Evaluatie van een aantal opleidingsprofielen van het studiegebied Mechanica-elektriciteit cluster Lassen in het volwassenenonderwijs

Transcriptie

1 Evaluatie van een aantal opleidingsprofielen van het studiegebied Mechanica-elektriciteit cluster Lassen in het volwassenenonderwijs 1. Opdracht Het Besluit van de Vlaamse Regering van 1 september 2006 voorziet de evaluatie van de opleidingsprofielen ten laatste 3 jaar na zijn inwerkingtreding. De evaluatie heeft betrekking op onderstaande opleidingsprofielen: Studiegebied Mechanica-elektriciteit cluster Lassen code naam BO ME 201 BO ME 203 BO ME 204 BO ME 205 BO ME 206 BO ME 207 BO ME 208 BO ME 209 BO ME 210 BO ME 211 BO ME 212 BO ME 213 BO ME 214 BO ME 215 Puntlasser Hoeklasser Plaatlasser Buislasser Gassmeltlasser BMBE-lasser MIG/MAG-lasser TIG-lasser Lasser monteerder BMBE Lasser monteerder MIG/MAG Lasser monteerder TIG Lasser monteerder Buisfitter staal Buisfitter kunststof 2. Onderzoeksmethode Voor de evaluatie van de opleidingsprofielen (OP s) ontwikkelde de inspectie Volwassenenonderwijs (VWO) een onderzoekskader steunend op het CIPO-model met de vier componenten Context, Input, Proces en Output. Er werd gebruik gemaakt van volgende onderzoeksmethoden: - een literatuurstudie voornamelijk rond de historiek en het concept van de opleidingsprofielen; - een analyse van numerieke gegevens m.b.t. de centra voor volwassenenonderwijs op basis van de databank van de overheid; - een schriftelijke bevraging van een aantal geselecteerde centra; - een gesprek met een aantal deskundigen. Om de planlast van de centra tot een absoluut minimum te herleiden, werden enkel bij de overheid kwantitatieve gegevens opgevraagd. Het beschikbare materiaal was tot een minimum beperkt. Wat de component Output betreft, konden geen onderliggende indicatoren worden weerhouden. Aangezien de schriftelijke bevraging beoogde om een zo breed mogelijk beeld te krijgen van de implementatie van de opleidingsprofielen in het veld werden zowel kleine als grote centra, zowel centra met een uitgebreid als met een beperkt aanbod uitgenodigd om deel te nemen 1

2 aan de bevraging. Uiteraard speelden ook criteria als geografische spreiding, contextuele inbedding en de vertegenwoordiging van netten en koepels een rol bij de selectie van de centra. De inspectie heeft 12 centra (bijlage 1) uitgenodigd om deel te nemen aan de schriftelijke bevraging. Zij verleenden allen hun medewerking. De bevraging (bijlage 2) betrof verschillende aspecten van de opleidingsprofielen. De resultaten hiervan zijn in grafieken verwerkt (bijlage 3). Voor de consultatie heeft de inspectie ook deskundigen uitgenodigd (bijlage 4) voor een gesprek. 2

3 3. Context 3.1 Situering van de opleidingsprofielen Het decreet betreffende het volwassenenonderwijs van 15 juni 2007 bepaalt in art. 24: 1. Op voordracht van de stuurgroep en na advies van de Vlaamse Onderwijsraad bepaalt de Vlaamse Regering de opleidingsprofielen. Een opleidingsprofiel omvat ten minste : 1 het minimale aantal lestijden van een opleiding; 2 het aantal modules; 3 het aantal lestijden per module dat in aanmerking genomen wordt voor de berekening van de financiering; 4 de verdeling van de eindtermen, de specifieke eindtermen of basiscompetenties over de modules binnen een opleiding. 2. De Vlaamse Regering kan voor bijzondere doelgroepen afwijken van het in 1, 1, bedoelde minimale aantal lestijden van een opleiding. 3. De Vlaamse Regering bepaalt de procedure en de criteria om tot opleidingsprofielen te komen. Een grafisch overzicht van de opleidingen is te vinden op > Volwassenenonderwijs > Secundair volwassenenonderwijs > Concrete uitwerking per studiegebied. 3.2 Ontstaan van de opleidingsprofielen De opleidingsprofielen zijn ontwikkeld door de toenmalige Dienst voor Onderwijsontwikkeling, de huidige Entiteit Curriculum (EC) en de Dienst Beroepsopleidingen (DBO). Voor geen enkel van deze opleidingen waren er ten tijde van de ontwikkeling beroepsprofielen voorhanden. Sinds juli 2008 zijn er drie beroepscompetentieprofielen (BCP) beschikbaar bij de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Het betreft de profielen voor de Hoeknaadlasser, de Plaatlasser en de Pijplasser. Als basis voor de profielen van de lasopleidingen (met uitzondering van Puntlasser) werd de EWF-structuur (European Federation for Welding, Joining and Cutting) genomen. Binnen Europa zijn uniforme afspraken gemaakt op het gebied van handvaardigheidsopleidingen in lastechniek. De Europese lasfederatie heeft hiermee een belangrijke stap gezet in de richting van de harmonisering van de Europese lasindustrie. Het is niet duidelijk welke bronnen de ontwikkelaars gehanteerd hebben voor de opleidingsprofielen voor de Puntlasser, de Lasser monteerder, de Lasser monteerder BMBE, de Lasser monteerder MIG/MAG, de Lasser monteerder TIG, de Buisfitter staal en de Buisfitter kunststof. Ook vandaag bestaan voor deze beroepen/functies nog geen uitgeschreven profielen. De OP s bevatten geen informatie over de bronnen die aan de basis lagen van deze profielen. 3.3 Concept De opleidingsprofielen zijn volgens een vast stramien opgebouwd. 3

4 In een eerste deel wordt in een korte beschrijving de relatie geduid van de opleiding tot het beroep met een oplijsting van vaardigheden en technieken die de cursist doorheen de opleiding zal aanleren. Een opsomming van de modules met het aantal lestijden, de instapvereisten en desgevallend de facultatieve modules (de modules in het leertraject die niet leiden tot het certificaat) sluit hierbij aan. De modules en de opleiding zijn gekoppeld aan een niveau en het soort vak. Vervolgens is er een oplijsting van de sleutelvaardigheden gemaakt. In de opleidingsprofielen van het volwassenenonderwijs gebruikt men voor het formuleren van de sleutelvaardigheden in principe enkel de GENT-4-publicatie Sleutelvaardigheden in het beroepsgerichte onderwijs in Vlaanderen en in Nederland 1. Deze publicatie beschrijft 36 sleutelvaardigheden zoals contactvaardigheid, beslissingsvermogen, empathie, leergierigheid enz. Het tweede deel omvat de afzonderlijke modules. Per module volgt er een situering binnen de opleiding met de instapvereisten, de studieduur en de basiscompetenties. 3.4 Bouwstenen De structuurschema s voor de lasopleidingen zijn opgebouwd volgens het principe van een matrix. Enerzijds kan de cursist zich specialiseren in een bepaald proces (BMBE-, MIG/MAG-, TIG-lassen), anderzijds kan hij kiezen om een bepaald beheersingsniveau (Hoek-, Plaat- Buislassen) te bereiken over alle processen heen. Hoeklasser Plaatlasser Buislasser BMBE-lasser Hoeklasser BMBE Plaatlasser BMBE Buislasser BMBE MIG/MAG-lasser Hoeklasser MIG/MAG Plaatlasser MIG/MAG Buislasser MIG/MAG TIG-lasser Hoeklasser TIG Plaatlasser TIG Buislasser TIG De opleiding Lasser monteerder is de som van de opleidingen Lasser monteerder BMBE, Lasser monteerder MIG/MAG en Lasser monteerder TIG. In deze laatste drie opleidingen werd telkens geopteerd voor een specialisatie in één proces. De opleiding Buisfitter is dan weer opgedeeld volgens de aard van het te verwerken materiaal in Buisfitter staal en Buisfitter kunststof. Alle OP s die in deze evaluatie worden behandeld, werden ingedeeld als onderwijs van de derde graad van het secundair beroepsonderwijs. De sleutelvaardigheden werden niet per module opgesplitst, maar globaal voor de volledige opleiding opgenomen in een aparte rubriek. Een aanpassing in functie van de omzendbrief VWO/2007/01 is dus niet meer nodig. Het is aan de Centra voor Volwassenenonderwijs om in de leerplannen de verkaveling van deze sleutelvaardigheden per module op te nemen. 1 GENT staat hier voor Gehele Europese Nederlandstalige Taalgebied. De GENT-4-publicatie dateert van 4 november

5 4. Input Opleiding 1/2/06-31/1/07 1/2/07-31/8/07 1/9/07-31/3/08 Aantal centra Aantal cursisten Gemiddeld Aantal centra Aantal cursisten Gemiddeld Aantal centra Aantal cursisten Gemiddeld Puntlasser Hoeklasser Plaatlasser Buislasser Gassmeltlasser BMBE-lasser MIG/MAG-lasser TIG-lasser Lasser monteerder BMBE Lasser monteerder MIG/MAG Lasser monteerder TIG Lasser monteerder Buisfitter staal Buisfitter kunststof Legenda Opleidingen werden nog door geen enkel centrum georganiseerd Meest frequent geïmplementeerde opleidingen Uit de cijfers blijkt duidelijk dat de opleidingen die geconcipieerd werden rond de processen BMBE-, MIG/MAG- en TIG-lasser het meeste succes kennen. Waar dat aanvankelijk ook gold voor de opleiding Gassmeltlasser zien we dat de interesse voor dit proces de voorbije jaren snel weggeëbd is. De laatste schooljaren is ook het belang toegenomen van de opleidingen die rond de beheersingsniveaus (hoek-, plaat- en buislasser) zijn ontwikkeld. De opleiding Lasser monteerder is enkel in trek indien ze algemeen, dus los van een bepaalde lastechniek wordt ingevuld. Alle overige opleidingen worden niet of nauwelijks geïmplementeerd. De feedback van de centra over deze opleidingen is dus eveneens nihil of zeer beperkt. De opleidingen Puntlasser, Lasser monteerder BMBE, Lasser monteerder TIG en Buisfitter kunststof zijn nog nooit door een centrum geïmplementeerd. De ervaring met de opleidingen Hoeklasser, Lasser monteerder MIG/MAG en Buisfitter staal is minimaal. De opmerkingen onder punt 5 Proces hebben uiteraard vooral betrekking op de meest geprogrammeerde opleidingen. 5

6 De spreiding over Vlaanderen: C O C O C C O O C W W W W Regio # centra Het is duidelijk dat de opleidingen zich vooral situeren in het westelijk deel van Vlaanderen (W) met 13 centra. In Midden-Vlaanderen (C) organiseren 4 centra opleidingen uit deze cluster en in het oostelijk deel van Vlaanderen (O) zijn het er 6. Opmerkelijk is dat drie consortia (m.n. consortium 3, 5 & 6) geen enkel van deze opleidingen in hun aanbod hebben staan. Naast de centra voor Volwassenenonderwijs organiseren ook de VDAB en de Syntra gelijkaardige opleidingen. Ook de sector zelf neemt op dat vlak initiatieven. Getuige daarvan o.a. het Fonds voor Tewerkstelling en Opleiding in de Metaalverwerkende Nijverheid Limburg (FTML), het Vervolmakingscentrum voor lassers (VCL), diverse RTC s, enz. Ook in het leerplichtonderwijs worden lasopleidingen aangeboden zowel in het voltijdse als in het deeltijdse circuit. Volgende beroepen behoren tot de lijst van knelpuntberoepen van de VDAB voor 2008: Elektrisch lasser (BMBE-lasser); Lasser met inerte gassen (TIG-lasser); Half-automaatlasser (MIG/MAG-lasser); Lasser-metaal; Buizenfitter; Voorbereider buizenfitter. 6

7 5. Proces De informatie over het proces berust op de analyse van de enquêtes die de centra hebben ingevuld. Ieder item wordt ter aanvulling afgesloten met de opmerkingen die door de consultatiegroep terzake werden geformuleerd. Voor de kwantitatieve omschrijvingen werd als volgt tewerk gegaan: > 75%: meer dan driekwart tussen 50% en 75%: meer dan de helft tussen 25% en 50%: meer dan een kwart < 25%: minder dan een kwart (Bijlage 3 bevat een overzicht in grafieken van de antwoorden en de commentaren). 5.1 Organisatie van het aanbod (vragen 5, 6 en 7 van de enquête) De structuurschema s en de inhouden van de diverse modules zijn niet echt nieuw voor de centra. Ze werden reeds gehanteerd voor het huidige OP tot stand kwam. Toch maakt meer dan de helft van de bevraagde centra nog melding van organisatorische problemen. Zo zijn voor de diverse centra de basismodules het belangrijkste obstakel. Basis elektriciteit, Basis metaal en Basis lassen zijn instapvrije modules evenals de modules Hoeklassen van elk lasproces. Cursisten die zich inschrijven voor een bepaalde lastechniek moeten in principe de drie basismodules (samen 120 lestijden) volgen vooraleer met de eigenlijke lastechniek te kunnen beginnen. Dit zou volgens de centra het aantal inschrijvingen sterk doen dalen. Diverse centra zijn creatief in het bedenken van een oplossing. Alle betrokkenen onderkennen wel het belang van de basismodules voor bepaalde specifieke doelgroepen zoals bijvoorbeeld in een samenwerkingsverband met een OCMW. Voor de meeste cursisten echter zijn de basismodules overbodig. Ze vormen een extra drempel en zorgen voor een nodeloze verlenging van de opleiding. Daarom hanteren sommigen centra een flexibel vrijstellingsbeleid, maar dat resulteert dan weer in heel veel bijkomende administratie. Andere centra verklaren dat ze de basismodules niet aanbieden, maar de competenties uit deze modules integreren in de modules Hoek- en Plaatlassen om dan verder in het traject te kunnen vaststellen dat de basiscompetenties van de basismodules al bereikt zijn. Er wordt gesuggereerd om de basismodules niet weg te laten, maar enerzijds de relevante basiscompetenties te integreren in de modules hoeklassen en anderzijds de basismodules los te koppelen van het verplichte traject in functie van het certificaat van de opleiding. Deze werkwijze zou de diverse lastrajecten een stuk verkorten en toch de centra de mogelijkheid bieden om deze modules te hanteren als er behoefte aan is, bijvoorbeeld in het geval van een specifieke doelgroep. Tevens zou dit een oplossing inhouden voor de problematiek van het buitensporig vrijstellingsbeleid. Ook in de opleidingen Buisfitter worden de basismodules in vraag gesteld. Niet de relevantie van de module-inhoud, maar wel het gebrek aan een volgorderelatie tussen de basismodules en de module Buisbewerking. Indien eerst de module Buisbewerking wordt aangeboden, zijn de competenties van de basismodules immers ook bereikt en verliezen deze modules hun functie. Deze redenering geldt overigens niet enkel voor de opleidingen Buisfitter. Ondanks het vrij complexe structuurschema en de veelvuldige volgorderelaties tussen de modules slagen de meeste centra er probleemloos in om voor deze opleiding goede lessenroosters uit te werken. Dikwijls worden verschillende modules op hetzelfde lesmoment aangeboden om een overbezetting van bepaalde machines te vermijden. Ook kunnen de 7

8 startmodules gecombineerd worden met modules voor gevorderde lassers zoals Plaat- en Buislassen. De cursisten uit deze laatste modules hebben voldoende laservaring om grotendeels zelfstandig aan de slag te kunnen gaan zodat de lesgever zich meer kan concentreren op de begeleiding van de beginnende lassers. Een ander belangrijk probleem is het kostenplaatje voor deze opleidingen. Door de hoge kosten van het verbruiksmateriaal en investering in apparatuur worden sommige modules beperkt of niet aangeboden. Met het inschrijvingsgeld van 1,00 per lesuur worden de kosten van deze opleiding niet gedekt. Als de centra de werkelijke kosten doorrekenen aan de cursisten, wordt de opleiding volgens de centra te duur. Samenwerking met derden is dus voor veel centra noodzakelijk om de afdeling financieel leefbaar te houden. De centra die samen met andere opleidingsverstrekkers gebruik maken van gedeelde infrastructuur, worden daardoor wel beperkt in hun mogelijkheden. Zo is bvb. in het geval van samenwerking met het leerplichtonderwijs een dagaanbod meestal niet meer realiseerbaar. Enkele centra voelen zich verplicht om een beroep te doen op sponsoring door de industrie. De centra melden eveneens problemen bij de rekrutering van gekwalificeerde lesgevers die de verschillende lastechnieken beheersen. Bovendien komen deze mensen meestal uit het bedrijfsleven en beschikken ze zelden over het getuigschrift van pedagogische bekwaamheid. Naast de rekrutering vraagt ook het op peil houden van de professionaliteit van deze lesgevers een grote inspanning van het centrum en van de betrokken lesgevers. De voortdurende verandering van de normen op het gebied van lassen is moeilijk bij te benen. De leerkrachten moeten zich voortdurend bijscholen in gespecialiseerde centra, die enkel opleidingen aanbieden tijdens de daguren. Bovendien is het certificeren van de lesgevers een dure aangelegenheid. De meeste centra melden geen specifieke moeilijkheden die de cursisten zouden ondervinden met betrekking tot de organisatie van de lasopleidingen. Enkel de duurtijd van de opleidingen (bvb. BMBE-lasser omvat 11 modules met een totaal van 720 lestijden) en de kostprijs worden door sommige cursisten als problematisch ervaren. De centra, de leerkrachten en de cursisten zijn wel tevreden over de diverse trajecten die in het structuurschema vervat zitten. De mogelijkheid om te kiezen voor een specifieke lastechniek (Gassmelt-, BMBE-, MIG/MAG- en TIG-lasser) of een bepaald beheersingsniveau (hoek-, plaat- en buislasser) laat een flexibele implementatie van de opleidingen toe. Vroeger konden de leerlingen van het leerplichtonderwijs gratis bijkomende opleidingen volgen in het volwassenenonderwijs. Met de nieuwe regelgeving is dit beperkt tot de leerlingen van het DBSO. De centra en de leerlingen ervaren dit als een vorm van discriminatie. 5.2 Kwaliteitsbevorderende randvoorwaarden t.a.v. het opleidingsprofiel (vraag 18 van de enquête) Bijna 92% van de centra antwoordt positief op de vraag naar de aanwezigheid van kwaliteitsbevorderende randvoorwaarden om de deskundigheid van het personeel te verhogen. In de meeste centra is een vakwerkgroep actief waarbinnen de personeelsleden een inbreng hebben met betrekking tot zowel agogisch-didactische items, nascholing als materiële aspecten. Het op peil houden van de professionaliteit van de lesgevers vraagt een grote inspanning van het centrum en van de betrokken lesgevers. De leerkrachten moeten zich voortdurend bijscholen in gespecialiseerde centra, die enkel opleidingen aanbieden tijdens de daguren. 8

9 Bovendien is het certificeren van de lesgevers een dure aangelegenheid. Er wordt doorgaans wel een budget voorzien voor navorming en voor het aanschaffen van leermiddelen, grondstoffen en hedendaagse uitrusting. Een echt professionaliseringsbeleid is echter nog niet in alle centra uitgebouwd. In een enkel centrum loopt binnen de afdeling lassen van het volwassenenonderwijs een project rond kwaliteitszorg. Dit project wordt ondersteund door de pedagogische begeleiding. 5.3 Leerbevorderende acties op cursistenniveau t.a.v. het opleidingsprofiel (vraag 19 van de enquête) Hoewel het opleidingsprofiel geen rechtstreekse impact heeft op het agogisch-didactisch handelen, is er in de centra veel aandacht voor het specifieke karakter van deze vaardigheidsgerichte opleidingen en passen de leerkrachten hun werkvormen aan. Ook de evaluatiemethodiek is de laatste jaren gevoelig bijgestuurd in de richting van permanente of gespreide evaluatie. De meeste centra hebben hierin nog een lange weg te gaan, maar de trend is gezet. Enkele centra zijn al ver gevorderd en hebben zelfs het element zelfevaluatie voor de cursisten geïntroduceerd. Een centrum wijst op de meerwaarde van de VDAB-syllabi en het audio-visuele materiaal voor deze opleidingen. De syllabi zijn opgesteld conform de EWF-structuur (European Federation for Welding, Joining and Cutting) en sporen daardoor met de opleidingsprofielen voor het volwassenenonderwijs die op dezelfde standaard zijn gebaseerd. Na iedere module kunnen de cursisten een proefstuk maken dat kan leiden tot het behalen van een Europees lassercertificaat. De stukken worden in het centrum gecontroleerd of door een externe organisatie zoals bijvoorbeeld het Vervolmakingscentrum voor lassers (VCL). Het uitbouwen in elk cvo van een volledig labo voor lasonderzoek is uiteraard wenselijk, maar blijft voor de meeste centra onbetaalbaar.bovendien kunnen de meeste centra geen Europees lassercertificaat uitreiken omdat ze niet voldoen aan de erkenningsvoorwaarden. Dit geldt eveneens voor het kunststoflassen. 5.4 Aspecten m.b.t. de implementatie (vragen 8, 9, 10, 11, 12, 13 en 14 van de enquête) Alle respondenten zijn van mening dat de basiscompetenties en de sleutelvaardigheden van de lasmodules voldoende eenduidig en leesbaar geformuleerd zijn. De doelen van het OP staan een efficiënte en concrete implementatie zeker niet in de weg. Ze sporen met het BP en zijn volgens de centra perfect realiseerbaar. Voor de opleidingen Buisfitter metaal en kunststof zijn ze eerder vaag en algemeen geformuleerd. Het betreft 3 modules van telkens 240 lestijden met in verhouding tot de moduletijd een beperkt aantal basiscompetenties. De efficiënte vertaling naar concrete leerplandoelstellingen kan daardoor problematisch worden. De sleutelvaardigheden vormen in meerdere centra een probleem. De lesgevers weten niet hoe ze te hanteren en te evalueren. De sleutelvaardigheden zijn belangrijk in de nijverheidsopleidingen. De cursisten moeten immers niet alleen inhoudelijk worden opgeleid. Zij moeten ook beschikken over bepaalde (werk)attitudes om op een professionele manier te kunnen functioneren op de werkvloer. De lesgevers van het volwassenenonderwijs zijn echter onvoldoende voorbereid om hiermee om te gaan. 9

10 De volgorderelaties zowel binnen de verschillende lastechnieken, als in de complexiteit van de lasuitvoering (hoek-, plaat- en buislassen) voldoen aan de verwachtingen van driekwart van de centra. De volgorderelaties worden logisch bevonden en stemmen overeen met de Europese structuur van het EWF. Toch blijft er nog bij diverse centra veel onduidelijkheid over de opbouw van de EWF-structuur waardoor het structuurschema niet altijd op de juiste wijze wordt begrepen. Alle respondenten vinden dat de voorgeschreven minimale lestijden quasi bij elke lasmodule volstaan om de doelstellingen van de module te bereiken. Uiteraard hangt dit samen met de mate van motivatie en handigheid van de cursisten. De cursisten die reeds een technische of beroepsopleiding hebben genoten, hebben een duidelijke voorsprong, maar doorgaans zijn de overigen voldoende gemotiveerd om met volle inzet de vooropgestelde doelstellingen te bereiken. Eén centrum is echter van mening dat bepaalde oefeningen in Hoeklassen BMBE moeilijk gerealiseerd kunnen worden wegens tijdsgebrek. Een mogelijke oplossing ligt volgens het centrum in de herverdeling van de basiscompetenties over de modules A en B. Ook de verkaveling van de opleiding in modules kan op zeer veel bijval rekenen. Toch worden hierbij een aantal kanttekeningen gemaakt. Zo wordt er door diverse centra gewezen op de organisatorische gevolgen van de (te) grote modules in sommige opleidingen. In de opleidingen Buisfitter staal en Buisfitter kunststof komen modules voor van 240 lt. Deze grote modules geven volgens de betrokkenen problemen met het vrijstellingsbeleid en de organisatie van de opleiding. Een centrum stelt voor om de modules Buislassen (GO207 A/B/C) van de opleiding BMBE-lasser te herschikken zodat de ongelijke verdeling 60/60/120 lestijden wordt weggewerkt. Vrij veel cursisten voor deze opleidingen worden gestuurd vanuit de industrie. Ze starten reeds met een aantal vaardigheden en moeten zich bijscholen in de ontbrekende competenties, maar door de omvang van de modules kunnen de cursisten moeilijk een vrijstelling krijgen voor de onderdelen die ze al beheersen. De bedrijven waarmee de centra samenwerken vragen uitdrukkelijk kleinere modules. Ook in een samenwerkingsverband van een centrum met de VDAB vragen deze laatste duidelijk afgebakende modules van korte duur. Ook de centra zelf hebben baat bij minder grote modules zodat deze kunnen afgewerkt worden in één schooljaar op basis van één lesavond in de week. Meer dan 90% van de bevraagde centra zijn van oordeel dat instapvereisten en het eindniveau van de opleidingen/modules eenduidig en leesbaar geformuleerd zijn. Ze zijn eveneens inhoudelijk relevant. 5.5 Impact van het opleidingsprofiel (vragen 3, 4, 15, 16 en 17 van de enquête) De bevraagde centra geven unaniem een positief antwoord op de vraag of de inhoud van de opleidingen beantwoordt aan de verwachtingen van de cursisten en de afnemers. De feedback die de centra van de cursisten en van de industrie krijgen, is positief. De opleiding is afgestemd op de industriële noden. De cursisten kunnen gewapend met een degelijke basiskennis instappen in het bedrijfsleven. Lassen draait in hoofdzaak om vaardigheden en het is evident dat door jarenlange ervaring de competenties van de beroepsbeoefenaar nog verder zullen verbeteren. 10

11 Hoewel ruim 83% van de centra het gamma aan opleidingen en modules ruim toereikend vinden, is er toch een concrete vraag naar verbreding van het aanbod. Een centrum is er van overtuigd dat er een markt is voor een opleiding lassen voor bijzondere doelgroepen zoals bvb. kunstenaars. De verkaveling van de modules laat volgens twee derde van de respondenten in voldoende mate toe om specifieke leertrajecten uit te tekenen. De opleiding kan een antwoord bieden op zowel beroepsmatige als hobbyistische leervragen. Inhoudelijk bieden de diverse modules ruimte om dieper in te gaan op sommige aspecten van de opleiding. Ook opleidingen op vraag van bedrijven behoren tot de mogelijkheden, maar meestal zijn deze opleidingen zo specifiek dat er een programma op maat moet samengesteld worden. In dat geval kan het contractonderwijs een oplossing bieden. Geen enkel cvo twijfelt aan de meerwaarde van deze opleiding voor de cursist. Veel cursisten kunnen na de opleiding als lasser aan de slag. Niet zelden worden cursisten reeds tijdens hun opleiding aangesproken. De centra hebben ook diverse voorbeelden van cursisten die dankzij de opleiding promotie maakten binnen het bedrijf waar ze actief waren. De lascertificaten vormen zonder twijfel een extra troef in handen van de cursist. Toch signaleren sommige centra dat het certificaat niet altijd kan verzilverd worden. Dat is ondermeer het geval in bepaalde overheidsdiensten zoals bvb. stedelijke werkhuizen. 11

12 Conclusies en aanbevelingen 6.1 Structuur en bouwstenen Het is niet duidelijk welk bronnen de ontwikkelaars gehanteerd hebben voor de opleidingsprofielen voor de Puntlasser, de Lasser monteerder, de Lasser monteerder BMBE, de Lasser monteerder MIG/MAG, de Lasser monteerder TIG, de Buisfitter staal en de Buisfitter kunststof. De OP s bevatten geen informatie over de bronnen die aan de basis lagen van deze profielen. Voor geen enkel van deze opleidingen waren er bij de ontwikkeling beroepsprofielen voorhanden. Sinds juli 2008 zijn er drie beroepscompetentieprofielen (BCP) beschikbaar bij de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen (SERV). Het betreft de profielen voor de Hoeknaadlasser, de Plaatlasser en de Pijplasser. Een aanpassing met betrekking tot de formulering van de sleutelvaardigheden in functie van de omzendbrief VWO/2007/01 is niet meer nodig. Aanbevelingen aan de overheid: Vermeld de bron(nen) die werden gehanteerd bij de ontwikkeling van de opleidingsprofielen. Overweeg een actualisering van de opleidingsprofielen voor lassen in functie van de nieuwe beroepscompetentieprofielen voor de Hoeknaadlasser, de Plaatlasser en de Pijplasser. 6.2 Aanbod Diverse opleidingen worden niet of nauwelijks geïmplementeerd. De opleidingen Puntlasser, Lasser monteerder BMBE, Lasser monteerder TIG en Buisfitter kunststof zijn nog nooit door een centrum georganiseerd. De ervaring met de opleidingen Hoeklasser, Lasser monteerder MIG/MAG en Buisfitter staal is minimaal. De opleidingen uit deze cluster zijn duidelijk onevenwichtig gespreid over de regio s en de consortia. Aanbevelingen aan de overheid: Bewaak een evenwichtige spreiding van het aanbod over de diverse regio s/consortia. 6.3 Organisatie van het aanbod De basismodules vormen voor de cvo s het belangrijkste obstakel met betrekking tot de organisatie van de opleiding, zolang ze een verplicht onderdeel vormen van het traject in functie van het certificaat van de opleiding. Met uitzondering van de basismodules laten de structuurschema s een vlotte organisatie van de opleidingen toe. De hoge kosten van het verbruiksmateriaal en de investeringen in apparatuur worden niet gecompenseerd door het inschrijvingsgeld. Samenwerking met derden of sponsering door de industrie dringen zich op. De rekrutering van gekwalificeerde lesgevers die de verschillende lastechnieken beheersen, is in veel centra een probleem. 12

13 Aanbevelingen aan de overheid: Overweeg een aanpassing van de status van de basismodules in deze opleidingen. 6.4 Kwaliteitsbevorderende randvoorwaarden t.a.v. het opleidingsprofiel Het permanent op peil houden van de professionaliteit van de lesgevers vraagt een grote inspanning van de centra en de lesgevers. Enkel gespecialiseerde centra kunnen die bijscholing leveren en het certificeren van de lesgevers is duur. Aanbevelingen aan de overheid: 6.5 Leerbevorderende acties op cursistenniveau t.a.v. het opleidingsprofiel De VDAB-syllabi en het bijhorend audio-visueel materiaal bieden een meerwaarde voor deze opleiding. Aanbevelingen aan de overheid: 6.6 Aspecten m.b.t. de implementatie De basiscompetenties van de opleidingen Buisfitter zijn vaag en algemeen geformuleerd. De omvang van de basiscompetenties is niet in verhouding tot de voorziene moduletijd. De sleutelvaardigheden vormen in veel centra een probleem. De lesgevers weten dikwijls niet hoe ze te hanteren en te evalueren. Bij diverse centra is er nog steeds veel onduidelijkheid over de opbouw van de EWFstructuur waarop de opleidingsprofielen voor lassen zijn gebaseerd. De voorgeschreven minimale lestijden voldoen voor alle modules/opleidingen. De verkaveling van de opleidingen in modules is doorgaans goed gebeurd. Er worden enkel kanttekeningen geplaatst bij de modules Hoeklassen BMBE, Buislassen BMBE en de modules Buisfitter. De instapvereisten en het eindniveau van de opleidingen voldoen. Aanbevelingen aan de overheid: Hercluster de opleidingen Buisfitter tot kleinere modules en formuleer de basiscompetenties concreter. Overweeg initiatieven om de lesgevers beter vertrouwd te maken met de sleutelvaardigheden. Overweeg een herclustering en een aanpassing van de lestijden voor de modules Hoeklassen BMBE, Buislassen BMBE 6.7 Impact van het opleidingsprofiel De inhouden van de opleidingen beantwoorden aan de verwachtingen van de cursisten en de afnemers. De meerwaarde voor de cursisten staat bij deze opleidingen buiten kijf. De lascertificaten vormen een extra troef. 13

14 De opleidingen hebben een sterk professioneel karakter. De lasopleidingen zijn conform de Europese EWF-structuur en sluiten nauw aan bij de bedrijfswereld. De meeste centra hebben geen nood aan bijkomende modules/opleidingen in deze sector. De verkaveling van de opleidingen in modules laat in voldoende mate toe om specifieke leertrajecten te organiseren. Aanbevelingen aan de overheid: 14

15 Bijlagen Bijlage 1: Lijst van de bevraagde centra Bijlage 2: Formulier voor de bevraging van de centra Bijlage 3: Gegevensverwerking bevraging OP Bijlage 4: Lijst van de geconsulteerde deskundigen 15

16 Bijlage 1 Lijst van de bevraagde centra: CVO Westhoek-Westkust Stationsstraat IEPER CVO-Janitor Noordlaan SINT-NIKLAAS CVO VTI Brugge Boeveriestraat Brugge CVO DE AVONDSCHOOL Oostende Leopold III laan OOSTENDE CVO TECHNISCH INSTITUUT SINT JOZEF Kleine Karmelietenstraat GERAARDSBERGEN PCVO-Meetjesland Roze EEKLO Vrije Avondschool Zuid-Oost-Vlaanderen Hoogstraat OUDENAARDE CVO Leerdorp Martelaarslaan GENT cvo Leerstad Brouwerijstraat LOKEREN 16

17 PCVO Waas & Durme Durmelaan 34 A 9160 LOKEREN CTT limburg Halmstraat GENK SCVO Nijverheidsschool Paardenmarkt ANTWERPEN 17

18 Bijlage 2 Formulier voor de bevraging van de centra 18

19 Bijlage 3 Gegevensverwerking bevraging OP 19

20 Bijlage 4 Lijst van de geconsulteerde stakeholders De netoverschrijdende leerplancommissies voor de opleidingen Puntlasser, Hoeklasser, Plaatlasser, Buislasser, Gassmeltlasser, BMBE-lasser, MIG/MAG-lasser, TIG-lasser, Lasser monteerder BMBE, Lasser, onteerder MIG/MAG, Lasser monteerder TIG, Lasser monteerder, Buisfitter staal en Buisfitter kunststof. Agoria-Metaalbewerking de sectorfederatie voor de technologische industrie in België. 20