Agrarische export blijft groeien

Transcriptie

1 Vooruitzicht Agrarische sector Agrarische export blijft groeien Export agrifood stijgt door, totale uitvoer krimpt % volume-ontwikkeling j.o.j. in eerste kwartaal 216 Binnenlandse vraag profiteert van groei koopkracht % volumegroei j.o.j. Melkprijs uit dal, maar 1% lager dan in 215 In per kilogram, exclusief BTW en toeslagen jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec Langjarig gemiddelde ING Economisch Bureau / juni 216

2 Agrarische sector Gemiddeld jaar met nieuwe uitdagingen De agrarische sector blijft een exportmotor. In het eerste kwartaal van 216 daalde de totale uitvoerwaarde met bijna 2%, die van agrifood producten steeg met ruim 5%. De prijsontwikkeling zal in de meeste sectoren in 216 gematigd of gemiddeld zijn. De melk en varkensvleesprijzen kennen inmiddels weer een stijgende tendens na de diepe dalen in het eerste halfjaar. In 216 groeit het productievolume in de agrarische sector - gedreven door zowel binnen als buitenlandse vraag - naar verwachting met circa 1%. De volumes te verwerken mest stijgen. Ook op middellange termijn blijft mestverwerking een uitdagend dossier. Betere vraag, gemiddelde prijzen en rendementen De matige prijsontwikkeling voor diverse agrarische sectoren in 215 zal dit jaar slechts deels verbeteren. In de glastuinbouw is het seizoen nog te pril om vast te stellen of het matige begin zich zal doorzetten. De pluimveehouderij zal vanuit een goed en de varkenshouderij vanuit een slecht 215 tenderen naar een gemiddeld prijsniveau dit jaar. De zuivelprijzen blijven teleurstellen, maar kunnen eind dit jaar naar een voldoende niveau stijgen. De akkerbouw heeft een prima seizoen 215/16 achter de rug. Over het amper begonnen nieuwe seizoen is nog weinig zinnigs te zeggen. Door koopkrachtverbeteringen is de binnenlandse vraag in 216 naar verwachting goed. Ook de exportvooruitzichten stemmen dankzij een gestaag stijgende vraag en een aanhoudend gunstige eurokoers optimistisch. De Britse exportmarkt zal het in 216 wat lastiger krijgen door de verzwakking van het Britse pond vanwege onzekerheid over een eventuele Brexit. De olie en gasprijzen blijven ondanks een recente opleving naar verwachting voorlopig nog op de huidige beneden het langjarig gemiddelde liggende niveaus en dat is vooral gunstig voor de glastuinbouw. Het omvormen van mestverwerking naar een kringlooplandbouw vormt een grote uitdaging voor de sector. Verduurzaming van mestgebruik en low maar vooral hightech verwerking tot duurzame producten biedt de sector echter op langere termijn ook kansen op nieuwe verdienmodellen. Lage euro/dollarkoers ook in 216 impuls export 1,6 1,5 1,4 1,3 1,2 1,1 1,,9, Bron: ING Economisch Bureau (incl. ramingen 216 Q2 t/m 217 Q1) Export groeit in eerste kwartaal, zuivel krimpt % ontwikkeling j.o.j. 2% 15% 1% 5% % -5% -1% -15% EUR/USD EUR/GBP (r.as) Q1 1,,95,9,85,8,75,7 Bron: CBS ING Economisch Bureau 2 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

3 Akkerbouw Sterk aardappel- en uienseizoen 215/16 Het productiejaar 215/216 kende bovengemiddeld hoge prijzen voor zowel consumptieaardappelen als uien. Er is dit jaar relatief laat geplant, wat gunstig kan uitpakken voor prijsvorming en rendementen. Het uitvoervolume van uien lag tot en met maart 7,5% hoger, van pootaardappelen 4% hoger en van consumptie en industrieaardappelen 1,5% lager dan het seizoen ervoor. De suikermarkt zal door de invoering van het quotum op volatieler worden. Bovengemiddeld seizoen aardappelen en uien Akkerbouwers die aardappelen en uien verbouwen, kennen in het seizoen 215/16 een prima prijsvorming. De prijzen in de periode september-maart waren voor aardappelen 3% en voor uien 65% hoger dan gemiddeld. Ten opzichte van vorig seizoen zijn de aardappelprijzen bijna het viervoudige en voor uien ruim het dubbele. De uien en aardappelen zijn dit jaar door de kou relatief laat geplant, wat gunstig kan uitpakken voor prijsvorming en rendementen. Het uitvoervolume van uien was tot en met maart zo n 7,5% hoger dan in dezelfde periode in het vorige seizoen. Aan het eind van het seizoen, in juni, zal er waarschijnlijk meer dan 1 miljard ton zijn uitgevoerd. De top 5 exportbestemmingen voor uien (Senegal, Brazilië, Ivoorkust, VK en Maleisië) zijn goed voor 5% van alle export. Het aantal afzetmarkten groeit nog altijd, zowel voor aardappelen als uien. Suiker past goed in het bouwplan van akkerbouwers en heeft een relatief hoog rendement. Door de invoering van het suikerquotum op zal de markt echter volatieler worden. Aardappelprijs 215/16 3% boven gemiddelde prijs in per 1 kg sep okt nov dec jan feb mar apr mei jun Gem.2/14 212/13 213/14 214/15 215/16 Bron: LEI en ING Economisch Bureau Uienprijs 215/16 6% boven gemiddelde prijs in per 1 kg. Akkerbouwareaal (geoogst, in ha) en brutoopbrengst (in 1 kg/ha) in 215 Snijmaïs ,6 Wintertarwe ,4 Consumptieaardappelen ,4 Suikerbieten ,3 Zetmeelaardappelen , Pootaardappelen ,2 Zomergerst ,5 Zaaiuien ,4* aug sep okt nov dec jan feb mar apr mei jun Gem.2/14 212/13 213/14 214/15 215/16 Bron: CBS; * na uitval 52,1 Bron: LEI en ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau 3 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

4 Groenten en fruit Stroef begin 216 voor groentetelers Na het wat betreft prijsvorming uitstekend verlopen 215 begint 216 stroef voor de telers van tomaten en komkommers. Voor paprika s is het beeld beter. Het hoge aanbod van vooral Spaanse tomaten zal voorlopig tot lage prijzen blijven leiden. De in de vorm van nieuw gesloten handelsovereenkomsten beoogde uitbreiding van exportmarkten werpt haar vruchten af. Matig begin 216 na prima 215 Het oogstjaar 216 is voor kwekers van tomaten en komkommers matig begonnen. De prijzen van paprika s zijn wel relatief goed van start gegaan. Voor tomaten zal het vanwege de kou in Spanje relatief langduriger aanbod vanuit het zuiden voorlopig een prijsdrukkend effect uitoefenen. Vorig jaar verliep de goede prijsvorming na 1 juli prima. Komkommers waren in de zomerperiode erg duur en dit is in het najaar zo gebleven. Tomaten zijn pas na de zomer duur geworden en gebleven. Of de matige prijzen tot nu toe een signaal zijn voor een stroef blijvend 216 is prematuur. In 215 hadden kwekers van glasgroenten een prima jaar, zowel qua prijsvorming, energiekostenontwikkeling en export. Ook de retailprijzen lieten een opwaartse tendens zien (zie figuur). Groenten en fruitprijzen in winkel in de lift index 215 = Bron: CBS Fruit Groenten Goede start 216 voor export groenten in 1. kg; % ontwikkeling j.o.j % +5% +21% +5% -27% Exportgroei voor groenten in eerste kwartaal Voor de export van groenten begon 216 prima. Uitgedrukt in volumes werden er in de eerste drie maanden bijna de helft meer paprika s, 17% meer komkommers en 5% meer tomaten uitgevoerd. De appelexport was in deze periode 3% lager, de perenexport 1% hoger. 215 (t/m week 17) 216 (t/m week 17) Bron: GroentenFruit Huis en ING Economisch Bureau ING Economisch Bureau 4 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

5 Intensieve veehouderij Gemiddeld 216 voor intensieve veehouderij Het principe van de varkenscyclus lijkt varkens en zeugenhouders een gemiddeld jaar op te leveren na de slechte rendementen vorig jaar. Het aanbod van biggen en varkens zal langzamerhand wat gaan afnemen, waardoor de situatie kan kantelen van een aanbod naar een vraaggestuurde markt. Ook pluimveehouders lijken - na een veelal uitstekend een gemiddeld jaar tegemoet te gaan. De aanhoudende stijging van de mondiale vraag naar dierlijke eiwitten zorgt voor een goed toekomstperspectief voor de exportgerichte intensieve veehouderij. De kip en het varken van morgen bieden veehouders kansen op betere rendementen. De omschakeling verloopt voor de ketenpartijen echter niet altijd even soepel. Hogere prijzen in 216 als gevolg varkenscyclus De rendementsverwachting voor 216 tendeert na een slecht 215 naar het langjarig gemiddelde. Het hoge Europese productievolume drukt weliswaar de prijzen, maar het stijgende prijsniveau van biggen wijst op dalende aantallen varkens op termijn: het principe van de varkenscyclus. Bovendien loopt de export naar landen buiten Europa op dankzij een weer stijgende tendens van de consumptie van varkensvlees, vooral in China. Mogelijk ontstaat er weer wat ruimte om te reserveren. Nu diverse verplichte investeringen achter de rug zijn, kunnen sommige varkenshouders weer investeren in rendementsverbetering. De ombouw naar het varken van morgen lijkt sneller te verlopen dan eerder verwacht. Pas als de vierkantsverwaarding van het varken verder doorzet, lopen de verdiensten voor de boer verder op. Gemiddelde prijzen, tot nu toe hogere rendementen Voor vleespluimvee geldt voor elke schakel in de keten dat de omschakeling naar de kip van morgen lastig verloopt. Er gaan minder dieren naar de slachterijen en er zijn meer vierkante meters nodig om in de vraag te voorzien, waardoor de kosten oplopen. Het hogere prijsniveau voor deze kippen is in principe goed voor ondernemers, zeker die met minder geavanceerde stallen. Legpluimveehouders hebben na een prima 215 (prijs 15% hoger dan gemiddeld) tot nu toe te maken met gemiddelde prijsniveaus. Dankzij de tot nu toe lagere (voer)kosten zijn de rendementen nog wel hoger dan in 215, zowel voor houders van leghennen als voor houders van vleeskuikens. 216 start goed voor pluimveehouders Gemiddeld maandsaldo* in / bedrijf in Q Bron: LEI en ING Economisch Bureau; * rendement (opbrengst minus kosten) voor gestandaardiseerde bedrijven, exclusief BTW 216 tot nu toe gemiddeld jaar voor eierprijzen Weekprijzen in /1 stuks excl. BTW, bruin gram Vleeskuikens Leghennen Vleesvarkens Bron: LEI en ING Economisch Bureau Zeugen gem. Q gem. Q1 215 gem. Q gem ING Economisch Bureau 5 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

6 Sierteelt Gematigde exportgroei De sierteeltsector is 216 met wisselende groeicijfers begonnen. De exportwaarde van snijbloemen nam tot en met april met bijna 1% toe, die van pot en tuinplanten herstelt zich na een zwak 215 met een groei van 3%. De geraamde exportontwikkeling van snijbloemen zwakt af van 5,5% in 215 naar 4% dit jaar. Bij potplanten volgt na de daling van de exportwaarde vorig jaar van 2% in 216 naar verwachting een herstel van +3%. Het herstel van de consumptieve bestedingen en de laag blijvende euro zorgen voor goede (internationale) afzetvooruitzichten. Boomkwekerijen profiteren van het aantrekken van de woningbouw. Lichte exportgroei in eerste kwartaal De exportwaarde van pot en tuinplanten steeg in de eerste vier maanden met 3%, die van bloemen steeg met bijna 1%. Boomkwekerijen presteren beter en profiteren van de aantrekkende woningbouw. In totaal werd in het eerste kwartaal voor 2,1 miljard uitgevoerd. De aanhoudend relatief lage gasprijsniveaus zijn gunstig voor het rendement van de kwekers. Energieprijzen zijn veelal vastgezet voor twee of drie jaar. Polen, België en Duitsland sterkste groeiers Uit de figuur blijkt dat er een samenhang is tussen de economische groei in de eurozone - het voornaamste afzetgebied van de Nederlandse sierteeltsector - en de uitvoerwaarde van vooral bloemen. Aangezien de groeivooruitzichten voor de eurozone in 216 (+1,3%) en 217 (+1,7%) positief zijn, betekent dat goede vooruitzichten voor de sierteeltsector. De uitvoerwaarde van snijbloemen groeit naar verwachting met circa 4%. Voor potplanten wordt een herstel van de exportwaarde met circa 3% verwacht. Polen, België en Duitsland waren in de eerste vier maanden de sterkste groeiers. De Britse exportmarkt krimpt sinds april vanwege de verzwakking van het Britse pond vanwege Brexit onzekerheid. De consumptiegroei blijft met een verwachte 2,7% echter op hetzelfde peil als in 215. De uitvoer naar Duitsland herstelt zich na een matige periode en groeide in april met 13%. Rusland blijft grote verliezen boeken en verloor in de eerste vier maanden één derde aan waarde. Een voorzichtig herstel van de Russische economie en de export ernaartoe wordt pas in de loop van 217 voorzien. Groei exportwaarde bloemen en planten in 216 % joj groei Snijbloemen BBP groei Eurozone (r.as) Bron: VGB en ING Economisch Bureau Vooral exportgroei in Polen, België en Duitsland % joj groei januari-april (aandeel tussen haakjes) TOTAAL Duitsland (31,2%) V.K. (16,%) Frankrijk (11,3%) Italië (4,6%) België (4,%) Zwitserland (3,4%) Polen (3,3%) Zweden (2,7%) Rusland (2,5%) Oostenrijk (2,5%) Bron: VGB en ING Economisch Bureau Potplanten -35% -25% -15% -5% 5% 15% ING Economisch Bureau 6 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

7 Zuivel Uitdagend jaar voor melkveehouders Voor 216 wordt vanaf het dieptepunt in mei/juni een geleidelijke stijging van de melkprijs voorzien tot 3 cent per kilo aan het einde van het jaar. Dit betekent een gemiddelde prijs die circa 12% onder het langjarig KWIN gemiddelde ligt en 1% onder het niveau van 215. In 217 wordt duidelijk wat de fosfaatwetgeving voor iedere melkveehouder gaat inhouden. Door gebruik te maken van de Kringloopwijzer kan het gros van de bedrijven op het huidige niveau blijven produceren. Prijsdruk neemt in 216 langzaam af Het eerste complete melkjaar sinds het vervallen van het quotum op heeft geleid tot een 2% hogere productie. De prijzen zijn over geheel 215 inclusief nabetalingen en toeslagen circa 2,5% onder het langjarige KWINgemiddelde ( 34,5) gebleven. Een groot deel van de melkveehouders heeft prijzen op KWIN-niveau weten te realiseren. Vooral leveranciers aan de kaasindustrie hebben her en der wat problemen gehad met liquiditeitsbeheer. Voor 216 is de verwachting dat de prijzen gemiddeld 1% onder die van 215 uitkomen. Na het dieptepunt dat in mei en juni bereikt zal worden, zal de prijs door een langzaam aantrekkende buitenlandse vraag geleidelijk oplopen naar 3. Inclusief toeslagen (circa 3) kan de gemiddelde prijs over bedragen: een matig niveau, waarbij een melkveebedrijf zonder aanvullende oorzaken echter niet in liquiditeitsproblemen zou mogen komen. Gevolgen fosfaatwetgeving kunnen beperkt blijven Als het voorgestelde fosfaatrechtensysteem kracht van wet krijgt, impliceert dit dat op elk bedrijf exact weet wat de fosfaatrechten zijn en of er moet worden ingekrompen of rechten bijgekocht moet worden. Een jaar later moeten aantallen dieren en rechten gelijk zijn. Boetes kunnen pas vanaf eind 218 worden opgelegd. Omdat de peildatum voor het aantal dieren is, zal er 4% (bij weinig knelgevallen en een vlot lopende rechtenhandel in 217) tot 8% krimp van de melkveestapel nodig zijn om binnen het fosfaatplafond te blijven. Voor het gros van de bedrijven kan door gebruik te maken van de Kringloopwijzer (bv. door efficiënter om te gaan met voer en/of jongvee) het oude productieniveau overeind blijven. Melkprijs 216 mogelijk 12% onder gemiddelde* in per kg excl. BTW; 3,7% vet en 3,35% eiwitgehalte Bron: LEI en ING Economisch Bureau; * KWIN-norm 34,5 (incl. toeslagen), maandprijzen zijn exclusief toeslagen Rendement eerste kwartaal 216 relatief laag gemiddeld rendement in per maand excl. BTW jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec Q Bron: LEI en ING Economisch Bureau Q1 214 Q1 215 Q1 216 ING Economisch Bureau 7 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216

8 Meer weten? Kijk op ing.nl/kennis en volg ons op Twitter Of neem contact op met: Henk van den Brink Cor Bruns Sectoreconoom Agrarisch Sectormanager Agrarisch Kees van Vliet Sectormanager Agrarisch Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist (en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uit oefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. Deze publicatie is louter informatief en mag niet worden beschouwd als advies. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 7 juni 216. ING Economisch Bureau 8 Vooruitzicht Agrarische sector / juni 216