1. De juiste box. Aandacht voor inrichting inseminatiestal. Discipline en verrassende keuzes Medewerker in beeld: Coördinator dierstromen

Transcriptie

1 k i n i e u w s f e b r u a r i v o o r v r u c h t b a a r r e s u lta at i n h o u d Aandacht voor inrichting inseminatiestal c o l u m n Jan Verheijden r e p o r ta g e Discipline en verrassende keuzes Medewerker in beeld: Coördinator dierstromen r u b r i e k t i p s Effectieve reiniging en desinfectie Goed bewaren voor goed resultaat Schade afgehandeld r u b r i e k v r a a g h e t d e d e s k u n d i g e A a n dac h t vo o r i n r i c h t i n g i n s e m i n at i e s ta l Voor een optimale bronststimulatie en succesvolle inseminatie is een juiste inrichting van de inseminatiestal een belangrijke voorwaarde. Varkens K.I. Nederland denkt graag met u na over de vraag hoe u de inseminatiestal het beste kunt inrichten. Tussen zeugenbedrijven bestaan grote verschillen in de manier waarop de inseminatiestal is ingericht. Soms is aan alle facetten gedacht, maar medewerkers van Varkens K.I. Nederland komen ook nog in genoeg stallen waarin nog heel wat te verbeteren is. Resultaat: niet optimale bronststimulatie én inseminatieomstandigheden en dus niet optimale reproductieresultaten. Varkens K.I. Nederland wil u graag terzijde staan bij het ontwerp van uw nieuwe of gerenoveerde inseminatiestal. Op de LIV-beurs in Venray is de inrichting van de inseminatiestal dan ook het centrale onderwerp in onze stand. In deze Nieuwsbrief zetten we alvast een aantal belangrijke aandachtspunten op een rijtje. 1. De juiste box Zorg voor een front met voldoende openingen voor een goed neus/neus contact tussen zeug en beer. Er zijn veel verschillende uitvoeringen van achterpoortjes op de markt. >>

2 >> S t a l o p z e t 1 I n s e m i n a t i e s t a l S t a l o p z e t 2 I n s e m i n a t i e s t a l / Wa c h s t a l Kies een gemakkelijk toegankelijke uitvoering waarbij u vlot naast de zeug kunt gaan staan. Dit is bij sommige zeugen noodzakelijk om de stareflex te kunnen beoordelen. Wanneer u de boxen alleen gebruikt om zeugen te stimuleren en te insemineren is de minimale boxlengte 2 meter, de minimale oppervlakte 1,3 m 2 per zeug met minimaal 40 procent dichte vloer. Wanneer de inseminatiestal ook als wachtstal dienst doet, moet de box voldoen aan de eisen van het Varkensbesluit wat betreft boxlengte, boxoppervlakte en het percentage dichte vloer. Varkens K.I. Nederland is voorstander van een aparte inseminatiestal. Het roosteroppervlakte in de box mag dan groter zijn en omdat de zeugen rond het insemineren opgesloten zijn in de boxen, komt dat de hygiëne ten goede. Het rooster moet de mest goed kunnen doorlaten. Daarom heeft een gedeeltelijk metalen rooster met een mestspleet de voorkeur. Achter de boxen is een ruimte van cm noodzakelijk om vlot te kunnen werken en om de zeugen gemakkelijk in en uit de box te laten. 2. Ruimte voor de beer Huisvest de beer niet in de inseminatieafdeling, want dan wennen zeug en beer niet aan elkaar. Dat houdt de beer actief en stimuleert de zeug beter. Huisvest de beer wel in de nabijheid van de inseminatieafdeling, in verband met de korte looplijn voor de bronststimulatie. Maak de beergang voor de boxen van de zeugen maximaal cm breed, zodat de beer niet kan draaien. Plaats per 4-5 boxen een tussenhekje

3 om de beer op te kunnen sluiten. Zorg dat dit hekje vanachter de boxen is te bedienen of kies voor automatische bediening (DateGate). Staan de zeugen met de koppen naar elkaar toe, zorg dan voor twee beergangen en vermijd dat de beer zijn aandacht moet verdelen over twee rijen zeugen. 3. Verlichting Plaats TL-armaturen kop-staart maximaal 60 cm boven de boxen en zo ver mogelijk naar voren. Gebruik TL-armaturen met voldoende lichtopbrengst (daglichtlampen) Installeer een tijdschakeling voor een dag/nacht-regeling met 16 uur aan tegenover 8 uur uit. Schakel de verlichting bijvoorbeeld bij de eerste voerbeurt in. Zorg ook voor voldoende licht achter de zeugen, zodat u de zeugen goed kunt beoordelen. 4. Voer en water Voor de verstrekking van hoogenergetisch flushvoer is het praktisch om in de inseminatiestal een aparte voerlijn aan te leggen. Gebruik een doorlopende verhoogde trog om overblijvend voer eenvoudig weg te kunnen halen. Rondom de berigheid loopt de voeropname nog wel eens terug, waardoor er kans is op overblijvend voer. De zeugen in de inseminatiestal dienen onbeperkt water te hebben. Zorg ervoor dat de drinknippel voldoende opbrengst heeft; gebruik een vergelijkbare nippel als in de kraamstal. Iedere zeug moet de beschikking hebben over een gemakkelijk bereikbare drinknippel. Bereikbaarheid mag een goede wateropname nooit in de weg staan. Richting toekomst c o l u m n Ze zijn er gelukkig nog voldoende. Varkenshouders die het vizier op de toekomst richten en hun bedrijf verder ontwikkelen. En dat is prettig als je dagelijks onderweg bent en ook veel verhalen hoort van varkenshouders die vrijwillig of gedwongen moeten stoppen. Onlangs werd ik gevraagd eens langs te komen op een bedrijf met plannen voor een nieuwe zeugenstal voor zeugen. Of ik eens mijn mening wilde geven over de inrichting van de inseminatiestal. Wat mij direct opviel was de aandacht van deze varkenshouder voor zijn medewerkers. Hij zocht mogelijkheden eentonig 5. Ventilatie Zorg voor een voldoende fris klimaat. De ideale luchtinlaat is zo dicht mogelijk bij de kop van de zeug. De ideale omgevingstemperatuur is graden. werk te verminderen en zo het werk aantrekkelijk te houden voor zijn medewerkers. Een belangrijk uitgangspunt, want goede medewerkers zijn schaars. Veel jongeren vinden werken in de varkenshouderij niet echt sexy. Deze varkenshouder heeft het goed begrepen. Zo kwamen we al snel te spreken over de uitvoering van de boxen, looplijnen en automatisering met de Date Gate. Ook de vooren nadelen van daglicht gingen over tafel. Na het gesprek gaf de varkenshouder in kwestie aan dat hij goede ideeën had gehoord. Zaken waaraan hij nog niet meteen had gedacht. En daarmee gaf hij mij ook weer een goed gevoel. Dan weet je weer waarom je dagelijks onderweg bent. Jan Verheijden Reproductiebegeleider De 2e editie van LIV Venray vindt plaats van 28 februari tot en met 1 maart 2012, dagelijks van tot uur in de Evenementenhal, aan de A73. Op loopafstand van het station. Varkens K. I. Nederland heeft stand nummer 189. Op onze stand kunt u met onze specialisten in gesprek gaan over de inrichting van de inseminatiestal en andere zaken.

4 r e p o r t a g e G e r a l d D e e t m a n i n P u t t e n ( G l d. ) z e t f o r s i n o p h o g e r e g e z o n d h e i d D i s c i p l i n e e n v e r r a s s e n d e k e u z e s Sinds vijf jaar werkt Gerald Deetman gestructureerd en gedisciplineerd aan een hogere gezondheid van zijn varkens. Dat betekent anders werken en niet voor de hand liggende keuzes maken. Maar met resultaat. De vruchtbaarheid is verbeterd, het antibioticagebruik en de dierenartskosten zijn gekelderd. In 2007 kwam het besef: de gezondheidsstatus op zijn bedrijf moest omhoog. Regelmatig problemen bij de vleesvarkens weet Gerald Deetman vooral aan de kwaliteit van de huurstallen. Tot de dierenarts opperde dat de kwaliteit van de biggen ook een rol kon spelen. De uitbreiding naar 400 zeugen was een mooie gelegenheid om de manier van werken eens grondig tegen het licht te houden. Deetman maakte geen half werk. Hij schakelde over op het werken met kleuren voor de verschillende bedrijfsonderdelen, een forse verbetering van de interne biosecurity. Deetman probeerde nog wel even vast te houden aan zijn vaste dagindeling, maar toen bleek dat hij zich voor de koffie soms al drie of vier keer moest omkleden, was dat snel voorbij. Nu werkt hij de werkzaamheden per kleur af, de dag afsluitend met de gespeende biggen, de kwetsbaarste groep. Op dinsdag maak ik eerst de biggenafdelingen schoon en douche daarna voordat ik verder ga. Alle werkzaamheden zijn ondertussen beschreven in protocollen, goed georganiseerd en strak gepland in een werkschema dat zichtbaar is opgehangen bij iedere stal. Laat mengen Een veelheid aan maatregelen draagt bij aan het beperken van verspreiding van ziektekiemen. Dat betekent zo weinig mogelijk dieren mengen. Theorie en praktijk botsen soms. Door zo laat mogelijk te mengen, probeer ik toch zo optimaal mogelijk te werken. Mooi voorbeeld is de introductie van de gelten. Deetman heeft eigen aanfok. De gelten groeien tot dekrijpe leeftijd op in afdelingen met groepshokken van zes. De geselecteerde gelten gaan vervolgens naar twee afdelingen met groepshokken voor drie. Na inseminatie in de groep blijven de gelten hier tot ze naar de kraamstal gaan. Pas na het spenen van de eerste worp hebben deze zeugen voor het eerst neusneuscontact met de andere zeugen uit de weekgroep. Nadeel van deze aanpak is wel dat de gelten niet gewend zijn aan boxen wanneer ze in de kraamstal komen. Dat kan ten koste gaan van de voeropname in de eerste dagen in de kraamstal. Deetman plaatst daarom binnenkort een oefenbox in het opfokhok.

5 De inseminatieafdeling bestaat uit voerligboxen waar de zeugen tot vier weken na inseminatie blijven. Wanneer een groep doorschuift, maak ik de lege boxen in de inseminatieafdeling altijd schoon, ook al is de afdeling dan niet leeg. Dit voorjaar renoveert Deetman de inseminatieafdeling. Hij creëert dan rondom de tweemaal acht inseminatieboxen twee groepshokken, waar hij de 16 speenzeugen splitst op basis van spekdikte. Om de rangorde te bepalen blijven de boxen 2-3 dagen open staan. Voordat de berigheid zich aandient, worden de zeugen opgesloten. Een dag na het insemineren schuiven de zeugen door naar de dragende zeugenstal, waar ze in dezelfde groep van acht zitten. De rangorde is dan al bepaald zodat er in deze cruciale fase rust is. Meer inseminatiemomenten Al deze en andere maatregelen dragen bij aan de gezondheid van de zeugen en gelten. De resultaten zijn ook zichtbaar in de reproductieprestaties. Het aantal herinseminaties golfde altijd wat op en neer, maar ligt nu jaarrond constant op een laag niveau. De berigheidsstimulatie en de inseminatie verlopen ook volgens een vast omschreven protocol en op vaste tijdstippen. Dat betekent niet dat er tijdsdruk is. Integendeel. In de werkplanning is ruimschoots tijd voor het insemineren. Op basis van een analyse met het PIGSIS-systeem van Varkens K.I. Nederland is besloten twee extra inseminatiemomenten in te plannen. Een goede berigheidsstimulatie heeft er voor gezorgd dat de inseminatiemomenten naar voren zijn geschoven. Overinseminaties na de vijfde dag van spenen komen zelden voor. Bij de gezondheid in de biggenstal speelt een speciale overlegstrategie in de kraamstal een belangrijke rol. Op dag 3 kiest Deetman per kraamafdeling een pleegmoeder, waar hij de kleinste biggen bijlegt. Daarvoor heeft hij de biggen met de meeste buikvulling per toom al vier tot vijf keer per dag opgesloten om de jongste biggen meer mogelijkheden te geven biest op te nemen. Bij het spenen gaan de biggen van de pleegzeug naar een andere locatie waar ze worden afgemest. Dit zijn de zwakste biggen en het is een mengtoom. Dat zijn risicobiggen in de gespeende biggenstal. De maatregelen werpen hun vruchten af. Het aantal dagdoseringen bij de zeugen ligt op 1,3. Bij de vleesvarkens varieert het aantal dagdoseringen tussen 0,07 en 3,8. De dierenartskosten zijn na een paar jaar van 40 naar 32 per zeug per jaar gedaald en bestaan nu vooral nog uit begeleiding en entstof. De dierenartskosten bij de vleesvarkens daalden van 7,65 naar 4,01 per plaats, inclusief een tweeweekse begeleiding. Gerald Deetman heeft in Putten 400 zeugen en eigen aanfok en vleesvarkens op vijf verschillende locaties. Er zijn plannen om in twee fasen op de thuislocatie voor vleesvarkens stallen bij te bouwen.

6 t i p s M e d e w e r k e r i n b e e l d : C o ö r d i n ato r D i e r s t r o m e n John Hebben (48) is sinds vorig jaar coördinator Dierstromen binnen Varkens K.I. Nederland. Hij werkt al 28 jaar bij de K.I., in diverse functies. Ik regel het komen en gaan van onze beren. Er gaat dus geen beer van of naar een K.I.-station of quarantainestal zonder dat ik het weet. Ik onderhoud de contacten met de verschillende fokkerijorganisaties over de vraag welke beren wanneer naar een quarantainestal gaan. Ik ben er ook altijd bij wanneer deze beren op onze bedrijven arriveren. Wanneer er beren uit Duitsland, Denemarken of België komen, ga ik zelf op die bedrijven kijken om de beren te selecteren. Bij de aanvoer op de SPF-quarantainestallen zijn de beren op het bedrijf van herkomst al onderzocht op gezondheid. Bij de conventionele quarantaine volgt het bloedonderzoek nog bij aankomst op het bedrijf. In totaal hebben we tien quarantainelocaties. Na de quarantaineperiode volgt transport, in eigen beheer, naar één van de K.I.-stations. In overleg bekijk ik ook welke beren op de K.I.-stations vervangen moeten worden. Ook het hele traject van aan- en afvoer van beren valt onder mijn verantwoordelijkheid. Voor deze functie ben ik veel onderweg. Herken probleemzeugen in de inseminatiestal Geef probleemzeugen extra aandacht tijdens de dagelijkse berigheidsstimulatie. Probleemzeugen kunnen eerder problemen hebben gehad rond berigheid en insemineren, maar kunnen ook eerste worpszeugen zijn of dieren in een slechte conditie. Markeer ze bijvoorbeeld met een streep of voorzie alleen deze zeugen van een zeugenkaart. Een gekleurde zeugenkaart is ook een optie. Actieve en stinkende beer voor extra resultaat Zorg dat de zoekbeer goed actief is en goed stinkt. De beer moet tijdens de controle en inseminatie actief aanwezig zijn. Hij draagt bij aan de juiste baarmoedercontracties bij de zeug zodat het sperma snel bij de eileider komt. Rustig behandelen Wordt een zeug niet in haar box geïnsemineerd, breng het dier dan na het insemineren rustig terug naar haar box. Doe dit pas na beëindiging van de stareflex. Zorg daarbij voor gemakkelijke looplijnen op uw bedrijf. Gebruik degelijk hekwerk met goed werkende poortjes. Zorg dat de geïnsemineerde zeug maar één kant uit kan: de goede! Dag en nachtritme in wachtstal Zorg voor een dag- en nachtritme in de wachtstal. Overdag moet er ook voldoende licht zijn in de wachtruimte. Voldoende licht is noodzakelijk voor de dracht. Daarnaast maakt het de controlewerkzaamheden eenvoudiger. Controle klimaat Controleer regelmatig de temperatuur en verwarmingsinstellingen in de stal. In seizoenen met grote verschillen in dag- en nachttemperatuur is de juiste instelling belangrijk. Ligboxen voor gelten Voorzie de inseminatieafdeling van een aantal ligboxen speciaal voor gelten. Deze ligboxen zijn wat smaller, waardoor de gelten zich niet kunnen omdraaien.. Het omdraaien van de gelt leidt tot minder hygiëne in de ligbox en tot meer stress.

7 E f f e c t i e v e r e i n i g i n g e n d e s i n f e c t i e Bij het streven naar een hoge wanneer de oppervlakten eerst gezondheidsstatus is hygiëne een grondig gereinigd zijn. Gebruik een belangrijk aandachtspunt. Dat betekent desinfectiemiddel dat werkt tegen ook aandacht voor effectieve reiniging een breed spectrum aan bacteriën, van afdelingen, van tijd tot tijd gevolgd dat schimmelwerend is, actief is door een desinfectie. Enkele belangrijke tegen omwikkelde virussen, een hoge aandachtspunten op een rij: tolerantie tegen hard water heeft Gebruik een schuimend inweekmiddel. en bestand is tegen vervuiling door Door de te reinigen oppervlakten zeepresten. Let goed op de juiste eerst minimaal 25 minuten in te laten dosering van het desinfectiemiddel. weken, gaat het daadwerkelijk reinigen Onderdosering brengt niet het sneller en is het waterverbruik lager. gewenste effect en overdosering is Breng het schuimmiddel aan met geldverspilling. Desinfectiemiddelen een bij de hogedrukreiniger passend kunnen bij huidcontact vervelende schuimpistool. Sla de reinigings- en bijwerkingen hebben. desinfectiemiddelen vorstvrij op. Draag daarom bij het desinfecteren Desinfecteren heeft alleen effect altijd beschermende kleding. S c h a d e a f g e h a n d e l d G o e d b e wa r e n vo o r g o e d r e s u lta at Bewaar sperma op de juiste manier. De omvang van de klimaatbox moet zijn afgestemd op het te ontvangen aantal doses sperma. Bespreek met de reproductiebegeleider wat de ideale omvang is voor uw bedrijf, er zijn diverse mogelijkheden. Zorg voor een constante temperatuur in de klimaatbox (17 graden) en maak de box regelmatig schoon. Plaats de klimaatbox op een zo fris mogelijke plek en vermijd zonlicht. Gebruik bij voorkeur een speciale afleverbox waar de koerier het sperma in kan afleveren. De koerier moet kunnen afleveren op een plaats die niet in contact staat met de varkens. Is de ontvangst buiten, zorg dan voor een schaduwrijke plek, met voldoende luchtcirculatie. Staat de klimaatbox binnen, kies dan een zo fris mogelijke plek, vermijd direct zonlicht. Voorzie de klimaatkast van een telefoonnummer dat de koerier kan bellen wanneer dat nodig mocht zijn. In april 2011 is vanuit het laboratorium van Varkens K.I. Nederland in Panningen korte tijd sperma uitgeleverd van lagere kwaliteit. Varkens K.I. Nederland heeft inmiddels met de getroffen zeugenhouders afspraken gemaakt over afhandeling van de ontstane schade.

8 v r a a g h e t d e d e s k u n d i g e Clabbers Communicatie Waarom is 2x per dag beerstimulatie beter dan 1x per dag? Antwoord van Wim Vossen, reproductiebegeleider: Wat is belangrijker? De intensiteit van de stareflex of de kleur van de vulva? Tweemaal daags een intensief neusneuscontact tussen beer en zeug zorgt voor een verkorting van het interval tussen spenen en berig worden en dus voor een beter afbigpercentage en minder verliesdagen. Uit praktijkonderzoek blijkt dat het tweede beercontact op een dag voor een verlenging van de berigheidsduur zorgt met gemiddeld 11 uur. Dat betekent dat het eenvoudiger is het juiste inseminatiemoment te bepalen. Het aantal eerste inseminaties binnen 24 uur voor de eisprong ligt gemiddeld twintig procent hoger. Hierdoor neemt niet alleen het afbigpercentage, maar ook de toomgrootte toe. Besteed daarom voldoende tijd aan beerstimulatie, bij voorkeur twee maal per dag, per vijf zeugen zo n tien minuten beer-zeugcontact. Het effect van beerstimulatie is groter wanneer de beren buiten de inseminatiestal zijn gehuisvest. De beer is dan actiever en er treedt geen gewenning op tussen zeug en beer. Uit praktijkonderzoek blijkt dat de berigheidsduur gemiddeld 15 uur langer is als de beer buiten de inseminatiestal is gehuisvest. Antwoord van Lei Timmermans, reproductiebegeleider: Voor de beoordeling van de kwaliteit van een stareflex is de intensiteit en de lengte van de stareflex het belangrijkst. Bij een intense stareflex blijft de zeug zeker vier tot tien minuten strak staan. Een intense stareflex gaat ook altijd gepaard met een duidelijk orenspel. De kleur van de vulva kan een hulpmiddel zijn bij de beoordeling van de berigheid, maar het zegt vaak alleen globaal iets over het stadium in de betreffende stareflex. Een rode vulva wil vaak zeggen dat het nog te vroeg is. Heeft de vulva een bleke kleur, dan is dat een teken dat de stareflex al weer voorbij is. We zien echter regelmatig dat vulva s tijdens een stareflex binnen een paar minuten kunnen verkleuren. Het moment is dan dus van invloed. Dat maakt het beoordelen van de berigheid op basis van de kleur van de vulva extra moeilijk. Het is daarom geen goede graadmeter. De intensiteit en lengte van de stareflex is dus duidelijk een betere graadmeter dan de kleur van de vulva. Roermondstraat CP Deventer T F info@varkenski.nl Telefoonnummers Kantoor Deventer T (0570) Sales and Service T (0413) Distributiecentrum Vught (regio zuidwest) T (0411) VRS: (0411) Distributiecentrum Helden (regio zuidoost) T (077) VRS: (077) Distributiecentrum Deventer (regio midden en noord) T (0570) VRS: (0570) ISSN: v o o r v r u c h t b a a r r e s u lta at