Zelfreflectie Instrument Passend onderwijs

Transcriptie

1 Zelfreflectie Instrument Passend onderwijs Zelfreflectie Instrument Passend onderwijs: een prachtige interventiemogelijkheid voor een school, een prachtkans om van te leren voor een organisatie

2 1. Woord vooraf ZIP is de afkorting voor: Zelfreflectie Instrument Passend onderwijs. ZIP wordt ingezet vanaf schooljaar en is de voortzetting van het Certificeringstraject Passend Onderwijs. Gestart in schooljaar , heeft het certificeringstraject zich regelmatig vernieuwd en verbeterd op basis van nieuwe theoretische inzichten en ervaringen vanuit de werkpraktijk. Het instrument sluit aan bij het wettelijk kader en regelgeving rond passend onderwijs. Tevens sluit ZIP nauw aan bij het schoolondersteuningsprofiel. Iedere school wordt eens per 3 jaar bezocht door een ZIP-visitatieteam. Per schooljaar zullen ongeveer 18 scholen worden gevisiteerd; de logistiek en de coördinatie wordt door Sine Limite verzorgd. Ook kunnen scholen een extra ZIP aanvragen. Deventer, april 2016 Carolien van Traa Coördinator ZIP

3 2. Uitgangspunten en structuur ZIP Doen we de goede dingen op een goede manier zodat dit bijdraagt aan het realiseren van onze opdracht, ambitie en doelstellingen? Inleiding Door ZIP staat de school stil bij haar eigen performance en handelen, denkt na over de vraag of en in welke mate er verbeteringen gewenst zijn en krijgt hier reflectie op. Uitspraken over de kwaliteit van een organisatie, de borging of de verbetering van kwaliteit zijn niet te maken zonder ook uitspraken te doen over de werking van het sociale construct en de cultuur van de school. In het algemeen zijn er een aantal functies van een visitatie te onderscheiden. Hieronder worden deze opgesomd. Vervolgens lichten we toe welke functie van toepassing is op ZIP. Functies van visitatie 1. Organisatiecontrole als vorm van legitimering Dit is de traditionele vorm waarvoor in essentie een visitatie in het leven is geroepen. 2. Organisatie uitvoering Het beoordelen van de specifieke kwaliteit van een product, dienst of dienstverleningsproces sec alleen is te beperkt, omdat dit in relatie staat met het proces. 3. Organisatieontwikkeling Dit zijn visitaties waar de nadruk ligt op het geven van feedback over de samenhang tussen diverse onderscheiden organisatiegebieden, resultaatgebieden of kwaliteitsstandaarden. 4. Organisatiestrategie Dit is een functie waarbij de strategische vraagstukken van de te visiteren school centraal staan en waarbij men zelf invloed kan uitoefenen. Functies 1 en 2 hebben een meer formeel referentiekader. Ze worden ingegeven door externe partijen en spelen ook vaak een rol in de externe verantwoording. Functies 3 en 4 staan meer in het teken van het stimuleren van de ontwikkeling van een organisatie. Binnen het samenwerkingsverband is de keuze gemaakt voor de derde functie. Het gaat hierbij om het verkrijgen van een totaalbeeld van de organisatie van een school in het kader van passend onderwijs door te kijken naar samenhang en samenwerking tussen de diverse organisatie- en resultaatonderdelen. Daarbij is de keuzevrijheid van functie 4 toegevoegd in de vorm van het vooraf aangeven van een kijkrichting en de vrijheid in aanleveren van relevante stukken. Voorwaarde voor een visitatie is dat de basiskwaliteit van de school op orde is. Dat wil zeggen dat er een basisarrangement is afgegeven door de Inspectie en dat er geen sprake is van externe ondersteuning gericht op verbeterprocessen van de basisondersteuning. Het ZIP-traject past als concrete activiteit samenhangend in de afgesproken ontwikkelingen met betrekking tot de ondersteuningsstructuur binnen het samenwerkingsverband. Als maatwerk dient het aan te sluiten bij de basiskwaliteit van de Deventer scholen - de zogeheten basisondersteuning - het schoolondersteuningsprofiel (SOP) dat iedere school jaarlijks invult en de extra ondersteuning zoals in zowel de SOP s als in het ondersteuningsplan van Sine Limite is geformuleerd.

4 Samen professionaliseren Het samenwerkingsverband is gebaseerd op solidariteit. Het gekozen principe van horizontale verantwoordelijkheid en samen leren en reflecteren is in Deventer dan ook al sinds jaren concreet omgezet in de organisatie en vormgeving van de visitaties. Het eigenaarschap van de kwaliteit van de ondersteuningsstructuur is daarmee nadrukkelijk geplaatst waar het hoort, namelijk bij de scholen / schoolbesturen zelf. Als grondhouding is gekozen om de visitatie vorm en inhoud te geven vanuit de insteek van een collegiale, positief kritische en natuurlijk professionele praktijkwaardering. De ZIP-visitaties worden rechtstreeks gekoppeld aan de informatie die iedere school jaarlijks toont via het eigen schoolondersteuningsprofiel (SOP). Het schoolondersteuningsprofiel geeft zicht op de ontwikkeling en kwaliteit van de basisondersteuning en extra ondersteuning van iedere school gericht op passend onderwijs. Vanaf schooljaar gaat het ZIP uit van een cyclus waar scholen eens per 3 schooljaren worden gevisiteerd. Iedere visitatie wordt schriftelijk vastgelegd in een visitatieverslag. Dit verslag wordt verzonden naar de gevisiteerde school. Het is de verantwoordelijkheid van de directeur om dit verslag te delen met het team en met het eigen schoolbestuur.

5 3. Opzet van ZIP-visitatie Als vormgeving is gekozen voor het werken vanuit wisselend samengestelde visitatieteams waarbij er altijd sprake is van twee vaste visitatieteamleden en een gelegenheidsduo. Het uitgangspunt van ZIP is immers dat scholen (directeuren en ib-ers) bij elkaar gaan kijken, elkaar bevragen en feedback geven op vorm en inhoud van hun inrichting van passend onderwijs. Op deze wijze houden scholen elkaar en zichzelf scherp en enthousiast. De regie van de organisatie ligt bij Sine Limite en wordt vormgegeven door de coördinatiegroep ZIP. Deze coördinatiegroep bestaat tenminste uit twee directeuren en een IB-er van een bij Sine Limite aangesloten school, een extern adviseur en twee medewerkers (waarvan één de rol van coördinator ZIP vervult) van Sine Limite. Per schooljaar worden er twee informatiebijeenkomsten belegd waarbij de werkwijze en afspraken doorgenomen worden. In augustus voor de te visiteren scholen van het najaar en in januari voor de te visiteren scholen van het voorjaar. Uitvoeringstaken schooldirecteur De schooldirecteur die deel uitmaakt van het visitatieteam heeft de rol van (technisch) voorzitter tijdens voorbereiding en uitvoering van de visitatie ZIP. De voorzitter is verantwoordelijk voor het tijdig verspreiden van de benodigde documenten die te vinden zijn op onder Documenten>ZIP. Taken van de vaste visiteurs De vaste visiteurs vanuit de coördinatiegroep zorgen ervoor dat: de uitgevoerde visitaties worden voorzien van eenzelfde voorbereidingswijze de uitgevoerde visitaties worden voorzien van eenzelfde uitvoeringsformat (dagplanning) de meest recente inzichten met betrekking tot de inrichting van de visitatie worden toegepast de schriftelijke verslagen van de visitaties een herkenbare Sine Limite stijl en -kwaliteit hebben er jaarlijks een rapport opgeleverd wordt voor het bestuur van het samenwerkingsverband waarin algemene trends en aandachtspunten beschreven worden

6 4. De voorbereiding en visitatiedag De voorbereiding Tijdens de informatiebijeenkomst wordt de voorbereidingsdatum van de te visiteren school vastgesteld. Minimaal een week voor de voorbereidingsdatum levert de te visiteren school de stukken per mail aan bij de voorzitter. Het gaat hierbij in elk geval om de vragenlijsten ZIP, schoolspecifieke dagplanning en Inspectierapport. Het schoolondersteuningsprofiel (SOP) wordt door alle visitatieteamleden van de website afgehaald en bestudeerd. Daarnaast heeft de school de vrijheid om voor hen relevante schooldocumenten gericht op visitatie passend onderwijs mee te sturen. Ook kan er door de school een specifieke kijkrichting meegegeven worden voor de visitatie. De voorzitter zorgt ervoor dat de aangeleverde stukken g d worden naar de overige visitatieteamleden en de coördinator ZIP. De visitatieteamleden komen goed ingelezen naar de voorbereidingsbijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst wordt de taakverdeling en de definitieve dagplanning voor de visitatie vastgesteld. De visitatie duurt (vrijwel) een gehele werkdag. School heeft bij aanmelding in samenspraak met de coördinator een datum gekozen waarop de visitatie wordt uitgevoerd. Deze afspraak geldt als een harde afspraak en wordt van beide kanten in principe altijd nagekomen. Kennismaking met het team gebeurt voordat de school s morgens begint. In de loop van de dag zullen onderstaande activiteiten op basis van vooraf gemaakte afspraken worden uitgevoerd: Ochtend: Gesprek van een uur met het MT. Enkele individuele spontane gesprekken met teamleden. Groepsobservatie, aan de hand van een kijkvraag, met aansluitend een reflectie- /coachingsgesprek met betrokken leerkracht. Deze activiteit wordt uitgevoerd zowel door schooldirectie als ib en geobserveerd door een vast visitatieteamlid. Bedoeling hiervan is om naast de getoonde inhoudelijke reflectie zicht te krijgen op daarbij gehanteerde (oplossingsgerichte) gesprekstechnieken. Iedere observatie wordt uiteindelijk afgerond met een feedbackgesprek tussen zowel schooldirectie en visitatieteamlid als ib en visitatieteamlid over de geobserveerde aanpak van het reflectie-/coachingsgesprek. Groepsobservatie, aan de hand van een kijkvraag, met nagesprek leerkracht door de andere visitatieteamleden (het gelegenheidsduo). Door de andere visitatieteamleden (het gelegenheidsduo) wordt een schoolspecifieke aanvullende activiteit uitgevoerd. Hierbij valt te denken aan een gesprek met de leerlingraad, een gesprek met een ondersteuner binnen de school, een gesprek met een ouder en kind met een specifiek arrangement, etc.

7 Middag: Uitwisseling en bespreking waarnemingen door het gehele visitatieteam, verzameling ingrediënten voor verslaglegging, voorbereiden kernpunten voor terugkoppeling naar MT. Terugkoppeling bevindingen visitatieteam aan MT, uitgevoerd door de dagvoorzitter. Na de visitatiedag worden de bevindingen op schrift gesteld. Het verslag is binnen 10 werkdagen afgerond en aangeboden aan de school. Houding visitatieteamleden De visitatieteamleden hebben respect en waardering voor de ambitie van de organisatie, haar inspanningen en behaalde resultaten. De basishouding dient er een te zijn van respect en waardering die ruimte laat voor de gemaakte keuzes van de organisatie. Een visiteur dient te beschikken over kennis van het referentiekader en de bijbehorende spelregels. Een visiteur laat zich niet leiden door zijn eigen referentiekader maar door het aangereikte referentiekader. Houding van de te visiteren school De school denkt mee over de inrichting van de visitatiedag. De school heeft vertrouwen in de competenties van het visitatieteam. De school ziet de visitatie als een basis om de eigen schoolorganisatie verder te ontwikkelen en de visitatie te gebruiken om ervan te willen leren. De school kijkt met een open blik naar hun eigen kracht, zwakten en mogelijkheden, om hun eigen ontwikkeling te stimuleren. Wil een visitatie, als stimulerende interventie, bijdragen aan de ontwikkeling van een school dan vereist dit een open opstelling en een coöperatieve houding. De school wordt uitgedaagd om te reflecteren op diverse vraagstukken die relevant zijn voor de eigen organisatieontwikkeling.