Inhoud. Algemeen 3. Totaaloverzichten 30. Hernieuwbaar gas 9. Voorwoord 3

Transcriptie

1

2 Inhoud Algemeen 3 Hernieuwbaar gas 9 Totaaloverzichten 30 Voorwoord 3 Jaarbericht 2011 SDE+, SDE en MEP 4 SDE+ 2012: aandacht voor hernieuwbare warmte 4 Groen gas 10 Hernieuwbare elektriciteit 14 Tabel 14. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbaar gas 30 Tabel 15. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbare elektriciteit 31 Toelichting jaarbericht 5 Gebruikte termen 5 Resultaten 6 Windenergie 15 Biomassa 19 Zonnestroom 24 Tabel 16. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbaar gas in Tabel 17. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbare elektriciteit in Waterkracht 28 Tabel 18. Budgetplafond per jaarronde 37 2

3 Voorwoord Hoe zag 2011 eruit voor de duurzame energiesector? In dit jaarbericht leest u onder andere over de gerealiseerde projecten, de geproduceerde hoeveelheid duurzame energie en de uitgekeerde middelen. Om stevige stappen te zetten in de richting van de Europese doelstelling voor duurzame energie, is in 2011 de verbeterde Stimuleringsregeling Duurzame Energieproductie plus (SDE+) van start gegaan. In de SDE+ dingen alle mogelijke duurzame technologieën mee voor het beschikbare budget ( 1,5 miljard in 2011). Projecten die uit kunnen met een basisbedrag van 15 cent per kilowattuur of lager kunnen in aanmerking komen. De SDE+ heeft een gefaseerde opbouw. Dit betekent dat de goedkopere opties eerder subsidie kunnen ontvangen. Daarnaast biedt de vrije categorie een mooie kans aan slimme ondernemers. Als zij genoegen nemen met minder subsidie, dan hebben zij de mogelijkheid om hun projecten eerder in te dienen. Ondernemers kunnen zo zelf de afweging maken of en wanneer zij willen deelnemen. sector samen verder laten groeien. Uiteindelijk ging in 2011 twee derde van het budget naar groen gas. Nederland heeft nogal wat veehouderij, dus veel potentie voor de relatief goedkope groen gas-techniek. De SDE+ voor 2012 is inmiddels opengegaan. Met weer een mooie verbetering, want ook projecten voor duurzame of hernieuwbare warmte komen nu in aanmerking. Zo kunnen we elektriciteit, gas én warmte inzetten om de Europese doelstelling van 14% duurzame energie in 2020 realiseren. Ondanks de 15 cent-limiet zijn er in de vrije categorie veel aanvragen binnengekomen voor de kostbaardere zonne stroominstallaties. Het is prachtig dat aanvragers zelf ook een deel van de kosten voor hun rekening willen nemen. Zo kunnen we de Ronald Roosdorp Plaatsvervangend directeur Energie & Duurzaamheid Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 3

4 Jaarbericht 2011 SDE+, SDE en MEP In dit jaarbericht leest u alles over de resultaten van de regeling Stimulering Duurzame Energie productie (SDE+ en SDE) en de voorganger van de SDE, de subsidieregeling Milieukwaliteit van de Elektriciteitsproductie (MEP). MEP De regeling Milieukwaliteit van de Elektriciteitsproductie (MEP) is de voorloper van de SDE. De regeling was opengesteld tussen juli 2003 en augustus De subsidie werd verstrekt voor een periode van maximaal tien jaar. Er zijn daarom nog steeds projecten die subsidie ontvangen uit de MEP. Ook projecten die na 1 januari 1996 maar vóór de openstelling van de MEP tot stand kwamen, konden voor een gedeelte van hun subsidielooptijd aanspraak maken op MEP-subsidie. SDE De regeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) bestaat sinds De SDE is een exploitatiesubsidie, waarbij het verschil tussen de kostprijs van grijze energie en die van duurzame energie wordt vergoed over een periode van 12 of 15 jaar. De hoeveelheid subsidie is afhankelijk van de hoeveel heid geproduceerde duurzame energie. SDE+ Met ingang van 2011 is de SDE overgegaan in de SDE+. De SDE+ draagt bij aan het creëren van een investeringsklimaat waarin duurzame energie rendabel is en waarbij ondernemerschap gestimuleerd wordt. De SDE+ richt zich op een meer kosteneffectieve invulling van de doelstelling voor duurzame energie. Door verschillende opties te laten concurreren, kunnen er meer projecten worden ondersteund. En dat op een relatief voordelige manier. Belangrijke wijzigingen ten opzichte van de SDE uit 2010 zijn het integrale budgetplafond en de gefaseerde openstelling, waarbij de projecten met een laag basisbedrag eerst kunnen inschrijven. De SDE+ wordt vanaf 2013 gefinancierd uit een opslag op de energierekening. SDE+ 2012: aandacht voor hernieuwbare warmte In 2012 krijgt de productie van hernieuwbare warmte een zelfstandige plaats in de SDE+. Installaties voor biomassa, geothermie en zonthermie die alleen warmte produceren worden zo ook subsidiabel. Ook is er subsidie voor de verlengde levensduur van biomassa-installaties en het nuttig gebruik van warmte bij bestaande installaties. 4

5 Toelichting jaarbericht Dit jaarbericht gaat over de aanvragen uit de SDE-ronden 2008, 2009 en 2010, de SDE+ 2011, de OV-MEP (overgangsregeling tussen de MEP en de SDE) en aanvragen uit de MEP. De OV-MEP is in dit jaarbericht meegenomen in de resultaten van de MEP. De peildatum voor dit jaarbericht is 1 maart De gegevens zijn samengevat in de totaaloverzichten. Onder de kasuitgaven over het kalenderjaar 2011 vallen de voorschotbetalingen, de jaarlijkse bijstellingen en de afrekeningen bij de vaststelling na afloop van de subsidieperiode. Dit laatste speelt vooral bij de MEP. De producties over het kalenderjaar 2011 hebben betrekking op de subsidiabele producties die voor 1 maart 2012 zijn doorgegeven aan Agentschap NL. Nog niet alle producties over 2011 waren op 1 maart 2012 doorgegeven. De gegevens in dit jaarbericht zijn gebaseerd op het subsidieadministratiesysteem van Agentschap NL. De gegevens kunnen afwijken van andere publicaties waarin (ook) andere bronnen worden gebruikt. De energieproductie in het kalenderjaar 2011 is vertaald naar de menselijke maat : het aantal huishoudens dat een jaar lang kan worden voorzien van duurzame energie geproduceerd met subsidie uit SDE+, SDE en/of MEP. Een gemiddeld huishouden Gebruikte termen Aantal toezeggingen: het aantal positief beschikte subsidieaanvragen (op 1 maart 2012). /actueel (productie)vermogen: het (productie)vermogen in MW of Nm3/h waarvoor een positieve subsidiebeschikking is afgegeven (vóór 1 maart 2012), exclusief het vermogen dat is ingetrokken of het vermogen waarvan de einddatum van de subsidie is bereikt. Gerealiseerd (productie)vermogen: het subsidiabele (productie) vermogen van de installaties die momenteel in gebruik zijn en waarvan de producenten geregistreerd staan als producent van duurzame energie. budget: het positief beschikte budget voor subsidieaanvragen. Het gaat daarbij om het maximale bedrag dat gereserveerd is voor een project. Gepubliceerd budget: het totale budget dat de rijksoverheid beschikbaar stelt voor de stimulering van duurzame energieproductie. Maximale subsidietoezegging (per kwh of Nm3): deze toezegging wordt bepaald door het verschil tussen het basisbedrag en de basisenergieprijs. Uitleg over de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van de SDE. bestaande uit 2,2 personen gebruikt per jaar zo n kilowattuur (kwh). In het jaarbericht van 2010 werd uitgegaan kilowattuur per 2,3 personen. 1 Bron: Milieucentraal,

6 Resultaten In de SDE was het beschikbare budget 1,5 miljard. Agentschap NL heeft twee derde van dit budget toegezegd aan 30 projecten voor hernieuwbaar gas. De overige 0,5 miljard is verdeeld onder 710 projecten voor hernieuwbare elektriciteit (zie tabel 1). productievermogen SDE+, SDE en MEP Uit de ronde 2011 is 196 MW (6.408 GWh subsidiabele productie) en Nm3/h (2.122 miljoen Nm3 subsidiabele productie) aan duurzaam productievermogen toegezegd. Samen met het toe gezegd vermogen uit voorgaande rondes, komt het totaal toegezegde vermogen voor de SDE+ en SDE op MW 2 en Nm3/h. Het actuele toegezegde productievermogen onder de MEP is MW. Het toegezegd productievermogen voor grootschalige biomassa-installaties uit de MEP (> 50 MW) is hierin niet mee genomen (zie het hoofdstuk over biomassa voor toelichting). Het totale toegezegde vermogen voor de SDE+, SDE en de MEP samen komt daarmee op MW. Figuren 1 en 2 geven een beeld van de geografische spreiding van dit productievermogen over Nederland. De komende jaren neemt de gesubsidieerde productie van de MEP af, omdat projecten de maximale subsidieperiode hebben doorlopen. De productie van de SDE+ en SDE nemen juist toe. Categorie Aantal toezeggingen vermogen e subsidiabele productie Hernieuwbare elektriciteit (MW) (GWh) budget ( mln) Windenergie op land ,4 Wind op zee Zon-PV 15kWp ,5 Afvalverbranding Biomassa ,1 Waterkracht Osmose Geothermie Totaal hernieuwbare elektriciteit ,0 Hernieuwbaar gas (Nm3/h) (Nm3 mln ) Groen gas ,2 Groen gas hub ,8 Totaal hernieuwbaar gas ,0 Totaal SDE ,0 Tabel 1. Resultaten SDE+ 2011: subsidietoezeggingen. 2 Inclusief wind op zee en NOP 6

7 650 Zuid-Holland 3155 Utrecht Friesland 200 Flevoland 1940 Gelderland Groningen Overijssel Drenthe Zuid-Holland Noord- Holland Noord- Holland 639 Utrecht 23 Flevoland Flevoland 184 Friesland Gelderland 173 Groningen Drenthe Overijssel Gerealiseerd productievermogen SDE+, SDE en MEP Subsidieontvangers van de SDE+ en SDE hebben vanaf het moment dat de subsidie is toegekend maximaal vijf jaar de tijd om de productie-installatie in gebruik te nemen. De beschikkingen uit de SDE zijn recentelijk afgegeven. De realisatie van deze projecten zal nog enige tijd duren. Op 1 maart 2012 is circa Nm3/h en 431 MW van het toegezegde vermogen van de SDE+ en SDE in gebruik (zie tabel 2 en 3). Bij de MEP is dit MW. Zeeland 2375 Noord-Brabant Limburg Zeeland 339 Noord-Brabant Limburg Vermogen hernieuwbaar gas (Nm3/h) Vermogen hernieuwbare elektriciteit (MW) > > > > > > > Figuur 1. hernieuwbaar gas vermogen (Nm3/h) SDE+ en SDE per provincie. Figuur 2. hernieuwbaar elektrisch vermogen (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. vermogen (Nm3/h) op peildatum vermogen (Nm3/h) op peildatum Gerealiseerd vermogen (Nm3/h) op peildatum SDE gas Tabel 2. productievermogen en gerealiseerd vermogen voor hernieuwbaar gas SDE+ en SDE (Nm3/h). vermogen (MW) op peildatum vermogen (MW) op peildatum Gerealiseerd vermogen (MW) op peildatum SDE MEP Totaal Tabel 3. productievermogen en gerealiseerd vermogen voor hernieuwbare elektriciteit SDE+, SDE en MEP (MW). 7

8 Duurzame producties en uitgaven In 2011 werd binnen de SDE en de MEP bijna GWh 0,2% 0,4% Biomassa Zonne-energie Groen gas Waterkracht Windenergie (Gigawattuur) groene stroom geproduceerd. Hiermee kunnen ruim 2,8 miljoen huishoudens een jaar lang van stroom worden voorzien en is kiloton aan CO2-uitstoot vermeden. Windturbines op land (circa 40%) en grootschalige biomassainstallaties (circa 32%) produceerden de meeste groene stroom. 47,7% 51,0% Figuur 3. Gerealiseerde duurzame producties SDE en MEP (GJ) in 2011 (102,36 Nm3 = 1 MWh = 3,6 GJ). Gebaseerd op productiegegevens die voor 1 maart 2012 zijn doorgegeven aan Agentschap NL. Agentschap NL keerde in 2011 bijna 713 miljoen aan SDE en MEP subsidie uit. In figuur 3 is te zien dat het grootste gedeelte van de subsidiabele 0,7% duurzame productie in 2011 is opgewekt met windenergie en biomassa. 8

9 Hernieuwbaar gas Twee derde van het SDE+ subsidiebudget ging in 2011 naar installaties voor hernieuwbaar gas. In totaal is 1 miljard verdeeld over 30 projecten: een verviervoudiging van het budget uit

10 Groen gas De installaties voor hernieuwbaar gas zijn relatief kosteneffectief; ze hebben een laag basisbedrag per eenheid opgewekte duurzame energie. Producenten konden hierdoor al vroeg in de gefaseerde openstelling een aanvraag indienen. In totaal is 1 miljard verdeeld over 30 projecten. Dit is een verviervoudiging van het toegekende budget van het jaar Al in de eerste fase van de SDE was het budget voor hernieuwbaar gas volledig uitgeput. 10

11 Resultaten Groen gas Groen gas hubs In 2011 was het voor het eerst mogelijk om subsidie aan te vragen voor groen gas hubs. In een groen gas hub wordt het ruwe biogas van meerdere vergistingsinstallaties verzameld, centraal opgewerkt tot aardgaskwaliteit en ingevoed op een gasnet. Het delen van voorzieningen geeft schaalvoordelen. In 2011 kende Agentschap NL 68 miljoen subsidie toe aan vier groen gas hub installaties met een totaal vermogen van Nm3/h. Wat valt er onder hernieuwbaar gas? De categorie groen gas kent meerdere (sub)categorieën. In 2011 kon subsidie worden aangevraagd voor: Stortgas of biogas uit afvalwater of rioolwaterzuivering (AWZI/RWZI) (solo-installatie en hub); Allesvergisting (solo-installatie en hub); (Co)-vergisting van dierlijke mest (solo-installatie en hub). productievermogen en realisatie In totaal hebben 51 hernieuwbaar gas projecten een toezegging voor SDE-subsidie gekregen. Meer dan de helft hiervan werd aangevraagd in Een deel van de installaties, goed voor een productievermogen van Nm3/h, is al in gebruik. Duurzame producties en uitgaven Installaties voor hernieuwbaar gas produceerden binnen de SDE in 2011 circa 7,0 miljoen Nm3. Agentschap NL betaalde ruim 4 miljoen aan voorschotten uit. Aantal toezeggingen budget ( mln) Tabel 5. Duurzame producties en uitgaven hernieuwbaar gas in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. e subsidiabele productie (Nm3 mln) vermogen (Nm3/h) Gerealiseerd vermogen (Nm3/h) Hernieuwbaar gas , Tabel 4. Stand van zaken hernieuwbaar gas. Productie in 2011 (Nm3 mln) Kasuitgaven 2011 ( mln) Hernieuwbaar gas 7 4,3 Voor de subcategorieën gelden verschillende subsidiebedragen. Binnen de categorie hernieuwbaar gas uit 2011 is bijvoorbeeld voor een allesvergisting groen gas hub een maximale toezegging gedaan van 43,9 eurocent per Nm3. Uitleg over de afhanke lijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van de SDE. 11

12 Wie vraagt aan? De aanvragen voor allesvergisters kwamen voornamelijk van industriële partijen. Het gaat hierbij in verhouding om grote projecten. Daarnaast hebben veel agrariërs SDE+ subsidie aangevraagd om met relatief beperkte investeringskosten de bedrijfsvoering te verbeteren Friesland 3146 Groningen 4210 Drenthe Noord- Holland Flevoland Flevoland 5971 Overijssel 650 Zuid-Holland Utrecht Gelderland Zeeland 2375 Noord-Brabant Limburg Vermogen hernieuwbaar gas (Nm3/h) > > > > Figuur 4. hernieuwbaar gas vermogen (Nm3/h) SDE+ en SDE per provincie. 12

13 Groen licht voor groen gas groen gas over. Dit gaat via een toevoerleiding rechtstreeks naar het netwerk van Gasunie. Gemeenten en andere geïnteresseerden kunnen dit groene gas vervolgens afnemen zodat ze hun eigen gasverbruik kunnen vergroenen. Zo profiteren ook zij. Interview Coert Peters Inwoners van Zwolle kunnen met eigen ogen zien dat hun gescheiden groente-, fruit- en tuinafval bijdraagt aan een schoner milieu. De vuilniswagens die het gft-afval ophalen rijden op groen gas, geproduceerd uit datzelfde afval. Zo is de cirkel rond. Het Zwolse gft-afval werd vroeger, zoals nog steeds in veel gemeenten, alleen gecomposteerd. Wij zijn op zoek gegaan naar manieren om meer uit ons gft-afval te halen, vertelt Coert Peters, directeur strategie en ontwikkeling bij de gemeentelijke afvalorganisatie ROVA. Zo ontstond het idee om er, voordat we het composteren, in een vergistingsinstallatie biogas uit te winnen. Dat idee kreeg vorm in het project Natuurgas Overijssel, een samenwerkingsverband van ROVA met afvalverwerker HVC. Groene brandstof Peters: Met behulp van de SDE-subsidie zijn we aan de slag gegaan. In 2010 is de vergistingsinstallatie van Natuurgas Overijssel officieel geopend. Het biogas uit de vergister wordt in een speciale installatie opgewaardeerd naar aardgaskwaliteit. Het groene gas dat we zo produceren, dient als brandstof voor 25 vrachtwagens van ons bedrijf. En dan blijft er nog heel wat Realiteit Natuurgas Overijssel zou niet kunnen draaien zonder SDE-subsidie. Toch ziet Peters het in de toekomst liever anders. Subsidie maakt afhankelijk en dat moet je niet willen. Ons streven is om het uiteindelijk zelf te redden. Momenteel is de realiteit dat fossiele brandstof goedkoper is dan duurzaam geproduceerde brandstof. Maar ik verwacht dat duurzame technieken, als ze vaker worden toegepast, steeds minder duur zullen worden. De fossiele brandstofvoorraad raakt ook eens uitgeput. Veel interesse Tot het zover is, zorgt subsidie ervoor dat veelbelovende duurzame initiatieven als dat in Zwolle een kans krijgen. Peters: Het gebruik van groen gas staat in Nederland echt nog in de kinderschoenen. Zo is er nog veel discussie over de precieze kwaliteitseisen waaraan groen gas moet voldoen. We merken dat onze inspanningen met veel interesse worden gevolgd door andere gemeenten en netbeheerders. Inmiddels zijn er in Nederland meerdere vergisters in aanbouw. 13

14 Hernieuwbare elektriciteit In 2011 kende Agentschap NL voor 500 miljoen aan subsidies toe voor hernieuwbare elektriciteit. Het gaat hierbij om projecten uit fase 1 en fase 2. In fase 1 gold het basisbedrag van 9 cent per kwh en is 90% van het budget toegekend. In fase 2 was dit 11 cent per kwh en de resterende 10% van het budget. Er zijn subsidies toegekend in drie categorieën; windenergie, biomassa en zonnestroom. 14

15 Windenergie Vanuit de SDE is inmiddels 152 MW aan windturbines in bedrijf, een verdubbeling ten opzichte van Aan wind op zee is in miljard toegezegd en aan wind op land ruim 200 miljoen. 15

16 Resultaten Windenergie Agentschap NL kende in 2011 vanuit de SDE+ 216 miljoen toe aan twaalf projecten voor wind op land. Op één na gaat het om turbines kleiner dan 6 MW. Projecten voor windenergie op land uit fase 2 kregen in 2011 een maximale toezegging van 7,3 eurocent per kwh (bij een turbine groter dan 6 MW) of 7,4 eurocent per kwh (bij een turbine kleiner van 6 MW). Uitleg over de afhankelijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van SDE. Wie vraagt aan? Vooral energiebedrijven en agrarische ondernemers vragen subsidie voor windenergie aan. Agrariërs zijn soms verenigd in coöperaties. Er zijn ook enkele initiatieven van particulieren die in coöperatie- of verenigingsverband subsidie aanvragen. Wind op zee Voor windenergie op zee kwam in 2009 in totaal 5,4 miljard beschikbaar. In 2010 is hiervan 4,4 miljard beschikt. Het restbudget van bijna 1 miljard werd in 2011 aan een derde project toegekend. productievermogen en realisatie Vanuit de SDE+, SDE en de MEP is subsidie toegekend voor MW windvermogen (zie tabel 6). Dit vermogen concentreert zich in de meer windrijke Nederlandse kustgebieden (zie figuur 5). Een windproject heeft naar verhouding een lange aanloop- en realisatietermijn. Binnen de SDE is inmiddels 152 MW aan windturbines in bedrijf; een verdubbeling ten opzichte van Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) SDE - Wind op land , SDE - Wind op zee , MEP - Wind op land , MEP - Wind op zee 2 800, Totaal Windenergie , Tabel 6. Stand van zaken windenergie op land en op zee. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. 16

17 Duurzame producties en uitgaven Het totale productievermogen aan windturbines leverde in 2011 circa GWh duurzame elektriciteit. Dat is genoeg om zo n 1,4 miljoen huishoudens een jaar lang van elektriciteit De grootste windmolen De trend naar grotere windmolens was ook in 2011 zichtbaar. Deze molens hebben een relatief hoge energieopbrengst. Momenteel wordt gebouwd aan de grootste windmolen van 127 Friesland Groningen 3 Drenthe 1119 te voorzien. Bovendien is er kiloton aan CO2-uitstoot mee vermeden. Agentschap NL heeft in 2011 voor de productie van windenergie bijna 326 miljoen aan subsidies uitbetaald. Dit is bijna de helft van het totaal (circa 713 miljoen) aan SDE en MEP uitgaven. Nederland. Deze molen is bijna 200 meter hoog en produceert in totaal met een vermogen van 7,5 MW genoeg groene stroom voor zo n huishoudens. Het totale rotoroppervlak is 1,25 ha vergelijkbaar met het oppervlak van bijna twee voetbalvelden. Ten opzichte van de oude molen op deze locatie 260 Zuid-Holland Noord- Holland 511 Utrecht 13 t 1092 Flevoland 50 Gelderland 55 Overijssel produceert de nieuwe molen zeker tien keer zoveel groene stroom. Zeeland 315 Noord-Brabant Limburg Tabel 7. Duurzame producties en kasuitgaven windenergie in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE - Wind op land ,9 SDE - Wind op zee 0 0,0 MEP - Wind op land ,6 MEP - Wind op zee ,3 Totaal Windenergie ,8 Vermogen windenergie (MW) > > Figuur 5. duurzaam vermogen windenergie (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. 17

18 Arthur Vermeulen Interview Verdubbelde opbrengst met minder windturbines In de zomer van 2011 verrees in de polder bij Biddinghuizen het Windpark Oldebroekertocht. De Raedthuys Groep verving negen oude windturbines door zes moderne versies. Die zes verdubbelen de energieopbrengst. De zes moderne turbines van Olderbroekertocht produceren jaarlijks kwh. Iedere turbine heeft een vermogen van 2,3 MW. Met de opbrengst kunnen 7066 huishoudens een heel jaar vooruit. Het park bespaart bovendien de uitstoot van ton CO2 per jaar. Dit prachtige voorbeeld van opschaling werd geleid door Arthur Vermeulen, directeur Windenergie bij de Raedthuys Groep. Onmisbaar Zonder de SDE-regeling is zo n project niet haalbaar, vertelt Vermeulen. De windturbines op Oldebroekertocht zijn op dit moment de nieuwste die we hebben. Ze zijn van het merk Enercon en voorzien van de modernste technologie. Raedthuys heeft meerdere projecten in uitvoering. Zo worden komende zomer bij windpark Hondtocht in Dronten 8 turbines vervangen worden door 6 nieuwe. En vanuit de SDE heeft Raedthuys een toezegging voor 4 turbines in de Rotterdamse haven. Afhankelijk Raedthuys Groep is een 100% duurzaam energiebedrijf. We beheersen de keten van weiland tot stopcontact, zegt Vermeulen. Ofwel: We zoeken locaties, ontwikkelen, financieren, beheren en exploiteren duurzame energiebronnen én betrekken de lokale bedrijven en particulieren: die mogen ook investeren en profiteren. De keuze voor 100% duurzaam maakt het bedrijf tegelijkertijd kwetsbaar voor kabinetsbeleid. Zo is de geschiede nis rond de Oldebroekertocht wat hobbelig verlopen. Al in 2006 was er een bouwvergunning, maar in dat jaar werd de MEP afgeschaft en bleef de vergunning op de plank liggen tot Zonde dat het zo lang heeft moeten wachten, maar we weten dat de sector nu eenmaal erg afhankelijk is van overheidsbeleid. Over de samenwerking met Agentschap NL is Vermeulen goed te spreken. We hebben prima contact en de aanvraag voor Oldebroekertocht is heel soepel verlopen. Tweede leven Wat is er eigenlijk met de oude windturbines gebeurd? Die waren technisch nog prima in orde en hebben we verkocht op de tweedehandsmarkt. Ze stonden er zo n 11 jaar en ze hebben een technische levensduur van 20 jaar. Elders op deze wereld kunnen die voorlopig nog heel wat duurzame energie produceren. 18

19 Biomassa Ongeveer de helft van het budget voor hernieuwbare elektriciteit is in 2011 toegekend aan biomassaprojecten. Doordat er meerdere subcategorieën zijn, is er een brede en diverse doelgroep voor SDE+ subsidie. 19

20 Resultaten Biomassa In 2011 is er circa 250 miljoen toegekend aan biomassaprojecten voor hernieuwbare elektriciteit. 60% van dat budget ging naar zes kleinschalige verbrandingsinstallaties voor thermische conversie. Het overige deel ging naar een project in de categorie stortgas uit afvalwater of rioolwaterzuivering, en naar vijf allesvergistings- en acht mest-co-vergistingsprojecten. Wat valt er onder biomassa? De categorie biomassa kent meerdere (sub)categorieën en heeft daarom een brede en diverse doelgroep. Sinds 2009 wordt ook het nuttig gebruik van restwarmte uit de productie van hernieuwbare elektriciteit binnen de categorie biomassa gestimuleerd. In 2011 kon subsidie worden aangevraagd voor: Voor de subcategorieën gelden verschillende basisbedragen in 2011, afhankelijk van de fase waarin de aanvraag is ingediend. In fase 1 is de laagste maximale subsidietoezegging voor de productie van biogas uit AWZI/RWZI; 1,9 eurocent per kwhe. Voor projecten in de subcategorieën allesvergisting en (co-)vergisting is voor projecten uit fase 1 een maximale subsidie toegezegd van 4,9 eurocent per kwhe, die met maximale warmte benutting kan oplopen tot 9,9 eurocent per kwhe. Uitleg over de afhankelijkheid van de energieprijsontwikkelingen en de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van SDE. Nuttig gebruik van restwarmte Bij verbranding of in de motor van vergistingsinstallaties komt restwarmte vrij. Deze restwarmte kan voor andere doelen worden gebruikt, bijvoorbeeld voor het verwarmen van huizen. De minister wil het nuttig gebruik van deze restwarmte stimuleren. Hoe meer restwarmte nuttig wordt gebruikt, hoe hoger het subsidiebedrag per kwhe geproduceerde energie. Ter illustratie: een allesvergistingsinstallatie uit fase 1 van de SDE-ronde 2011 krijgt bij maximale warmtebenutting twee keer zoveel subsidie toegekend als dezelfde installatie zonder warmtebenutting. afvalverbranding (AVI); stortgas of biogas uit afvalwater of rioolwaterzuivering (AWZI/RWZI); (co-)vergisting van dierlijke mest; allesvergisting; kleinschalige ( 10 MW) en grootschalige verbranding (> 10 MW). 20

21 Aandeel duurzaam Grootschalige biomassa-installaties uit de MEP (> 50 MW) en afvalverbrandingsinstallaties ontvangen alleen subsidie voor de duurzame productie uit het biogene deel (biomassa) van het verstookte afval. Voor de SDE gold voor afvalverbrandingsinstallaties een forfaitair vastgestelde biogene fractie van het afval van 51%. Van grootschalige biomassa-installaties is het duurzame vermogen variabel. Deze installaties zijn energiecentrales die zowel fossiele brandstof als biomassa gebruiken als brandstof. De gebruikte hoeveelheid biomassa varieert afhankelijk van de prijs ervan. In dit jaarbericht blijft het toegezegde productievermogen voor deze installaties dan ook buiten beschouwing. De installaties ontvangen alleen subsidie voor de werkelijke duurzame energieproductie. De subsidiabele productie en de kasuitgaven zijn wel opgenomen in dit jaarbericht. Wie vraagt aan? De groep die subsidie aanvraagt voor biomassa-installaties bestaat onder andere uit grotere en kleinere energiebedrijven en agrarische bedrijven. Agrariërs deden in 2011 vooral aanvragen voor uitbreidingen waarbij met relatief beperkte investeringskosten een betere bedrijfsvoering haalbaar is. Marktontwikkelingen De prijzen van co-producten voor co-vergisting zijn gestegen. Deze stijging zet het financiële rendement van co-vergisters onder druk. Op microvergisters heeft de prijsstijging maar beperkt invloed. Zij draaien namelijk vooral op mest, en in beperkte mate op reststromen van het eigen bedrijf. productievermogen en realisatie Binnen de categorie hernieuwbare elektriciteit uit biomassa is voor 760 MW aan SDE+, SDE en MEP subsidie toegekend (zie tabel 8). Dit is exclusief het vermogen van grootschalige biomassa-installaties. Het vermogen concentreert zich vooral in de provincies Noord-Holland, Noord-Brabant en Overijssel (zie figuur 6). Van de 760 MW is al 631 MW gerealiseerd. Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) SDE , (OV-)MEP , Totaal Biomassa , Tabel 8. Stand van zaken biomassa hernieuwbare elektriciteit. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. Het vermogen voor grootschalige biomassa installaties uit de MEP (installaties > 50 MW) is niet meegenomen. 21

22 Duurzame producties en uitgaven In 2011 is circa GWh elektriciteit uit biomassa geproduceerd (zie tabel 8). Dit is genoeg om zo n 1,5 miljoen huishoudens een jaar lang van elektriciteit te voorzien. De subcategorie grootschalige biomassa uit de MEP levert hier met circa 63% de grootste bijdrage aan. Met de totale productie is kiloton aan CO2-uitstoot vermeden. Agentschap NL heeft in miljoen aan subsidie voor biomassa uitgekeerd. 53 Zuid-Holland Noord- Holland 111 Utrecht 1 13 Flevoland Flevoland 48 Friesland 75 Gelderland Groningen Drenthe Overijssel 77 Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) Zeeland 20 Noord-Brabant Limburg SDE ,2 (OV-)MEP ,0 Totaal Biomassa ,2 Vermogen biomassa hernieuwbare elektriciteit (MW) > > Tabel 9. Duurzame producties en kasuitgaven biomassa hernieuwbare elektriciteit in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Figuur 6. duurzaam vermogen biomassa (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. 22

23 Interview Jan Aben Ook de buurman profiteert van onze mestvergister Jan Aben is altijd op zoek naar nieuwe manieren om duurzaam te werken. Samen met zijn broer runt hij het familiebedrijf; een veehouderij met varkens en rundvee. Maar het bedrijf kent nog een tak. Aben Recycling BV exploiteert een grote mestvergister. Onlangs is de installatie flink uitgebreid. Abens mestvergister bestaat uit een aantal silo s waarin bacteriën organische stof uit mest en restproducten uit de landbouw en voedselindustrie omzetten in organische stof en biogas. Het biogas vormt de energiebron van een warmtekracht koppelingscentrale (WKK), waarin per uur 4 tot 4,5 MW aan elektriciteit wordt geproduceerd. Die stroom gaat naar het energienet, vertelt Aben. De prijs die we ervoor krijgen varieert nogal en is momenteel helaas erg laag. Dankzij de SDE-subsidie worden we hiervoor gecompenseerd. Rendabel De vergister is niet rendabel zonder subsidie. Is dat erg? Duurzame energieproductie is nu eenmaal duurder dan energie uit kolen en kernenergie. Maar wat wil je als maatschappij? Je moet aan de toekomst denken. Voor ons als bedrijf geldt dat we graag een goed rendement halen met onze installatie. Maar we hebben ook uit idealisme voor duurzaamheid gekozen. Ook duurzame warmte Bovendien draait het bij Aben Recycling niet om stroom alleen. Ook de restwarmte uit de WKK wordt ingezet. Aben: We gebruiken die warmte om het voer voor onze varkens te ontsluiten. In een grote stoomketel wordt dat voer verwarmd en daarmee geschikt gemaakt voor consumptie. In de toekomst willen we de warmte ook inzetten om mest te drogen. En dan zijn er nog de kippen van de buurman, die er warmpjes bijzitten dankzij een grote warmteleiding die van Abens WKK naar de kippenstal loopt. Allemaal duurzame warmte, waarmee we veel energie besparen. Eigen ideeën Het leuke aan onze duurzame activiteiten, is dat we alles zelf bedenken, zegt Aben. We hebben een idee, en dan gaan we praten met uitvoerders en andere bedrijven. Soms lukt iets, soms lukt iets niet. Het plan om zonnepanelen op het dak van onze rundveestal te plaatsen sneuvelde bijvoorbeeld. Het bleek in ons geval toch goedkoper om gewoon stroom van het net af te nemen. 23

24 Zonnestroom In 2011 kwamen alleen de grote zon-pv installaties in aanmerking voor SDE+ subsidie. Ondanks het lagere basisbedrag voor zonnestroom werd een aanzienlijke subsidie toegekend: 678 projecten ontvingen gezamenlijk 35 miljoen. 24

25 Resultaten Zonnestroom In 2011 is de SDE+ subsidie voor kleinschalige zonnestroominstallaties afgeschaft. Het aantal SDE-aanvragen is hierdoor sterk verminderd. De installaties groter dan of gelijk aan 15 kwp kwamen in 2011 wél in aanmerking voor subsidie. In totaal is 35 miljoen aan subsidie voor 678 projecten toegekend. 94% van dit bedrag is toegekend in fase 1. De maximale subsidietoezegging vanuit de SDE voor aanvragers uit fase 1 is 4,6 eurocent per kwh (tegen een basisbedrag van 9 eurocent). Uitleg over de berekening van de SDE-bijdrage is te vinden op de website van SDE. Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) SDE , MEP 554 6, Totaal Zonnestroom , Tabel 10. Stand van zaken zonnestroom. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. productievermogen en realisatie Agentschap NL heeft subsidie verleend voor een vermogen van in totaal 122 MW zonnestroom (zie tabel 10). De provincies Noord-Brabant, Gelderland en Noord-Holland nemen hiervan het merendeel voor hun rekening. Een groot deel van de projecten uit 2009 is inmiddels, zoals de regeling voorschrijft, in gebruik genomen. De projecten uit 2008 en 2010 hebben nog de tijd om te realiseren. Wie vraagt aan? In 2011 dienden hoofdzakelijk bedrijven en (non-profit) instellingen een aanvraag in voor subsidie op grootschalige zonnestroom-installaties. Marktontwikkelingen De kostprijs van zonnestroominstallaties daalt nog steeds. Door deze lage kostprijs en de vele intiatieven vanuit de markt en regionale overheden, worden kleinschalige zonnestroomprojecten ook zonder SDE+ subsidie gerealiseerd. Duurzame producties en uitgaven In 2011 is binnen de SDE+, de SDE en de MEP 19 GWh aan zonnestroom geproduceerd (zie tabel 11); een ruime verdubbeling ten opzichte van Daarmee zijn circa huishoudens een jaar lang van stroom voorzien en is 11 kiloton aan CO2-uitstoot vermeden. Agentschap NL heeft in ,3 miljoen aan subsidie voor zonnestroom uitgekeerd. 25

26 Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE ,6 MEP ,7 Totaal Zonnestroom ,3 Tabel 11. Duurzame producties en kasuitgaven zonnestroom in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL door gegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. 10 Friesland Groningen 7 5 Drenthe Noord- Holland 17 Flevoland6 9 Overijssel 13 Zuid-Holland Utrecht 9 14 Gelderland Zeeland 4 Noord-Brabant 18 9 Limburg Vermogen zonnestroom (MW) > > Figuur 7. duurzaam vermogen zonnestroom (MW) SDE+, SDE en MEP per provincie. 26

27 Interview Frank Heijckmann Scholieren leren van eigen zonnestroom Zou het niet mooi zijn als de kinderen van nu later in een wereld leven waar duurzame energie de norm is? Voor veel Amsterdamse schoolkinderen komt de stroom in hun schoolgebouwen nu al voor een groot deel van zonnepanelen. Zij leren dat zonnestroom de normaalste zaak van de wereld is. Zonnestroom voor Amsterdamse Scholen. Zo heet het project waarvoor de gemeente Amsterdam in 2009 SDE-subsidie toegekend heeft gekregen. Een ambitieus project, dat de daken van 21 Amsterdamse basisscholen en 6 andere gebouwen van zonnepanelen moet gaan voorzien. Frank Heijckmann is er vanaf 2010 bij betrokken, als de gemeente Yellow Step Solar (een samenwerkingsverband van Heijckmanns bedrijf International Solar en energiebedrijf Greenchoice) inschakelt voor de praktische uitvoering. Botsende belangen Het bleek een hele klus om het project van de grond te krijgen, vertelt Heijckmann. Dit vanwege de vele betrokken partijen: de scholen, hun besturen, de stadsdelen, de gemeente en wij. Soms botsten de belangen. Zo moesten de stadsdelen hun recht van opstal opgeven en moesten er afspraken worden gemaakt over het onderhoud van de daken. 15 jaar Uiteindelijk vonden we een manier waar alle partijen zich in kunnen vinden, zegt Heijckmann. Yellow Step Solar is nu 15 jaar lang eigenaar van het project. Wij ontvangen de SDE-subsidie en dragen de risico s. De scholen betalen nu een normaal tarief voor de stroom, maar over 15 jaar worden de panelen hun eigendom. Voor de gemeente draagt het project bij aan de doelstellingen voor duurzame energie. Lessen duurzame energie Met het project heeft Amsterdam er in totaal 2800 zonnepanelen bij; een oppervlak van ongeveer anderhalf voetbalveld. De stroom gaat direct naar het net van de scholen zelf en voorziet daar in een derde tot wel de helft van de energiebehoefte. In iedere school hangt op een centrale plaats een display, waarop scholieren kunnen zien hoeveel stroom hun zonnepanelen produceren en hoeveel CO2-uitstoot daarmee is voorkomen. Op veel van de deelnemende scholen wordt ook in de lessen aandacht besteed aan de zonne-energie, zegt Heijckmann. Bovendien werken we aan een plan om eventuele reststroom tegen een gereduceerd tarief aan te bieden aan de ouders van de scholieren. 27

28 Waterkracht In 2011 was er weinig vraag naar subsidie voor waterkrachtprojecten. Er is in deze categorie geen beschikking Waterkrachtcentrale Maurik toegekend. 28

29 Resultaten Waterkracht 0 Friesland Groningen 0 0 Drenthe In 2011 was er weinig vraag naar subsidie voor waterkrachtprojecten. Er is in de SDE+ geen subsidie toegekend aan waterkrachtprojecten. Agentschap NL heeft voor een vermogen van 36 MW subsidie toegezegd in eerdere rondes (zie tabel 12). Vanuit de SDE is hiervan nog 12 MW in voorbereiding. Het actuele toegezegde productievermogen concentreert zich in de hoger gelegen delen van Nederland: de provincies Gelderland en Limburg (zie figuur 8). Markontwikkeling Er is steeds meer aandacht voor de beperking van vissterfte bij waterkrachtcentrales. Waterkrachtprojecten moeten rekening houden met wijzigingen en vertragingen. Wie vraagt aan? Aanvragers zijn met name energiebedrijven, maar ook gemeenten en stichtingen die watermolens beheren. Duurzame producties en uitgaven In 2011 is door waterkrachtcentrales 42 GWh groene stroom geproduceerd (zie tabel 13). Mede door de lagere waterstand is dit aanzienlijk minder dan in 2010, maar nog steeds genoeg om ongeveer huishoudens een jaar van stroom te voorzien. De vermeden CO2-uitstoot is 23,6 kiloton. Agentschap NL heeft in 2011 ongeveer 4 miljoen aan subsidie voor waterkracht uitgekeerd. Zeeland 0 0 Zuid-Holland Vermogen waterkracht (MW) Noord- Holland 0 Utrecht 0 Noord-Brabant Flevoland0 > > Gelderland Overijssel Figuur 8. duurzaam vermogen waterkracht (MW) SDE+ en SDE en MEP per provincie Limburg 0 Aantal toezeggingen budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE 3 54, < 1 MEP 7 103, Totaal Waterkracht , SDE 4 0,0 MEP ,4 Totaal Waterkracht ,4 Tabel 12 (links). Stand van zaken waterkracht. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidiabele productie. Tabel 13 (rechts). Duurzame producties en kasuitgaven waterkracht in Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL door gegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. 29

30 Totaaloverzichten Tabel 14. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbaar gas. Peildatum 1 maart 2012 Stimuleringsregeling en categorie Biomassa - gas Subcategorie Aantal aanvragen met positieve toezegging budget ( mln) e subsidiabele productie (Nm3 mln) vermogen (Nm3/h) Gerealiseerd vermogen (Nm3/h) SDE 2008 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI 1 0, Groen gas SDE 2009 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI Groen gas , SDE 2010 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI 1 1, Groen gas 8 191, SDE 2011 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI 1 0, Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI hub 1 0, Groen gas , Groen gas hub 3 67, Totaal Biomassa - gas ,

31 Tabel 15. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbare elektriciteit. Peildatum 1 maart 2012 deel 1/3 Zie de opmerkingen op pagina 34 Stimuleringsregeling en categorie Subcategorie Aantal aanvragen met positieve toezegging budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) Windenergie SDE 2008 Wind op land 21 72, SDE 2009 Wind op land , Wind op zee , SDE 2010 Wind op land , SDE 2011 Wind op land , Wind op zee SDE totaal , MEP Wind op land , Wind op zee 2 800, MEP totaal , Totaal Windenergie , Zonnestroom SDE ,6-3,5 kwp , SDE ,6-15 kwp , kwp , SDE kwp , kwp , SDE kwp , < 1 SDE totaal , MEP totaal 554 6, Totaal Zonnestroom ,

32 Tabel 15. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbare elektriciteit. Peildatum 1 maart 2012 deel 2/3 Zie de opmerkingen op pagina 34 Stimuleringsregeling en categorie Subcategorie Aantal aanvragen met positieve toezegging budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) Waterkracht SDE 2009 Verval < 5m 2 0,1 1 < 1 < 1 Verval 5m SDE 2010 Verval < 5m 1 54, Verval 5m SDE 2011 Verval < 5m Verval 5m Vrije stroming Osmose SDE totaal 3 54, MEP totaal 7 103, Totaal Waterkracht , Geothermie SDE 2011 Geothermie Totaal Geothermie

33 Tabel 15. Totaaloverzicht subsidietoezeggingen en realisatie hernieuwbare elektriciteit. Peildatum 1 maart 2012 deel 3/3 Zie de opmerkingen op pagina 34 Stimuleringsregeling en categorie Subcategorie Aantal aanvragen met positieve toezegging budget ( mln) e subsidiabele productie (GWh) vermogen (MW) Gerealiseerd vermogen (MW) Biomassa - elektriciteit SDE 2008 Afvalverbranding 2 178, Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI Biomassa 6 33, SDE 2009 Afvalverbranding 2 133, Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI Biomassa , SDE 2010 Afvalverbranding 5 175, Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI 1 0, Biomassa , SDE 2011 Afvalverbranding Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI 1 0, Biomassa , SDE totaal , (OV-)MEP Afvalverbranding 1 59, Stortgas 23 13, Biomassa < 10 MW , Biomassa MW , Biomassa > 50 MW ,0 - - (OV-)MEP totaal , Totaal Biomassa - elektriciteit , Totaal SDE en MEP elektriciteit ,

34 Opmerkingen bij tabel 15 De gegevens zijn exclusief de projecten waarvan de einddatum van de subsidie 1 maart 2012 is bereikt en de ingetrokken aanvragen. Bij afvalverbrandingsinstallaties is het totaal toegezegde vermogen gehanteerd. Van de productie uit dit vermogen wordt 51% aangemerkt als duurzaam geproduceerde elektriciteit. In de categorie biomassa < 10 MW zijn ook de aanvragen OV-MEP (co-vergisting) meegenomen. Het toegezegde productievermogen van de categorie biomassa > 50 MW is niet meegenomen. Bij deze zogenaamde bij en meestook projecten in energiecentrales is het niet mogelijk het duurzame vermogen te bepalen, omdat de inzet van duurzame brandstof variabel is. De toegezegde maximale subsidiabele producties van de MEP zijn achterwege gelaten. Voor de MEP is geen eenduidige maximering van de subsidabele productie. Tabel 16. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbaar gas in 2011 Stimuleringsregeling en categorie Productie in 2011 (Nm3 mln) Kasuitgaven 2011 ( mln) Totaal gas 7,0 4,3 Op 1 maart 2012 zijn nog niet alle producties over 2011 aan Agentschap NL doorgegeven. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Tabel 17. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbare elektriciteit in 2011 deel 1/3 Stimuleringsregeling en categorie Windenergie Subcategorie Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) SDE 2008 Wind op land ,2 SDE 2009 Wind op land ,6 Wind op zee - - SDE 2010 Wind op land ,2 SDE 2011 Wind op land - - Wind op zee - - SDE totaal ,9 MEP Wind op land ,6 Wind op zee ,3 MEP totaal ,9 Totaal Windenergie ,8 Zonnestroom SDE ,6-3,5 kwp ,0 SDE ,6-15 kwp , kwp ,4 SDE kwp , kwp 528 0,2 SDE kwp 1 - SDE totaal ,6 MEP totaal ,7 Totaal Zonnestroom ,3 34

35 Tabel 17. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbare elektriciteit in 2011 deel 2/3 Stimuleringsregeling en categorie Subcategorie Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) Waterkracht SDE 2009 Verval < 5m 4 0,0 Verval 5m - - SDE 2010 Verval < 5m - - Verval 5m - - SDE 2011 Verval < 5m - - Verval 5m - - Vrije stroming - - Osmose - - SDE totaal 4 0,0 MEP totaal ,4 Totaal Waterkracht ,4 Geothermie SDE 2011 Geothermie - - Totaal Geothermie

36 Tabel 17. Totaaloverzicht duurzame producties en kasuitgaven hernieuwbare elektriciteit in 2011 deel 3/3 Stimuleringsregeling en categorie Subcategorie Productie in 2011 (MWh) Kasuitgaven 2011 ( mln) De producties over 2011 betreffen de geregistreerde producties die voor 1 maart 2012 zijn doorgegeven aan Agentschap NL. Nog niet alle producties over 2011 waren op 1 maart 2012 bekend. Binnen de SDE+ en SDE worden voorschotten verleend op basis van verwachte productie en voorlopige correctiebedragen. Jaarlijks vindt op basis van daadwerkelijke productie en de definitieve correctiebedragen een bijstelling plaats. Bij afvalverbrandingsinstallaties hanteren we het totaal toegezegde vermogen. Van de productie uit dit vermogen wordt 51% aangemerkt als duurzaam geproduceerde elektriciteit. In de categorie biomassa < 10 MW zijn ook de aanvragen OV-MEP (co-vergisting) meegenomen. Biomassa - elektriciteit SDE 2008 Afvalverbranding ,5 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI - - Biomassa ,5 SDE 2009 Afvalverbranding ,6 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI - - Biomassa ,6 SDE 2010 Afvalverbranding - 3,9 Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI ,1 Biomassa ,0 SDE 2011 Afvalverbranding - - Stortgas/biogas uit AWZI/RWZI - - Biomassa - - SDE totaal ,2 (OV-)MEP Afvalverbranding ,9 Stortgas ,9 Biomassa < 10 MW ,1 Biomassa MW ,3 Biomassa > 50 MW ,8 (OV-)MEP totaal ,0 Totaal Biomassa - elektriciteit ,2 Totaal SDE en MEP elektriciteit ,6 36

37 Tabel 18. Budgetplafond per jaarronde Jaargang Categorie Gepubliceerd budget ( mln) Jaargang Categorie Gepubliceerd budget ( mln) 2008 Hernieuwbare elektriciteit Windenergie op land 796,0 Zon-PV 83,0 Afvalverbranding 187,0 Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 10,0 Biomassa 325,0 Hernieuwbaar gas Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 16,0 Biomassa 42,0 Totaal SDE , Hernieuwbare elektriciteit Windenergie 6 MW op land 741,0 Windenergie 3 MW in water 546,0 Windenergie op zee 5.384,8 Windenergie op land 1.258,1 Zon-PV klein (1,0-15 kwp) 86,5 Zon PV-groot ( kwp) 56,5 Afvalverbranding 158,0 Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 7,0 Biomassa 625,0 Waterkracht < 5 m 60,0 Waterkracht 5m 15,0 Hernieuwbaar gas Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 15,0 Biomassa 243,0 Totaal SDE , Hernieuwbare elektriciteit Windenergie op land 937,0 Zon-PV klein (1,0-15 kwp) 69,0 Zon PV-groot ( kwp) 24,0 Afvalverbranding 238,0 Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 13,0 Biomassa 400,0 Waterkracht 63,0 Warmtekrachtkoppeling 168,0 Hernieuwbaar gas Stortgas of biogas uit AWZI/RWZI 24,0 Biomassa 190,0 Totaal SDE , Hernieuwbare elektriciteit 500,0 Hernieuwbaar gas 1.000,0 Totaal SDE ,0 37

38 Eenheden CO2 Factor Naam Symbool 100 ton ton 103 kiloton kton 106 Megaton Mton 109 Gigaton Gton Eenheden energie Factor Naam Symbool 103 kilowattuur kwh 106 Megawattuur MWh 109 Gigawattuur GWh 1012 Terawattuur TWh Agentschap NL NL Energie en Klimaat Hanzelaan 310 Postbus GB Zwolle Vragen over SDE? Neem contact op met de helpdesk: T +31 (0) (werkdagen van uur) E sde@agentschapnl.nl Agentschap NL mei 2012 Publicatie-nr. 2SDEP1201 Hoewel deze publicatie met de grootst mogelijke zorg is samengesteld kan Agentschap NL geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor eventuele fouten. Agentschap NL is een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. Agentschap NL voert beleid uit voor diverse ministeries als het gaat om duurzaamheid, innovatie en internationaal. Agentschap NL is hét aanspreekpunt voor bedrijven, kennisinstellingen en overheden. Voor informatie en advies, financiering, netwerken en wet- en regelgeving. De divisie NL Energie en Klimaat versterkt de samenleving door te werken aan de energie- en klimaatoplossingen van de toekomst.