Begin nu met beperken najaarsdip

Transcriptie

1 k i n i e u w s j u n i v o o r v r u c h t b a a r r e s u lta at i n h o u d Begin nu met beperken najaarsdip c o l u m n Alfons Groot Koerkamp Locatie in Beeld: Lienden r u b r i e k t i p s r e p o r ta g e Werk consequent of begin er niet aan Het hoe en waarom van witvuilen Belangrijke veranderingen op VRS-kaart Nieuw vervoer Cursus reproductiemanagement r u b r i e k v r a a g h e t d e d e s k u n d i g e Begin nu met beperken najaarsdip De echte zomer en de lange perioden met hoge buitentemperaturen moeten nog komen, maar daarom is het nu belangrijk al na te denken over de invloed van de warmte op de vruchtbaarheid van de zeugen na die zomer. Het is vooral zaak de voeropname op peil te houden en zo het verlies van conditie zoveel mogelijk te beperken. Het is een bekend verschijnsel op veel zeugenbedrijven: aan het eind van de zomer en aan het begin van het najaar is het aantal terugkomers hoger dan normaal. Op zich is dat een logisch proces. In hele warme perioden vreet een zeug minder. Eigenlijk is dat een vorm van zelfbescherming aangezien bij spijsvertering de zeug warmte produceert. Minder vreten helpt dus de temperatuur onder controle te houden. De gevolgen kunnen echter groot zijn. Door minder te vreten komt de zeug in het kraamhok in een negatieve energiebalans terecht. Ze verliest conditie en dat heeft direct effect op de berigheid en de vruchtbaarheid. Met als gevolg meer terugkomers en uiteindelijk kleinere tomen en/of lichtere biggen. Dit als de najaarsdip bekendstaande fenomeen is niet alleen afhankelijk van de voeropname in de zomer. Gaat een gespeende zeug met een al niet optimale conditie de zomer in, dan kunnen de zomerse omstandigheden extra nadelig >>

2 >> uitpakken. Ook de afname van de daglengte heeft waarschijnlijk invloed. n Feit is dat bedrijven die erin slagen de voeropname in de zomer op peil te houden, minder problemen als gevolg van een najaarsdip ervaren. De voeropname op peil houden is vooral zorgen voor zo weinig mogelijk beperkende omgevingsfactoren. Een aantal aandachtspunten: Afdelingstemperatuur Iedere graad boven de comfortzone (20 graden Celsius) gaat ten koste van de voeropname. Zorg er daarom voor dat u het maximale rendement haalt uit de aanwezige ventilatie. Overtuig u ervan dat de apparatuur optimaal werkt en dat er geen beperkende factoren zijn bij de luchtinlaat en de luchtuitlaat. Koeling van de kraamstal is een mogelijkheid, maar wees er wel zeker van dat een dergelijke installatie rendabel is. Voerkwaliteit Let extra op de smakelijkheid van het voer. Waak voor oude voerresten die de smaak negatief kunnen beïnvloeden. Let bij de samenstelling van een brijvoerrantsoen extra op het gebruik van producten die niet goed tegen de warmte bestand zijn. Voersamenstelling Het verstrekken van geconcentreerder voer kan helpen een lagere voeropname te compenseren. Ondanks dat de zeug minder vreet, krijgt ze dan c o l u m n V e r r a s s e n d Een zeugenmanagement-programma biedt een varkenshouder heel veel informatie om zijn bedrijf te verbeteren. Dat geldt ook op het terrein van vruchtbaarheid. Onlangs mocht ik bij een groot zeugenbedrijf een analyse maken vanuit het zeugenmanagement-progamma. En dat terwijl Varkens K.I. Nederland geen deelnemer is aan het reguliere adviseursoverleg op het bedrijf. Na een uitgebreide analyse van kengetallen wees ik de zeugenhouder op de inseminatieleeftijd van de gelten. Er werd te snel na het verplaatsen naar de inseminatiestal geïnsemineerd. Ook bleek dat de zeugen in de kraamstal te zwaar werden belast. Het was toch de benodigde voerbestanddelen binnen. Praktisch zijn er wel een paar nadelen. Zo moet je goed weten hoeveel voer de zeug minder vreet en hoe lang een warmere periode gaat duren. Bovendien is de voeropslag voor deze strategie vaak een bezwaar. Voerstrategie Door drie in plaats van twee keer daags te voeren, krijgt de zeug kleinere porties voer aangeboden. Dit kan de lust om te vreten bevorderen. Hiervoor is wel een geschikte voerinstallatie nodig. Water Om de zeug voldoende te laten vreten, is de beschikbaarheid van onbeperkt en kwalitatief goed water van groot belang. voor de varkenshouder in kwestie verrassend, dat ik hem een aantal aanknopingspunten kon bieden waarmee hij direct aan de slag kon. Dat is ook de grote kracht van deze analyses. Natuurlijk zijn er ook adviezen en aanknopingspunten die meer tijd vragen of waarvoor het zelfs nodig is de huisvesting aan te passen. De adviezen zijn echter nooit algemeen, maar onderbouwd met cijfers en toegesneden op uw bedrijf. Voor deze dienst rekenen we een vergoeding, maar de analyse is altijd in uw voordeel. Het kost bij de meeste bedrijven dan ook geen moeite om een vervolgafspraak te maken. Zo kunnen we ook direct checken of de uitgebrachte adviezen gebracht hebben wat wij ervan verwachten. Alfons Groot Koerkamp Reproductiebegeleider

3 t i p s L o c at i e i n B e e l d : L i e n d e n Twee jaar geleden bouwde Varkens K.I. Nederland de locatie Lienden (Gld.) helemaal om naar SPF-niveau. De stal werd leeggedraaid, waarna een volledige renovatie volgde. De herbevolking van het K.I.-station duurde ongeveer een jaar. Sinds een jaar draait Lienden dus op de maximale capaciteit van gemiddeld 160 beren. De aanwezige lijnen op het station: N-lijn, Z-lijn, B-lijn, Top Pie, Talent, Tempo en de Deense Duroc. Bedrijfsleider Henry te Grotenhuis is tevreden over het verloop van de dagelijkse gang van zaken. De gezondheid van de beren is uitstekend. Via bloedonderzoek wordt die gezondheid goed in de gaten gehouden. In ieder van de zes afdelingen worden iedere maand twee beren getapt. Het sperma van de SPF-beren, jaarlijks doses, gaat via het eigen laboratorium en het distributiecentrum in Vught naar alle delen van het land. Een deel van de productie gaat naar het buitenland. Nu het station op volle kracht draait, zijn er drie vaste mensen in dienst. Tijdens piekuren, vooral maandagochtend, krijgen zij hulp van studenten uit Utrecht en Wageningen. Goede conditie zeugen in inseminatiestal Zorg dat de zeugen in een goede conditie in de inseminatiestal komen. Zeugen die lekker in hun vel zitten worden snel en goed berig. Een goede conditie betekent dat de zeugen bij aankomst in de inseminatiestal minimaal mm spek hebben. Voorkom bedrijfsblindheid Waak voor bedrijfsblindheid: bespreek minstens één keer per jaar uw inseminatiestrategie met uw reproductiebegeleider. Maak gebruik van zijn expertise voor begeleiding op maat. Voer op koel moment Voer in de zomer bij (extreme) warmte niet op het heetst van de dag, maar kies de momenten waarop het in de inseminatiestal juist het minst warm is. Voorbeelden zijn twee keer s ochtends of één keer per dag het gehele rantsoen. Rustig behandelen Insemineert u een zeug niet in haar box, breng het dier dan na de inseminatie rustig terug naar haar box. Wacht hiermee tot het einde van de stareflex. Zorg voor gemakkelijke looplijnen op uw bedrijf. Gebruik degelijk hekwerk met goed werkende poortjes. Zorg dat de geïnsemineerde zeug alleen de gewenste kant op kan. Schone inseminatiestal Reinig de inseminatiestal na elke dekgroep. Pas een all in, all-out systeem toe. Zeker bij drie- en vierweekse productiesystemen is dit goed mogelijk. U verlaagt zo de infectiedruk en verbetert het klimaat. Beide helpen de berigheid op te wekken. Reinig ook de verlichting en de voerbakken. Laat pipet voldoende lang in zeug zitten Geef de zeug de tijd het sperma op te nemen. De opnamesnelheid verschilt per zeug. Sluit de pipet af met het dopje zodra de tube en het verlengslangetje leeg zijn. Laat de pipet nog even zitten. Haal de pipet eruit als de zeug het toestaat. Trek niet te hard en voorkom dat u sperma mee naar buiten trekt. Een pipet die te lang blijft zitten, kan leiden tot irritatie en ontsteking van de baarmoedermond. Overinsemineren Overinsemineer de zeug binnen 12 tot 24 uur na de eerste inseminatie. Overinseminatie mag alleen bij zeugen met een nog goede stareflex. Overinsemineren buiten deze periode kan leiden tot fertiliteitsproblemen.

4 r e p o r t a g e R o n S t u l t i ë n s b r a c h t a n t i b i o t i c a g e b r u i k f o r s t e r u g : W e r k c o n s e q u e n t o f b e g i n e r n i e t a a n Ron Stultiëns in Meijel (L.) slaagde er in om het antibioticagebruik op zijn bedrijf met 580 zeugen in vijf jaar met 75% te laten dalen. Zijn recept: SPF-gelten aanvoeren, adaptatie door gerichte vaccinatie en een uitstekende interne en externe biosecurity om de zeugen en biggen gezond houden. Bij Ron ging de knop om in 2006, na een grote PRRS-uitbraak op zijn vermeerderingsbedrijf. Het was een onhoudbare situatie. Er moest iets gebeuren. Stultiëns besefte dat de gezondheidsstatus van zijn bedrijf omhoog moest. Maar hoe? Het aanvoeren van gelten met een extra hoge gezondheid sprak hem aan, zeker na een bezoek aan een SPF-locatie in Frankrijk. Ron zag het echter niet zitten om via depop-repop de hele zeugenstapel in één keer te vervangen. Daar is wel flink over gerekend, maar het bleek financieel geen haalbare kaart. Het alternatief was het geleidelijk aanvoeren van SPF-gelten, maar dan moest er eerst nog wel het een ander gebeuren. Stultiëns stelde een veterinair team samen dat hem moest begeleiden om deze grote stap te maken. Uit een nulmeting bleek dat PRRS en griep voor de grootste problemen zorgden. Alle zeugen en biggen kregen daarna, met vier weken tussentijd, twee bedrijfsentingen. Ook de griepvaccinatie werd weer opgestart. Binnen twee maanden ging de gezondheid met sprongen vooruit. De GD voerde op het bedrijf een biosecurity-check uit. De externe biosecurity was goed, maar intern kon het beter. Rond dezelfde tijd verbleef Ron een aantal weken in het ziekenhuis. Hij keek rond en observeerde ook de kraamafdeling. Toen gingen mijn ogen open. De mens wordt geboren met weerstand en daar gaan we in een couveuseafdeling heel zorgvuldig mee om. Onze biggen worden zonder weerstand geboren en wij knoeien maar wat aan. De biosecurity-checks werden herhaald tot er een vrij optimale situatie was ontstaan en de aanvoer van SPF-zeugen kon beginnen.

5 Twaalf weken adaptie Stultiëns voert de gelten aan op een leeftijd van 22 weken, zodat ze minimaal twaalf weken kunnen adapteren. Hoe langer de adaptatie, hoe beter. Ik wil wel toe naar een aanvoerleeftijd van tien weken. De gelten krijgen in de eerste zes weken tweemaal een enting tegen Glässer, vlekziekte, PRRS en griep. Zo kunnen de gelten zich goed wapenen tegen de op het bedrijf aanwezige kiemen. De tweede periode van zes weken van de adaptatie krijgen de gelten volledige rust. Ron heeft geen quarantainestal. Een quarantainestal is bedoeld om het bedrijf tegen de nieuwkomers te beschermen. Dat is niet nodig bij SPF-gelten, al kom ik er op termijn waarschijnlijk niet onder uit. Na de twaalf weken adaptatie wordt de eerste berigheid opgewekt. In het verleden bracht Ron de beer naar de opfokstal, maar nu gaan de gelten naar de inseminatiestal. Dan kunnen wij er scherper op letten en het optimale inseminatiemoment nog beter benaderen. Samen met Varkens K.I. Nederland legde Ron de afgelopen maanden extra focus op de berigheid en de conditie van de gelten. Tien dagen voor de tweede berigheid gaan de gelten naar de inseminatiestal, waar ze hard worden geflushd met vijf tot zes kilo flushvoer per dag, twee kilo meer dan gebruikelijk was. Doel van de extra focus is het aantal levend geboren biggen (nu 12,1) met een big te verhogen. Het wachten is nu op de eerste worpen van deze 120 gelten. Het is al veelbelovend dat we de laatste vijf maanden bij de gelten geen terugkomers hadden. Gezondheid Door de aanvoer van SPF-gelten verbeterde de algemene gezondheid van de zeugen de afgelopen jaren sterk. Het leidde tot een verbetering van de resultaten in de eerste twee worpen. Door een scherpe interne biosecurity blijven de zeugen ook daarna gezond. Het aantal terugkomers is gemiddeld 3-4% en het gemiddelde afbigpercentage bijna 94%. De uitval van de zeugen is met bijna 2,5 % fors lager dan het Nederlandse gemiddelde. Dat is puur gezondheid want in het management is niet veel veranderd. Stultiëns gebruikt sinds twee jaar SPF-sperma, na een korte opleving van PRRS-problemen. Door te kiezen voor SPF-sperma hoeven we daar niet over na te denken. Daar kan het probleem niet meer zitten. Ook de PRRS-enting bij de biggen werd weer hervat. We zijn nu echter weer bezig deze enting gecontroleerd af te bouwen. De gezondheid van de zeugen werkt ook door bij de biggen, die buiten de ijzerinjectie geen standaardbehandeling meer krijgen. De uitval van de biggen van geboorte tot afleveren ligt op 7%, terwijl dat in het verleden ook 12% is geweest. Ron speent de biggen op 24 dagen op een gemiddeld speengewicht van 7,8 kilo. De 23 kilo aflevergewicht haalt hij met biggen van acht weken leeftijd. Door de gerichte gezondheidsaanpak daalde het antibioticagebruik tussen 2005 en 2009 met 75%. De antibioticakosten per zeug zijn nu jaarlijks 4. De totale dierenarts- en medicijnkosten op het bedrijf liggen al jaren rond 60 per zeug per jaar, al beginnen deze de laatste jaren wel te dalen. Dit is inclusief een PRRSvaccinatie die 1,50 per big kost. Je hebt drie jaar nodig om een bedrijf antibiotica-arm te maken. Dat kan niet in één jaar. Dan werkt het vliegwiel van de vaccinatie nog onvoldoende.

6 H e t h o e e n wa a r o m va n w i t v u i l e n Witvuilen als gevolg van een baarmoederontsteking is een bekend probleem bij zeugen. Belangrijkste oorzaak: gebrekkige hygiëne tijdens de berigheid en rond het werpen. De witte etterige uitvloeiing uit de schede is het gevolg van een baarmoederontsteking, bijna altijd veroorzaakt door bacteriën uit de directe omgeving van de zeug. Zij kunnen toeslaan bij een geopende baarmoedermond. Dit is vooral tijdens en vlak na het werpen en tijdens de berigheid. De oplossing van dit probleem dat ook wel wordt aangeduid met witvuilen, bestaat niet uit het op grote schaal inzetten van antibiotica, maar uit het wegnemen van de oorzaken. Rondom het werpen De baarmoedermond sluit rond het werpen meestal snel. Een dan ontstane infectie is pas zichtbaar tijdens de eerste berigheid na het spenen. Deze zeugen vloeien vaak langdurig en worden ziek. Ze vreten slecht, zijn sloom en hebben mogelijk koorts. Geïnfecteerde zeugen hebben meestal een moeizaam en langdurig werpproces en het regelmatig opvoelen verhoogt ook het risico van een ontsteking. Vlot afbiggen in een schone omgeving beperkt de kans op witvuilen aanzienlijk. Belangrijke aandachtspunten zijn: klimaat en temperatuur in de kraamstal, overgang van dracht- naar lactovoer, voerschema en watergift in de week voor werpen en de conditie van de zeugen bij werpen. Ook de bigvitaliteit speelt een rol. Zorg rond het insemineren voor maximale hygiëne. Problemen met witvuilen kunnen ook in het kraamhok ontstaan. Tijdens de berigheid Ontstaat de infectie tijdens de berigheid, dan is het witvuilen pas enkele dagen voor de volgende berigheid zichtbaar. Een uitgevoerde inseminatie leidt dan niet tot drachtigheid. Meestal beperkt de infectie zich tot de baarmoeder, waardoor de zeugen niet ziek worden. De ontsteking kan echter overslaan naar de blaas en de nieren, wat leidt tot zieke zeugen en afwijkende urine. De infectie ontstaat meestal tijdens het begin of aan het einde van de berigheid; periodes met minimale afweer in de baarmoeder. De hygiëne moet dan ook top zijn, zowel in de omgeving als bij de gebruikte materialen. Vergeet de hygiëne bij de eigen beer niet, wanneer deze zo nu en dan dekt. Het op het verkeerde moment insemineren (en dan vooral te laat), is een oorzaak van witvuilen die vaak over het hoofd wordt gezien.

7 B e l a n g r i j k e v e r a n d e r i n g e n o p V R S - k a a rt TOPIGS Nederland heeft haar Tempo 167 eindberen gedifferentieerd. Tempo groei 168 Vanaf 1 juni 2010 is het mogelijk Tempo vlees 166 om binnen de Tempo, Talent en Top Talent 127 Pie te kiezen voor een groei- of een Talent groei 128 vleestype. Ook blijft het mogelijk Talent vlees 126 sperma van een normale Tempo, Top Pie 177 Talent of Top Pie te bestellen. Top Pie groei 178 Afnemers van TOPIGS-sperma zijn Top Pie vlees 176 hierover door TOPIGS geïnformeerd. Door deze segmentatie zijn de VRS-codes voor het bestellen ook aangepast. De nieuwe codes zijn: Op de website van Varkens K.I. Nederland vindt u de codes van alle eindberen die K.I. ter beschikking heeft. Kijk op bij het onderdeel beren. N i e u w v e r vo e r Onlangs kregen enkele medewerkers van Varkens K.I. Nederland een nieuwe bedrijfsauto. Voortaan doorkruisen ze Nederland met mooie witte Citroën Nemo s. Deze bedrijfsauto is compact, maar biedt toch ruimte voor een europallet. De auto heeft een zuinige dieselmotor. Dat spaart niet alleen geld, maar ook het milieu. De medewerkers gebruiken de auto s voor transport tussen de verschillende locaties van Varkens K.I. Nederland en voor bedrijfsbezoeken. C u r s u s r e p r o d u c t i e - m a n ag e m e n t Een paar keer per jaar organiseert Varkens K.I. Nederland een cursus reproductiemanagement. Het is een goede mogelijkheid om uw kennis en de kennis van uw medewerkers op het gebied van reproductie op te frissen en aan te vullen. De cursus biedt volop handvaten om de reproductieresultaten op uw bedrijf verder te verbeteren. Tijdens deze eendaagse cursus is er aandacht voor de anatomie, de fysiologie en de hormoonhuishouding van de zeug. Daarnaast komen de inrichting van de inseminatiestal, het insemineren en de daarbij benodigde materialen aan de orde. De cursus kost 65 per persoon, inclusief lunch. Aanmelden kan via het secretariaat van Varkens K.I. Nederland (Telefoon: , info@varkenski.nl). Aan de hand van de aanmeldingen worden plaats en tijdstip van de cursus bepaald.

8 v r a a g h e t d e d e s k u n d i g e Clabbers Communicatie Waar op letten bij het inrichten van een nieuwe spermaontvangst? Antwoord van Ad van de Pas, reproductiebegeleider: De afleverplaats van het K.I -sperma mag niet in contact staan met de varkens en moet altijd goed bereikbaar zijn vanaf de vuile weg. Dat geldt ook voor de vakantieperiodes. Kies een locatie zo dicht mogelijk bij de openbare weg. De koerier moet de materialen kunnen afleveren in een box met een temperatuur van 17 graden. Deze temperatuur is belangrijk om de kwaliteit, de houdbaarheid en het bevruchtend vermogen te kunnen garanderen. De omvang van de klimaatbox moet zijn afgestemd op het te ontvangen aantal doses sperma. Bespreek met de reproductiebegeleider wat in uw situatie de beste plek is. Is de ontvangst buiten, kies dan in ieder geval voor een schaduwrijke plek, met voldoende luchtcirculatie. Staat de klimaatbox binnen, kies dan een zo fris mogelijke plek. En dat is zeker niet achter een raam met direct zonlicht. Voorzie de klimaatkast van een telefoonnummer dat de koerier kan bellen als dat nodig mocht zijn. Geef een wijziging van de afleverplaats tijdig door aan de koerier en Varkens K.I. Nederland. Wat is belangrijker, de intensiteit van de stareflex of de kleur van de vulva? Antwoord van Lei Timmermans, reproductiebegeleider: Voor de beoordeling van de kwaliteit van een stareflex is de intensiteit en de lengte van de stareflex het belangrijkst. Bij een intense stareflex blijft de zeug zeker vier tot tien minuten strak staan. Een intense stareflex gaat ook altijd gepaard met een duidelijk orenspel. De kleur van de vulva kan een hulpmiddel zijn bij de beoordeling van de berigheid, maar het zegt vaak alleen globaal iets over het moment van de stareflex. Een rode vulva wil vaak zeggen dat het nog te vroeg is. Heeft de vulva een bleke kleur, dan is dat een teken dat de stareflex al weer voorbij is. We zien echter regelmatig dat vulva s tijdens een stareflex binnen een paar minuten kunnen verkleuren. Het moment is dan dus van invloed. Dat maakt het beoordelen van de berigheid op basis van de kleur van de vulva extra moeilijk. Het is daarom geen goede graadmeter. Roermondstraat CP Deventer T F info@varkenski.nl Telefoonnummers Kantoor Deventer T (0570) Distributiecentrum Vught (regio zuidwest) T (0411) VRS: (0411) Distributiecentrum Helden (regio zuidoost) T (077) VRS: (077) Distributiecentrum Deventer (regio midden en noord) T (0570) VRS: (0570) v o o r v r u c h t b a a r r e s u lta at