemeente Boxmeer geeft binnen de afdeling IBOR ( Intergraal Beheer Openbare Ruimte) invulling aan integraal beheer. Door het vormen van integrale teams bij civieltechnische herinrichting zoals herprofilering van verharding, vervanging van riolering en aanleg van kabels en leidingen zijn vervangingsopgaven te integreren of mogelijk nadelige gevolgen op beschermwaardige bomen te beperken. Handboek Bomen 2014 Met het vaststellen van het Handboek Bomen wordt het boombeheer gestandaardiseerd op alle onderdelen zoals beschreven in het handboek. Indien er gebruik gemaakt wordt van de standaard (RAW bepalingen, CROW) en het Handboek Bomen (Norminstituut bomen, 2014) dan heeft het Handboek Bomen voorrang boven de Standaard (CROW). Binnen uit te brengen bestekken kunnen er specifieke uitzonderingen voor de situatie gemaakt worden als daar aanleiding toe wordt gezien. Specifieke begrippen zoals genoemd in dit boombeheerplan zijn voortgekomen uit beschrijvingen in het Handboek bomen. 10

11 3 3. UITGANGSSITUATIE In de volgende paragrafen is het boombestand van Boxmeer in hoofdlijnen uiteengezet. De inventarisatie van de bomen binnen de gemeente is afgerond. De gegevens vormen de basis van dit beheerplan. De genoemde parameters en aantallen zijn afgeleid uit de inventarisatiegegevens (december 2015, Terra Nostra) en zijn een momentopname. Om de leesbaarheid en de verdeling in dit rapport ten goede te laten komen is regelmatig een uiteenzetting gemaakt tussen bomen binnen de kernen en bomen in het buitengebied. 3.1 Aantallen Het totale aantal individuele bomen van de gemeente bedraagt stuks (inventarisatie en boomveiligheidscontrole december 2015). Gemiddeld genomen over Nederland heeft een gemeente 0,5 boom per inwoner. De gemeente Boxmeer heeft, met in het totaal inwoners (peildatum 31 december 2015), een hoger aantal bomen per inwoner (0,75 boom per inwoner). Hiermee scoort gemeente Boxmeer dus boven het landelijk gemiddelde. In totaal staan van de bomen in het buitengebied in de gemeente Boxmeer. Dat is met 54% een ruime meerderheid van de bomen die in het buitengebied staan. De overige 46% van de bomen staan verspreid in de kernen in de gemeente Boxmeer. Verdeling bomen Binnen de kernen vs buitengebied 54% 46% Binnen de kernen Buitengebied Figuur 1: Verdeling bomen binnen de gemeente Boxmeer (%). 11

12 In totaal staan er 9686 bomen in de kernen van gemeente Boxmeer. Bijna de helft van deze bomen (46%) staat in de kern van Boxmeer zelf. De overige 54% van de bomen staat verspreid over de andere kernen in de gemeente. Rijkevoort 6% Vierlingsbeek 10% Sambeek 5% Bomen per kern Vortum-Mullem 1% Beugen 7% Overloon 12% Boxmeer 44% Maashees 7% Oeffelt 4% Holthees 2% Groeningen 2% Figuur 2: Verdeling bomen per kern (%) Aantal bomen Figuur 3: Bomenbestand per kern (aantal bomen). 12

13 3.2 Leeftijdsopbouw De registratie van het plantjaar van de bomen is een lastig iets. Niet altijd is het exacte plantjaar bijgehouden en in veel gevallen is het ook niet te achterhalen wanneer een boom is aangeplant. In de gevallen waarbij het niet te achterhalen is, daar is een inschatting gemaakt van het plantjaar van de boom. Aantal bomen Plantjaar Binnen de kernen Buitengebied Figuur 4: Spreiding plantjaar binnen de kernen en in het buitengebied (aantal bomen) In de jaren 1980 tot 2010 zijn relatief veel bomen geplant in de gemeente Boxmeer. In het buitengebied is 55% van de bomen aangeplant tussen Binnen de kernen is zelfs 68% van de aanwezige bomen aangeplant tussen Binnen de kernen 9% Buitengebied 3% 23% < % < % % Figuur 5: Verdeling plantjaar binnen de kernen en in het buitengebied (%) De spreiding in leeftijd kent een beperkt aantal bomen van voor het plantjaar Dit heeft tot gevolg dat een beperkt aantal bomen volwasdom of monumentale status heeft bereikt. Anderzijds zijn veel bomen relatief jong en zitten nog in de begeleidingsfase omdat ze nog niet de definitieve takvrije stamlengte hebben bereikt. Dit heeft tot gevolg dat de diametermaat tot 30/40 cm veel voorkomt. 13

14 3.3 Soortenrijkdom In het totaal zijn er 225 boomsoorten aanwezig in gemeente Boxmeer. Om de leesbaarheid ten goede te komen, en om tot berekeningen te komen is er voor gekozen om slechts met de verschillende geslachten te werken. Onderverdeling in verschillende soorten en cultivars is dus achterwege gelaten. In het totaal zijn er 55 geslachten aanwezig binnen de gemeente Boxmeer. Niet alle geslachten zijn in zowel de kernen als in het buitengebied terug te vinden. Aantal bomen Abies 798 Acer 295 Aesculus 61 Ailanthus 245 Alnus 115 Amelanchier 302 Betula 1 Broussonetia 483 Carpinus 73 Castanea Catalpa Cedrus Celtis 1 23 Cercidiphyllum Cercis 274 Corylus 47 Crataegus 1 Davidia Binnen de kernen 375 Fagus 1 Ficus 703 Fraxinus Figuur 6: Aanwezige geslachten in de kernen van de gemeente Boxmeer Ginkgo Gleditsia 9 11 Gymnocladus Juglans Geslacht Koelreuteria Laburnum Liquidambar Liriodendron Magnolia Malus Metasequoia 1 Morus 6 13 Onbekend Parrotia Paulownia Picea Pinus 335 Platanus 2 Populus 249 Prunus 25 Pterocarya 321 Pyrus 1951 Quercus 251 Robinia 139 Salix 42 Sophora 208 Sorbus 29 Taxodium Taxus Tetradium Thuja Tilia 295 Ulmus Aantal bomen Buitengebied Abies Acer Aesculus Ailanthus Alnus Betula Broussonetia Carpinus Castanea Catalpa Celtis Crataegus Fagus Fraxinus Juglans Malus Pinus Platanus Populus Prunus Pyrus Quercus Rhamnus Robinia Salix Sorbus Tilia Ulmus Geslacht Figuur 7: Aanwezige geslachten in het buitengebied van de gemeente Boxmeer 14

15 Zoals zichtbaar is in figuur 6 en 7 bestaat het merendeel van de bomen in de gemeente uit 4 hoofdgeslachten te weten: 35% eiken (Quercus), 13% essen (Fraxinus), 10% linden (Tilia) en 7% esdoorns (Acer). 3.4 Eindbeeld Als gekeken wordt naar de verschillende groeivormen valt het op dat het overgrote deel van de bomen niet vrijuitgroeiende bomen zijn, en dan met name met een takvrije zone van 4,50 meter. 7% 7% 21% Binnen de kernen 65% Niet vrijuitgroeiend 4,50m Niet vrijuitgroeiend 2,50m Vormboom Vrijuitgroeiend 5% 2% 4% Buitengebied 89% Niet vrijuitgroeiend 4,50m Niet vrijuitgroeiend 2,50m Vormboom Vrijuitgroeiend Figuur 8: Eindbeeld bomen binnen de kernen en in het buitengebied (%) In figuur 8 is tevens te zien dat er een relatief laag percentage aan vormbomen aanwezig is. Respectievelijk 7% (695 stuks) in de kernen van de gemeente en 2% (290 stuks) in het buitengebied. 15

16 3.5 Standplaatsen De meerderheid van de bomen in de gemeente heeft als standplaats gras. Dat kan zowel een intensief onderhouden gazon zijn of een extensief onderhouden ruige berm. Bomen in gras en bomen in beplanting veroorzaken over het algemeen minder overlast en hebben een betere vitaliteit dan de bomen die in de verharding staan. Bomen in de verharding hebben de neiging om, bij een gebrek in de kwaliteit of kwantiteit van de ondergrondse groeiplaats, de bestrating op te drukken met de wortels. Dit kan voor onveilige situaties zorgen. Opvallend is dat opdruk van de verharding slechts in de kernen geconstateerd is. In de kernen zijn (zie figuur 9) aanzienlijk meer bomen in verharding aanwezig. Bij 664 bomen is opdruk van de verharding geconstateerd. Aantal bomen Gras Beplanting Verharding Standplaats Binnen de kernen Buitengebied Figuur 9: Verdeling tussen de verschillende standplaatsen van de bomen in de gemeente (aantal bomen). 3.6 Hoogteklassen Zoals in figuur 10 te zien is zijn de verschillende hoogteklassen binnen het bomenbestand in gemeente Boxmeer relatief gelijkmatig verdeeld. Wat wel opvalt is dat er in de kernen relatief lagere bomen staan dan in het buitengebied. Dit is geen uitzonderlijk fenomeen aangezien er in de kernen vaker gekozen wordt voor bomen van de 3 e grootte vanwege de aanplant in de nabijheid van bebouwing en daarmee beperkte bovengrondse groeiruimte. Aantal bomen < > 24 Hoogteklasse (in m) Binnen de kernen Buitengebied Figuur 10: Spreiding van de hoogteklassen binnen het bomenbestand (aantal bomen). 16

17 3.7 Onderhoudstoestand De onderhoudstoestand is te zien in figuur 11. De hoeveelheid bomen met een aanvaard en een achterstallig boombeeld liggen dicht bij elkaar terwijl het wenselijk is juist een groter aantal bomen met een aanvaard boombeeld te zien. Bomen met een achterstallig boombeeld behoeven snoei. Bomen met een verwaarloosd boombeeld behoeven minimaal 2 snoeibeurten (en mogelijk meer) over een periode van een aantal groeiseizoenen alvorens het aanvaarde boombeeld is bereikt. Omdat de BVC een momentopname is, en de beheerwerkzaamheden (en daarmee de snoeiwerkzaamheden) dynamisch zijn kunnen de aantallen in figuur 11 afwijken van de actuele situatie buiten. Aantal bomen Aanvaard Achterstallig Verwaarloosd Onderhoudstoestand Binnen de kernen Buitengebied Figuur 11: Onderhoudstoestand bomenbestand (aantal bomen) 3.8 Conditie De conditie is bij het merendeel van de bomen beoordeeld als Normaal. De conditie bepaling is een momentopname en wordt beoordeeld door een combinatie van een aantal waarnemingen zoals de scheutlengte, bladgrootte, stand van het blad, aanwezigheid van knoppen etc. De spreiding van de verschillende conditie klassen is in de kernen en in het buitengebied nagenoeg gelijk. Aantal bomen Normaal Verminderd Sterk verminderd Zeer slecht Dood Conditie Binnen de kernen Buitengebied Figuur 12: Conditie klassen verdeling (aantal bomen). 17

18 3.9 Risicoklasse In figuur 13 is de verdeling van de risicoklassen te zien voor zowel de bomen binnen de kernen als de bomen in het buitengebied. In figuur 14 zijn de percentages van deze verdeling weergegeven Aantal bomen Geen noemenswaardige gebreken Risicoboom Attentieboom Risicoklasse Binnen de kernen Buitengebied Figuur 13: Verdeling risicoklasse (aantal bomen) Binnen de kernen Buitengebied 39% 5% 56% Geen noemenswaardige gebreken Risicoboom 54% 3% 43% Geen noemenswaardige gebreken Risicoboom Attentieboom Attentieboom Figuur 14: Verdeling risicoklassen van de bomen binnen de kernen en in het buitengebied (%) Bij iets meer dan de helft (56%) van de bomen in de kernen zijn geen noemenswaardige gebreken geconstateerd. Bij de bomen in het buitengebied is dat bij iets minder dan de helft (43%) van de bomen. De risicobomen (respectievelijk 39% binnen de kernen en 54% in het buitengebied) zijn bomen waarbij op dit moment een veiligheidsrisico aanwezig is wat door het uitvoeren van een beheermaatregel weggenomen kan worden. In de meeste gevallen betreft het bomen waar afgestorven takken in de kronen aanwezig zijn die, middels snoei, verwijderd kunnen worden. De attentiebomen moeten om een verscheidenheid van redenen jaarlijks op veiligheid gecontroleerd worden. 18

19 3.10 Toekomstverwachting De toekomstverwachting van de bomen in de gemeente Boxmeer is overwegend > 15 jaar. De toekomstverwachting is gebaseerd op een combinatie van soort specifieke eigenschappen, conditie en boven- en ondergrondse omstandigheden zover deze visueel beoordeeld kunnen worden. De toekomstverwachting is gebaseerd op onveranderde omstandigheden. Van 1044 bomen is een toekomstverwachting van minder dan 10 jaar vastgesteld, door groeiplaatsverbeterende maatregelen is hier verbetering in aan te brengen. Het vervangen van de bomen is een alternatief waarbij extra aandacht geschonken kan worden aan de sortimentskeus in combinatie met een groeiplaats van voldoende kwaliteit en kwantiteit Astitel > 15 jaar jaar 5-10 jaar < 5 jaar Toekomstverwachting Binnen de kernen Buitengebied Figuur 15: Toekomstverwachting van de bomen in gemeente Boxmeer (aantal bomen) Waardevolle bomen Deze bomen zijn opgenomen in een lijst met beschermde bomen en zijn omgevingsvergunning plichtig. De vergunning wordt in principe niet verleend tenzij hiervoor zwaarwegende redenen zijn. Het verwijderen van bomen (houtopstanden) is opgenomen in de APV van de gemeente Boxmeer (zie bijlage 2) Niet beschermd Binnen de kernen Wel beschermd Buitengebied Figuur 16: Beschermde waardevolle bomen (aantal bomen) 19

20 3.12 Ziekten en plagen Ziekten en aantastingen vormen een dynamisch probleem, het merendeel van de boomziektes die in de BVC zijn opgenomen betreffen ziektes en aantastingen die een verhoogde attentie behoeven. De aanwezigheid van de paardenkastanjebloedingsziekte heeft inmiddels voor een forse reductie van het paardenkastanje bestand gezorgd. Verwachting is dat in de komende jaren gemiddeld 3 paardenkastanjes (1%) per jaar zullen verdwijnen. De aantasting door eikenprocessierups vergt een jaarlijkse evaluatie en apart beheerplan. Bladluizen veroorzaken vooral bij de aanwezigheid van linden overlast, juridisch gezien is er geen verplichting tot handelen. Gemeente Boxmeer beheert alleen die locaties met overlast waar acceptabele niveaus worden overschreden. Sinds 2010 is de essentaksterfte vastgesteld in Nederland, essentaksterfte kan tot afsterven van de soorten leiden. Essen vormen met bijna 13% (2729 stuks) een relatief groot percentage van het gehele bomenbestand. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat specifieke cultivars zoals Fraxinus excelsior Pendula en F. ex. Jaspidea sterk gevoelig zijn voor essentaksterfte. Deze gevoelige cultivars zijn beperkt vertegenwoordigd met 13 stuks (F. ex. Jaspidea ). Daarnaast is gebleken dat essen die jonger zijn dan 30 jaar een beperkte weerstand tegen de essentaksterfte bieden en zodoende een hoog risico vormen op sterk nadelige gevolgen vanwege de ziekte. Het aantal essen dat jonger is dan 30 jaar bedraagt 1117 stuks. Aangezien dit ruim 40% van het geheel essenbestand is en daarmee een wezenlijk deel vormt is apart beheer op deze een noodzaak. Jaarlijkse inspectiemaatregelen zijn op te nemen en er dient rekening te worden gehouden met een jaarlijkse uitval van 3% (82 essen) van het bestand Binnen de kernen Buitengebied Figuur 17: Leeftijdsopbouw essen binnen de kernen en in het buitengebied met in het rode vlak de bomen die < 30 jaar zijn. Het is aan te bevelen om een ziekte specifiek beheerplan op te stellen voor die ziektes die nu actueel zijn en het voortbestaan van de bomen of de omgeving bedreigen. Het betreft hier paardenkastanjebloedingsziekte, eikenprocessierups en essentaksterfte. Onderstaand (figuur 18) is een overzicht weergegeven van de belangrijkste ziektes die aangetroffen en geregistreerd zijn. Hierbij wel de kanttekening dat niet alle aantastingen in volledigheid geregistreerd zijn omdat niet alle aantastingen jaarrond waarneembaar zijn. 20

21 1% Binnen de kernen Buitengebied 35% 28% 34% 10% 20% 60% 2% 10% Essentaksterfte Kastanjebloedingsziekte Essentaksterfte Eikenprocessierups Kastanjebloedingsziekte Kastanjemineermot Eikenprocessierups Eikenspintkever Kastanjemineermot Figuur 18: Belangrijkste aantastingen die geregistreerd zijn. 21

22 4 4. ADVIES 4.1 Boomcontrole De boomveiligheidscontrole (BVC) is een manier om te voldoen aan de wettelijke zorgplicht die iedere boomeigenaar heeft. Door middel van de boomveiligheidscontrole wordt er periodiek en op systematische wijze naar de bomen gekeken en worden de resultaten geregistreerd. Door het uitvoeren van een visuele inspectie op de aanwezigheid van gebreken (bijvoorbeeld een vruchtlichaam van een zwam of een holte) kan een inschatting gemaakt worden van de veiligheid van desbetreffende boom. Binnen gemeente Boxmeer wordt gebruik gemaakt van de richtlijnen zoals omschreven in het Handboek Bomen Derhalve dient ook de BVC te voldoen aan deze richtlijnen. Tijdens de BVC worden tevens de inventarisatie gegevens (zoals de boomsoort, de hoogte van de boom en de diameter) gecontroleerd en indien nodig aangepast. Als er geen uitwendige tekens zijn van potentiële gebreken, beperkt het onderzoek zich tot deze fase. De resultaten worden vastgelegd in het boombeheersysteem van gemeente Boxmeer (Geovisia) Boomveiligheidscontrole De inspectiefrequentie van de bomen in Boxmeer is onderverdeeld in verschillende categorieën (1x per 5 jaar, 1x per 3 jaar en jaarlijks). Deze onderverdeling is gebaseerd op een combinatie van een aantal factoren (sortiment, de conditie van de boom, de locatie van de boom en het eindbeeld van de boom). De achterliggende gedachten is dat er een cyclische verdeling is en dat elke boom minimaal 1 x in de 5 jaar bezocht wordt voor een boomveiligheidscontrole. Inspectie frequentie Bomen 1 x per jaar / jaarlijks Dit zijn de attentiebomen die, om verschillende redenen elk jaar geïnspecteerd moeten worden. Het betreft bomen die uit de vorige boomveiligheidscontrole als attentieboom naar voren zijn gekomen die een gebrek hebben waarvan het eventuele schade moment vermoedelijk dichter in de toekomst ligt waardoor jaarlijkse controle noodzakelijk is. Tevens zijn bomen waarbij schade ontstaan is (denk daarbij aan graafschade of bomen op een bouwlocatie) onderverdeeld in deze categorie. Ook bomen op een locatie met een hoog risico (bijvoorbeeld een marktplein of de hoofdontsluitingsweg) kunnen redenen zijn om een boom jaarlijks te inspecteren. Bomen met essentaksterfte of kastanjebloedingsziekte worden tevens jaarlijks gecontroleerd. 1 x per 3 jaar Dit zijn verreweg de meeste bomen in de gemeente Boxmeer. Dit zijn de bomen die in de kernen van de gemeente staan en waar geen verhoogd veiligheidsrisico met de noodzaak tot intensievere controle is aangetroffen. Bomen in het buitengebied die meer onderhoud nodig hebben (zoals Quercus rubra) vallen tevens onder deze noemer. 1 x per 5 jaar Bomen in het buitengebied van de gemeente die onderhoudsarm zijn (Quercus robur) of die een beperkt risico vormen voor de omgeving (vormbomen). Tabel 1 : Beschrijving inspectiefrequentie. 22

23 4.1.2 Nader onderzoek Bij het uitvoeren van de reguliere boomveiligheidscontrole of tijdens het controleren van attentiebomen kunnen er gebreken aangetroffen worden waarvan het veiligheidsrisico niet (voldoende) visueel beoordeeld kunnen worden. Het is in dit geval noodzakelijk om een nader onderzoek uit te (laten) voeren. Met behulp van praktische ervaring en specialistische onderzoeksapparatuur kan een objectief beeld van het aangetroffen gebrek verkregen worden waarna een passend advies uitgeschreven kan worden. Welke onderzoeksapparatuur ingezet dient te worden is afhankelijk van het aangetroffen gebrek en van de vraagstelling die men heeft bij de boom. Gebruikelijke onderzoeksapparatuur is: geluidstomograaf (Picus) voor het bepalen van de breukvastheid van een boom. Trekproef met inclinometrie voor het bepalen van het risico op windworp (kiepen/stabiliteit) en elastometrie voor het bepalen van de resterende weefselsterkte van de stam. Nader onderzoek wordt slechts uitgevoerd door terdege deskundige boomtechnisch adviseurs (bij voorkeur European Tree Technician). De boomtechnisch adviseur is in staat om het onderzoek uit te voeren en de verkregen resultaten te analyseren en te interpreteren door het om te vormen tot een passend en haalbaar advies. In het advies komt naar voren in hoeverre het veilig is de boom te handhaven en/of wat de mogelijkheden zijn voor duurzaam behoud van de bomen Registratie boomcontroles Gemeente Boxmeer werkt met Geovisia als boombeheersysteem. Alle boomveiligheidscontroles en nader onderzoeken worden tevens in dit systeem uitgevoerd en geregistreerd. Voor de volgende BVC wordt het boompaspoort in Geovisia ingericht voor het registreren van specifieke ziektes en aantastingen. Gemeente Boxmeer zorgt dat, indien het werk uitbesteed wordt aan een aannemer, deze een export van het bomenbestand krijgt wat gecontroleerd dient te worden. Een beknopte omschrijving van de conclusie van het nader onderzoek wordt tevens geregistreerd in het beheersysteem. Gemeente Boxmeer zorgt eveneens voor het synchroniseren van het, na uitvoer van de BVC of het nader onderzoek, gemuteerde bestand van de aannemer. Door het registreren van alle controles, alsmede de resultaten van het nader onderzoek en het ziekte specifieke paspoort wordt er een geschiedenis van de bomen opgebouwd. 4.2 Snoeien van bomen Verreweg de meest voorkomende werkzaamheden als beheermaatregel bij bomen is het snoeien van de bomen. In een natuurlijke situatie is snoei niet nodig (vrijuitgroeiende bomen). De boom is zelf in staat om te bepalen welke takken afgestoten worden en welke takken behouden blijven. Echter in de openbare ruimte is het snoeien van bomen veelal wel noodzakelijk, hoofdzakelijk uit veiligheidsoverwegingen. Te laag hangende takken en takken die nu of in de toekomst een veiligheidsrisico opleveren of de doorgang belemmeren dienen verwijderd te worden. Het snoeien van bomen veroorzaakt snoeiwonden (daar waar de tak afgezaagd wordt). Deze snoeiwonden worden door de boom overgroeid, echter vormt dit, totdat de wond volledig overgroeid is een zwakke plek, en daarmee een invalspoort voor eventuele aantastingen. Dit is de reden dat het wenselijk is om snoeiwerkzaamheden tijdig uit te voeren. Bij een snoei achterstand worden grotere wonden gecreëerd en dit dient, waar mogelijk, voorkomen te worden. Een onderdeel van de in hoofdstuk 2 beschreven zorgplicht is het uitvoeren van beheermaatregelen die naar voren komen uit de boomveiligheidscontrole. Gedurende de levensloop van de bomen worden er meerdere malen in verschillende levensfasen snoeibeurten uitgevoerd. De soort snoei die toegepast moet worden is afhankelijk van een 23

24 aantal factoren. Denk daarbij aan de locatie waar de boom staat (in een park of langs een hoofdontsluitingsweg) of het gewenste eindbeeld dat men voor de boom in gedachten heeft Eindbeelden Bij het aanplanten van bomen heeft men altijd een bepaald eindbeeld in gedachten. Het beheer van de boom dient er op aangepast te worden om dit eindbeeld ook daadwerkelijk te bereiken (of te behouden). Binnen de gemeente Boxmeer zijn er 3 eindbeelden in gebruik. Vrijuitgroeiende boom Bomen die geen takvrije stamlengte kennen en niet opgekroond worden. Dit zijn voornamelijk bomen die in parken staan en dit is alleen mogelijk als er binnen de kroonprojectie van de boom voldoende ruimte is. Gazon of beplanting onder de kroonprojectie is in veel gevallen ook niet mogelijk bij deze bomen omdat een maaimachine hier bijvoorbeeld niet onderdoor kan. Niet vrijuitgroeiende boom Dit eindbeeld is onder te verdelen in 2 sub-eindbeelden met een verschillende takvrije zone. Boven voet- en fietspad is een takvrije zone van minimaal 2,5 meter vastgesteld. Deze takvrije zone is noodzakelijk voor de bereikbaarheid van deze paden met onderhoudsmaterieel (veeg-, zoutstrooi- en/of maaimachine). Boven alle overige wegen is een minimale takvrije zone van 4,5 meter vastgesteld. Deze takvrije zone is noodzakelijk voor onder andere de bereikbaarheid en toegankelijkheid van de wegen met vrachtverkeer. Bij het eindbeeld voor niet vrijuitgroeiende boom moet rekening gehouden worden met de soort boom die aanwezig is. Elke soort (en per cultivar of individueel per boom) heeft een andere groeiwijze. Om de takvrije zone te behalen kent het ene soort een hogere takvrije stamlengte dan een andere meer opgaand groeiende soort. Bij het planten van nieuwe bomen dient hier rekening mee gehouden te worden. Het komt helaas nog te vaak voor dat een boom op de verkeerde plek aangeplant wordt waardoor het beoogde eindbeeld niet behaald kan worden. Vormboom Bomen die op een specifieke manier gesnoeid zijn en ook op deze manier onderhouden worden. Denk hierbij aan knotbomen die elke 3 á 4 jaar opnieuw geknot dienen te worden. Een gekandelaberde boom, leiboom of een boom met een bolvorm (zoals een bol-esdoorn) vallen ook onder deze categorie. 24

25 4.2.2 Snoeifase en beheer Er zijn verschillende soorten snoei bij bomen te onderscheiden, die afhankelijk zijn van het eindbeeld wat men voor ogen heeft voor de boom. In tabel 2 is een onderverdeling gemaakt. Snoeifase Vrijuitgroeiende boom Frequentie Dit zijn bomen die niet opgekroond hoeven te worden, met andere woorden, de takken rijken tot aan de grond. Deze bomen vallen derhalve onder de categorie onderhoudssnoei, de bomen hoeven tenslotte niet opgekroond te worden. Onderhoudssnoei Het snoeien van deze bomen bestaat uit het verwijderen van probleemtakken in de blijvende kroon zoals omschreven in het Handboek Bomen. Niet vrijuitgroeiende bomen Zo nodig Dit zijn bomen waarbij een takvrije zone van 2,5 meter of 4,5 meter (afhankelijk van de standplaats) behaald dient te worden. Begeleidingssnoei Dit zijn de bomen waarbij er nog takken in de Zo nodig maar tijdelijke kroon aanwezig zijn die verwijderd moeten minimaal 1 maal worden. De tijdelijke kroon is het deel van de kroon per 3 jaar wat met de tijd (door het opkronen van de boom) uiteindelijk zal verdwijnen. Onderhoudssnoei Op het moment dat de boom de beoogde takvrije zone Zo nodig bereikt heeft (en de tijdelijke kroon dus in zijn geheel niet meer aanwezig is) valt de boom onder de categorie onderhoudssnoei. Vormboom Bomen die geen natuurlijke habitus meer hebben en die door middel van specifieke snoei in stand gehouden moeten worden. Deze bomen vallen altijd onder onderhoudssnoei (omdat er geen sprake is van de boom begeleiden naar de gewenste takvrije zone). Gekandelaberde boom Knotboom Leibomen knippen Vormbomen scheren Een boom waarbij de gesteltakken zijn ingekort. Deze boom wordt, na de eerste maal afzetten van de takken, beheerd als knotboom. Een boom waarbij de takken zijn verwijderd en de spil is ingekort. Het periodiek terugzetten van de gehele kroon tot op de knot. De knot mag daarmee niet beschadigd raken. Een boom waarbij, door het leiden van de takken, een andere (niet natuurlijke) vorm afgedwongen wordt. Het periodiek afknippen van de nieuwe twijgen om de boomvorm min of meer permanent te behouden. Een boom waarbij, door het periodiek op een vaste afstand scheren van de buitenzijde van de kroon een min of meer permanent boombeeld behouden wordt. Bol vorm boom Een bol vormige boom (bol-acacia, bol-esdoorn en bol-trompetboom). Geënte cultivars waarbij de ent aan de bovenzijde van de stam zit. Het periodiek verwijderen van alle nieuwe uitlopers (knotten) van de bomen. Tabel 2: Beschrijving snoeifase en beheer. 1x per 3 jaar 1 x per 4 jaar 1 x per jaar 1 x per jaar 1 x per jaar Naast de snoeifase is er bij niet vrijuitgroeiende bomen ook nog de onderhoudstoestand die iets aangeeft over de mate van snoei die toegepast moet worden. De onderhoudstoestand van 25

26 bomen in de begeledingssnoei- en onderhoudssnoeifase kunnen onderverdeeld worden in 3 onderhoudstoestanden te weten: Aanvaard Dit zijn bomen die op beeld zijn, er zijn geen snoeimaatregelen nodig binnen het moment van opname en volgend geplande cyclische snoeibeurt. De kroon (tijdelijk en/of blijvend) is vrij van probleemtakken. Achterstallig Een eenmalige snoeiingreep is noodzakelijk om, vanuit het achterstallige onderhoud, te komen tot een aanvaard boombeeld. Tijdens deze eenmalige snoeibeurt worden probleemtakken uit de kroon verwijderd en mag er een maximale bladvolume reductie zijn van 30 % in de blijvende kroon of 40 % bij een tijdelijke kroon. Verwaarloosd Er zijn meerdere snoeibeurten nodig, verdeeld over meerdere jaren, om tot het gewenste aanvaarde boombeeld te komen. Bij elke snoeibeurt mag maximaal 30% tot 40% bladvolume uit de tijdelijke kroon verwijderd worden. Deze onderhoudstoestand kan alleen in combinatie met een boom in de begeleidingssnoeifase toegekend worden Curatieve snoei van bomen Bij plotselinge schade aan een boom kan het noodzakelijk zijn om de boom te snoeien, of zelfs in zijn geheel te verwijderen. Denk hierbij aan een schade door aanrijding of door een storm. Vanwege de onvoorspelbaarheid van deze schades kan er in het beheerplan nauwelijks rekening gehouden worden met dit soort maatregelen. 4.3 Rooien van bomen Met het doel van het beheer van de bomen (het duurzaam in stand houden van het bomenbestand) is het niet altijd mogelijk om alle bomen daadwerkelijk duurzaam te behouden. Bomen zijn levende organismen en kunnen afsterven, of er kunnen van buitenaf invloeden zijn waardoor het verwijderen van de boom de voorkeur heeft boven het handhaven van de boom. De veiligheid kan in het geding komen en de keuze wordt gemaakt de boom te verwijderen. Daarnaast kunnen bomen geveld worden vanwege een te korte plantafstand waardoor een overmatige hoeveelheid afgestorven takken ontstaat en schaduwwerking maximaal is ( zie 4.3.3) Procedures In de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) is opgenomen dat bomen in de gemeente niet zomaar verwijderd mogen worden. Bomen die onder de boswet vallen, of bomen die expliciet vermeld staan op de door het college vastgestelde lijst met waardevolle bomen (geactualiseerde lijst vastgesteld tegelijk tijdig met dit boombeheerplan) mogen niet zomaar gekapt worden. Voor deze bomen dient een omgevingsvergunning aangevraagd te worden. Voor bomen die niet onder de boswet vallen en die niet op de lijst met waardevolle bomen staat geldt een vrijstelling. Deze mogen, indien weloverwogen, gekapt worden. Bij het aanvragen van een omgevingsvergunning moeten minimaal de volgende zaken overlegt worden: - locatie omschrijving (indien mogelijk met tekening) - omschrijving van de boom - foto van de boom - aanleiding voor het kappen van de boom 26

27 4.3.2 Vrijstelling Het kapverbod is voor een aantal bomen, of achtergronden, niet geldig. Als er bomen gekapt moeten worden in verband met een spoedeisend belang voor de openbare orde of een direct gevaar voor personen of goederen, mits het bevoegd gezag hier toestemming voor verleent. Tevens kan het bevoegd gezag toestemming verlenen voor het kappen van bomen als er sprake is van een zwaarwegend maatschappelijk belang (het vervangen van riolering bijvoorbeeld) of wanneer het vanuit het oogpunt van onderhoud wenselijk is dat de boom wordt gekapt (om bijvoorbeeld andere bomen meer ruimte te geven). Bomen die op de lijst met waardevolle bomen staan zijn ten alle tijden kapvergunning plichtig. Bomen die vallen onder de meldingsplicht Boswet zijn tevens vrijgesteld van een aanvraag via een omgevingsvergunning. Indien een boom die op de lijst met waardevolle bomen staat direct gevaar oplevert, kan overgegaan worden tot noodkap. De boom blijft echter omgevingsvergunning plichtig en er dient, na de kap van de boom, alsnog een omgevingsvergunning ingediend te worden. Dit ten behoeve van eventuele voorschriften voor compensatie (herplant). Er kan geen bezwaar meer gemaakt worden op de vergunning, er kan wel bezwaar gemaakt worden op de voorschriften door belanghebbende Dunnen Dunnen is een beheermaatregel waarbij er bomen verwijderd worden ten behoeve van de overblijvende bomen. Van oorsprong wordt dit voornamelijk in een bos(plantsoen) gebruikt. Echter kan het ook onderdeel zijn van het bomenbeheer op locaties waar de bomen relatief dicht op elkaar geplant zijn. Doordat de bomen dicht bij elkaar staan sluiten de kronen en treedt er (licht) concurrentie op wat tot gevolg heeft dat er meer takken in de kronen afsterven. Bewoners kunnen overlast ervaren vanwege toenemende schaduwdruk door het in de loop van de jaren ontstaan van een aaneengesloten bladerdek. Ook kunnen bomen beperkt worden in de ruimte waardoor ze niet het gewenste eindbeeld kunnen bereiken. Door het selectief kappen van de juiste bomen kunnen overblijvende bomen meer kans krijgen het eindbeeld te bereiken, zullen er minder probleemtakken in de kronen vormen en kan aan vermeende overlast tegemoet worden gekomen. In enkele gevallen kan zonder afbreuk te doen aan het beeld van het landschap de gehele laan verwijderd worden. Dit kan bijvoorbeeld als de bomenlaan parallel aan een bosperceel of landschapselement staat. Door op een verantwoorde wijze te dunnen bereiken we een vergelijkbaar beeld met een gezonder bomenbestand tegen lagere beheerkosten. In een aantal straten heeft gemeente Boxmeer deze werkwijze afgelopen jaren met succes reeds toegepast. 27