Adviesrapport. S.F.J.P Gatting T. Molenaar

Transcriptie

1 Adviesrapport Auteurs: Begeleider: Opdrachtgever: Datum, plaats: D. Castricum S.F.J.P Gatting T. Molenaar R.M. Zinkstok A.M. Koel-Wardenaar 2 juni 2015, Amsterdam

2 Samenvatting Sinds de decentralisatie van de zorg kiezen veel gemeenten voor het inzetten wijkteams waar mensen terecht kunnen met verschillende hulpvragen. Dit adviesrapport is voor ergotherapeuten die in of in samenwerking met een wijkteam willen gaan werken. Het reikt ergotherapeuten handvatten aan voor het vergroten van de participatie van kwetsbare burgers door middel van het werken vanuit of naast een wijkteam. Methode: Om tot dit adviesrapport te komen is literatuur- en praktijkonderzoek uitgevoerd. Er zijn drie systematische literatuurstudies uitgevoerd en vijftien interviews afgenomen bij ergotherapeuten en betrokkenen van wijkteams. Resultaten: De samenstelling van een wijkteam hangt af van de omvang van de wijk en de complexiteit van de problematiek die het wijkteam oppakt. De hulpvragen die een wijkteam krijgt zijn divers, vaak complex en multiproblematisch. Een ergotherapeut kan een betekenisvolle bijdrage leveren aan wijkteams. Er zijn vier rollen voor een ergotherapeut in een wijkteam, dit zijn: de rol van generalist, de rol van specialist, een combinatie van deze twee rollen en als laatste een rol als specialist in de schil van het wijkteam. Uit het onderzoek komt naar voren dat ergotherapie bekender moet worden bij gemeenten, huisartsen en wijkteams. Er kan geen eenduidig advies gegeven worden over ergotherapeutische interventies die de participatie van kwetsbare burgers kunnen vergroten. Advies: Het advies is opgebouwd uit verschillende aspecten waar een ergotherapeut rekening mee kan houden om succesvol te integreren in een wijkteam. Ten eerste is het van belang dat uitgezocht wordt welk soort wijkteam er actief is in de eigen omgeving. Daarnaast is het belangrijk dat een ergotherapeut kennis heeft van de verschillende rollen die mogelijk zijn in of naast een wijkteam en een keuze maakt in welke rol hij of zij wilt aannemen. Als derde is het belangrijk om contact te leggen met wijkteams en gemeenten en een breed netwerk te ontwikkelen. Om te kunnen integreren in een wijkteam is het belangrijk dat betrokkenen worden geïnformeerd over ergotherapie, er een goede samenwerking, vertrouwen en communicatie is. Mogelijke ergotherapeutische interventies om de participatie van kwetsbare burgers te vergroten zijn trajectbegeleiding, gedragstherapeutische- en gesprekstechnieken en gezondheidsbevorderingsactiviteiten. 2

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Het onderzoek Methode Uitkomsten onderzoek Het advies Literatuurlijst

4 1 Inleiding Dit adviesrapport is gericht aan ergotherapeuten die in, of in samenwerking met, een wijkteam willen gaan werken, met de doelgroep kwetsbare burgers. Het doel is om ergotherapeuten handvatten aan te reiken voor het vergroten van de participatie van kwetsbare burgers door middel van het werken vanuit of naast een wijkteam. Met dit adviesrapport kunnen ergotherapeuten richting geven aan adequate zorg. De aanleiding hiervan is de decentralisatie van de zorg van de Rijksoverheid naar gemeentelijke overheden. De decentralisatie heeft veranderingen met zich meegebracht voor burgers, informele zorgverleners en hulpverleners die zich begeven op het vlak van gezondheid en maatschappelijke participatie. Er is een verschuiving van aanbodgerichte zorg naar vraaggerichte zorg en iedere gemeente organiseert de toegang tot ondersteuning op zijn eigen manier. Veel gemeenten kiezen voor wijkteams waar mensen terecht kunnen met verschillende hulpvragen (Rijksoverheid, z.d.). De benamingen voor een wijkteam blijken in de literatuur en de praktijk te verschillen. Om eenduidigheid te creëren wordt in dit adviesrapport gesproken over wijkteams. Onder een wijkteam wordt een interdisciplinair team dat integraal te werk gaat verstaan (van Arum & Lub, 2014). In een wijkteam zijn verschillende disciplines werkzaam die domein overstijgend werken en zij stemmen activiteiten zoveel mogelijk op elkaar af. Hierdoor is het aanbod van zorg zo efficiënt mogelijk georganiseerd en krijgt de cliënt met zo min mogelijk hulpverleners te maken. Een veelvoorkomende doelgroep van wijkteams zijn de kwetsbare burgers. Kenmerkend voor deze doelgroep is dat er vaak sprake is van multiproblematiek op onder andere fysiek, psychisch, sociaal en financieel gebied. Onder deze doelgroep kunnen chronisch zieken, mensen met een verstandelijke beperking, hulp- en zorgbehoevende ouderen, verslaafden en dak- en thuislozen vallen. Kwetsbare burgers hebben een verhoogd risico om een achterstand in de maatschappij op te lopen of in een sociaal isolement te raken (Movisie, 2013) De mogelijke bijdrage van een ergotherapeut aan een wijkteam is nog niet onderzocht, waardoor er in Nederland nog veel onduidelijkheid over is. De opdrachtgever, Anna Koel, vindt het belangrijk dat ergotherapeuten mee gaan in deze ontwikkelingen en dat er wordt nagedacht over welke bijdrage ergotherapie kan leveren aan het vergroten van de participatie van kwetsbare burgers in de wijk/stad door middel van het werken vanuit/met een wijkteam. In dit adviesrapport wordt eerst kort de methode van het onderzoek beschreven, vervolgens worden de resultaten beschreven en wordt aan de hand hiervan een advies gegeven. 4

5 2 Het onderzoek Om tot dit adviesrapport te komen is literatuur- en praktijkonderzoek gedaan. De methode en de uitkomsten van het onderzoek worden in dit hoofdstuk beschreven. 2.1 Methode Er is gekozen voor literatuur- én praktijkonderzoek om iets te kunnen zeggen over de state of the art vanuit de literatuur alsmede vanuit de praktijk van de wijkteams in Nederland. Het literatuuronderzoek bestaat uit drie systematische literatuurstudies gericht op de drie deelvragen: ergotherapeutische interventies bij kwetsbare burgers, wijkteams in Nederland en rollen van ergotherapeuten in wijkteams. De literatuurstudies zijn peer-reviewed en de literatuur is kritisch beoordeeld op kwaliteit. De volgende databanken zijn geraadpleegd voor het vinden van literatuur: PubMed, ASSIA (Applied Social Sciences Index and Abstracts), CINAHL, PiCarta, Overheid, Google Scholar en HBO Kennisbank. In het praktijkonderzoek zijn vijftien semi-gestructureerde interviews afgenomen om meningen en ervaringen uit de praktijk over de bijdrage van een ergotherapeut aan een wijkteam in kaart te brengen. De respondenten van het praktijkonderzoek waren verschillende betrokkenen van wijkteams en ergotherapeuten werkzaam met kwetsbare burgers. Voorafgaand aan het interview hebben de respondenten een informatiebrief over het praktijkonderzoek ontvangen en is er een toestemmingsverklaring ondertekend. De interviews zijn afgenomen met behulp van topiclijst en nauwkeurig uitgewerkt aan de hand van de the a s a de topi lijst. 5

6 2.2 Uitkomsten onderzoek Wijkteams De basisgedachte achter de inzet van wijkteams is dat meer vragen in de nulde en eerste lijn worden opgepakt en beter worden gecoördineerd en dat, pas als het nodig is, de tweede lijn wordt ingeschakeld (Sok, van den Bosch, Groeptar, Sprinkhuizen & Scholte, 2013). De overdracht van taken van de Rijksoverheid naar gemeente gaat samen met de ambitie om te komen tot een andere werkwijze: meer startend vanuit de cliënt of het gezin, integraal, preventief en gericht op participatie (Oude-Vrielink, Sterrenberg & Koper, 2014; Sok et al, 2013; Segura, Miller, Foz & Oriol, 2007; van der Kruk, 2014). Met de verzamelnaam wijkteams worden tal van multidisciplinaire samenwerkingsverbanden op wijk- en buurtniveau aangeduid. De samenstelling van een wijkteam hangt af van de omvang van de wijk en de complexiteit van de problematiek die het wijkteam oppakt (Sok et al., 2013). Idealiter bestaat in Nederland het wijkteam uit drie typen generalisten: een professional met kennis over samenlevingsopbouw, een professional voor individuele ondersteuning en een professional gericht op de zorg (Sok et al., 2013; Oude-Vrielink et al., 2014). De generalist functioneert als casemanager op basis van zijn eigen specialisme en moet domein overstijgend kunnen denken en handelen (Kolner & Sprinkhuizen, 2014). De generalist wordt snel en kortdurend ingezet om samen met de cliënt de eigen kracht en het sociale netwerk van de cliënt op te bouwen of te versterken (Oude-Vrielink et al., 2014). De wijkteams hebben de opdracht gekregen verbinding te leggen met meer specialistische zorg uit de tweede lijn, deze specialisten zijn op momenten dat het nodig is inzetbaar. Uit onderzoek is gebleken dat een goed werkend wijkteam maximaal uit acht hulpverleners bestaat en dat de hulpverlener minimaal vierentwintig uur werkzaam is in de wijk (Sok et al., 2013). Hulpverleners De samenstelling van het wijkteam kan erg variëren en verschilt ook van gemeente tot gemeente (Donnelly, Brenchley, Crawford & Letts, 2013; Johansson, Eklund & Gosman-Hedstrom, 2010; Quick, Harman, Morgan & Stagnitti, 2010). De wijkverpleegkundige wordt genoemd als de meest voorkomende hulpverlener in een wijkteam (van Arum & Schoorl, 2015; Johansson et al., 2010). Na de wijkverpleegkundige is de maatschappelijk werker de meest voorkomende hulpverlener. In Nederland komen ergotherapeuten in wijkteams niet of nauwelijks voor. In Canada, Australië en Engeland echter wel heel vaak (Johansson et al., 2010). Hulpvragen Uit de interviews en uit de literatuur (ten Rouwelaar & Spier, 2014) komen zeer uiteenlopende hulpvragen naar voren. Het zijn vaak problemen in het dagelijks handelen en deze zijn vaak complex. 6

7 De hulpvragen die naar een ergotherapeut doorgestuurd worden, zijn net zo breed als het beroep. Voorbeelden van hulpvragen die op het gebied van ergotherapie liggen zijn het aanleren van transfers, moeite met het opstaan van toilet, veel vallen, kwaliteit van leven, zoeken van een geschikte dagbesteding ter ontlasting en ondersteuning van de mantelzorger, aanvragen van hulpmiddelen en woningaanpassingen, zelfstandig functioneren en eenzaamheid. Visie op ergotherapie Een ergotherapeut kan een betekenisvolle bijdrage leveren aan wijkteams. De invulling van deze bijdrage is uiteenlopend. Een ergotherapeut heeft de vaardigheden om keukentafelgesprekken te voeren vanuit de rol van generalist en kan daarnaast de rol van specialist op zich nemen. De meningen zijn verdeeld over of de ergotherapeut deze twee rollen tegelijk kan uitvoeren. Waar sommigen van mening zijn dat ergotherapeuten als specialist een meerwaarde hebben, menen de meesten dat een ergotherapeut inzetbaar is als generalist. Als de ergotherapeut als generalist werkt, wordt door sommige respondenten als voorwaarde gesteld dat de therapeut de cliënt niet in behandeling neemt. Dat betekent dat de positie als therapeut opgegeven wordt. Vaak wordt verwacht dat de ergotherapeut als generalist werkt, maar de meeste ergotherapeuten blijken liever als specialist te willen werken (Harries & Gilhooly, 2003; Hughes, 2001). Beroepsorganisaties en het Britse College of O upatio al Therapists ad isere o als spe ialist te werken (Michetti & Dielemans, 2014). In het buitenland komt een combinatie van de twee rollen het meeste voor (Harries & Gilhooly, 2003; Michetti & Dieleman, 2014). Ook kan de ergotherapeut in de schil om het wijkteam heen werken. Een ergotherapeut kan daarnaast het personeel of andere hulpverleners trainen en bij gezondheidsbevorderingsactiviteiten ondersteunen (Toto, 2006; Quick et al., 2010). Vaak wordt genoemd dat hulpverleners en andere professionals niet op de hoogte zijn van de mogelijkheden en rollen van ergotherapeuten. Het is belangrijk dat ergotherapie bekender wordt. Essentieel is dat het wijkteam de ergotherapeut weet te vinden en de competenties van een ergotherapeut bekend zijn. Voor het werken in een wijkteam is belangrijk dat een ergotherapeut een goed netwerk heeft. Ergotherapeutische interventies Er zijn verschillende ergotherapeutische interventies die de participatie van kwetsbare burgers kunnen vergroten, maar het blijkt dat er geen eenduidig advies te geven is over het aanbod van ergotherapeutische interventies bij deze doelgroep. Het is dus belangrijk om cliëntgericht te werken. Afhankelijk van de problematiek en hulpvraag van de cliënt kunnen verschillende interventies gekozen worden. Gestart kan worden met het afnemen van een brede intake waarbij verschillende aspecten aan bod komen op (para)medisch, financieel en sociaal gebied. Als niet is voorzien in primaire levensbehoeftes van de cliënt, als de cliënt geen basisinkomen of huisvesting heeft, is het belangrijk om eerst dit aan te 7

8 pakken en pas daarna een brede intake te doen. De problematiek van kwetsbare burgers is vaak complex en multiproblematisch. Het is belangrijk om als professional cliëntgericht en op basis van de eigen expertise te werken en zo nodig door te verwijzen naar andere disciplines. De belangrijkste hulpvraag wordt als eerste opgepakt. Het is belangrijk om de cliënt verantwoordelijkheid te geven in de behandeling, omdat hierdoor meer eigen regie nemen wordt bewerkstelligd. Het aanbieden van gezondheidsbevorderingsactiviteiten, zoals zelfmanage e tprogra a s e alpre e tie, kan de participatie van kwetsbare burgers vergroten (Bethea, Lovett, Cooks & Bell, 2010; Daniels, van Rossum, de Witte & van den Heuvel, 2008; Quick et al., 2010). Cognitieve trainingen, sociale- en leefvaardigheidstrainingen en het inzetten van hulpmiddelen kunnen ook de participatie vergroten (Arbesman & Logsdon, 2011; Fette & Estes, 2009; Gibson, D'Amico, Jaffe & Arbesman, 2011; Helfrich, Chan & Sabol, 2011). Ergotherapeuten kunnen ook trajectbegeleiding, gedragstherapeutisch technieken en uiteenlopende gesprekstechnieken zoals motiverende gesprekstechnieken in de behandeling toepassen. Voor het in kaart brengen van de interesses van de cliënt kan de MOHOinteresselijst worden gebruikt. Vervolgens kan met die informatie de cliënt geadviseerd worden over het hulpverleningsaanbod in de omgeving met behulp van goede kennis van de sociale kaart. De nazorg kan op verschillende manieren geboden worden, hier is geen eenduidig advies over te geven. 8

9 3 Het advies In dit hoofdstuk wordt het advies beschreven aan de hand van de resultaten van het onderzoek. Het advies is opgebouwd uit verschillende aspecten waar een ergotherapeut rekening mee kan houden om succesvol te integreren in een wijkteam. Het soort wijkteam In elke gemeente worden de wijkteams verschillend vormgegeven. Door te weten welk soort wijkteam in de regio actief is, kan een ergotherapeut adequaat in springen op de te bieden zorg. Geadviseerd wordt om in het eigen werkgebied uit te zoeken wat voor soort wijkteam actief is. Op de website staat een kaart van Nederland met een overzicht van wijkteams in gemeente en staat per gemeente omschreven welke aanpak gehanteerd wordt. Verschillende rollen Ergotherapeuten kunnen verschillende rollen in een wijkteam vervullen. Dit kan de rol van generalist of specialist in het team zijn, een combinatie van deze twee rollen of als specialist om het wijkteam heen. Alle rollen hebben voor- en nadelen kunnen overeenkomstige taken hebben. Geadviseerd wordt om een keuze te maken welke rol de ergotherapeut wil aannemen in een wijkteam. Uit onderzoek is gebleken dat gemeenten en betrokkenen van wijkteams nog weinig bekend zijn met de mogelijke bijdrage van een ergotherapeut aan een wijkteam. Het maken van een keuze draagt bij aan het creëren van een duidelijke rol en taakverdeling in het wijkteam. Onduidelijkheid over een rol kan leiden tot onzekerheid, gebrek aan vertrouwen, irritatie en zelfs boosheid. Aanbevolen wordt om duidelijke afspraken te maken in het wijkteam over de taken die bij de rollen horen. Naast de beschreven rollen kan een ergotherapeut zich ook inzetten bij het trainen van het personeel en in het aanbieden van gezondheidsbevorderingsactiviteiten. Hieronder volgt een omschrijving van de vier rollen. Generalist In de rol van generalist neemt de ergotherapeut generieke casussen op zich en behandelt de ergotherapeut niet. Een generalist voert het eerste gesprek met de cliënt en bepaald samen met de cliënt welke zorg en ondersteuning er nodig is. Een generalist functioneert als casemanager vanuit zijn eigen specialisme en moet domein overstijgend kunnen denken en handelen. Als generalist is het belangrijk om kennis te hebben van ondersteuningsmogelijkheden binnen de gemeente. Hij of zij wordt snel en kortdurend ingezet om samen met de cliënt de eigen kracht en het sociale netwerk van de cliënt op te bouwen of te versterken. 9

10 Taken: Het voeren van een keukentafelgesprek waarin de hulpvragen worden verhelderd en wordt besproken welke zorg of ondersteuning nodig is en hoe deze het beste vormgegeven kan worden; burgers proactief benaderen door de wijk in te gaan; ondersteuningsvragen vroegtijdig signaleren; versterken van eigen kracht; kracht van het netwerk van de cliënt zo volledig mogelijk benutten; samen met de cliënt een plan van aanpak opstellen voor zorg en ondersteuning; doorverwijzen naar gespecialiseerde ondersteuning; bijwonen van overleggen in het wijkteam; indiceren van ondersteuning, begeleiding en zorg trainen van het personeel in het wijkteam. Financiering: de gemeente betaald de generalist voor het geven van adviezen en het indiceren ondersteuning, begeleiding en zorg. Specialist De ergotherapeut maakt deel uit van het wijkteam. In de rol van specialist behandelt de ergotherapeut cliënten door specifieke interventies toe te passen. De generalist verwijst cliënten door naar de specialist als hier een indicatie voor is. Taken: Ergotherapeutische hulpvragen in kaart brengen; Ergotherapeutisch behandelingen uitvoeren; Voorlichting en advies geven aan de cliënt; trainen van het personeel in het wijkteam; aanbieden van gezondheidsbevorderingsactiviteiten; het bijwonen van overleggen van het wijkteam. Financiering: zodra een ergotherapeut als specialist in het wijkteam wilt werken ontstaat er een probleem in de financiering. De gemeente betaald op dit moment niet de ergotherapeutische behandelingen in een wijkteam, omdat de zorgverzekeraar ergotherapeutische behandelingen betaald. Door deze scheidingslijn is het op dit moment niet mogelijk voor ergotherapeuten om als specialist of met de combinatie rol in een wijkteam te integreren. Voordat een ergotherapeut als 10

11 specialist in het wijkteam kan werken, moet er een overeenkomst komen tussen de zorgverzekeraar en gemeenten in Nederland over de financiering van specialisten in wijkteams. Combinatierol Een combinatie van de generalistische rol en specialistische rol is ook mogelijk. De ergotherapeut doet de keukentafelgesprekken, maar behandelt cliënten ook als specialist. Taken: Een combinatie van de taken van de generalistische rol en specialistische rol. Financiering: door de scheidingslijn in de financiering tussen de zorgverzekeraar en de gemeenten is er ook voor deze rol geen financiering mogelijk op dit moment in Nederland. Specialist in de schil van het wijkteam Een ergotherapeut kan als specialist, werkend vanuit een eerstelijns of tweedelijns context, in de schil van het wijkteam werken. In deze rol wordt de ergotherapeut door het wijkteam gevraagd om een bijdrage te leveren aan specifiek geformuleerde doelen voor een cliënt of cliëntsysteem. De lijnen met het wijkteam zijn kort. Taken: Ergotherapeutische behandelingen; voorlichting en advies geven aan de cliënt; samenwerken met het wijkteam; korte lijnen met het wijkteam onderhouden door bijvoorbeeld aanwezig te zijn bij overleggen van het wijkteam Financiering: ergotherapie in de eerste lijn wordt vanuit de basisverzekering tot tien behandeluren per jaar vergoed door de zorgverzekeraar. 11

12 In de onderstaande tabel worden de voor- en nadelen per rol omschreven. Rol Voordelen Nadelen Generalist Specialist in het team Combinatierol Specialist in de schil van het wijkteam o De band tussen de cliënt en de therapeut wordt bevordert; o de ergotherapeut heeft de mogelijkheden om nieuwe vaardigheden aan te leren; o gemakkelijk doorverwijzen naar andere hulpverleners. o Het is een duidelijke rol; o ergotherapeuten krijgen een erkenning voor hun unieke en waardevolle bijdrage aan het wijkteam; o doelgericht kunnen samenwerken met andere disciplines. o Een dubbele rol kan mogelijk de nadelen van de verschillende rollen laten verdwijnen omdat de combinatie elkaar versterkt; o de cliënt krijgt mogelijk met minder hulpverleners te maken. o De ergotherapeut maakt gebruik van zijn of haar expertise; o de ergotherapeut krijgt extra verwijzingen uit het wijkteam. o Ergotherapeutische expertise wordt niet gebruikt; o verwarring over de taken van de generalist; o de vaardigheden van de ergotherapeut en de effectiviteit van ergotherapie kunnen mogelijk afnemen. o Problemen met de financiering; o teamleden zijn vaak niet op de hoogte van de mogelijkheden van ergotherapie waardoor er minder wordt doorverwezen naar de ergotherapeut; o Problemen in de financiering; o er ontstaat mogelijk een rolconflict omdat er twee rollen tegelijkertijd worden uitgevoerd. o Teamleden kennen ergotherapie vaak niet waardoor er weinig wordt verwezen naar een ergotherapeut; o onderhouden van korte lijnen kost tijd en wordt niet gefinancierd. 12

13 Contact leggen en netwerken Om deel uit te kunnen maken of samen te kunnen werken met wijkteams, moet eerst contact gelegd worden met wijkteams en gemeenten. Gemeenten en wijkteams hebben op dit moment onvoldoende kennis over de mogelijkheden van een ergotherapeut. Geadviseerd wordt om gemeente en wijkteams proactief te benaderen en te informeren over de bijdrage van ergotherapie aan een wijkteam. Ergotherapeuten moet actiever en ondernemender worden in het promoten van ergotherapie. Het organiseren van zogenoemde netwerkmiddagen zou als middel kunnen dienen om betrokkenen van wijkteams en gemeenten te informeren en uitleg te geven over de werkwijze van de ergotherapeut en de bijdrage die geleverd kan worden aan een wijkteam. Het creëren van succesverhalen bij leden van wijkteams en gemeenten kan bijdragen aan de promotie van ergotherapie. Geadviseerd wordt om met de gemeente in gesprek te gaan en te bepalen hoe aangesloten kan worden bij de wensen en behoeften van de gemeente. Formuleer een aanbod dat voor de gemeente mogelijk kostenbesparend kan zijn. Het hebben van ondernemersvaardigheden kan ondersteuning bieden bij het voeren van dit soort gesprekken. Geadviseerd wordt om een goed netwerk te hebben, bereikbaar en benaderbaar te zijn. Het hebben van een goed netwerk kan er voor zorgen dat vaker doorverwezen wordt naar de ergotherapeut. Tenslotte wordt de huisarts vaak benoemd als belangrijke schakel tussen wijkteams en eerste- en tweedelijnsprofessionals. Het wordt daarom aanbevolen om de relatie met de huisarts goed te onderhouden. Integreren in het wijkteam Integreren in wijkteams vergt ondernemings- en samenwerkingsvermogen van de ergotherapeut. Er zijn drie hoofdthe a s o de i tegratie va ergotherapie i eerstelij szorgtea s bevordere. Ten eerste wordt geadviseerd om teamleden en huisartsen kennis bij te brengen over ergotherapie zodat de juiste hulpvragen bij de ergotherapeut terecht komen. Ten tweede is het belangrijk dat er een goede samenwerking is om te kunnen integreren in een wijkteam. Geadviseerd wordt om deel te e e aa estaa de progra a s i de ijktea s e onderling met ergotherapeuten samen te werken. Ten derde is communicatie en vertrouwen van belang in de samenwerking met een wijkteam. Geadviseerd wordt om face-to-face contact te hebben met hulpverleners om relaties te kunnen 13

14 ontwikkelen. Ook wordt aanbevolen aan de ergotherapeut om aanwezig te zijn bij vergaderingen en bijeenkomsten om de interactie tussen de teamleden te vergroten. Daarnaast wordt geadviseerd dat een hulpverlener minstens vierentwintig uur werkzaam moet zijn in een wijkteam want dit draagt bij aan een succesvolle samenwerking. Ergotherapeutische interventies Er zijn verschillende ergotherapeutische interventies mogelijk als je als ergotherapeut in of naast een wijkteam werkt, om de participatie van kwetsbare burgers te vergroten. De onderstaande interventies dienen als handvat maar zullen niet voor alle kwetsbare burgers van toepassing zijn. Geadviseerd wordt om in de behandeling cliëntgericht te werken. Ook moet de cliënt verantwoordelijkheden hebben in de behandeling, hierdoor wordt de eigen regie versterkt. Het is belangrijk om binnen de eigen expertise te blijven en zo nodig door te verwijzen naar andere disciplines. Geadviseerd wordt om te starten met het afnemen van een brede intake waarbij verschillende aspecten aan bod komen zoals (para)medisch, financieel en sociaal gebied. Het is van belang om de belangrijkste hulpvraag van de cliënt als eerste aan te pakken. Geadviseerd wordt om afhankelijk van de problematiek en hulpvraag van de cliënt voor een interventie te kiezen. Het aanbieden van gezondheidsbevorderingsactiviteiten, zoals zelf a age e tprogra a s en valpreventie, kan de participatie vergroten Cognitieve trainingen, sociale- en levensvaardigheidstrainingen en het inzetten van hulpmiddelen kunnen de participatie vergroten Ergotherapeuten kunnen trajectbegeleiding, gedragstherapeutische- en gesprekstechnieken, zoals motiverende gesprekstechnieken, in de behandeling toepassen. Voor het in kaart brengen van de interesses van de cliënt kan de MOHO-interesselijst worden gebruikt. Vervolgens kan met die informatie de cliënt geadviseerd worden over het hulpverleningsaanbod van de omgeving met behulp van de sociale kaart. Er is geen eenduidig advies te geven over de nazorg omdat dit op veel verschillende manieren wordt gedaan. 14

15 4 Literatuurlijst Arbesman, M., & Logsdon, D. W. (2011). Occupational therapy interventions for employment and education for adults with serious mental illness: A systematic review. The American Journal of Occupational Therapy: Official Publication of the American Occupational Therapy Association, 65(3), van Arum, S. & Lub, V. (2014). Wat gemeenten van sociale wijkteams verwachten. Beleidsonderzoek Online. van Arum, S. & Schoorl, R. (2015). Sociale (wijk)teams in vogelvlucht. Utrecht: Movisie. Bethea, D. P., Lovett, A., Cooks, K. & Bell, J. (2010). Promoting social participation for adults through arthritis self-management: A pilot study. Physical and Occupational Therapy in Geriatrics, 28(3), Daniels, R., van Rossum, E., de Witte, L., & van den Heuvel, W. (2008). Frailty in older age: Concepts and relevance for occupational and physical therapy. Physical and Occupational Therapy in Geriatrics, 27(2). Donnelly, C., Brenchley, C., Crawford, C., & Letts, L. (2013). The integration of occupational therapy into primary care: A multiple case study design. BMC Family Practice, 14(60). Fette, C. V. & Estes, R. I. (2009). Community participation needs of families with children with behavioral disorders: A systems of care approach. Occupational Therapy in Mental Health, 25(1), Gibson, R. W., D'Amico, M., Jaffe, L., & Arbesman, M. (2011). Occupational therapy interventions for recovery in the areas of community integration and normative life roles for adults with serious mental illness: A systematic review. The American Journal of Occupational Therapy: Official Publication of the American Occupational Therapy Association, 65(3), ten Rouwelaar, B. & Spier, A. (2014). Onderzoek. Participatie en zelfredzaamheid in Amsterdam. Onderzoeksverslag van studenten uit programma P64. Harries, P. A. & Gilhooly, K. (2003). Generic and specialist occupational therapy casework in community mental health teams. British Journal of Occupational Therapy, 66(3), Helfrich, C. A., Chan, D. V. & Sabol, P. (2011). Cognitive predictors of life skill intervention outcomes for adults with mental illness at risk for homelessness. The American Journal of Occupational Therapy: Official Publication of the American Occupational Therapy Association, 65(3),

16 Hughes, J. (2001). Occupation therapy in community mental health teams: A continuing dilemma? role theory offers an explanation. British Journal of Occupational Therapy, 64(1), Michetti, J. & Dieleman, C. (2014). Enabling occupational therapy: moving beyond the generalist vs specialist debate in community mental health. The British Journal of Occupational Therapy, 77(5), Toto, P. E. (2006). Success through teamwork in the home health setting: The role of occupational therapy. Home Health Care Management & Practice, 19(1), Kolner, C. & Sprinkuizen, A. (2014). Uit het doolhof. Bbservaties en reflecties bij de ontwikkeling van sociale (wijk)teams in Noord-Holland. Begeleidende notitie bij het ebook over sociale wijkteams in Noord-Holland. NoordHolland. Kenniscentrum Wmo en Wonen Noord-Holland. van der Kruk, P. (2014). Landelijk onderzoek sociale wijkteams; een onderzoek naar de stand van zaken van de sociale wijkteams onder gemeenten en samenwerkende organisaties voor maatschappelijke ondersteuning. Leiderdorp: Stichting VraagWijzer Nederland. Movisie (2013). Kwetsbare burgers. In begrippenlijst. Geraadpleegd op via: Oude-Vrielink, M., Sterrenberg, L. & Koper, H. (2014). Uitvoeringskracht in sociale wijkteams: een beproefd concept in een nieuwe context. Bestuurswetenschappen, 68 (2), Rijksoverheid (z.d.) Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) Geraadpleegd op via: Sok, K., van den Bosch, A., Goeptar, H., Sprinkhuizen, A. & Scholte, M. (2013). Samenwerken in de wijk: actuele analyse van sociale wijkteams. Libertas: Sociaal Werk in de Wijk. Segura, A., Miller, F.A., Foz, G. & Oriol, A. (2007). Towards unity for health in the Barceloneta: An innovative experience in community-based primary health care. Educ Health, 20(2), 42. Johansson, G., Eklund, K. & Gosman-Hedstrom, G. (2010). Multidisciplinary team, working with elderly persons living in the community: A systematic literature review. Scandinavian Journal of Occupational Therapy, 17(2), Quick, L., Harman, S., Morgan, S. & Stagnitti, K. (2010). Scope of practice of occupational therapists working in victorian community health settings. Australian Occupational Therapy Journal, 57(2),