Valeriaan 12 November

Transcriptie

1 Valeriaan 12 November

2 Algemeen Echte valeriaan (Valeriana officinalis) is een kruidachtige plant uit de kamperfoeliefamilie (Caprifoliaceae). De soort komt voor in de gematigde delen van Eurazië. Uit de wortelstok wordt een extract verkregen dat toepassing vindt als bestanddeel voor rustgevende middelen. Het woord "echte" is ter onderscheiding want er bestaat ook een kleine valeriaan (Valeriana dioica). Er zijn twee verklaringen voor Valeriana: Valeriana komt van Valerius de eerste arts die deze plant als medicijn gebruikt heeft. Valeriana komt van Valere (Latijn) en betekent "gezond/sterk zijn/genezen ". Een overblijvende plant die tot 200 cm hoog wordt, het groeit recht omhoog en heeft een holle ronde stengel, die overlangs is gegroefd (alleen als de plant deze groeven heeft is deze medicinaal werkzaam). De stengel is onvertakt en de bladstelen staan tegenover elkaar, de bladeren zijn lichtgetand. De rozewitte bloemschermen staan in schijnschermen, de wortelstok is kort en stomp, de lange uitloper geeft na het drogen de bekende smerige lucht af. De bloeitijd is van mei tot augustus, heeft een voorkeur voor vochtige plaatsen, weilanden, langs sloten en in vochtig kreupelhout. Echte valeriaan komt in Nederland en België in de meeste gebieden algemeen voor. Hoewel veel mensen de geur van valeriaan onaangenaam vinden, werd het in de 16e eeuw gebruikt als parfum en als geurstof aan de was toegevoegd. Valeriaan heeft op katten een onweerstaanbare en sterk prikkelende werking. Omdat katten zo dol zijn op de geur heeft de plant als alternatieve naam 'kattenkruid'; niet te verwarren met de nietverwante soort wild kattenkruid (Nepeta cataria). De typische doordringende geur van de wortel ontwikkelt zich pas bij het drogen.

3 Geschiedenis Valeriaan werd reeds tweeduizend jaar geleden in het oude Griekenland gebruikt. Hippocrates beschreef reeds de eigenschappen van valeriaan. Ook Dioscorides gaf in de eerste eeuw van onze jaartelling in zijn boek 'De Materia Medica' een uitgebreide beschrijving van de valeriaanplant en haar werking. Aanvankelijk werd de plant voornamelijk gebruikt vanwege haar bittere en aromatische eigenschappen en werd het onder meer als krampstillend middel ingezet. De sedatieve eigenschappen van de valeriaanplant werden waarschijnlijk als eerste beschreven door de Griekse arts Claudius Galenus in de tweede eeuw na Christus. Het duurde circa 15 eeuwen voordat deze sedatieve eigenschappen werden herontdekt. In de eeuwen daarna werd valeriaan nog veelvuldig gebruikt in de artsenij ter kalmering bij nervositeit en hysterie, evenals ter behandeling van verteringsproblemen en flatulentie. Tot in de jaren 1940 werd valeriaan nog ingezet als geneesmiddel voor slaapproblemen en angsten. In de jaren 1950 raakte valeriaan in onbruik met de opkomst van farmaceutische rustgevers. Het kruid wordt genoemd in Angelsaksische geschriften uit de 11de eeuw. Ook de School van Salerno gebruikte en beschreef de plant (15de eeuw). In de Middeleeuwen werd het kruid ook culinair gebruikt, en zelfs als parfum, net als sommige Valeriaansoorten in de Himalaya nog steeds worden gebruikt als ingrediënt voor parfum en wieroken. In de middeleeuwen ook beschouwd als middel tegen de pest. De rustgevende werking werd pas in de 18de eeuw ontdekt. Valeriaan werd veel toegepast als middel tegen epilepsie, koorts en algemeen kalmerend middel. In de beide Wereldoorlogen werd het kruid gebruikt bij shellshock. De Inca's zouden een Zuid-Amerikaanse variant van het kruid gebruikt hebben als massagemiddel. In 1966 ontdekte men dat de in de plant aanwezige valepropriaten verantwoordelijk zijn voor de sederende werking van Valeriaan.

4 Gezondheid Valeriaan als kalmeringsmiddel Valeriaan heeft een kalmerend en ontspannend effect op het zenuwstelsel. Het heeft in de hersenen een soort tegenovergesteld effect als caffeïne. Stoffen in valeriaan werken als GABA-versterkend middel. GABA is een neurotransmitter die zorgt voor een angst- en stresswerende werkzaamheid. Daarnaast zorgen andere stoffen in valeriaan ervoor dat GABA wordt aangemaakt. Deze neurotransmitter is niet alleen actiever maar ook meer aanwezig in de hersens, na inname van valeriaan. Hierdoor werkt valeriaan goed om angsten te bestrijden. Overdreven rusteloze zenuwimpulsen van andere hersenonderdelen worden verminderd door de valeriaanwortel. Door deze krachtige medicinale werkzaamheid is het een effectief middel bij een groot aantal indicaties. Een fytotherapeut kan het voorschrijven bij: Stress, zenuwachtigheid, rusteloosheid, prikkelbaarheid, jachtigheid, overwerkt zijn, Hartkloppingen, Spanningshoofdpijn, migraine, duizeligheid, Oorsuizingen, ziekte van Meniere, Prikkelhoest, hoge bloeddruk, astma, zenuwpijn, Angsten, examenvrees, plankenkoorts, angst voor sollicitatiegesprek, Hysterie, paniek, overdreven emotionaliteit, Overdreven bezorgdheid, snel in staat van opwinding geraken, Intellectuele overspannenheid, depressiviteit na intellectuele overinspanning, Concentratieproblemen, Verminderd coördinatievermogen, Negatieve effecten van alcohol, ADHD vanaf 4 jaar, Ontwenning van kalmerende middelen zoals benzodiazepinen, Ontwenning van nicotine, Verhoogde schildklierwerking, Overgangsklachten, spanningen vlak voor de menstruatie.

5 Valeriaan als slaap opwekkend middel Valeriaan bevordert de slaap. Deze werking is het best als het gedurende twee tot vier weken wordt ingenomen. De eerste keer na inname is het niet waarschijnlijk dat het direct goed werkt. Het mooie aan valeriaan is dat je gewoon helder weer opstaat; je hebt geen kater zoals van sommige chemische slaapmiddelen. Daarnaast leidt het niet tot gewenning; je hebt er niet steeds meer van nodig. Bovendien kun je er niet verslaafd aan raken. Hierdoor wordt het ingezet bij: Problemen met inslapen, Na hectische dagen/langdurig eentonig werk zoals computerwerkzaamheden en studeerperioden, Angsten, Doorslaap problemen of het s nachts wakker liggen nadat je een paar uur hebt geslapen., Vaak s nachts wakker worden. Valeriaan bij krampen in darmen, nek en spieren Deze plant is niet alleen goed voor de psychische rust maar heeft ook rustgevende kwaliteiten op het fysieke vlak. Valeriaan is een krampopheffend en spierontspannend middel. Het werkt vooral ontspannend op de nekspieren. Bovendien verhoogt het de gal aanmaak waardoor de spijsvertering beter verloopt. Krampen en spanningen zijn vaak het gevolg van stress. Om deze medicinale effecten wordt valeriaan voorgeschreven bij spijsverteringsstoornissen: Maagdarmkrampen, nerveuze maag, kolieken, Spastische colon of prikkelbaredarmsyndroom, Winderigheid, constipatie en diarree. Spierkrampen en -spanningen: Nekpijn, Rusteloze benen, gespannen spieren, motorische onrust, Menstruatiepijn. Overige medicinale werkingen De rustgevende en slaapverbeterende eigenschappen zijn het meest belangrijk voor valeriaan. Daarnaast zijn er een aantal secundaire werkingen waarvan het goed is ze te kennen als je valeriaan gebruikt. Je kunt valeriaan uiteraard ook speciaal voor deze indicaties gebruiken: Omdat het de kransslagaders verwijdt wordt het gebruikt tegen nerveuze hartklachten, Aangezien het een anafrodisiac is wordt het gebruikt door mensen met overmatig libido, Daar het een slijmoplossemnd middel is kun je meer vrijelijk ademhalen, Vanwege de diuretische werking worden oedemen verminderd.

6 Recepten Infuus voor Nerveuze depressie Ingredienten: 50 gr Valeriaanwortel 50 gr Muntblad 50 gr Citrusblad 30 gr Lindebloesem 40 gr Kamille Bereiding: versnipperen en mengen, een kleine lepel op een kopje kokend water, 2 x per dag. Valeriaanthee Neem twee theelepels gedroogde en fijngesneden valeriaanwortel en giet er een kopje kokend water over. Tien minuten laten trekken en zeven. 1 kopje na elke maaltijd (max. 3x daags). De smaak is niet lekker, dus altijd combineren met een ander kruid, zoals Goudsbloem, St. Janskruid of Passiflora, of voor de smaak een Muntsoort. Koud aftreksel 1-2 theelepels gedroogde wortel per kopje, 6 tot 8 uur in water laten staan, zeven, max. 2-3 kopjes per dag. Valeriaanwijn Ingredienten: 20 gram fijngehakte valeriaanwortel 1 onbespoten sinaasappelschil 1 takje rozemarijn 1 kruidnagel Bereiding: Meng alle kruiden en giet daar 1 liter witte wijn over. Laat het mengsel goed afgesloten ongeveer twee weken op een donkere plek staan en zeef het. Verhit de wijn kortstondig en doe hem op de fles. Drink voor het naar bed gaan een likeurglaasje.

7 Bronnenlijst