Beleidsartikelen BELEIDSARTIKEL 6: ARBEIDSMARKTBELEID Algemene beleidsdoelstelling

Transcriptie

1 BELEIDSARTIKEL 6: ARBEIDSMARKTBELEID Algemene beleidsdoelstelling Het leveren van een bijdrage aan een adequaat functionerende arbeidsmarkt in VWS-sectoren om het beoogde voorzieningenniveau te kunnen leveren; daarnaast implementatie van het algemene arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid van het kabinet. Aard van de verantwoordelijkheid Met betrekking tot het arbeidsmarktbeleid in dit beleidsartikel zijn wij verantwoordelijk voor het door de VWS-sectoren geleverde en te leveren voorzieningenniveau. Vanuit deze verantwoordelijkheid leveren wij een bijdrage aan een goede aansluiting van vraag en aanbod van personeel in de VWS-sectoren. Voor de middellange termijn is het arbeidsmarktbeleid gericht op het reduceren van de dreigende tekorten aan met name verplegend en verzorgend personeel door voldoende gekwalificeerd en gemotiveerd personeel aan te trekken en te behouden om de beoogde zorg te leveren. De primaire verantwoordelijkheid berust bij de sociale partners. Daarnaast leveren we een bijdrage aan het algemene arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsbeleid van het kabinet. 6.2 Operationele beleidsdoelstellingen Het creëren van financiële en bestuurlijke randvoorwaarden voor een gerichte, structurele en integrale aanpak van arbeidsmarktknelpunten Beleidseffecten In 1999 zijn doelstellingen afgesproken met sociale partners in de arbeidsmarktconvenanten (Convenant Arbeidsmarktbeleid Zorgsector (CAZ) en Convenant Arbeidsmarktbeleid Welzijn en Jeugdhulpverlening (CAWJ)). De centrale doelstelling in deze convenanten is het voorkómen van personeelstekorten. Naast de centrale doelstelling zijn voor de periode concrete subdoelstellingen geformuleerd die een bijdrage leveren aan het realiseren van de centrale doelstelling. Belangrijke doelstellingen in CAZ-verband 2 zijn: + In vier jaar halvering van het verschil in ziekteverzuim in de zorgsector ten opzichte van het gehele bedrijfsleven; + In vier jaar halvering van het verschil in WAO-instroom in de zorgsector ten opzichte van de landelijke instroom; + In vier jaar 20% meer instroom in opleidingen voor verplegend en verzorgend personeel; + In vier jaar 20% verbetering in het personeelsverloop. 1 (Zie ook: beleidsartikel 2, voor arbeidsmarktbeleid artsen en paramedici.) 2 Ook in het CAWJ zijn subdoelstellingen opgenomen. Hier concentreren wij ons echter op de CAZ-doelstellingen, omdat deze door het kwantitatieve karakter goed meetbaar zijn en de zorgsector bovendien in omvang een stuk groter is. Daarnaast is vanaf 2001 een intensivering van het arbeidsmarktbeleid in gang gezet met de uitwerking van de aanbevelingen van de Commissie- Van Rijn. Deze intensivering is in onderstaande vier sporen uiteengezet: + Spoor 1: aantrekkelijk maken van werk; + Spoor 2: langere gemiddelde werktijd; + Spoor 3: stimuleren van instroom; + Spoor 4: tegengaan van uitstroom. In de Zorgnota 2003 wordt uitgebreid ingegaan op de uitwerking van deze vier sporen. Persexemplaar 119

2 In de onderstaande tabel staan de realisatiecijfers tot en met 2001 van de CAZ-subdoelstellingen, evenals het indicatieve pad naar de CAZdoelstellingen in Het basisjaar van deze doelstellingen is Tabel 1: indicatoren CAZ-doelstellingen Realisatie Realisatie Realisatie Raming Raming Ziekteverzuim zorg en welzijn 7,8% 7,8% 7,5% 7,0% 6,8% WAO-instroom zorg en welzijn 1,8% 1,9% 1,9% 1,8% 1,7% Instroom opleidingen VenV-personeel * Nettoverloop VenV-personeel 4,7% 5,4% 4,9%* 4,3% 3,8% * Instroom opleidingen VenV en Nettoverloop VenV zijn ramingen. Bron: VWS. In de tabel is te zien dat in 2001 een daling is ingezet in het ziekteverzuim en dat ook de toename van de WAO-instroom lijkt te zijn gekeerd. Aangezien de WAO-instroom mede afhankelijk is van de hoogte van het ziekteverzuim en deze zich met een jaar vertraging manifesteert, wordt bovendien voor volgend jaar een daling van de WAO-instroom verwacht. Daarnaast ziet het ernaar uit dat de instroom in de VenV-opleidingen in 2001 is toegenomen en dat het nettoverloop onder VenV-personeel is gedaald. In oktober 2002 sturen wij de jaarlijkse Rapportage Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn (RAZW) naar de Tweede Kamer. De RAZW geeft uitvoerig (cijfermatig) inzicht in de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Onderstaande grafiek uit Regiomarge 2001, die in januari 2002 verscheen, laat vervolgens de berekende tekorten aan gekwalificeerd verpleegkundig en verzorgend personeel in twee scenario s zien. Het basisscenario 2001 gaat uit van ongewijzigd beleid. Het CAZ-scenario gaat uit van de veronderstelling dat alle CAZ-doelstellingen gerealiseerd worden. De grafiek laat zien hoe belangrijk het is dat de CAZ-doelstellingen worden gehaald. Persexemplaar 120

3 Grafiek 1: Tekorten (in %) aan verplegend en verzorgend personeel volgens berekeningen Regiomarge in % Basisscenario 2001 CAZ-scenario Bron: Regiomarge De ontwikkeling van de economie, de demografie en de zorgvraag zijn van grote invloed op het behalen van de doelstellingen. Daarnaast hebben wet- en regelgeving van met name de ministeries van Financiën, SZW en VWS grote invloed op de kaders waarbinnen het arbeidsmarktbeleid plaatsvindt. Instrumenten voor de verwezenlijking van deze doelstelling Subsidies + Sectorfondsen op basis van hun jaarlijkse activiteitenplannen en jaarverslagen. Voor de sectoren die zijn aangesloten bij een van de bovengenoemde arbeidsmarktconvenanten gelden de in convenantverband vastgestelde speerpunten als kader voor het beoordelen van de activiteitenplannen. Na afloop van het subsidiejaar leggen de sectorfondsen verantwoording af over de bestedingen en de bereikte resultaten in het afgelopen jaar. Op basis hiervan vindt definitieve afrekening plaats. + Onderzoeksprogramma s bij de Organisatie voor Strategisch Arbeidsmarktonderzoek (OSA). In het kader van de arbeidsmarktconvenanten worden onderzoeksprogramma s uitgevoerd, die gericht zijn op de onderbouwing en de ontwikkeling van het arbeidsmarktbeleid. We leveren een financiële bijdrage aan het onderzoeksprogramma en zijn met de overige convenantpartijen betrokken bij de keuze van de onderzoeksonderwerpen en bij de begeleiding van de onderzoeken. Overleg + Overleg en afspraken met sociale partners. Met als doel de convenantdoelstellingen zo spoedig mogelijk te verwezenlijken, voeren wij als medeondertekenaar overleg over de uitwerking van de arbeidsmarktconvenanten. Uit dit overleg vloeit het bestedingsplan van de Persexemplaar 121

4 sectorfondsen voort waarin per speerpunt de maatregelen voor het komende jaar en de daaraan gekoppelde effecten staan geformuleerd. Daarnaast zijn net als in 2001 en 2002 ook voor 2003 extra middelen beschikbaar gesteld. Ten opzichte van 2000 is in ,5 mln. extra uitgetrokken voor de uitwerking van de eerder genoemde aanbevelingen van de Commissie-Van Rijn. In 2001 was dit 274,5 mln. extra en in 2002 was dit 452,9 mln. extra. Deze middelen worden voornamelijk via de premiesfeer beschikbaar gesteld. Voor de uitvoering hiervan voeren wij eveneens overleg met sociale partners. In de Zorgnota 2003 zullen we ingaan op het gebruik van de extra middelen. Staafdiagram 1: Raming bestedingen 2003 sectorfondsen per speerpunt in euro's arbo/z.verzuim/reïntegr. instroom behoud regionaal arbeidsmarktbeleid aantrekkingskracht onderzoek en monitoring overig 2003 * De bestedingen van de sectorfondsen over 2003 zijn nog onder voorbehoud. In bovenstaand staafdiagram is te zien dat in 2003 de nadruk zal liggen op de instroom van zorgpersoneel. In de Zorgnota 2003 zullen de speerpunten uitgebreid worden toegelicht. Persexemplaar 122

5 6.3 Budgettaire gevolgen van beleid Bedragen x Verplichtingen Uitgaven (totaal) Programma-uitgaven (totaal) Structurele aanpak arbeidsmarktknelpunten Apparaatsuitgaven Ontvangsten Budgetflexibiliteit Bedragen x Totaal geraamde kasuitgaven apparaatsuitgaven Dus programma-uitgaven Waarvan juridisch verplicht 98% % 0 0% 0 0% 0 0% 0 Waarvan complementair noodzakelijk en/of bestuurlijk gebonden 0% 0 97% % % % Waarvan Beleidsmatige reserveringen 2% % % % % Waarvan Overig budget 0% 0 1% % % % Totaal 100% % % % % Aan de beleidsmatige reserveringen zijn nog geen verplichting of noodzakelijke status gegeven. Dat wil uiteraard niet zeggen dat voor deze uitgaven geen concrete beleidsvoornemens bestaan. Die beleidsvoornemens zijn in deze begroting en in de Zorgnota 2003 verwoord. Daarnaast omvat de post overig budget reserveringen voor actuele ontwikkelingen en onderzoek. 6.5 Groeiparagraaf VBTB Zoals wij in de Begroting 2002 hebben toegezegd is zowel voor het Convenant Arbeidsmarktbeleid Zorg (CAZ) als het Convenant Arbeidsmarktbeleid Welzijn Jeugdhulpverlening (CAWJ) voorzien in monitoring van de doelstellingen. Voor het CAZ zijn de plannen uitgewerkt in een eerste rapportage die eind juni 2001 is verschenen. De monitoring vindt jaarlijks in het najaar plaats door de OSA. Het Integrerend OSA-rapport 2001 en de Rapportage Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn 2001 zijn in het najaar 2001 verstuurd naar de Tweede Kamer en zullen voor het jaar 2002 naar de Kamer worden verstuurd in het najaar De gegevens die in de voortgangsrapportage van het CAZ zijn opgenomen geven in het voorjaar en najaar de stand van zaken over het verloop van de doelstellingen van het arbeidsmarktconvenant. Het gaat dan om Persexemplaar 123

6 doelstellingen op het gebied van bijvoorbeeld vacatures, ziekteverzuim, het verloop en de instroom in de opleidingen voor verpleging en verzorging en de uitstroom. In paragraaf schreven wij al dat het behalen van deze indicatoren van veel meer factoren afhankelijk is dan alleen van het CAZ-programma, zoals de ontwikkeling van de economie, de demografie, de zorgvraag en de wet- en regelgeving. In dit artikel hebben we voornamelijk de voortgangsrapportages van het CAZ beschreven. De CAWJ-partijen hebben een gelijksoortige aanpak. Zo is in april 2002 een voorjaarsrapportage verschenen met de stand van zaken van de CAWJ-doelstellingen. De gegevens uit de voortgangsrapportages leveren sturingsinformatie op en kunnen aanleiding zijn voor beleidsaanpassingen. Voor meer informatie over programmering van evaluatieonderzoek wordt verwezen naar de bedrijfsvoeringsparagraaf. Persexemplaar 124