ESTLAND. Knuppelpad door het Männikjärve Raba ORNITHOLOGISCH VERSLAG 10 MEI T/M 30 MEI Amerikaanse Nerst

Transcriptie

1 ESTLAND Knuppelpad door het Männikjärve Raba ORNITHOLOGISCH VERSLAG 10 MEI T/M 30 MEI 2010 Amerikaanse Nerst NORBERT WILLAERT & MARLEEN VERAMME KIEVITLAAN 13 B-2290 VORSELAAR / BELGIË

2 I. ALGEMEEN 1. DOEL EN RESULTAAT De verslagen van Johan en Loes van hun reizen in 2008 en 2009 hebben voor ons de doorslag gegeven, in plaats van terug naar Scandinavië te rijden zouden we eens iets totaal anders doen, het werd dus Estland. Na een uitgebreide voorbereiding vertrokken we met het idee van alles kan en niets moet, maar eens terplaatse is dit niet steeds aan te houden, zeker niet als de mensen van Tierra die ook in Estland zaten je SMS'jes sturen van het aantal soorten dat ze al zagen :-))) Het was wel plezant. Alle zoogdieren stonden hoog op de verlanglijst, van vogels had ik me vooral voorgenomen om moeite te doen voor de Witrugspecht (nieuwe ondersoort) en de Citroenkwikstaart die ik nog nooit zag in zijn broedgebied. Verder had ik natuurlijk graag soorten als Kleine Vliegenvanger, Grauwe Fitis en Struikrietzanger willen zien. Een nieuwe soort zou moeilijk worden al hoopte ik wel op één of andere dwaalgast. Resultaat: De zoogdieren vielen alles bij elkaar nogal tegen, we moeten dringend eens meer 's avonds laat rond rijden. Van de vogels is het ons erg meegevallen, niet echt grote aantallen maar vooral de variatie zal ons bijblijven. Van de doelsoorten hebben we alleen de Struikrietzanger niet gevonden, de dwaalgast hebben we wel gezien al was het "maar" een Strandplevier. Een erg geslaagde reis die vraagt om een vervolg! Deelnemers: Norbert Willaert & Marleen Veramme 2. INHOUD I. Algemeen Blz. 1 II. Bezochte gebieden Blz. 6 III. Dagverslagen Blz. 18 IV. Soortenlijst (vogels en zoogdieren) Blz GEBRUIKTE KAARTEN Freytag & Berndt Baltic States (LT, LV & EST) Schaal 1/ Een erg goede kaart van de drie Baltische landen, het voordeel van deze kaart ten opzichte van de Michelin kaart is dat Freytag & Berndt ook de meeste (erg kleine) dorpen vermeldt. EOMAP Atlas Eesti Teed (2009) Schaal 1/ Deze atlas is een must voor iedereen die Estland bezoekt, al de bezochte dorpen en plaatsen staan er op vermeld. Knap is ook dat de bushaltes (hebben hier allemaal een naam) er ook op vermeld staan, deze worden door de vogelkijkers veel gebruikt. Wij kochten deze atlas in Pärnu voor 294 EEK (ongeveer 19 ). Eomaps 4. GERAADPLEEGDE VERSLAGEN EN BOEKEN Boeken: Birding in Eastern Europe (2006) Gerard Gorman ISBN Het boek behandelt niet minder dan 11 verschillende landen waaronder de drie Baltische staten, van Estland worden 25 plaatsen beschreven. Zoals meestal in dergelijke boeken is de informatie niet echt gedetailleerd, in dit verslag verwijs ik naar het boek met BiEE. Estonia, Latvia & Lithuania Lonely Planet ISBN Estland / Mei 2010 Blz. 1

3 Verslagen: Johan en Loes Schaerlaeckens (Een Baltische lente maart/mei 2009) Hans Schieck 3 t/m 12 mei Morten Brendtrup-Hansen 31/05 t/m 6/ Vooral het verslag van Johan en Loes werd door ons terplaatse erg veel gebruikt, lees het erg aandachtig want er staat veel gedetailleerde informatie in oa van enkele minder gekende plaatsen. Websites: Fatbirder State Forest Management Centre Site van het RMK (de plaatselijke ANB) Met heel wat informatie ivm de Nationale Parken en Natuurreservaten. Estonian Ornithological Society Boek "Important Bird Areas of European Union importance in Estonia" (in de tekst: IBA Estonia 2003). Compiled by: Andrus Kuus & Andres Kalamees Dit boek staat integraal op de site van de Estonian Ornithological Society en bevat erg veel informatie over de belangrijkste broedvogels van verschillende gebieden die we bezochten. Broedvogellijst Deze broedvogellijst van Estland werd gepubliseerd in het tijdschrift Hirundo 22 (2009) en staat op de site van de Estonian Ornithological Society. 5. HEEN- & TERUGWEG Op de heenweg reden we tot in Kiel (Duitsland) waar we de ferry namen naar Klaipeda in Litouwen. We vertrokken in Kiel op zaterdag 8 mei om 23 uur en kwamen in Klaipeda op zondag 9 mei om 22 uur. De ferry werd gereserveerd via de site van AFerry.nl en bedroeg voor twee personen met de Van en een binnencabinne 314. In Klaipeda hadden we, daar we erg laat toekwamen, een plaats op de camping Pajuryje (11 km ten noorden van Klaipeda) gereserveerd. De afstand van Klaipeda tot Häädemeeste in Estland is ongeveer 460 km. Camping Pajuryjo Slaito gatvé 3 Info op de site '58.5"N 21 5'25.2"E Klaipeda camping@klaipedainfo.lt Op de terugweg reden we van Estland > Letland (met een halte van twee dagen in het Kemeri NP ten zuiden van Riga) > Litouwen > Polen > Duitsland > Nederland > Vorselaar. Bij een volgende reis zullen we de ferry nemen op de heen en terugweg. 6. OPMERKINGEN EN BIJKOMENDE INFORMATIE In de steden of grotere dorpen staan geldautomaten (PANGAAUTOMAAT) waar men geld kan afhalen, onze eerste automaat vonden we in Häädemeeste dicht tegen de grens met Letland. In de meeste restaurants en winkels konden we betalen met VISA. In mei 2010 stond de Kroon (EEK) EEK De wegen in Estland, Litouwen en Polen zijn over het algemeen in goede staat, in Letland zijn er wegen bij die nog nauwelijks deze naam waardig zijn, een echte marteling om er over te rijden en wij zouden hier durven klagen over de staat van onze wegen! Estland / Mei 2010 Blz. 2

4 In de omgeving van het Soomaa NP waren er nog redelijk veel grindwegen, ook deze waren over het algemeen in goede staat. Let op in Estland, Litouwen (verplicht van 1 november tot 1 maart) en Polen moet je ook overdag met de lichten aan rijden. Gratis internetten kan op veel plaatsen: in de steden zijn veel parken voorzien van WiFi (men moet wel een login aanvragen per dag), ook in de meeste cafés kan men via WiFi gratis op het net. In de bibliotheken (aangeduid met het op de gebouwen) staan PC's waar men gebruik kan van maken. Ook in het bezoekerscentrum van het Soomaa NP konden we gratis op het net. Er bestaan folders van de meeste Nationale Parken en Natuurreservaten maar helaas zijn ze niet gemakkelijk te vinden, zelfs in de meeste bezoekerscentra kan men ze niet krijgen. Wij vonden verschillende goede folders in de verschillende diensten van toerisme die we bezochten (deze van Pärnu had erg veel folders). Vooraf mailen naar de verschillende centra had ook weinig of geen resultaat, alleen de toeristische dienst van Tartu had enkele folders opgestuurd. In het hoofdstuk " bezochte gebieden" heb ik van veel plaatsen de GPS coördinaten genoteerd. Dit kan een grote hulp zijn voor iemand die op reis gaat met een GPS toestel, maar deze coördinaten zijn ook goed te gebruiken via Google Maps ( 7 OVERZICHT VAN DE BEZOCHTE PLAATSEN PER DAG MAANDAG 10 MEI 2010 KLAIPEDA (LT) VIA LETLAND NIGULA NR (EST) Geslapen: Parking oost van Nigula Natuurreservaat. DINSDAG 11 MEI 2010 WANDELING NIGULA NR KRAANVOGELTOREN NIGULA LUITEMAA NR (Häädemeeste baai, Pulgoja & Pikla viskweekvijvers) Geslapen: Parking Pulgoja (Luitemaa Natuurreservaat). WOENDAG 12 MEI 2010 PIKLA VISVIJVERS & STRAND PARNU SOOMAA NP (Bever wandeling, Toramaa wandeling). Geslapen: Parking van het bezoekerscentrum Soomaa Nationaal Park. DONDERDAG 13 MEI 2010 SOOMAA NP (Toramaa wandeling, Beverwandeling, Läti uitkijktoren, Ingatsi wandeling) Geslapen: Parking van de Lemmjõgi wandeling (Karusekose). VRIJDAG 14 MEI 2010 SOOMAA NP (Lemmjõgi wandeling, Beverwandeling, Riisa wandeling) JÖSUU AVONDWANDELING BEVER TRAIL. Geslapen: Parking van het bezoekerscentrum Soomaa Nationaal Park. ZATERDAG 15 MEI 2010 SOOMAA NP (baan tussen Tipu en Iia, Läti uitkijktoren) MATSALU NP (Bezoekerscentrum in Penijoe, Suitsu uitkijktoren) TUHU SOO VEEN KEEMU UITKIJKTOREN Geslapen: Parking van de Keemu Uitkijktoren (Matsalu Nationaal Park). ZONDAG 16 MEI 2010 OMGEVING KEEMU TUHU SOO VEEN WANDELING IN DE OMGEVING VAN PENIJOE CAMPING PIKSEKE (HAAPSALU) Geslapen: Camping Pikseke in Haapsalu Estland / Mei 2010 Blz. 3

5 MAANDAG 17 MEI 2010 CAMPING RANNJOE UITKIJKTOREN HAESKA UITKIJKTOREN BEZOEK AAN HAAPSALU OMGEVING PUISE HAESKA Geslapen: Parking Haeska Uitkijktoren (Matsalu Nationaal Park). DINSDAG 18 MEI 2010 HAESKA TOREN OMGEVING VAN PUISE VONNU OMGEVING VAN SAARE & SUTLEPA MERI TORENS AVONDWANDELING VIA KNUPPELPAD DOOR HET RIET VAN SUTLEPA MERI Geslapen: Parking Sutlepa Meri (ten noorden van het dorp Saare). WOENSDAG 19 MEI 2010 TORENS SUTLEPA MERI SPITHAMI OMGEVING HINDASTE PICNICKPLAATS VESKI JARV Geslapen: Parking van de picknickplaats Veski Jarv (ten noordwesten van Hindaste). DONDERDAG 20 MEI 2010 OMGEVING VAN HINDASTE TALLINN Geslapen: Pirita Sadama Camping (jachthaven van Tallinn). VRIJDAG 21 MEI 2010 TALLINN Geslapen: Pirita Sadama Camping (jachthaven van Tallinn). ZATERDAG 22 MEI 2010 TALLINN ENDLA NATUURRESERVAAT (wandeling naar de Mustjõgi, korte wandeling Männikjärve veen) Geslapen: Parking Endla Natuurreservaat. ZONDAG 23 MEI 2010 ENDLA NR (wandeling tot het Endla meer, avondwandeling tot Männikjärve) Geslapen: Parking Endla Natuurreservaat. MAANDAG 24 MEI 2010 ENDLA NR (wandeling vanuit Kärde) OMG. KÄREVERE OMG. AARDLA POELSNIPPEN IN KÄREVERE Geslapen: Parking langs de baan "2" in Kärevere. DINSDAG 25 MEI 2010 KÄREVERE AARDLA ILMATSALU Geslapen: Parking van het Motel Ilmatsalu (betalend) WOENSDAG 26 MEI 2010 WANDELING TAEVASKODA RÄPINA POLDER Geslapen: Parking aan de uitkijktoren op de dijk van Peipsi jarv DONDERDAG 27 MEI 2010 RÄPINA POLDER AARDLA VILJANDI Geslapen: Männiku Forest Farm VRIJDAG 28 MEI 2010 BEZOEK VILJANDI SOOMAA NP (Läti toren, bezoekerscentrum, Toramaa wandeling) Geslapen: Parking van het bezoekerscentrum Soomaa Nationaal Park. ZATERDAG 29 MEI 2010 SOOMAA NP (Beverwandeling, omg Oksa, Kuuraniidu, Mulgi Heinamaa, parking bij Kuusekäära) Estland / Mei 2010 Blz. 4

6 Geslapen: Parking van de Lemmjõgi wandeling (Karusekose). ZONDAG 30 MEI 2010 SOOMAA NP (Lemmjõgi wandeling, bezoekerscentrum en omgeving, Ingatsi wandeling en omg Karusekose) JÖSUU Bezoekerscentrum Geslapen: Parking van het bezoekerscentrum Soomaa Nationaal Park. 8. ENKEL VEEL GEBRUIKTE WOORDEN Meer Nationaal Park Natuurreservaat Parking Polder Privé gebied Rivier Stads centrum Uitkijktoren Vogel Wandelpad Zwerfsteen Järv Rahvuspark Looduskaitseala Parkimiskoht Poldri Eravaldus Jõgi Kesklinn Vaatetorn / Vaateplatvorm / Linnutorn Lind Matkarada Rändrahn (de belangrijkste staan op de EOMAP Atlas) 9 BEDANKT In eerst instantie wil ik Johan en Loes Schaerlaeckens vanharte bedanken voor hun verslag, zowel tijdens de voorbereiding maar ook terplaatse hebben we er heel veel gebruik van gemaakt. Verder wil ik Ignace en Bert bedanken voor de vele tips die we kregen en de SMS'jes met recente info. Estland / Mei 2010 Blz. 5

7 II. BEZOCHTE GEBIEDEN BEZOCHTE GEBIEDEN IN ZUIDWEST ESTLAND NIGULA NATUURRESERVAAT Het Nigula Natuurreservaat (4.656ha) maakt deel uit van het Pohja-Liivimaa bird area (Natura 2000 gebied van ha) en ligt in de zuidwestelijke hoek van Estland dicht tegen de grens met Letland. Het is een hoogveengebied dat goed te bekijken is via een knuppelpad van een zevental km en twee uitkijktorens. Tijdens ons bezoek was de waterstand vrij hoog zodat we de rondwandeling niet volledig konden maken, op plaatsen was het knuppelpad daardoor ook niet echt veilig. In het zuidelijk gedeelte van het reservaat ligt de Kaubaru Talu picknickplaats met een uitkijkplatform, informatiebord, WC en een schuilhut met BBQ plaats. Het platform is blijkbaar aangelegd om de grazers die in het gebied rondlopen te bekijken. Coördinaten van deze parking: 57 58'28.2"N 24 37'35.2"E De oostelijke parking (waar het wandelpad vertrekt) is uitgerust met een WC's, overdekte banken en een infobord. Dicht tegen de oostelijke parking ligt het Nigulameer waar we op de eerste dag van onze reis een prachtige waarneming van Bever hadden. De coördinaten van deze parking zijn: 58 00'25"N 24 42'51"E In het noordoostelijk gedeelte van Nigula (dicht tegen Tali) ligt de Pikksaare Kraanvogeltoren, hier hielden we een korte halte met waarnemingen van Kraanvogels We hoorden er ook de enige Kwartels van de reis. Coördinaten van deze toren: 58 2'58.1"N 24 43'52.6"E Meer informatie: BiEE blz. 97 Website Er bestaan Engelstalige folders van Nigula en het Pohja-Liivimaa bird area. Pohja-Liivimaa staat vermeld in "IBA Estonia 2003" met oa aanduiding van de belangrijkste broedvogels. Ligging: Komende van Letland reden we via de baan "4" Estland binnen, na ongeveer 16 km is rechts de afslag naar het dorp Massiaru hier staat al een bord naar het "Nigula Looduskaitseala" Tot het dorp is de weg verhard, de rest is grindweg. Deze weg leidt u via de Kaubaru Talu picknickplaats naar de oostelijke parking waar we ook sliepen. Rij vanaf de Oostelijke parking richting Tali, na ongeveer 5 km staat naar links een aanduiding naar de Pikksaare Vaatetorn. Belangrijkste waarnemingen: BRILDUIKER, KORHOEN, KWARTEL, KRAANVOGEL, GOUDPLEVIER, BOSRUITER, OEVERLOPER, BOOMLEEUWERIK, PAAP, TAPUIT, KOPERWIEK, GRAUWE KLAUWIER EN RAAF. BEVER EN VOS. LUITEMAA NATUURRESERVAAT (Tussen Häädemeeste en Voiste) Het Luitemaa Natuurreservaat ligt in grote lijnen tussen de dorpen Häädemeeste en Voiste, ten westen van de baan "4" met de kustlijn en zilte weilanden en ten oosten van deze baan liggen nog enkele grote veengebieden en bossen. Wij bezochten de kustlijn op drie plaatsen: Häädemeeste baai, Pulgoja en de omgeving van de Pikla viskweekvijvers. Wat me bijgebleven is dat er een erg grote variatie aan vogels was, de Pikla viskweekvijvers zijn zeker een aanrader. De eerste halte hielden we in de omgeving van Häädemeeste baai, de parking met WC en informatie bord bevindt zich in het centrum van het dorp dicht tegen de (gemetselde) kerk, de coördinaten zijn: 58 4'50.43"N 24 29'22.6"E. Vanaf de parking loopt een pad naast een riviertje tot aan een uitkijkplatform waar men een mooi zicht heeft over de baai. Estland / Mei 2010 Blz. 6

8 Belangrijkste waarnemingen: KNOBBELZWAAN, KLEINE ZWAAN, BERGEEND, ZOMERTALING, ZEEAREND, BRUINE KIEKENDIEF, SCHREEUWAREND, BOOMVALK, BONTE STRANDLOPER, TURELUUR, GROTE KAREKIET EN RIETGORS Een tweede halte hielden we in Pulgoja een plaats die een tweetal km ten noorden van Häädemeeste ligt. De vrij grote parking met WC en een vrij groot gebouw (volgens BiEE een bezoekerscentrum, gesloten toen wij er waren) bevindt zich achter de dijk in zilte weilanden. Op deze parking sliepen we op 11 mei. Coördinaten van de parking: 58 05'55"N 24 28'30.8"E Vanaf de parking loopt een pad naar een uitkijktoren met zicht over de weilanden en een gedeelte van de baai met een vrij grote rietkraag. Ligging: rij van Häädemeeste naar het noorden via de secondaire baan die loopt ten westen van baan "4". Neem juist voor de bushalte Piiskopi links de grindbaan aangeduid met "Häädemeeste rannaniit 2km" tot aan de parking. Belangrijkste waarnemingen: BRANDGANS, SLOBEEND, BRILDUIKER, MIDDELSTE ZAAGBEK, ZEEAREND, KEMPHAAN, BOSRUITER, GELE KWIKSTAART, PAAP, TAPUIT EN KLEINE KAREKIET. VOS Een plaats die we twee keer bezochten waren de Pikla Ponds. Deze verlaten viskweekvijvers liggen langs de Baltische kust een 12-tal km ten noorden van Häädemeeste en een 2-tal km ten zuiden van Voiste. Men kan met de wagen rijden tot de eerste uitkijktoren (coördinaten 58 10'54.7"N 24 28'0.1"E) met zicht op één van de viskweekvijvers. Van hieruit kan men via de dijk verder rijden tot aan de uitkijktoren die men ziet staan aan de zee. Een derde toren aan de "kaap" is alleen te voet te bereiken en ligt langs de zee ten zuiden van de tweede toren. Ligging: rij vanuit Häädemeeste naar het noorden via de baan "4", na een 12-tal km aan de bushalte "Kaasjiku" links de grindbaan inrijden, bijna onmiddellijk rechts en meedraaien met de baan naar links, vervolg deze grindbaan tot je links de eerste toren ziet staan. Belangrijkste waarnemingen: ROODHALSFUUT, ROERDOMP, RIETGANS, BERGEEND, SMIENT, KRAKEEND, TOPPER, IJSEEND, ZWARTE ZEE-EEND, MIDDELSTE ZAAGBEK, GROTE ZAAGBEK, ZEEAREND, SCHOLEKSTER, MIDDELSTE JAGER, DWERGMEEUW, NOORDSE STERN, GROTE KAREKIET, BRAAMSLUIPER, GRASMUS EN RIETGORS. Meer informatie over het Luitemaa Natuurreservaat: BiEE blz. 95 (Häädemeeste) en blz. 93 (Pikla viskweekvijvers) Luitemaa staat vermeld in "IBA Estonia 2003" met oa aanduiding van de belangrijkste broedvogels. SOOMAA NATIONAAL PARK Johan en Loes schrijven in hun verslag: Sooma ligt zo n 30 km ten oosten van Pärnu. Je kunt het gebied óf van Joësuu in het westen óf vanuit Kildu in het oosten bereiken. Sooma is een Nationaal Park met een oppervlakte van maar liefst ha. Het gebied bestaat uit enorme hoogveenmoerassen (bogs), meanderende rivieren en (rivier)bossen. De rivieren zetten in de natte tijd (het vijfde seizoen) een deel van het gebied onder water. De rivierbegeleidende hooilanden (3000 ha waarvan 2000 worden beheerd) tellen broedvogels als waterrietzanger en poelsnip. In de uitgestrekte bossen leven auer- en hazelhoenders. Op de venen broeden soorten als goudplevier en korhoen. Vooral in de rivierbossen, met zijn vele dode bomen, huizen zwarte, witrug-, drieteen-, en grijskopspechten. In Sooma e.o. broeden 10 paartjes schreeuwarenden. Ook de steenarend broedt er met enkele paartjes. Elk jaar worden tijdens het broedseizoen bastaard- en slangenarenden gezien maar het broeden van deze soorten is nog niet onomstotelijk vastgesteld. Tijdens de trek worden zee- en visarend gezien. Het is niet verwonderlijk dat deze wildernis spectaculaire zoogdieren herbergt zoals wolven (ong. 15), bruine beren (ong. 6), lynxen (ong. 11) en uiteraard bevers, otters, wasbeerhonden en elanden. De vliegende eekhoorn komt er voor maar het aantal exx. is onbekend, vooral door de nachtelijke levenswijze van deze soort. De kansen om beren, wolven, lynxen en vliegende eekhoorns te zien zijn minimaal. De overige soorten laten zich wat gemakkelijker zien. Het park heeft meer dan voldoende uitkijktorens en trails om een goede indruk te krijgen. Het fantastische infocentrum ligt aan de Joësuu-Kildu weg in Kortsi-Toraama en is goed aangegeven. Je kunt hier gratis Estland / Mei 2010 Blz. 7

9 gedetailleerde kaarten krijgen. De mensen zijn heel behulpzaam Je kunt hier ook (gratis) kamperen en internetten. Er is stromend water, elektriciteit en hygiënische toiletten. Veel trails en torens liggen niet ver van het infocentrum Zowel vorig als dit jaar waren we onder de indruk van dit park. Misschien ook wel vanwege de spectaculaire waarnemingen (Wolf, baltsende auerhaan, baltsende hazelhaan). Het park is verrassend toegankelijk en het wordt niet platgelopen door toeristen. Het Soomaa Nationaal park ligt zoals Johan en Loes hierboven ook al schreven een 35-tal km ten oosten van Pärnu, in grote lijnen tussen Pärnu en Viljandi. Het bezoekerscentrum ligt langs de onverharde weg tussen Joesuu en Köpu, op de parking van het bezoekerscentrum (coördinaten 58 25'51"N 25 01'50.28"E) staan overdekte banken, een BBQ -plaats en verschillende WC's. Er is op het gras dicht tegen de banken een plaats voorzien waar er enkele campers gratis kunnen staan, er zijn zelfs voorzieningen voor water en elektriciteit voor twee campers. In het centrum kan men een kaart (A4 formaat) en een informatiefolder van de verschillende wandelingen (Engelstalig) krijgen. Verder kan men in het centrum via vaste PC's of via Wifi gratis op internet. Het centrum is iedere dag van het jaar open, in de winter van 10 tot 16 uur en in de zomer van 10 tot 18 uur. Er zijn in het park verschillende (korte) wandelingen en uitkijktorens, de meeste werden door ons bezocht: hieronder een kort overzicht. Het viel ons op dat de wandel- en knuppelpaden allemaal in een erg goede staat waren, alles is goed onderhouden. Een kaart van het gebied kan men vinden op de commerciële site soomaa.com via deze link: map.soomaa.com/map. Beverwandeling: Vertrekt op de parking van het bezoekerscentrum, is slechts een tweetal km lang en loopt overwegend door een broekbos. Wij hebben het verschillende keren afgelopen al was het maar voor de verschillende soorten spechten die hier voorkomen (Drieteenspecht, Grote Bonte Specht, Witrugspecht en Zwarte Specht werden door ons gezien), langs de rivier stikt het van de Beversporen. Op het einde van de reis hadden we hier ook zangposten van Kleine Vliegenvanger, Grauwe Fitis, Keep en zag ik 's avonds dan toch twee Bevers. Zie de dagverslagen van 12, 13, 14, 29 en 30 mei. Toramaa wooded meadow trail: Deze trail begint een 200-tal meter voorbij het natuurcentrum richting Köpu, rechts van de baan. De eerste twee km loopt door een bos voor men aan een pracht van een "wooded meadow" (beboste hooilanden) komt. Hier staat een uitkijktoren, een overdekte bank en WC, deze plaats is eventueel ook met de wagen te bereiken. Een knappe plaats om hier 's avonds enkele uren te staan, voor de belangrijkste waarnemingen zie de dagverslagen van 12, 13 en 28 mei. Riisa wandeling: Deze wandeling van een 5-tal km loopt via een knuppelpad door het Riisa hoogveengebied en ook tweemaal (even) langs de Navesti rivier, voor de waarnemingen zie de dagverslagen op 14 mei. De parking van deze wandeling met infobord en WC ligt langs de grindweg die loopt van het centrum naar Joesuu op een 7-tal km van het centrum. Coördinaten van de parking: 58 29'19.24"N 24 58'54.12"E Ingatsi wandeling: Rij vanaf het bezoekerscentrum richting Joesuu, na 4.4 km juist voorbij de brug over de Raudna Jõgi rechts richting Karusekose. Na ongeveer 3 km kom je aan de parking met WC, schuilhok en informatiebord (een mooie plaats om te slapen). Coördinaten 58 27'9.8"N 25 02'13.8"E Iets verder rechts, aan de boerderij met een typische hangbrug over de Raudna, verhuren ze kano's. De wandeling van een 4-tal km lang loopt eerst door een bos (hier zagen we Hazelhoen) waarna je aan een uitkijktoren komt met zicht over het Kuresoo hoogveen ( ha), van de toren loopt een knuppelpad nog iets verder. Neem eventueel uw zwembroek mee, enkele veenpoelen zijn zo gemaakt dat men er kan zwemmen. Estland / Mei 2010 Blz. 8

10 Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 13 en 30 mei. Lemmjõgi wandeling: Enkele honderden meter ten noorden van het bezoekerscentrum kan men rechts een (slechte) grindweg nemen richting Kildu (aangeduid met Kildu 24 km). Na ongeveer 5 km komt men aan de Kuusekäära boerderij, links van de baan (juist voorbij de brug over de Raudna Jõgi) is een parking met een informatiebord maar zonder WC. We sliepen hier twee nachten zonder problemen. Coördinaten: 58 26'30.6"N 25 06'38.7"E Deze prachtige wandeling loopt naar het samenvloeien van de Raundna Jõgi en de Lemmjõgi, door een broekbos van ongeveer 60 ha, deze zou uniek zijn in Europa. Ook hier zijn overal sporen van Bever te zien, voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 14 en 29 mei Läti toren: Rij vanaf het bezoekerscentrum richting Köpu, na ongeveer 7 km staat aan de rechterkant van de grindweg de Läti toren. De parking (coördinaten 58 21'58.6"N 25 03'43.1"E) is uitgerust met overdekte bank, BBQ-plaats en WC. Het uitzicht over de natte hooilanden is er schitterend, naar verluid is dit een erg goede plaats voor het waarnemen van Zwarte Ooievaar een zeldzame broedvogel hier in Estland (70 à 80 p). Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 13,15 & 28 mei. Grindweg tussen Tipu en Iila: Johan en Loes zagen langs de grindweg verschillende keren Auerhoen, wij deden ook een tweetal keer een poging, jammer genoeg zonder succes. Het zal voor een volgende keer zijn. Belangrijkste waarnemingen in het NP: WESPENDIEF, GRAUWE KIEKENDIEF, SCHREEUWAREND, HAZELHOEN, KWARTELKONING, DRAAIHALS, GROENE SPECHT, ZWARTE SPECHT, WITRUGSPECHT, DRIETEENSPECHT, NOORDSE NACHTEGAAL, PAAP, KREKELZANGER, GRAUWE FITIS, KLEINE VLIEGENVANGER EN KEEP. BEVER, ELAND, VOS. Meer informatie: BiEE blz. 91 website van het NP: Commerciële website: Soomaa staat vermeld in "IBA Estonia 2003" met oa aanduiding van de belangrijkste broedvogels. BEZOCHTE GEBIEDEN IN WEST ESTLAND MATSALU NATIONAAL PARK Johan en Loes schrijven in hun verslag: Matsalu N.P. ligt 110 km ten zuidwesten van Tallinn. De Matsalu Baai is in feite een inham van de Baltische Zee. De Kasari rivier mondt hier uit in de Baltische Zee. Een groot gedeelte van dit wetland (inclusief de baai) is nu Nationaal Park. Er zijn tal van biotopen zoals coastal meadows (4000 ha); grote rietvlaktes (3000 ha),moddervlaktes, stenige kusten, (gemengde) bossen, landbouwgrond etc. Er zijn meer dan 300 vogelsoorten waargenomen waarvan 170 broedend. De lengte van de baai is 18 km, de breedte 5-6 km. De gemiddelde diepte is niet meer dan 1,5 meter. Het water is brak en rijk aan nutriënten. De natuurlijke omstandigheden zijn heel gunstig voor een rijke visfauna en een rijke waterflora. In warme zomers kan er daardoor een rijke algengroei ontstaan. Vissen is een hele oude traditie in Estland en vaak een belangrijke inkomstenbron voor de lokale bevolking. Ook hier is de aalscholver met voorsprong de onpopulairste vogelsoort voor de anders zo natuurvriendelijke Esten. In de lente en de herfst trekken er miljoenen vogels door: kraanvogels, ganzen (w.o. de echte wilde dwerggans), steltlopers,(parel)duikers, eendensoorten (1000den ijseenden), wilde en kleine zwanen, zaagbekken,nonnetjes en natuurlijk veel zangertjes. Tientallen zeearenden komen op deze grote Estland / Mei 2010 Blz. 9

11 hoeveelheid voedsel af. Op strategische plaatsen staan uitkijktorens die een goed beeld geven van de vogelwereld. De meeste van deze torens hebben we bezocht. Afgezien van de torens is het moeilijk aan de kust van de baai te komen maar dit waarborgt wel de rust. Het Nationaal park ligt ten zuiden van Haapsalu, het bezoekerscentrum ligt in het gehucht Penijoe dat enkele km ten noorden van Lihula ligt. De openingsuren van het centrum verschillen nogal volgens de bron, raadpleeg voor je vertrekt nog eens de website voor de juist info. In het centrum kregen we een kaart op A3 formaat waarmee we de verschillende torens zonder veel problemen konden vinden. Als men rijdt naar het bezoekerscentrum is er een kleine parking links van de baan (coödinaten: 58 42'46.9"N 23 48'52.8"E) van hieruit vertrekt de wandeling naar de uitkijktoren. Een grotere parking ligt iets dichter tegen het prachtig centrum. DE UITKIJKTORENS EN VOGELKIJKPLAATSEN IN HET ZUIDEN VAN HET MATSALU NATIONAAL PARK PENIJOE WANDELING EN TOREN Vanaf de kleine parking (58 42'46.9"N 23 48'52.8"E ) van het bezoekerscentrum vertrekt een wandeling van een tweetal km naar de uitkijktoren, de wandeling op zich was qua vogels de moeite waard, de toren zelf kijkt uit over de gigantische rietvelden. Aan de grote parking van het bezoekerscentrum hadden we oa Sperwergrasmus. Voor de waarnemingen zie het dagverslag van 16 mei. SUITSU WANDELING EN TOREN Van af de parking (coördinaten 58 43'17.9"N 23 45'0.6"E) is het een korte wandeling tot aan de 22 m hoge toren. Men krijgt er een prachtig zicht over de baai met de omliggende bossen en rietvelden maar voor vogelkijkers niet echt de moeite waard. Vanaf de toeren loopt een knuppelpad van een 750-tal meter naar een platform. Ook deze plaats leverde niet echt veel op. Estland / Mei 2010 Blz. 10

12 KEEMU TOREN De vogelkijktoren ligt aan de parking van het haventje van Keemu iets voorbij het dorp Matsalu. De parking is uitgerust met een WC, en een soort open schuilhok met banken. De coördinaten van de parking: 58 44'43.86"N 23 40'23.9"E Deze plaats is ons ongelooflijk meegevallen en tijdens ons bezoek erg vogelrijk, men heeft er niet alleen de water- en rietvogels maar doe ook een wandeling in de omgeving, dit leverde ons oa verschillende roepposten van Draaihals op. Het was hier dat ik op het water Zomertaling en Nonnetje in hetzelfde beeld had, nog nooit meegemaakt. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 15 & 16 mei. KLOOSTRI TOREN Deze toren hebben we niet bezocht. VEENGEBIED TUHU SOO Johan en Loes schrijven in hun verslag: Tuhu Soo is een geweldig hoogveengebied waar omheen extensieve hooi- en weilanden, braakland en uitgestrekte bossen liggen. Dit is een van de betere plaatsen in Estland om steenarenden te zien. Grote hoogveenmoerassen zijn favoriete jachtgebieden voor steenarenden in Estland. In dit relatief kleine land broeden waarschijnlijk meer dan 40 paartjes. Ze broeden in de rustige bossen die de veengebieden omringen. Ze bouwen hun nesten in naaldbomen, vaak niet meer dan 5 meter boven de grond. De observatietoren die vorig jaar al in vervallen staat was, is afgebroken en het vlonderpad is vernieuwd. Op de weilanden ten zuiden en ten noorden van Tuhu foerageren vaak korhoenders. In de bossen ten noorden van het gehuchtje Tuhu huizen hazelhoenders en oeraluilen. Op het veen zouden (volgens Gorman) kraanvogels, regenwulpen, bosruiters, witgatjes, goudplevieren en grutto s broeden. Ondanks herhaalde bezoeken zagen wij noch goudplevieren, noch regenwulpen. Het Marimetsa hoogveengebied is voor deze soorten veel beter. (Het Marimetsa hoogveengebied hebben wij niet bezocht) Wij bezochten twee keer dit gebied in de hoop op het waarnemen van Steenarend, helaas het mocht niet zijn. Wel waren we onder de indruk van het landschap, de duizenden bloeiende waterdrieblad zullen we niet rap vergeten. Hier zagen we ook onze enige twee Ringslangen van deze reis. Wegbeschrijving: rij via de baan "10" van Lihula richting Virtsu en sla na ongeveer 13 km links bij Kinksi de baan in. Na ongeveer 13 km terug naar links de richting "Tuhu Matkarada" nemen. Dit is een onverharde baan die door het veengebied loopt. Enkele honderden meter verder is links een plaats (58 34'20.8"N 23 49'53.5"E) waar je de wagen kwijt kan, hier begint ook een korte knuppelpad (deze loopt parallel met de grindweg). Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 15 & 16 mei. DE UITKIJKTORENS EN VOGELKIJKPLAATSEN IN HET NOORDEN VAN HET MATSALU NATIONAAL PARK RANNAJOE TOREN Op weg naar Haeska hielden we hier even een korte halte, het platform kijkt uit over een enorme vlakte, buiten een drietal Grauwe Kiekendieven konden we hier niets speciaals waarnemen. Coördinaten van de parking: 58 49'1.1"N 23 46'53.1"E HAESKA TOREN Om de Haeska toren te bereiken moet men vanuit Lihula de baan "10" nemen richting Tallinn, na 16 km links de baan "31" nemen richting Haapsalu. Neem op deze baan na 21 km terug links richting Haeska (staat aangeduid met Haeska Linnutorn 7 km). Na ongeveer 7 km kom je links aan een parking met een informatiebord. Coördinaten: 58 46'54.7"N 23 39'45.7"E Vanaf hier verder te voet door een boerderij wandelen tot aan de toren, in de onmiddellijke omgeving van de toren staan twee WC's. Vanaf deze toren heeft men een prachtig zicht op de baai, er is wel altijd wat te zien. Om tegenlicht te vermijden is het best in de loop van de voormiddag hier vogels te kijken. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 17 & 18 mei. Estland / Mei 2010 Blz. 11

13 UITKIJKPUNT OP DE WEG NAAR PUISE (Steltlopers). Rij aan de afslag naar Haeska ongeveer 6 km verder richting Haapsalu en neem hier links de baan richting Panga/Puise. Rij voorbij Panga richting Puise, aan de bushalte "Pogari-Sassi" ziet men rechts enkele mooie slikranden waar met een beetje geluk heel wat steltlopers kunnen zitten. Wij hadden hier Kluut (verder in Estland niet meer gezien), enkele Temmincks Strandlopers en een Strandplevier (dwaalgast) tussen de vele Bontbekplevieren. De omgeving van Puise was wel vogelrijk maar vogelkijkers zijn hier blijkbaar niet echt welkom, overal stonden verbodstekens, sommige straten waren zelf afgesloten met een ketting. Enkele Finse vogelkijkers die we hier tegenkwamen waren ook aan het klagen. Belangrijkste waarnemingen in e omgeving van het NP: ROERDOMP, KLEINE ZWAAN, ROODHALSGANS, ZOMERTALING, NONNETJE, ZEEAREND, BRUINE KIEKENDIEF, GRAUWE KIEKENDIEF, KLUUT, STRANDPLEVIER, TEMMINCKS STRANDLOPER, BONTE STRANDLOPER, REUZENSTERN, NOORDSE STERN, DRAAIHALS, NOORDSE NACHTEGAAL, PAAP, TAPUIT, SPERWERGRASMUS EN GRAUWE KLAUWIER. SNEEUWHAAS, REE EN ELAND. Meer informatie: BiEE Puise blz. 85 / Matsalu blz. 86 en tuhu Soo blz. 87 Website ENKELE GEBIEDEN TEN NOORDEN VAN HAAPSALU SUTLEPA MERI (SILMA NATUURRESERVAAT) Sutlepa meri is een meer dat omzoomd wordt met enorme rietvelden het maakt deel uit van het Silma Natuurreservaat. Er staan verschillende uitkijktorens rond het reservaat maar het is niet altijd duidelijk of ze al dan niet bereikbaar zijn. Sommige torens worden blijkbaar alleen gebruikt door de beheerders van het reservaat. Wij bezochten alleen het zuidelijk gedeelte van Sutlepa meri. De zuidelijke parking van Sutlepa meri (59 01'57.9"N 23 33'56.4"E) is uitgerust met een informatiebord en WC's. Hier begint een wandeling naar de twee uitkijktorens, als men verder wandelt komt men aan een knuppelpad dat u dwars door de rietvelden terug naar het dorp Saare brengt. Dit gebied is ons erg meegevallen we hadden er prachtige waarnemingen: het Klein Waterhoen en de vele Snorren zullen we niet rap vergeten. Ook het knuppelpad is zeker de moeite waard, hier hadden we een prachtige waarneming van een Amerikaanse Nerts en waren de vele Snorren goed te zien. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 18 & 19 mei. Wegbeschrijving: rij komende van Haapsalu via de baan "9" richting Tallinn en sla na ongeveer 7 km links de baan "17" in richting Linnamäe. Na 5 km in Linnamäe links de baan richting Dirhami nemen. Na 12 km in Aulepa links richting Hosby en na een 9-tal km juist voor het dorp Püksi links de baan naar Saare nemen. In Saare kom je aan een museum (59 01'16.6"N 23 33'59.7"E) dat je links voorbij moet rijden om via een grindbaan tot aan de bovenvermelde parking te rijden. Meer informatie: BiEE blz. 81 Website life.silma.ee Estland / Mei 2010 Blz. 12

14 SPITHAMI Spithami is het meest noordwestelijk punt van Estland, het wordt beschouwd als de beste plaats voor het waarnemen van zeevogeltrek in Estland. De zeevogeltrek kan hier spectaculair zijn zowel in de lente als in de herfst. Op goede dagen in de lente kan men op één dag meer dan 1000 duikers (Roodkeelduiker en Parelduiker) waarnemen. Er trekken ook erg veel zwanen (drie soorten), ganzen en "zee" eenden door. Zelf hebben we van al dat moois nauwelijks iets gezien, toen we er op 19 mei (iets te laat in het jaar) veel te laat in de morgen toekwamen (ik had die dag nog even een toer gewandeld langs de torens van Sutlepa meri wat niet slim was natuurlijk) was er nog een beetje trek van oa IJseend maar het liep snel op zijn einde. Het zal voor de volgende keer zijn. Aan de (mini) kaap staat een oerlelijke metalen (vuur?) toren en een houten gebouw waar de vogelskijkers in kunnen als het weer te slecht is. Wegbeschrijving: rij zoals naar Sutlepa meri (zie hierboven) maar aan Aulepa in plaats van links in te draaien blijf de weg volgen richting Dirhami. Na ongeveer 13 km (aan de bushalte Spordibaas) rechts de baan naar Spithami nemen. Na enige tijd wordt het een grindweg, deze vervolgen tot aan de kaap. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 19 mei. OMGEVING VAN HINDASTE (BOLDERPLAATS VAN KORHOEN) Deze plaats werd door ons bezocht omdat Johan en Loes euforische verhalen neerpenden van de baltsende Korhoenders in deze omgeving. Het is een extensief agrarisch gebied dat helemaal omsloten wordt door enorme hoogveengebieden. Op 20 mei waren de mannetjes nog aan het baltsen maar de fut was er een beetje uit. In het vroege voorjaar moet het inderdaad veel spectaculairder zijn. In het totaal zagen wij toch een 40 à 50 mannetjes Korhoen! Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 20 mei. Wegbeschrijving: rij komende van Haapsalu via de baan "9" richting Tallinn en neem na ongeveer 7 km links de baan "17" naar het noorden. Na ongeveer 25 km (aan de bushalte Valgeristi) neem je links de baan richting Nova. Na ongeveer 5 km (net voor de bushalte Inka) rechts een grindbaan in en enkele honderden meter verder terug rechts. Hier zit men midden in het landbouwgebied, het is gewoon een kwestie om rond te rijden op zoek naar de Korhoenders. De wegen zijn er redelijk wij konden met onze Van zonder veel moeite rond rijden tot we in Hindaste uitkwamen. Toen wij er waren zaten de meeste Korhoenders op deze velden 59 8'6"N 23 52'9"E ENDLA NATUURRESERVAAT Johan en Loes schrijven in hun verslag: Het 7600 ha grote Endla- reservaat ligt in centraal Estland ten oosten van de weg Tallinn-Tartu. Het info centrum ligt in het gehuchtje Tooma, 20 km ten noordwesten van Jogeva. Ook dit reservaat bestaat uit enorme hoogveengebieden, grote meren (o.a. het Endlameer), rivieren en uitgestrekte (oude) bossen. In het infocentrum kan men (gratis) gedetailleerde kaarten krijgen. Vanuit Tooma vertrekken enkele trails. De mooiste naar het Endla-meer (6 km). Tussen het Endla meer (287 ha) en de Kaasikjarve bog staat een enorme toren die boven de bomen uitrijst. Vanaf deze toren kan men zowel over het meer als over het enorme hoogveenmoeras uitkijken. In de Kaasikjarve bog lopen geen trails. Je kijkt dus uit over een ongerepte wildernis. Enkele enorme hoogveenmoerassen liggen in het oosten van het reservaat zoals de Linnusaare bog (1200 ha) en de Toodiksaare bog (1100 ha). Maar deze oudste hoogveenmoerassen van Estland zijn nauwelijks te bereiken. Op een goede km van het info centrum loopt wel een vlonderpad door de 210 ha grote Mannikjarve bog. Dit is ook de weg naar het Endla meer. In het Endla-reservaat broeden weer de bekende soorten zoals drieteen- en witrugspecht, zee-, schreeuw-, vis- en steenarend, smelleken, goudplevier. Kor- en hazelhoen zouden vrij talrijk zijn. Rond het Endla meer liggen uitgestrekte rietvelden waar roerdompen en wilde zwanen broeden. Wat voor de andere gebieden al gold, geldt mogelijk in versterkte mate voor Endla: de soorten komen niet uit de lucht vallen. Je moet er hard voor werken, veel tijd uittrekken en. veel geluk hebben. Uiteraard lopen er ook wolven, bruine beren en lynxen rond in Endla. De kans deze dieren te zien is minimaal maar je kunt er wel sporen van aantreffen. Estland / Mei 2010 Blz. 13

15 Het Endla Natuurreservaat ligt ten oosten van de baan Tallinn - Tartu en ten westen van de baan "39" Rakvere-Tartu. een pracht van een gebied met enorme veengebieden, meren, rivieren en bossen. De hoofdparking (coördinaten: 58 52'35.1"N 26 16'23.3"E) van het gebied ligt in het gehucht Tooma. In tegenstelling tot wat Johan en Loes schrijven is er in Tooma geen bezoekerscentrum, het gebouw wordt blijkbaar wel nog gebruikt door de medewerkers van het reservaat maar is normaal gezien gesloten. Toen wij er kwamen was er juist een geleide wandeling van de plaatselijke boerinnenbond en de gids gaf ons met veel plezier enkele folders en kaarten met de wandelpaden. Gelukkig kan men op de site van het NR een kaart van het gebied vinden: Website > Uldinfo > Kaart Er zijn een drietal wandelingen die men kan combineren, de hoofdwandeling (gele wandeling) die vertrekt van Tooma loopt via een knuppelpad dwars door de Männikjärve veen en via de Mustjögi (rivier) naar het Endla meer. Het eindpunt is de 15 meter hoge toren die staat tussen de meer en het Kaasikjärve hoogveengebied. Men kan van deze toren eventueel terugkeren via Männik meer (rode wandeling) of doorwandelen naar Kärde. Een tweede parkeerplaats (58 50'53.3"N 26 14'27.3"E) ligt ten westen van Kärde, op weg naar deze parking hadden we in de velden ten westen van Kärde onze enige Haas van deze reis maar ook een zevental Korhoenders, Bruine en Grauwe Kiekendief. Deze parking ligt veel dichter tegen de uitkijktoren aan het Endla meer. De hoofdparking van Tooma is uitgerust met WC's, een BBQ plaats, informatiebord, banken en men kan een frisse duik nemen in het Linjärved. De tweede parking ten westen van Kärde heeft alleen een informatiebord. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 22, 23 & 24 mei. Wegbeschrijving: nadat we twee dagen Tallinn bezochten reden we naar het Endla NR. Vanuit Tallinn reden we via de baan "1" naar het oosten, na een 25-tal km namen we de baan "13" tot in de omgeving van Aravete waar we de baan "39" richting Tartu namen. Langs deze baan enkele km voor Kärde is de afslag naar Tooma aangeduid met "Endla looduskaitseala 1.5 km". Meer informatie: BiEE blz. 83 Website ALAM-PEDJA NATUURRESERVAAT Dit reservaat ligt ten westen van de baan "2" in grote lijnen tussen Puurmani en Kärevere dicht tegen Tartu. Het kan bezocht worden via twee trails, namelijk het Kirna Hiking Trail in het noorden van het gebied (dicht tegen Puurmani) en het Selli-Sillaotsa Nature Trail in het zuiden niet ver van Kärevere. Via de toeristische dienst van Tartu konden we een folder van dit gebied op de kop tikken. Toen we het Endla NR bezochten beweerde één van de medewerkers van het reservaat dat het, door de hoge waterstanden van het moment, niet mogelijk was om deze wandelingen te bereiken. Met als gevolg dat we dit gebied niet bezochten, later hoorden we oa van Kristof Goemaere (die we tegen kwamen in het Soomaa NP) dat hij Alma-Pedja zonder problemen bezocht in de periode dat we er langs kwamen. Een goede reden om Estland nog eens te bezoeken. ENKELE VOGELGEBIEDEN IN DE ONMIDDELLIJKE OMGEVING VAN TARTU KÄREVERE SILD Het overstromingsgebied van de rivier Emajõgi ligt ten westen van Tartu langs de baan "2", het is "wereldberoemd" bij de vogelkijkers omdat het één van de enige gebieden in Europa is waar de balts van Poelsnip zonder veel problemen kan bewonderd worden. Tijdens de trek kan het gebied ongelooflijk vogelrijk zijn, toen wij er waren (24 mei) was er niet echt veel beweging, te laat in het jaar? Het water stond er ook erg hoog met als gevolg dat de Poelsnippen dit jaar Estland / Mei 2010 Blz. 14

16 aan het baltsen waren aan de andere kant van de grindweg, een betere belichting en nog dichter van de grindweg wat moet een mens nog meer hebben. Volgens "IBA Estonia 2003" zijn er in de regio 20 à 30 mannetjes Poelsnip actief. Wegbeschrijving: rij komende van Tallinn via de baan "2" richting Tartu. Juist voorbij Kärevere rij je eerst over een kleine brug, 1,3 km verder is de (grote) brug over de Emajõgi. Over de brug links staan enkele huizen, rij deze voorbij en sla na 50 meter links in (de baan tussen de huizen is afgesloten). Wij parkeerden hier onze Van (58 25'16.6"N 26 30'50"E) en wandelden verder via een grindbaan naar het noorden. Als je goed zit is er links van je een langwerpige poel met de rivier in de achtergrond en iets verder is een grote sloot dwars op de grindweg. De Poelsnippen waren in 2010 aan het baltsen rechts van de grindweg een 100-tal meter voorbij de sloot. Toen wij er waren op 24 mei begon de balts al rond uur. De meeste jaren baltsen de snippen aan de linkerkant van de grindweg iets voorbij de plaats waar wij ze zagen, er staat een paaltje waar je niet voorbij mag als ze baltsen. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 25 mei. Meer informatie: BiEE blz. 90 Kärevere Sild staat vermeld in "IBA Estonia 2003" met oa aanduiding van de belangrijkste broedvogels. De toeristische dienst van Tartu heeft een folder over een wandeling in dit gebied uitgebracht, Luharada Waterside Meadow Trail. ILMATSALU-KÄREVERE BIRDWATCHING PATH Deze wandeling loopt voor een groot gedeelte door de viskweekvijvers van Ilmatsalu, door de hoge waterstand geraakten we niet verder dan de uitkijktoren, jammer want het was eigenlijk wel een wandeling die de moeite waard was. Hier zagen we de enige Buidelmees van onze reis (vrij zeldzame broedvogel met 200 à 400 paar) verder ook drie Grote Zilverreigers en Visarend om de belangrijkste te noemen. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 25 mei. Wegbeschrijving: Ilmatsalu ligt een 6-tal km ten westen van Tartu, de parking waar de wandeling begint kan je vinden met de volgende coördinaten: 58 23'33.4"N 26 33'18"E Meer informatie: BiEE blz. 92 Estland / Mei 2010 Blz. 15

17 OMGEVING VAN DE GEMEENTE AARDLA Aardla ligt in het zuidoosten van Tartu en is gekend bij de vogelkijkers voor het voorkomen van broedende Citroenkwikstaart (40 à 80 broedparen in Estland). Tijdens ons bezoek waren de natte hooilanden waar deze soort normaal gezien broedt overstroomd en er waren verschillende grindbanen onderbroken. Om de Citroenkwikstaart goed te zien hebben we tot driemaal toe Aardla bezocht, de laatste keer kregen we een mannetje erg goed te zien dicht tegen de uitkijktoren. Ten westen van Aardla liggen enkele mooie plassen (sterns en Dwergmeeuwen) met een uitkijktoren, ook deze toren was door de hoge waterstand niet te bereiken. Wegbeschrijving: rij komende van Tartu naar het zuiden via de baan "2" richting Voru. Enkele km ten zuiden van Tartu aan verkeerslichten links richting "Tartu 5 / Ulenurme 2". Onmiddellijk terug rechts richting Kurepalu en na ongeveer 500 m links Kurepalu blijven volgen. Na 2.9 km (voorbij de tweede brug) rechts inslaan en parkeer de wagen aan de eerste baan rechts (58 19'24"N 26 46'2.1"E). Wandel de grindbaan rechts in voor de Citroenkwikstaarten, deze broeden in normale jaren links en rechts van deze grindweg. Als je verder rijdt of wandelt zie je een eind verder de uitkijktoren staan aan de rechterkant. Meer informatie: BiEE blz. 94 ONDERWEG NAAR DE RÄPINA POLDER TAEVASKODADE MATKARADA Onderweg naar de Räpina Polder hielden we nog een korte halte in het Landschapsreservaat Kiidjärve- Kooraste waar we een wandeling maakten in de vallei van de rivier Ahja, een viertal km ten noorden van Pölva. Deze wandeling vertrekt aan de parking Saessaare (58 06'54.3"N 27 02'50"E) deze is uitgerust met verschillende WC's, een informatiebord en een kiosk. Het kan er vrij druk zijn, tijdens ons bezoek kwamen verschillende bussen met kinderen toe. Een mooie, vrij korte wandeling, met waarnemingen als Kleine Vliegenvanger, Grauwe Fitis en onze enige Oeverzwaluwen van deze reis. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 26 mei. Wegbeschrijving: rij komende van Tartu via de baan "61" richting Polva, en neem een vijftal km voor Polva links de baan naar Taevaskoja. Neem na ongeveer 3.5 km rechts de baan aangeduid met "Suur-ja Väike / Taevaskoda" iets verder ligt de parking. Meer informatie: BiEE blz. 95 RÄPINA POLDER Johan en Loes schrijven in hun verslag: Nadat men in de jaren 50 van de vorige eeuw een dijk gegraven had tussen het (enorme) meer en de moerassen werden de polders door grachten ontwaterd. Twee kolchozen beheerden, in de communistische tijd, dit enorme gebied, veelal voor veeteelt maar er werden ook gewassen verbouwd. Met het instorten van het communisme kwamen veel van deze gebieden braak te liggen. Door een Natura project uit 2005 werden 1500 ha beschermd waarvan 1000 ha polder en 500 ha bos en riet. In de herfst trekken hier meer dan een miljoen vogels door w.o ganzen (vnl kol-). De flooded meadows zijn in het voor- en najaar heel rijk aan steltlopers. De trek gaat in het voorjaar zo n beetje tot half mei door. Dwergmeeuw, zwarte stern, kwartelkoning, porseleinhoen, roerdomp zijn talrijke broedvogelsoorten. Het gebied wordt zelfs genoemd als beste broedgebied voor de kwartelkoning in Estland. De laatste jaren hebben zich ook velduil (niet gezien), zee- en schreeuwarend en kemphaan als broedvogel gevestigd. Estland / Mei 2010 Blz. 16

18 We leerden de Räpina polder kennen via het verslag van Johan en Loes, toen we het gebied bezochten waren we onder de indruk van de aantallen en de variatie van de vogels die we er konden waarnemen. Jammer genoeg hadden we vrij slecht weer zodat we niet het onderste uit de kan konden halen, het zal voor een volgende keer zijn. Wat me vooral zal bijblijven zijn de vele Witvleugelsterns (een invasiejaar) samen met Zwarte Sterns en Dwergmeeuwtjes. Knap waren natuurlijk ook de Bevers die we met de telescoop meer dan een uur konden waarnemen in één van de vele kanalen. Voor de waarnemingen zie de dagverslagen van 26 & 27 mei. Wegbeschrijving: het dorp Räpina ligt in het zuidoosten van van Estland tegen de Lämmijärv die op zijn beurt een uiloper is van de Peipsi järv een gigantisch meer op de grens met Rusland. We parkeerden en sliepen op de parking met uitkijktoren op de dijk van de Lämmijärv met zicht op Rusland. De coördinaten van deze parking 58 07'36.8"N 27 31'44"E Meer informatie: website Een site met heel wat informatie men kan er een folder van het gebied met een kaartje downloaden. De Räpina polder staat vermeld in "IBA Estonia 2003" met oa aanduiding van de belangrijkste broedvogels. Estland / Mei 2010 Blz. 17

19 III. DAGVERSLAGEN ZATERDAG 8 MEI 2010 Thuis vertrokken rond 9.30 uur en rond zonder noemenswaardige problemen waren we in de Ostuferhaven van Kiel (Duitsland) dit na ongeveer 626 km. Rond 20u30 konden we de boot oprijden waarna we om 23 uur vertrokken richting Litouwen. ZONDAG 9 MEI 2010 De ganse dag op de boot tussen Kiel en Klaipeda, de zee was als een spiegel zo kalm maar het was wel behoorlijk koud. Jammer genoeg hebben we quasi geen vogels gezien, dit niettegenstaande ik enkele keren een uurtje buiten stond. We kwamen om 22 uur aan in Klaipeda maar het duurde toch zeker anderhalf uur voor we de boot afreden. Rond 24 uur bereikten we de Camping Kempingas Pajuryje, Litouwen, gelukkig was er zoals per mail afgesproken iemand terplaatse en konden we vrij vlug ons bedje spreiden. Het werd een zeer rustige nacht. MAANDAG 10 MEI 2010 Weer: bewolkt met af en toe zon, wel redelijk wat wind. Bezochte gebieden: KLAIPEDA (LT) VIA LETLAND NIGULA NR (EST) Waargenomen: Deze morgen rond 9u30 vertrokken richting Nigula NR in zuidwest Estland. Vooral in Letland waren er stukken bij waar de baan in een erg slechte staat was, in Litouwen viel het nogal mee. We reden rond Riga in plaats van rechtdoor wat maakte dat de afstand van de camping tot Nigula toch ongeveer 464 km was, alles bij elkaar toch een lastige rit. De A1 ten noorden van Riga viel erg mee, een korte halte aan zee leverde enkele Kokmeeuwen en een grote groep Dwergmeeuwen op. Omstreek 17u bereikten we Estland en aan de afslag naar Massiaru op de baan "4" stond een bord richting Nigula Looduskaitseala wat ons deed beslissen deze afslag te nemen in plaats van via Häädemeeste naar het reservaat te rijden. Onze GPS stond toen nog niet opgesteld om ook via onverharde wegen te rijden zodat we twijfelden aan de mogelijkheid om er met de VAN door te geraken. Onze reis was nu voor 100% begonnen! Het weer zat ook mee en we konden onze eerste waarnemingen opschrijven zijnde een koppel Grauwe Klauwier in het zuidelijk gedeelte aan parking Kaubaru Talu (met WC) en picknicktafel annex "schuilhut" met platform op. (Vaatetorn). Onderweg naar Parking Oost hielden we een halte bij open velden omdat Marleen een 12-tal Kraanvogels zag. Uit de gracht vloog een vr. Korhoen op, in het veld foerageerden enkele Kieviten en enkele Goudplevieren. Onze eerste Vos (met halve staart) sloop langs de rand terwijl Geelgors en Veldleeuwerik volop aan het zingen waren. Rond 19u45 waren we uiteindelijk aan Parking Oost, hier konden we ons opmaken voor de eerste vrije nacht in Estland. Terwijl Marleen zorgde voor spaghetti kon ik een wandeling in de omgeving maken. Dit leverde verschillende Brilduikers en vrij veel zang van o.a. Bonte Vliegenvanger, Fluiter en Geelgors. Verder ook nog Oeverloper en Sijs om de belangrijkste te noemen. Na het eten en de afwas deden we nog een korte avondwandeling, het was inmiddels rond 21u. Marleen zag als eerste een Bever vanaf de overkant haar richting op zwemmen, na een 10-tal minuten was hij zo dicht genaderd dat we hem tot op een 50-tal meter voorbij zagen zwemmen. Bij de terugkeer naar de Van hoorden we nog Houtsnip baltsen. Geslapen: Parking Oost van Nigula NR, overigens zeer rustig. Estland / Mei 2010 Blz. 18