Slim gebruik van Uranium
|
|
- Frans Smit
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Slim gebruik van Uranium Frodo Klaassen * Jan Wieman Kivi Niria symposium 23 November 2011 * klaassen@nrg.eu
2 Inhoud van deze presentatie Overzicht van de nucleaire splijtstofcyclus - Van mijnbouw tot geologische eindberging - Uranium voorraden: nu en in de toekomst Slim gebruik van uranium: - Huidige industriele praktijk - Recycling van uranium en plutonium - Gebruik van voormalig militair materiaal - Opties voor de toekomst - Transmutatie - Snelle reactoren - Thorium als brandstof 2
3 De nucleaire splijststof cyclus
4 Uranium mijnbouw Drie methodes worden tegenwoordig gebruikt voor het delven van uranium: Dagbouw 25% Ondergrondse Mijnbouw 28% In Situ Leaching (ISL) 41% De laatste methode is het meest milieuvriendelijk ~ 5% van het uranium wordt gewonnen als bijproduct (bv. van goudwinning) Ondergrondse mijnbouw in de McArthur River mijn, Canada 4
5 Dagbouw in Niger 5
6 Moderne U-mijnbouw; In Situ Leaching In Situ Leaching: Het uranium wordt ondergronds opgelost en naar boven gepompt. Deze methode heeft minder milieu-impact aan het oppervlak, maar kan niet overal worden toegepast. 6
7 Budenovskoye, Kazakhstan
8 Verrijking van uranium Natuurlijk uranium bevat 0.7% U-235 en 99.3% U-238. De concentratie van het splijtbare U-235 moet verhoogd worden tot 3-5%. Dit wordt gedaan door verrijking, bv met ultracentrifuge bij URENCO Na verrijking ontstaat het 1. verrijkte uranium (~ 12%) en 2. verarmd uranium (~ 88%), ook wel tails genoemd 8
9 Splijtstof fabricage Verrijkt UO 2 poeder Splijtstoftablet (~ 1-2 cm) Splijtstof buis (~ 3-4 m) Splijtstof element (15x15) of (17x17) UO 2 splijtstoftabletten Splijtstofelement 9
10 Ontvangst splijtstof in Borssele Verse (onbestraalde) splijtstof is nauwelijks radioactief Pas na bestraling wordt het sterk radioactief
11 splijtstofbelading
12 De kerncentrale: proces overzicht
13 Opgebrande splijtstof = kernafval Nu zijn er twee mogelijkheden: - Open splijtstof cyclus: Conditionering en directe eindberging van opgebrande splijtstof - Gesloten splijtstof cyclus : Opwerking en recycling - Na opwerking wordt het Nederlandse kernafval (uit Borssele) in glas gegoten (verglaasd) en tijdelijk opgeslagen bij de COVRA 13
14 Verglazing en opslag van kernafval Verglaasd afval, komend uit opwerking wordt tijdelijk opgeslagen (voor 100 jaar) in de HABOG bij de COVRA 14
15 Mijnbouw van uranium Uranium is geen zeldzaam element. Het komt overal in de natuur voor (ongeveer evenveel als tin of lood) - In de aardkorst - In kleine hoeveelheden in zeewater Belangrijkste voorkomens zijn in Canada en Australië Er bestaan verschillende methoden om uranium te delven: - Dagbouw 25% - Ondergrondse mijnbouw 28% - In Situ Leaching (ISL) 41% - Bijproduct (bv. van goudwinning) 5% 2010, bron: World Nuclear Association 15
16 Uranium voorraden Er is voldoende uranium op de wereld, en er wordt nog steeds uranium gevonden Bron: WNA en IAEA / NEA, Uranium Red Book 16
17 Uranium komt in vele landen voor 17
18 Uranium komt in vele landen voor Other, 6% Ukraine, 2% Uzbekistan, 2% Jordan, 2% China, 3% USA, 4% Australia, 31% China, 1.5% Ukraine, 1.7% USA, 2.9% Uzbekistan, 4.8% Niger, 6.4% Other, 3.3% Kazakhstan, 27.6% Niger, 5% Russia, 7.0% Brazil, 5% Namibia, 5% Namibia, 9.1% South Africa, 5% Kazakhstan, 12% Canada, 20.0% Russia, 9% Canada, 9% Australia, 15.7% Voorraden: 5.4 miljoen ton U winbaar voor 130 $/kg Productie (2009): Vraag (2009): 50,773 ton 65,500 ton Bron: WNA en IAEA / NEA, Uranium Red Book
19 Gebruik van uranium: de massastroom Een kerncentrale van 1000 MW heeft jaarlijks 20 ton verrijkt uranium nodig en levert ~ 8 TWh aan electriciteit 160 ton U 20 ton verrijkt U 8 TWh 1000 MW 19
20 Conclusie (I) De nucleaire splijtstofcyclus bestaat uit diverse stappen: Mijnbouw, conversie, verrijking, splijtstoffabricage, energieopwekking, reprocessing en eindberging Er is voldoende uranium in de wereld: Winbare voorraad ~ 5.5 miljoen ton Uranium vraag ~ 50,000 ton Uranium voorraden zijn geografisch goed gespreid Met 160 ton natuurlijk uranium wekt een 1000 MW kerncentrale 8 TWh electriciteit op Nederland: Borssele heeft een vermogen van 480 MW Jaarlijks electriciteitsverbruik is ~ 105 TWh 20
21 Industrieel recyclen van splijtstof EPZ beleid: zoveel mogelijk hergebruik
22 De nucleaire splijststof cyclus
23 De nucleaire splijststof cyclus
24 Recyclen van splijtstof Na 4 jaar in de reactor, bevatten de splijtstofelementen nog 95% bruikbare stoffen (uranium, plutonium) en 5% afval Door veilig afscheiden van de afvalstoffen zijn de nuttige materialen uranium en plutonium herbruikbaar Dit gebeurt in een gespecialiseerde opwerkingsfabriek in Frankrijk (Cap la Hague, Normandië) Momenteel gebruikt EPZ ca. 1/4 hergebruikte splijtstoffen, wil dat opvoeren tot meer dan de helft
25 Opgebrande splijtstof = KernSplijtingsAfval Component Amount (kg/tu) uranium 955 plutonium 10 other actinides 1 fission products 35 Verse splijtstof Verse splijstof Gebruikte splijtstof Opgebrande splijtstof 25
26 EPZ s recycling programma nieuwe splijtstof en afval terug naar Nederland gebruikte splijtstof naar Frankrijk
27 Recycling van uranium EPZ tot heden : 279 containers met splijtstof per as naar Frankrijk : 28 containers met splijtstof per spoor naar Frankrijk 95% van de splijtstof is teruggewonnen, 5% is afval 311 ton uranium is hergebruikt 3 ton plutonium is hergebruikt Splijtstofelementen naar Frankrijk Afval terug naar Nederland Geen splijtstof resteert Recentelijk zijn transporten weer hervat
28 Opgebrande splijtstof na opwerking Na opwerking resteren twee producten: - Plutonium (Pu): - REProcessed Uranium (REPU) - Plutonium wordt ge-recycled in de vorm van MOX - MOX = Mixed OXide = (U,Pu)O 2 met ~ 5-8% Plutonium - Opgewerkt Uranium wordt vermengd met voormalig militair uranium Hergebruik van zowel Pu als U bespaart: 25% op grondstofgebruik en 12% op verrijking Ook uranium tails van de verrijking worden zo gebruikt 28
29 Plutonium (Pu)
30 recycled uranium (repu)
31 MOX ontwerp Borssele A B C D E F G H K L M N P R S FR 12 FR with 2.50 w/o Pu-fiss in U-tails 56 FR with 3.50 w/o Pu-fiss in U-tails 137 FR with 6.15 w/o Pu-fiss in U-tails FR-Position 9% plutonium totaal 5,4% Pu-splijtbaar (gemiddeld) lagere plutoniuminhoud aan de rand van het MOX element om naast een UO2 element te kunnen staan
32 recycled uranium: complex product Isotoop Natuurlijk uranium Gerecycled uranium 232 U - 1*10-7 % - 5*10-7 % Kenmerken Stralingsbron 233 U - 2*10-7 % - 3*10-7 % Splijtbaar (niet van belang) 234 U 0,0053% 0,01% - 0,03% Neutronen absorber, stralingsbron 235 U 0,711% 0,5% - 1,0% Splijtbaar 236 U - 0,2% - 0,8% Neutronen absorber; vermindert economische waarde 238 U 99,284% 98,2% - 99,3% Kan omgezet worden in splijtbaar plutonium
33 Er zijn grote voorraden militair U en Pu Hoogverrijkt Uranium (HEU) (weapons-grade) Plutonium Excess HEU Military purpose Produced since 10/1994 Separated civil plutonium Excess Excess, disposition agreed Military purpose Quantity (ton) Quantity (ton) Russian Federation United States Required for warheads 0 Russian Federation United States Required for warheads From: F. Calogero, Issues in Arms Control (2001) 33
34 Megatons to Megawatts programma 500 ton Russisch HEU (~ 90% U-235) wordt geconverteerd naar reactor splijtstof met een verrijking van ~ 4.4% U Dit geeft 15,500 ton laagverrijkt uranium - Elektriciteit: ~ 6200 TWhe De Verenigde Staten hebben ton HEU als overtollig aangemerkt ton HEU is geconverteerd in 1000 ton reactorsplijtstof ~ 360 TWhe elektriciteit 15% van de wereldmarkt voor uranium wordt gedekt door Russian HEU (tot 2013) 34
35 Herbestemming militaire voorraden Ontwapeningsverdragen USA Rusland 200 van de 244 Russische onderzeeërs uit de vaart overschotten aan Highly Enriched Uranium (HEU) Civiele herbestemming
36 Route van het uranium St.Petersburg Elektrostal La Hague Borssele Pierrelatte
37 De Rusland route La Hague Pierrelatte spent HEU fuel Russian navy EPZ REPU3O8 ~0,7% enriched EPZ spent fuel internal Russian scrap recycling MSZ Elektrostal MAYAK complex Russian ~20% enriched REPU3O8 Russian reactors KCB
38 MSZ fabriek Elektrostal
39 Conclusie II: industriële praktijk De huidige praktijk van uranium en plutonium recycling levert aanzienlijke besparingen op en efficiënter gebruik van grondstoffen EPZ loopt hierin voorop Door gebruik van bestaande bewezen veilige technieken slaagt EPZ er in een groot deel van splijtstof te recyclen. Kosten besparend Tot ca. 60% minder gebruik uranium erts Minder, en minder toxisch radioactief afval
40 De toekomst van nóg slimmer uranium gebruik Het onderzoek naar nog efficiënter gebruik van grondstoffen richt zich op een aantal pijlers: 1. Transmutatie van kernafval - Verder hergebruik en levensduurverkorting van kernafval 2. Generatie IV reactoren - Snelle reactoren die uranium beter versplijten 3. Thorium als mogelijke brandstof in de toekomst 40
41 Opgebrande splijtstof = KernSplijtingsAfval Component Amount (kg/tu) uranium 955 plutonium 10 other actinides 1 fission products 35 Verse splijtstof Verse splijstof Gebruikte splijtstof Opgebrande splijtstof 41
42 Levensduur van hoogactief kernafval Radiotoxiciteit, relatief t.o.v. uranium erts jaar Totaal actiniden Splijtingsproducten Uranium erts (referentieniveau) Recycling / transmutatie Tijd (jaren) jaar 42
43 Radiotoxiciteit, relatief t.o.v. uranium erts Levensduur van hoogactief kernafval Recycling van actiniden (transmutation) verkort de levensduur jaar Totaal actiniden Splijtingsproducten Uranium erts (referentieniveau) Recycling / transmutatie Tijd (jaren) jaar 43
44 P&T = Partitioning & Transmutation P & T 44
45 Partitioning & Transmutation concepten Homogeen = alles samen recyclen Heterogeneen = U, Pu samen in MOX overige Actiniden apart Double strata = Aparte reactor voor overige actiniden U dep U dep T P U dep FP U Pu Act T Act U Pu P FP R P U Pu FP Act T In Europees verband worden deze concepten onderzocht 45
46 Testen van transmutatie splijtstoffen In de HFR worden diverse concepten uitgetest 46
47 Effect van partitioning and transmutatie Time (yr) J. Magill et al., Nuclear Energy 42 (2003),
48 Generatie IV reactoren GenIV reactoren komen beschikbaar in de tweede helft van deze eeuw prototypes vanaf ~ 2020 Deze reactoren gebruiken uranium zeer efficiënt 48
49 Langzame vs snelle neutronen Snelle neutronen kunnen plutonium en uranium beter splijten Hiermee kunnen wij niet alleen U-235 gebruiken, maar ook al het U-238 Efficiency ~ 100 keer beter Kans op splijting Pu-isotopen U-238 J. Carson Mark, Science & Global Security 4 (1993), Neutron energie (MeV) 49
50 Natrium gekoelde snelle reactor 50
51 Thorium als reactor brandstof Er is ongeveer vier maal meer thorium in de aardkorst als uranium Thorium wordt als grondstof nauwelijks gebruikt Maar: thorium kun je niet direct splijten Thorium moet omgezet worden in Uranium 233, dat wel splijtbaar is! n Th 2 β Th 233 U 51
52 Van Thorium naar U-233 In thorium fuels wordt thorium vermengt met Plutonium of Uranium Het duurt tientallen jaren, voordat voldoende U-233 is gevormd Er bestaan diverse, ingewikkelde scenario s voor een sustainable gebruik van thorium Ook in bestaande reactoren kan een efficiency van ~ 36% worden bereikt 52
53 Conclusie (III): de toekomst Om grondstoffen voor kernenergie nog efficiënter te gebruiken, zijn er verschillende opties: 1. Transmutatie van kernafval Weinig winst grondstoffen, maar wel minder langlevend kernafval 2. Generatie IV reactoren -100% benutting van uranium (ipv enkele procenten) 3. Thorium (U-233) als brandstof In huidige systemen met MOX recycling: 36% winst te behalen Al de bovenstaande opties vergen nog veel onderzoek en werk voor de kwalificatie van nieuwe splijtstoffen en reactoren Grootschalige toepassing is daarom pas voorzien in de tweede helft van deze eeuw 53
Nucleair Materiaal onschadelijk maken
Nucleair Materiaal onschadelijk maken Frodo Klaassen Kivi Symposium 24 maart 2014 klaassen@nrg.eu Inleiding Wat is nucleair materiaal? Hoeveel materiaal is er op de wereld? Afbreken en onschadelijk maken
Nadere informatieDatum 4 december 2009 Betreft Beantwoording schriftelijke vragen ingediend door P.F.C. Jansen (SP)
> Retouradres Postbus 30945 2500 GX Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 AE Den Haag Rijnstraat 8 Postbus 30945 2500 GX Den Haag www.vrom.nl Uw kenmerk
Nadere informatieIS KERNENERGIE DUURZAAM?
IS KERNENERGIE DUURZAAM? Kivi lezing, Netwerkcafe, Arnhem Ronald Schram Director Strategic Alliances NRG 1 April 2019 2 INHOUDSOPGAVE NRG R&D Is kernenergie duurzaam? Enkele antwoorden Wat is duurzaamheid,
Nadere informatieKernreactor voor onderzoek
Jan Leen Kloosterman Technische Universteit Delft Toegepaste Natuur Wetenschappen Jan Leen Kloosterman 1 Kernreactor voor onderzoek Jan Leen Kloosterman 2 1 1. Het Mondiale Energievraagstuk 2. Werking
Nadere informatieVoorwoord / /C
Voorwoord Dit is het eindrapport van het project Ontwikkelingen met betrekking tot opwerking van splijtstof. Het project werd uitgevoerd door NRG in opdracht van het Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Nadere informatieKernenergie en Duurzame Ontwikkeling
Kernenergie en Duurzame Ontwikkeling Technische Universiteit Delft www.janleenkloosterman.nl 11 oktober 2007 1 Hoger Onderwijs Reactor 11 oktober 2007 2 1 Experimentele opstellingen 11 oktober 2007 3 Energie
Nadere informatieNieuwe kernreactoren voor de toekomst. Mondiale energieconsumptie
Nieuwe kernreactoren voor de toekomst Jan Leen Kloosterman 1 Jan Leen Kloosterman Technische Universteit Delft Mondiale energieconsumptie Jan Leen Kloosterman 2 1 Energie voor welvaart & welzijn 6 5 Noord-Amerika
Nadere informatieKernreactor voor onderzoek
Jan Leen Kloosterman Technische Universteit Delft Toegepaste NatuurWetenschappen Jan Leen Kloosterman 1 Kernreactor voor onderzoek Jan Leen Kloosterman 2 1 1. Het Mondiale Energievraagstuk 2. Werking van
Nadere informatieEnergievraag per regio in MTeo 2002 en 2030 (G.H.B. Verberg, IGU, 2006)
Factsheet Kernenergie 1 Noodzaak kernenergie Wereldwijd wordt steeds meer energie bespaard. Ook de economie in de geïndustrialiseerde landen wordt steeds energie-efficiënter: in elke verdiende Euro gaat
Nadere informatieLevensduurverkorting Radioactief Afval. Optie voor de aanpak van het kernafvalprobleem
Levensduurverkorting Radioactief Afval Optie voor de aanpak van het kernafvalprobleem LEVENSDUURVERKORTING RADIOACTIEF AFVAL Optie voor de aanpak van het kernafvalprobleem Splijting In een kerncentrale
Nadere informatieKernenergie - Keuzes voor overheid en bedrijfsleven
Kernenergie - Keuzes voor overheid en bedrijfsleven Peter Boerma, voorzitter RvB DELTA nv KIVI NIRIA DELFT 14 november 2006 Kleine enquête Met handopsteken: wie gelooft dat we in 2016 een 2e kerncentrale
Nadere informatieOnderzoek bij de sectie PNR
Onderzoek bij de sectie PNR De Zeer-Hoge Temperatuur Reactor (VHTR) De Hoge Temperatuur Reactor met extra hoge bedrijfstemperatuur (Very High Temperature Reactor-VHTR) is gevuld met enkele honderdduizenden
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2012 2013 33 671 Goedkeuring van de op 20 april 2012 te s-gravenhage tot stand gekomen Overeenkomst tussen de Regering van het Koninkrijk der Nederlanden
Nadere informatieKernenergie op thorium in plaats van aardgas en windenergie? Herman Damveld, januari 2017
Kernenergie op thorium in plaats van aardgas en windenergie? Herman Damveld, januari 2017 Met enige regelmaat komt er een pleidooi om over te stappen op kerncentrales die draaien op thorium in plaats van
Nadere informatieKERNENERGIE: Het probleem of de oplossing? het. Wereldbevolking. Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft. (met dank aan Tim van der Hagen)
KERNENERGIE: Het probleem of de oplossing? Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft (met dank aan Tim van der Hagen) 1 het probleem Wereldbevolking Historische bevolkingsgroei 9 miljard populatie
Nadere informatieAan de hand van de stukken die wel ter beschikking staan, breng ik het volgende in:
Ministerie van Economische Zaken Programmadirectie Nucleaire Installaties en Veiligheid O.v.v. Ontwerpbeschikking Covra Aanleverpunt: C-Noord3 A17/18 Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG Stichting Laka Ketelhuisplein
Nadere informatieMilieu Onderzoeksreactoren
Koninklijk Instituut van Ingenieurs - Afdeling Kerntechniek Netherlands Nuclear Society Programma 2003-2005 De afdeling Kerntechniek van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs en de Netherlands Nuclear
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Kernenergie
Werkstuk Natuurkunde Kernenergie Werkstuk door een scholier 1606 woorden 24 december 2003 5,8 121 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Onderzoeksvragen Wat is kernenergie? Bij een kernsplijtingsproces worden
Nadere informatieBrandstofdiversificatie Kerncentrale Borssele
Brandstofdiversificatie Kerncentrale Borssele Inhoud 1. Inleiding 1 2. Samenvatting 2 3. De basisbegrippen 4 4. De grondstoffen voor splijtstof 8 5. Brandstofdiversificatie in de kerncentrale Borssele
Nadere informatieInnovatie in kernenergie
Innovatie in kernenergie Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft www.janleenkloosterman.nl HHS, 12 april 2007 1 HHS, 12 april 2007 2 1 Hoger Onderwijs Reactor HHS, 12 april 2007 3 Experimentele
Nadere informatieBrandstofdiversificatie
Milieueffectrapportage Brandstofdiversificatie Juli 2010 N.V. Elektriciteits-produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ Milieueffectrapportage Brandstofdiversificatie Juli 2010 N.V. Elektriciteits-produktiemaatschappij
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2009 2010 32 042 Goedkeuring van de op 9 februari 2009 te Parijs totstandgekomen Overeenkomst tussen de regering van het Koninkrijk der Nederlanden en de
Nadere informatieThorium Energie Centrales
Thorium Energie Centrales 15-4-2015 Jan Leen Kloosterman, Jilt Sietsma TU Delft Delft University of Technology 2 1 Unieke eigenschappen thorium Thorium is prima grondstof voor electriciteitsproductie Thorium
Nadere informatieMSR in Nederland. Jan Leen Kloosterman Rudy Konings TU-Delft 14-10-2014. Challenge the future. Delft University of Technology
MSR in Nederland 14-10-2014 Jan Leen Kloosterman Rudy Konings TU-Delft Delft University of Technology Challenge the future Reactor Institute Delft Research on Energy and Health with Radiation 2 3 Chemical
Nadere informatieWoudschoten Natuurkundeconferentie
Enriching the future Woudschoten Natuurkundeconferentie 17 december 2005 ir. Paul G.T. de Jong Algemeen directeur Urenco Nederland B.V. Inhoud van de presentatie Visie en missie Urenco De nucleaire brandstof
Nadere informatieOVEREENKOMST TUSSEN DE REGERING VAN DE FRANSE REPUBLIEK EN DE REGERING VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN
OVEREENKOMST TUSSEN DE REGERING VAN DE FRANSE REPUBLIEK EN DE REGERING VAN HET KONINKRIJK DER NEDERLANDEN HOUDENDE WIJZIGING VAN DE OVEREENKOMST VAN 29 MEI 1979 INZAKE DE VERWERKING IN FRANKRIJK VAN BESTRAALDE
Nadere informatieBASISKENNIS BERGING RADIOACTIEF AFVAL IN DE ONDERGROND HERMAN DAMVELD, Groningen, hdamveld@xs4all.nl 20 januari 2013 http://www.co2ntramine.
BASISKENNIS BERGING RADIOACTIEF AFVAL IN DE ONDERGROND HERMAN DAMVELD, Groningen, hdamveld@xs4all.nl 20 januari 2013 http://www.co2ntramine.nl/ 1. Aanleiding: Europese wet maakt opberging buitenlands radioactief
Nadere informatieInnovatie in kernenergie
Innovatie in kernenergie Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft HHS, 16 februari 2006 1 Hoger Onderwijs Reactor HHS, 16 februari 2006 2 1 Experimentele opstellingen HHS, 16 februari 2006 3
Nadere informatieVERKENNENDE STUDIE NAAR OPTIES VOOR HET BEHEER VAN RADIOACTIEF AFVAL EN VERBRUIKTE SPLIJTSTOFFEN OP DE LANGE TERMIJN
VERKENNENDE STUDIE NAAR OPTIES VOOR HET BEHEER VAN RADIOACTIEF AFVAL EN VERBRUIKTE SPLIJTSTOFFEN OP DE LANGE TERMIJN MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN 26 september 2014 077495211:F - Definitief B02047.000139.0100
Nadere informatieEnkele kanttekeningen bij de voorgenomen verkoop van URENCO
Enkele kanttekeningen bij de voorgenomen verkoop van URENCO Bijdrage aan het rondetafelgesprek van vaste commissies uit de Tweede Kamer, 5 december 2013 Door: Prof. Dr Wim C. Turkenburg In deze korte notitie
Nadere informatieKernenergie en kernproliferatie: De mythe van het vreedzaam gebruik van kernsplijtstoffen Henk van der Keur, stichting Laka Volkel, 3 april 2010
Kernenergie en kernwapenproliferatie: India en Iran Het staat niet met chocoladeletters in de kranten en de Nederlandse media vinden het niet eens de moeite waard om er over te berichten: twee jaar na
Nadere informatieKERNENERGIE: Het probleem of de oplossing?
KERNENERGIE: Het probleem of de oplossing? Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft 1 (met dank aan Tim van der Hagen) het probleem Wereldbevolking = 1 miljoen mensen 1800 1987 1974 2030 01000
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1996 1997 25 422 Opwerking van radioactief materiaal Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
Nadere informatieTentamen: Energie, duurzaamheid en de rol van kernenergie
Tentamen: Energie, duurzaamheid en de rol van kernenergie Docenten: J. F. J. van den Brand en J. de Vries Telefoon: 0620 539 484 Datum: 27 mei 2014 Zaal: WN-M143 Tijd: 08:45-11.30 uur Maak elke opgave
Nadere informatieStartnotitie Milieueffectrapportage Kernenergiecentrale Borssele Hogere verrijking splijtstof tot 4,4%
50351788-KPS/TPE 03-1029 Startnotitie Milieueffectrapportage Kernenergiecentrale Borssele Hogere verrijking splijtstof tot 4,4% Arnhem, mei 2003 In opdracht van N.V. Elektriciteits-Produktiemaatschappij
Nadere informatieRuim voldoende uranium, nu en in de toekomst
Ruim voldoende uranium, nu en in de toekomst Uranium komt geregeld ter sprake in het kernenergiedebat: de wereldwijde uraniumvoorraden zouden nog maar toereikend zijn voor goed dertig tot veertig jaar
Nadere informatieHet nationale programma voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen
Het nationale programma voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen Het nationale programma voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen Inhoudsopgave Samenvatting...
Nadere informatieOnderzoek aan kernenergie
Onderzoek aan kernenergie Jan Leen Kloosterman Technische Universiteit Delft RIVM, 5 april 2007 1 RID: Reactor Instituut Delft huisvest faciliteiten en diensten op het gebied van stralingsonderzoek en
Nadere informatieBrandstofdiversificatie
Samenvatting van het MER Brandstofdiversificatie Juli 2010 N.V. Elektriciteits-produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 1.1 Voornemen 2 1.2 Reikwijdte en procedure MER 5 2 Probleemstelling
Nadere informatieINFORMATIEDOSSIER MAART 2007 VOORUITZICHTEN TOEKOMSTIGE TRANSPORTEN
INFORMATIEDOSSIER MAART 2007 VOORUITZICHTEN TOEKOMSTIGE TRANSPORTEN Inhoud 1 De context 5 2 Overzicht verschillende afvalsoorten 8 2.1 Afval afkomstig van de opwerking van brandstof van SYNATOM (kerncentrales)
Nadere informatieAntwoord 3 Nee. De investeringskosten die horen bij de maatregelen zijn mij niet bekend.
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456
Nadere informatieInformatiedossier. Terugkeer van gecementeerd afval vanuit Schotland naar België
Informatiedossier Terugkeer van gecementeerd afval vanuit Schotland naar België Augustus 2012 1 Inhoud 1. DE CONTEXT... 3 1.1. TERUGKEER VAN GECEMENTEERD AFVAL... 3 1.2. BELGISCHE ACTOREN... 3 2. DE BR2-ONDERZOEKSREACTOR...
Nadere informatieDe algemene beraadslaging wordt geopend.
Aan de orde is de behandeling van: - het wetsvoorstel Goedkeuring van de op 9 februari 2009 te Parijs totstandgekomen Overeenkomst tussen de regering van het Koninkrijk der Nederlanden en de regering van
Nadere informatieUraniumwinning. Voorzieningszekerheid, milieu- en gezondheidseffecten en relevantie voor Nederland. Clingendael International Energy Programme
Uraniumwinning Voorzieningszekerheid, milieu- en gezondheidseffecten en relevantie voor Nederland Clingendael International Energy Programme Uraniumwinning Voorzieningszekerheid, milieu- en gezondheidseffecten
Nadere informatieRapport betreffende de validatie van de onderliggende aannames m.b.t. de operationele kosten en kosten van mogelijke sluitingsscenarios van de
Rapport betreffende de validatie van de onderliggende aannames m.b.t. de operationele kosten en kosten van mogelijke sluitingsscenarios van de kerncentrale Borssele 15 september 2016 1 Inhoud 1. Inleiding...
Nadere informatieHet veulen van de Moly-productie
Nieuwjaarsbijeenkomst KIvI/NNS Het veulen van de Moly-productie Ir. Paul G.T. de Jong Project Director PALLAS 22 januari 2010 Inhoud van de presentatie Pallas de opvolger van de HFR Maatschappelijk belang
Nadere informatieAmsterdam, 28 oktober 2014 IBAN: NL32 NGB 0004 088285. Geachte mevrouw, mijnheer,
V/rL WISE Postbus 59636 14 LC Amsterdam t: 2 6126368 e: info@wisenederlancl.nl www.wisenederlancl.nl www.wiseinternauonal.org 8ank: 4 88 285 Amsterdam, 28 oktober 214 IBAN: NL32 NGB 4 88285 Geachte mevrouw,
Nadere informatieMen gebruikt steeds meer windenergie in Nederland. Er wordt steeds meer windenergie gebruikt in Nederland.
Herhalingsoefeningen De sprong, thema 8 Vocabulaire Oefening 1 Vul het goede woord in. Verander de vorm als dat nodig is. Kies uit: bewegen, bijdragen aan, biologisch, duurzaam, energiebronnen, energierekening,
Nadere informatieKernenergie in feiten en cijfers
Kernenergie in feiten en cijfers Tim van der Hagen Technische Universiteit Delft 1 Het probleem Toename energiegebruik / afname fossiele brandstoffen Energiegebruik per hoofd van de bevolking Tonnen olie
Nadere informatieKernenergie. Hiteq. www.hiteq.org. Technologische ontwikkelingen en de rol van Nederland. Mark Veltman. Domein Technologie
centrum van innovatie Hiteq Hiteq, centrum van innovatie, wil komen tot duurzame vernieuwing. Het centrum richt zich daarbij op technische beroepen en opleidingen. Hiteq wil ondernemingen en onderwijsinstellingen
Nadere informatieGP/VAN HOUDT. Kernenergie: overbodig onheil. www.greenpeace.nl
GP/VAN HOUDT Kernenergie: overbodig onheil www.greenpeace.nl Wat zijn de oplossingen? Kernenergie is volgens sommigen onvermijdelijk als we de uitstoot van broeikasgassen willen beperken. Onzin! Greenpeace
Nadere informatieStichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie De Laka-bibliotheek Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie-
Nadere informatieStichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie De Laka-bibliotheek Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie-
Nadere informatieDetectietechnieken voor opsporing van nucleair en ander radioactief materiaal
Detectietechnieken voor opsporing van nucleair en ander radioactief materiaal Aliki van Heek 24 maart 2014 Symposium Engineers for nuclear security KIVI-gebouw Den Haag Connectie met NSS Doelstelling NSS:
Nadere informatieStichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie De Laka-bibliotheek Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie-
Nadere informatieOverzicht energieproduktie in Belgie (2016)
Overzicht energieproduktie in Belgie (2016) Belgisch Primair Energie Verbruik (PEV) 657 TWh. Stemt overeen met een continue energieproductie van 75GW voor heel Belgie of 6.6kW/persoon Belgische Stroomproductie
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 30 000 Kerncentrale Borssele Nr. 42 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 25 oktober 2006 De commissie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke
Nadere informatievoor tegen gemaakt door: 2009
In oktober 2008 maakte De Argumentenfabriek in opdracht van De Volkskrant een overzicht van de argumente n - en het bouwen van nieuwe kerncentrales in Nederlan d. De Argumenten kaart Kernenergie is gefabriceerd
Nadere informatieHet Studiecentrum voor Kernenergie heet. de leden van VOKA Kempen Oost. van harte welkom
Het Studiecentrum voor Kernenergie heet de leden van VOKA Kempen Oost van harte welkom Sterk in pionierswerk BR3 De eerste drukwaterreactor buiten de VS BR2 De krachtigste onderzoeksreactor in Europa GUINEVERE
Nadere informatieKERNENERGIE Generatie-3
KERNENERGIE Generatie-3 Moderne generatie kerncentrales met een nettovermogen tussen 1000 en 1500 MWe. ALGEMEEN Kernenergie is energie die vrijkomt als atomen samensmelten of juist uiteenvallen. Als atomen
Nadere informatieKERNENERGIE. Chemische Feitelijkheden. In 2013 moet de ruim dertig jaar oude kerncentrale in. Zorg of zegen?
Chemische Feitelijkheden editie 47 nr 217 juni 2005 DE CONTEXT Een heftige discussie DE BASIS Energie uit atoomkernen DE DIEPTE Een huiskamer vol radioactiviteit AUTEUR: BASTIENNE WENTZEL Zorg of zegen?
Nadere informatieUraanhexafluoride in de splijtstofcyclus
022 1 Uraanhexafluoride Na het vergaan van het Franse vrachtschip de Mont Louis op 25 augustus 1984 voor de Belgische kust bij Oostende is vooral aandacht besteed aan de berging van een deel van de lading,
Nadere informatieKernenergie, dood spoor juni 2011
Kernenergie, dood spoor juni 2011 PERSBRIEFING Greenpeace verzet zich tegen het transport van hoogradioactieve bestraalde kernbrandstof uit de kerncentrale van Borssele (Zeeland, Nederland), via België,
Nadere informatieVERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT. Exploitatie van de hogefluxreactor in {SWD(2013) 238 final}
EUROPESE COMMISSIE Brussel, 3.7.2013 COM(2013) 489 final VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN DE RAAD EN HET EUROPEES PARLEMENT Exploitatie van de hogefluxreactor in 2011 {SWD(2013) 238 final} NL NL VERSLAG VAN
Nadere informatieDe voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20901 2500 EX Den Haag De voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Plesmanweg 1-6 2597 JG Den Haag Postbus 20901 2500 EX Den Haag T 070-456
Nadere informatieStichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie
Stichting Laka: Documentatie- en onderzoekscentrum kernenergie De Laka-bibliotheek Dit is een pdf van één van de publicaties in de bibliotheek van Stichting Laka, het in Amsterdam gevestigde documentatie-
Nadere informatieHerkansing tentamen: Kernenergie voor natuurkundigen
Herkansing tentamen: Kernenergie voor natuurkundigen Docenten: J. F. J. van den Brand en R. Aaij Telefoon: 0620 539 484 Datum: 8 juli 2013 Zaal: WN-KC137 Tijd: 12:00-14:45 uur Maak elke opgave op een apart
Nadere informatieINFORMATIEDOSSIER Mei 2017 VERVOER, VAN FRANKRIJK NAAR BELGIË, VAN VERGLAASD MIDDELRADIOACTIEF AFVAL AFKOMSTIG VAN DE OPWERKING VAN KERNBRANDSTOF
INFORMATIEDOSSIER Mei 2017 VERVOER, VAN FRANKRIJK NAAR BELGIË, VAN VERGLAASD MIDDELRADIOACTIEF AFVAL AFKOMSTIG VAN DE OPWERKING VAN KERNBRANDSTOF Inhoudsopgave 1 CONTEXT... 3 2 OORSPRONG VAN EEN VERBRUIKT
Nadere informatieDELTA en kernenergie
DELTA en kernenergie Kernenergie is nodig om elektriciteit betaalbaar te houden en het broeikaseffect terug te dringen. Door toepassing van kernenergie zorgen we ervoor dat we ook in de toekomst over voldoende
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 25 422 Opwerking van radioactief materiaal Nr. 49 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VOLKSHUISVESTING, RUIMTELIJKE ORDENING EN MILIEUBEHEER Aan
Nadere informatieInhoudsopgave Samenvatting
Inhoudsopgave Samenvatting Deel A Context Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding: Europese richtlijn 1.2 Doel: veilig en verantwoord beheer nu en in de toekomst 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 Werkwijze 2.1 Totstandkoming:
Nadere informatieBouwtechnologische aspecten van kernreactoren
Bouwtechnologische aspecten van kernreactoren J.L. Kloosterman Technische Universiteit Delft Interfacultair Reactor Instituut Mekelweg 15, 2629 JB Delft J.L.Kloosterman@iri.tudelft.nl In een kernreactor
Nadere informatieINES meldingen 2013 Kerncentrale Borssele
INES meldingen 0 Kerncentrale Borssele Zeedijk, 5 PM Borssele INES, internationale graadmeter Binnen de nucleaire industrie geldt sinds 990 de INES-schaal als maatstaf voor storingen en incidenten. De
Nadere informatieHet nationale programma voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen. Nederland, juni 2016
Het nationale programma voor het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstoffen Nederland, juni 2016 Inhoudsopgave Samenvatting 4 Deel A Context 7 Hoofdstuk 1 Inleiding 8 1.1 Aanleiding: Europese
Nadere informatieLow Energy Nuclear Reactions. Marc Ellenbroek 17 november 2016
Low Energy Nuclear Reactions Marc Ellenbroek 17 november 2016 Inhoud Historie van LENR en Koude Fusie Huidige stand van zaken Verwachtte ontwikkelingen Toepassingen van LENR Irving Langmuir bij GE 1909
Nadere informatieBrandstofdiversificatie
Aanvraag tot wijziging van de kernenergiewetvergunning Brandstofdiversificatie Juli 2010 N.V. Elektriciteits-produktiemaatschappij Zuid-Nederland EPZ Aanvraag tot wijziging van de kernenergiewetvergunning
Nadere informatieWerking van moderne kerncentrales
Werking van moderne kerncentrales www.janleenkloosterman.nl 1 Uranium U-238 Electronen Atoomkern met protonen (p) en neutronen (n) U-238 U-235 92 p en 146 n 92 p en 143 n Niet splijtbaar Goed splijtbaar
Nadere informatieOok hoor je vaak in het nieuws over kernenergie. Dan is het ook wel fijn om te begrijpen waar het over gaat en mijn eigen mening te hebben.
Werkstuk door N. 1834 woorden 5 april 2015 6,6 3 keer beoordeeld Vak Natuurkunde De inleiding Waarom? Ik heb voor dit onderwerp gekozen, omdat ik er nog helemaal niks van af wist. Ook had ik naar de andere
Nadere informatieKernenergie: de toekomst?!
Kernenergie: de toekomst?! Prof. Dr. Ir. F.W. Sluijter 20 april 2009 Het begrip duurzaamheid De vraag die ik u vanavond voorleg luidt: Is kernenergie duurzaam? Dit is een moeilijke vraag. Het hangt namelijk
Nadere informatieNotitie Reactie FNV op ECN-rapport fact finding kernenergie Inleiding
Notitie Datum 25 oktober 2007 Aan Secretariaat SER-cie TE T.k.n. Van FNV Onderwerp Reactie FNV op ECN-rapport fact finding kernenergie Inleiding In de SER-commissie Toekomstige Energievoorziening wordt
Nadere informatieRaad van de Europese Unie Brussel, 24 mei 2019 (OR. en)
Raad van de Europese Unie Brussel, 24 mei 2019 (OR. en) 9437/19 ATO 56 RECH 271 SAN 256 NOTA I/A-PUNT van: aan: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente vertegenwoordigers
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 965 Vragen van de leden
Nadere informatieJan Leen Kloosterman. August 26, 2011
Jan Leen Kloosterman August 26, 2011 1 August 26, 2011 2 1 August 26, 2011 3 August 26, 2011 4 2 Snelle reactor, vermogen 1 MWth, koelmiddel Na-K 1951: eerste productie van nucleaire electriciteit 1953:
Nadere informatieINBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 27 januari De voorzitter van de commissie, Van der Ham
2011D03989 INBRENG VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG Vastgesteld 27 januari 2011 Binnen de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie hebben enkele fracties de behoefte om over de
Nadere informatieDEEL C Dossier kernenergie
DEEL C Dossier kernenergie Veelgestelde vragen over Kernenergie 1. Algemeen 2. CO2 neutraal 3. Uranium 4. Straling 5. Veiligheid 6. Afval 7. (on)afhankelijkheid van staatssteun 1. Algemeen Hoe werkt een
Nadere informatieNaam: Klas: Toets Kernenergie (versie A)
Naam: Klas: Toets Kernenergie (versie A) Opgave 1 In een kernreactor komt energie vrij bij het splijten van zware kernen. In de figuur hiernaast is het principe van een kernreactor weergegeven. Er volgt
Nadere informatie4,3. Praktische-opdracht door een scholier 3450 woorden 11 november keer beoordeeld
Praktische-opdracht door een scholier 3450 woorden 11 november 2010 4,3 11 keer beoordeeld Vak ANW 1: Inleiding Het onderwerp van onze praktische opdracht is uranium. Uranium is een scheikundig element
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2008 2009 30 429 Wijziging van de Kernenergiewet in verband met vereenvoudiging van het bevoegd gezag, invoering van een verplichting tot financiële zekerheidstelling
Nadere informatieONTDEK ALLES WAT U ALTIJD AL WILDE WETEN OVER KERNAFVAL
ONTDEK ALLES WAT U NOOIT WILDE WETEN OVER KERNAFVAL ONTDEK ALLES WAT U ALTIJD AL WILDE WETEN OVER KERNAFVAL Vier weken lang zal het Nucleair Forum door middel van een reeks thematische dossiers proberen
Nadere informatieDe ONBEKENDE KANT van PLASTIC. Waarom worden zoveel. producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt?
De ONBEKENDE KANT van PLASTIC Waarom worden zoveel producten in plastic verpakt? En wat moet er gebeuren met deze verpakking als dit afval wordt? PLASTIC IS WAARDEVOL Tijdens de productie en gebruik EEN
Nadere informatieAfvalcontainers in de Circulaire Economie
Afvalcontainers in de Circulaire Economie SSI Schafer B.V. ing. H.P. Gijzen Circulaire Economie MVO Nederland: "Onder circulariteit verstaan wij het hoogwaardig hergebruik van grondstoffen, materialen
Nadere informatieNotitie Toekomst Productie van Radiofarmaca
Notitie Toekomst Productie van Radiofarmaca 1. Aanleiding en doel notitie Deze notitie vormt de feitenbasis voor de visie van het kabinet over de toekomst van de productie van radiofarmaca en is in eerdere
Nadere informatieRECLAME CODE STICHTING. Atoomstroom t.a.v.de heer S. Peeraer Postbus 79130 1070 ND AMSTERDAM. dossier 2009/00088. Amsterdam, 21 januari 2009
STICHTING RECLAME CODE Buitenveldertselaan 106. 1081 A8 Amsterdam Postbus 75684,1070 AR Amsterdam T; 02().696 00 19 E; info@reclamecode.nl F: 020-696 56 59 W: w-.reclamecode.nl Atoomstroom t.a.v.de heer
Nadere informatieKernenergie. Nathal Severijns. Lessen voor de XXI ste eeuw 27/02/2012 KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
Kernenergie Nathal Severijns Lessen voor de XXI ste eeuw 27/02/2012 KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN Fundamenteel fysica onderzoek met ionenbundels: - structuur van de atoomkern - eigenschappen van de natuurkrachten
Nadere informatieEconomie kernenergie versus andere opties
Economie kernenergie versus andere opties Bert Dekker KIVI NIRIA stuurgroep Energie Symposium De economie van kerncentrales 9 november 2007 Uitgangspunten SEM Maximalisatie van renderende besparingen (payback
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1998 1999 25 422 Opwerking van radioactief materiaal Nr. 7 1 Samenstelling: Leden: Blaauw (VVD), Biesheuvel (CDA), voorzitter, Witteveen-Hevinga (PvdA),
Nadere informatieFact Finding Kernenergie
Fact Finding Kernenergie t.b.v. de SER-Commissie Toekomstige Energievoorziening ECN M.J.J. Scheepers A.J. Seebregts P. Lako NRG F.J. Blom F. van Gemert ECN-B--07-015 September 2007 2 SAMENVATTING ECN-B--07-015
Nadere informatieWerkstuk Natuurkunde Kernenergie
Werkstuk Natuurkunde Kernenergie Werkstuk door een scholier 2494 woorden 20 februari 2000 6,5 604 keer beoordeeld Vak Natuurkunde Inleiding: Kernenergie. Al vele jaren heeft kernenergie een belangrijke
Nadere informatieWijziging molybdeenproductieproces NRG te Petten
Wijziging molybdeenproductieproces NRG te Petten Toetsingsadvies over het milieueffectrapport 23 mei 2017 / projectnummer: 3076 1. Advies over het milieueffectrapport (MER) Waarover gaat dit project?
Nadere informatie