Tekstsoortenles Instructietekst niveau B

Transcriptie

1 Tekstsoortenles Instructietekst niveau B Wat doe je in deze les? Bij de les Andere tekstsoort van Nieuwsbegrip lees je allerlei verschillende soorten teksten. Zoals een verslag, een reclametekst, een betoog of een instructietekst. In deze tekstsoortenles leer je meer over één van deze tekstsoorten. De les van vandaag gaat over de tekstsoort instructietekst. Doelen van deze les: Je weet waar je een instructietekst aan kunt herkennen Je weet waar je een instructietekst kunt tegenkomen. Je weet waarom je een instructietekst leest of kunt lezen. In een instructietekst krijg je aanwijzingen om iets te doen. De instructies moet je goed lezen, om te weten wat je moet doen of hoe je iets moet doen. Een instructietekst heeft vaak korte zinnen, die beginnen met een instructiewoord. Hierdoor weet je snel wat je moet doen. Bijvoorbeeld: Pak Neem Giet Doe Er zijn verschillende soorten instructieteksten. Bijvoorbeeld: - een gebruiksaanwijzing - een handleiding - een recept - regels - tips en adviezen

2 Tekst 1: Supertrifle met bessen * 4 blaadjes gelatine (pakje 12 stuks) * 500 ml Spa & fruit bosvruchten (fles 1,5 liter) * 125 ml witte basterdsuiker + 3 el voor de gelatine * 1 doosje bosbessen (250 g, diepvries) * 1 bakje rode bessen (125 g) * 2 eieren, gesplitst * 1 tl frambozenazijn (flesje 250 ml) * 1 tl maizena (pakje 200 g) * 1 beker slagroom (250 ml) * 1 pak custard (400 g) * bakpapier * glazen schaal (inhoud 2,5 liter) 1. Week de gelatine in koud water. Breng 100 ml Spa tegen de kook aan. Neem de pan van het vuur. Knijp de gelatine uit en voeg deze met 3 el suiker toe aan de Spa. Roer totdat de gelatine en suiker zijn opgelost. Voeg de rest van de Spa, de helft van de bosbessen en de helft van de rode bessen toe. Schenk in de schaal. Laat in 4 uur in de koelkast opstijven. 2. Verwarm de oven voor op 180 C. Klop in een kom de eiwitten met de rest van de suiker en 1 mespunt zout tot het glanst en pieken vormt. Klop de azijn en maizena erdoor. Schep gelijke schuimpjes met voldoende tussenruimte op een met bakpapier beklede bakplaat. Zet in de oven en verlaag de temperatuur tot 150 C. Bak in 30 min. gaar. Zet de oven uit en laat nog 30 min. in de oven staan met de ovendeur dicht. Laat buiten de oven helemaal afkoelen. 3. Klop de slagroom stijf. Bedek het opgesteven gelatinemengsel met de schuimpjes en houd er 3 achter voor garnering. Bereid de custard volgens de bereidingswijze op de verpakking en laat afkoelen. Schenk voorzichtig de custard over het gelatinemengsel. Verdeel de slagroom erover. Garneer met de achtergehouden schuimpjes en de rest van de bessen.

3 Tekst 2: Fietsverlichting Fietsverlichting is verplicht. Als je in het donker rijdt, bij schemer of bij slecht zicht moet je je voor- en achterlicht aan hebben staan. Je mag fietsverlichting gebruiken die aan je fiets vastzit, maar je mag ook losse fietslampjes gebruiken. Losse lampjes mag je bevestigen op je fiets of op je bovenlichaam. Bijvoorbeeld aan je kleding of op je tas. Dus niet op je hoofd, armen of benen. Zit er iemand achterop, dan mag die het achterlicht op zijn rug dragen. Verder: de kleur van het voorlicht op je fiets of bovenlichaam moet wit of geel licht zijn de kleur van het achterlicht op je fiets of op je rug moet rood zijn de lampjes moeten recht vooruit en recht achteruit schijnen de lampjes moeten goed zichtbaar zijn de lampjes mogen niet knipperen losse lampjes mogen niet teveel bewegen losse lampjes mogen niet bedekt zijn De boete voor rijden zonder verlichting / knipperende verlichting / verblindende verlichting is 50,- Als je jonger dan 16 jaar bent, betaal je de helft van de boete. Tekst 3: Barbecueën met kinderen Zomers wordt er bij veel gezinnen lekker gebarbecued. De combinatie kinderen en vuur kan gevaarlijke situaties opleveren. Ook als u een elektrische barbecue heeft, moet u ervoor zorgen dat kinderen niet bij de hete kookplaat kunnen komen. Om zo nare brandwonden en andere ongelukken te voorkomen. Tips: Houd rekening met de plek waar uw kind speelt. Zet de barbecue niet in de buurt van deze plek. Plaats de barbecue op een vlakke ondergrond. Zorg ervoor dat spelende kinderen deze niet omver kunnen lopen. Teken met krijt een lijn op de tegels, of maak een lijn van stenen. Spreek met uw kind af dat hij niet over die lijn heen mag komen. Zorg ervoor dat uw kind niet bij de barbecuespullen (lucifers, kooltjes, aanmaakblokjes) kan komen. Hou altijd toezicht. Laat uw kind dus niet alleen bij de barbecue. Ook niet als u al klaar bent met barbecueën. De kooltjes blijven namelijk nog heel lang heet. Vertel dit ook aan uw kind en hou hem uit de buurt. Heeft u kinderen jonger dan twee jaar? Zet dan een (open haard)hekje of iets dergelijks tussen de barbecue en de kinderen. Bent u klaar met barbecueën? Dek de nog nagloeiende barbecue dan af met zand.

4 Tekst 4: Wekker Klaarmaken voor gebruik Verwijder het verpakkingsmateriaal. Controleer het apparaat, de stekker en het snoer op beschadigingen. Plaats het apparaat op een vlak, stevig oppervlak. Steek de stekker in het stopcontact. De tijdweergave begint te knipperen, waarna u de uren en minuten kunt instellen. Plaats het apparaat op ongeveer 40 cm afstand van uw hoofdeinde. Verwijder het deksel van het batterijvak (aan de achterzijde van het apparaat) en plaats de batterijen. De batterijen voorzien het apparaat van stroom als er een stroomstoring is. De batterijen zijn niet bedoeld voor langdurige stroomtoevoer. Bediening: de klok instellen Druk op de knop voor de tijdregeling. De 12-uursindeling begint te knipperen. U kunt kiezen voor de 12-uursindeling of de 24-uursindeling. Om een uurindeling te kiezen, schuift u de knop voor de tijdregeling naar boven of naar beneden. Bevestig vervolgens uw keuze door op de knop voor de tijdregeling te drukken. Op het display begint de urenweergave te knipperen. O m de juiste uren in te stellen, schuift u de knop voor de tijdregeling naar boven of beneden. Bevestig vervolgens uw keuze door op de knop voor de tijdregeling te drukken. Tip: Als u sneller door uren of minuten wilt bladeren, houdt u de knop voor de regeling naar boven of beneden ingedrukt.

5 Opdrachten De vier teksten op de vorige bladzijden zijn allemaal instructieteksten. Waaraan kun je dat zien? Noem minstens twee dingen. Er zijn verschillende soorten instructieteksten. Dat zie je ook bij de teksten 1 tot en met 4 op de vorige bladzijden. Wat voor soort instructieteksten zijn het? Tekst 1: Supertrifle met bessen: Tekst 2: Fietsverlichting: Tekst 3: Barbecueën met kinderen: Tekst 4: Wekker: Wat is de bedoeling van een instructietekst? A. vertellen hoe je ergens over denkt B. vertellen hoe je iets moet doen C. vertellen waar je iets kunt kopen D. vertellen wat je hebt meegemaakt Meestal is de volgorde van de informatie in een instructietekst belangrijk. Maar soms zijn het losse aanwijzingen of tips. Die hoef je dan niet in een bepaalde vaste volgorde uit te voeren.

6 Kijk nog eens naar de teksten 1 tot en met 4. Bij welke van deze teksten is de volgorde van de informatie wel belangrijk? Schrijf er ook bij waarom dat zo is. In gebruiksaanwijzingen, bijvoorbeeld voor medicijnen of apparaten, staan allerlei instructies. Die moet je goed lezen om te weten wat je moet doen. Let daarbij vooral goed op de tussenkopjes. Want aan de tussenkopjes kun je snel zien waar je de informatie die je nodig hebt, kunt vinden. Tekst 4 is maar een klein stukje van de hele instructietekst die bij de wekker hoort. Het stukje Bediening heeft niet alleen het tussenkopje de klok instellen, maar ook nog andere tussenkopjes. Andere tussenkopjes zijn bijvoorbeeld: het alarm instellen en inschakelen het alarm uitschakelen de snoozefunctie de lampfunctie de radiofunctie verlichting van het display de fabrieksinstellingen terugzetten Stel je voor: je moet op tijd je bed uit, dus je moet de wekker zetten. Bij welk tussenkopje zou je kunnen lezen hoe dat moet? Als je wilt weten hoe je met een broodbakmachine een brood bakt, dan lees je A. een handleiding B. een recept C. een reclame D. een paar losse tips

7 Er zijn verschillende soorten instructieteksten. Weet je nog welke? Noem er vier Je leest hieronder vier titels van verschillende teksten. Welke titel past bij een instructietekst? A. De koning en de kip B. Feestelijke kiphapjes C. Kippenhokken niet veilig bevonden D. Van ei tot kip Vaak staan bij een instructietekst plaatjes, tekeningen of foto s. Deze plaatjes helpen om iets duidelijk te maken. Bijvoorbeeld als iets lastig uit te leggen is in woorden. De illustraties kunnen ook extra informatie geven. Door de plaatjes bij een instructietekst kun je ook zien hoe iets eruitziet of eruit moet gaan zien. Plaatje uit een gebruiksaanwijzing

8 Tekst 5 5. Wat doe je als je aan de beurt bent? Als je aan de beurt bent, draai je de bovenste tegel van een van de gedekte stapels om en past deze aan het landschap dat al op tafel ligt. Daarbij moet de tegel aan ten minste één zijde van een of meer tegels van het landschap grenzen. Je mag tegels niet uitsluitend met de hoeken aan elkaar leggen. 6. Wanneer mag je kinderen op het landschap zetten? Op de landschapstegels staan de kinderen van Carcassonne afgebeeld. Als een weg door het neerleggen van een tegel aan beide uiteinden is afgesloten, kijkt iedere speler of er op deze weg één of meer kinderen in zijn kleur zijn afgebeeld. Als dat niet zo is, heeft hij pech. Als dat wel zo is, mag hij op elke afbeelding van een kind in zijn kleur op deze weg 1 kind van Carcassonne uit zijn voorraad zetten. Afbeeldingen van kinderen die niet aan het spel meedoen, zijn niet van belang. Een weg is afgesloten als beide uiteinden of in een stadsdeel of in een huis eindigen. Ook een weg waarvan beide uiteinden met elkaar zijn verbonden, geldt als afgesloten. 7. Wanneer is het spel afgelopen? Zodra een van jullie al zijn kinderen van Carcassonne op het ontstane speelveld heeft gezet, wint hij het spel. In zeldzame situaties kan het gebeuren dat alle landschapstegels op tafel liggen en niemand al zijn kinderen heeft neergezet. Het spel is dan ook afgelopen. In dit geval heeft de speler, die de minste kinderen van Carcassonne voor zich heeft liggen, gewonnen. Als meerdere spelers met een gelijke stand eindigen, hebben zij allen gewonnen. Tekst 6

9 Lees tekst 5 en 6. Beide teksten zijn een deel van de handleiding van hetzelfde spel. Welke instructietekst vindt je het duidelijkst? Tekst 5 of tekst 6? Vertel er ook bij waarom je dat vindt. Je kunt een instructietekst op verschillende manieren lezen. Bijvoorbeeld heel precies, omdat je anders niet weet wat je moet doen. Je moet goed weten wat je moet doen en in welke volgorde. Een recept moet je bijvoorbeeld heel precies lezen, anders mislukt je gerecht. Maar je kunt een instructietekst ook zoekend lezen. Je kijkt dan naar de tussenkopjes in de tekst, zodat je snel de informatie kunt vinden die je nodig hebt. Bijvoorbeeld: de gebruiksaanwijzing van een medicijn kun je zoekend lezen, als je wilt weten voor welke leeftijd het geschikt is. Soms lees je dezelfde tekst meerdere keren, en dan op steeds een andere manier. Bijvoorbeeld: als je een spel voor de eerste keer gaat spelen, lees je de spelregels heel precies. Later lees je de tekst misschien ook nog een keer zoekend, omdat je wilt weten hoe een bepaalde regel ook al weer was. Hoe lees je deze instructieteksten? Heel precies of zoekend? Een recept voor chocoladecake lees je. Mode-tips lees je.

10 Welke zinnen beginnen met een instructiewoord? Er zijn meer antwoorden goed. A. Je mag fietsverlichting gebruiken die aan je fiets vastzit, maar je mag ook losse fietslampjes gebruiken. B. Bedek het opgesteven gelatinemengsel met de schuimpjes en houd er 3 achter voor garnering. C. De combinatie kinderen en vuur kan gevaarlijke situaties opleveren. D. Als je aan de beurt bent, draai je de bovenste tegel van een van de gedekte stapels om en past deze aan het landschap dat al op tafel ligt. E. Controleer het apparaat, de stekker en het snoer op beschadigingen. Waar kun je instructieteksten tegenkomen? Er zijn meerdere antwoorden goed. A. in een boek over Indiaas eten B. in een boekje dat bij een apparaat zit C. in een boek met sprookjes en fabels D. in een boek over goocheltrucs