HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO

Transcriptie

1 HOGE RAAD VOOR DE ZELFSTANDIGEN EN DE KMO N Osteopaten A 04 Brussel, MH/BL/LC A D V I E S over het VERZOEKSCHRIFT TOT BESCHERMING VAN DE TITEL VAN OSTEOPAAT ***

2 2 Door middel van zijn brief van 14 november 2007 die de Raad ontvangen heeft op 19 november, heeft de Directeur-generaal van het KMO-beleid van de FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie aan de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO een adviesvraag overgemaakt over een verzoekschrift tot bescherming van de beroepstitel van osteopaat. Het dossier van die adviesvraag werd aangevuld door de verzending op 29 november 2007 van de ontbrekende elementen en op die datum startte dus de raadplegingprocedure van de Hoge Raad, zoals voorzien in artikel 4, 3 van de kaderwet van 24 september 2006 betreffende het voeren van de beroepstitel van een dienstverlenend intellectueel beroep en het voeren van de beroepstitel van een ambachtelijk beroep (Hierna: KW). Na raadpleging van sectorcommissie nr Medische en paramedische beroepen samen met de commissie Vrije beroepen, brengt de Hoge Raad tijdens zijn algemene vergadering op 20 maart 2008 eenparig volgend advies uit. BEMERKING OVER DE PROCEDURE Zoals hij reeds verklaarde in zijn advies van 28 september 2007 over de verzoekschriften tot bescherming van de titel van interieurarchitect, is de Hoge Raad van mening dat wanneer ten gevolge van specifieke omstandigheden de adviesvragen rechtstreeks worden geformuleerd door de diensten van een administratie, deze adviesvragen, opdat ze geldig zouden worden ingediend, ten minste moeten vergezeld zijn van een formele overdracht van bevoegdheid door de bevoegde Minister. Dit is opnieuw niet gebeurd in het kader van deze lopende procedure en de Hoge Raad herinnert dan ook aan zijn statuut van adviesorgaan van de federale regering waarbij het vragen van advies aan de Raad wettelijk is georganiseerd. ALGEMENE BEMERKINGEN De Hoge Raad stelt vast dat er nergens rekening wordt gehouden met de wet van 29 april 1999 betreffende de niet-conventionele praktijken inzake de geneeskunde, de artsenijbereidkunde, de kinesitherapie, de verpleegkunde en de paramedische beroepen (de zogeheten wet Colla ). Weliswaar moet deze wet, die minstens stilzwijgend het beroep van onder andere osteopaat erkent, nog aangevuld worden met een reeks koninklijke uitvoeringsbesluiten waarvan sommige reeds genomen werden maar men kan die wet niet eenvoudigweg als onbestaand beschouwen. Die situatie leidt ertoe dat de osteopaten, waarvan de benaming erkend is, nog steeds niet beschikken over een gevestigde beroepsreglementering. De procedure van de KW voorziet enkel de bescherming van een titel. In dit specifieke geval is er dus een mogelijk conflict tussen deze twee wetgevingen. Het is dan ook de concrete uitvoering van de wet betreffende de niet-conventionele praktijken inzake de geneeskunde die oplossingen kan aanbrengen voor de betrokken beroepen waaronder de osteopaten. Maar dit opent een breder debat dat niet beperkt is tot het gebruik van de kaderwet betreffende de bescherming van titels.

3 3 In dezelfde gedachtegang deelt de Hoge Raad de mening van de Raad voor het Verbruik wanneer die stelt dat het opportuun is om, buiten de wettelijk voorziene adviezen ook de adviezen te vragen van de Minister(s) bevoegd voor volksgezondheid en sociale zaken. In dit dossier noopt het momenteel uitblijven van enige reactie van die twee departementen tot voorzichtigheid. Het bezwaar van een bevoegdheidsconflict zou nog kunnen opgeworpen worden. De kwestie van het exclusieve gebruik van de kaderwet Middenstand die enkel de titelbescherming regelt, kan tot problemen inzake adequaatheid leiden bij het nastreven van de doelstelling om bepaalde beroepen, met name deze uit de gezondheidssector, te beschermen. De Hoge Raad voegt hieraan toe dat hij objectief gezien geen rekening kan houden met de petitie die de verzoekers hebben georganiseerd bij patiënten die beweren dat zij tevreden zijn. Ten slotte moet vastgesteld worden dat alle officiële adviezen die werden uitgebracht radicaal negatief zijn (Orde der geneesheren, Raad voor het Verbruik). De bemerkingen van de erkende beroepsfederaties, met name de medische en paramedische, zijn ook negatief. Zelfs indien de Hoge Raad abstractie maakt van bepaalde protectionistische tendensen die hij ook bestrijdt, moet hij vaststellen dat het merendeel van de uitgebrachte kritieken gegrond zijn, wat wordt aangetoond in de specifieke bemerkingen hieronder. SPECIFIEKE BEMERKINGEN Representativiteit Artikel 2, vijfde streepje van de KW van 24 september 2006 bepaalt dat om geldig een verzoekschrift tot bescherming van een titel in te dienen de beroepsfederatie moet erkend zijn in toepassing van artikel 6 van de wetten betreffende de organisatie van de Middenstand, gecoördineerd op 28 mei Dit ongeacht elke andere vorm van erkenning. Het verzoekschrift werd ingediend door een recent opgerichte groepering (GNRPO) die zelf niet die erkenning geniet. Deze groepering groepeert zes verschillende beroepsverenigingen van osteopaten waarvan er slechts twee erkend zijn zoals bepaald in de KW en deel uitmaken van de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO en aldus beantwoorden aan de criteria inzake representativiteit opgelegd door de KW. Zelfs indien de twee erkende beroepsorganisaties die als representatief worden aanzien elk volstaan om een verzoekschrift in te dienen, heeft de Hoge Raad vragen bij deze werkwijze die weinig belang hecht aan de criteria inzake representativiteit die moeten gerespecteerd worden door de beroepsorganisaties die representatief beweren te zijn. Hij ziet daarin ook een risico voor de indiening van heel wat ongepaste verzoekschriften.

4 4 De Hoge Raad meent dat het de taak is van de Administratie erover te waken dat de criteria inzake representativiteit gerespecteerd worden. De representatieve interprofessionele federaties zijn niet belast met deze controle. Verder blijkt dat er andere (evenmin erkende) groeperingen bestaan die niet werden geraadpleegd wat een bijkomend risico inhoudt voor het opduiken van betwistingen. Peterschap Eén enkele interprofessionele organisatie die de vrije en intellectuele beroepen vertegenwoordigt, steunt krachtens artikel 3 van de kaderwet het verzoekschrift. Hoewel het om een aspect gaat dat eerder verband houdt met de werking van de kaderwet en dat de Hoge Raad van in het begin aan de kaak heeft gesteld, herhaalt hij dat het moeilijk is de interprofessionele federaties in feite te dwingen zich garant te stellen voor de opportuniteit van de bescherming van een titel of voor de indiening van een verzoekschrift want de procedure plaatst hen zo in een situatie waarin ze zowel rechter als partij zijn. Titel (artikel 1) De titel van het verzoekschrift beoogt de bescherming van de titel van osteopaat. Maar in hun motivering beogen de verzoekers bovendien de bescherming van de titel van osteopaat D.O. en osteopaat DO. Verder wordt noch in de motivering noch in de tekst van het verzoekschrift een definitie of enige uitleg bij die afkortingen gegeven. Het verzoekschrift preciseert al evenmin het onderscheid tussen die drie titels. De beoogde titel is gericht op bepaalde scholen of opleidingen (D.O. = doctor in osteopathy Angelsaksische benaming), wat tot verwarring dreigt te leiden met andere reeds beschermde benamingen (dokter). De uitleg die stelt dat de letters D en O zouden staan voor diploma of degree in de osteopatie is overbodig. Het zou een bijkomende reden zijn om ze niet te vermelden. Meer algemeen gesteld is het, wanneer het er om gaat een titel te beschermen, aangewezen zich te beperken tot heldere, duidelijke en precieze benamingen zonder toevoeging van allerlei bijvoegsels. Beschrijving van de activiteit (artikel 2) Zoals talrijke andere partijen in dit dossier, herinnert de Hoge Raad eraan dat de osteopaten momenteel geen gezondheidsberoep vormen dat onder het toepassingsgebied valt van het koninklijk besluit nr. 78 van 10 november 1967 betreffende de uitoefening van de gezondheidszorgberoepen. De omschrijving van de activiteit van osteopatie in het verzoekschrift mist precisie en staat op talrijke punten in directe contradictie met bepaalde praktijken en handelingen die tot het exclusieve domein van de geneeskunst behoren. Voorts is de inhoud van bepaalde aspecten van de omschrijving nergens uitdrukkelijk omschreven.

5 5 Verder zal het, gezien de huidige vereisten van de KW, gemakkelijker zijn de activiteiten van de osteopaten nauwkeuriger te beschrijven van zodra er een officiële opleiding wordt ingericht. Opleiding (artikel 4, 1) De Hoge Raad wijst erop dat artikel 4, 1, 2 de lid, in fine van de KW duidelijk bepaalt, zonder enige juridische interpretatiemarge, dat de opleiding moet kunnen verworven worden in door het Rijk, de gemeenschappen of de gewesten erkende of gesubsidieerde inrichtingen. De Raad voor het Verbruik en de betrokken administraties delen ook dat standpunt. De Hoge Raad stelt vast dat er nog niet overal specifiek onderwijs wordt georganiseerd (N/F) en dat er evenmin overal overeenstemmende diploma s worden uitgereikt. Er bestaan enkel zeer uiteenlopende en vaak buitenlandse privéopleidingen. Buiten het feit dat die opleidingen onmogelijk als officieel kunnen worden beschouwd, tenzij ze als dusdanig erkend worden door de bevoegde instanties, is het ook zo dat er geen enkele officiële controle wordt uitgeoefend op de cursussen en de leerstof en dit in tegenstelling tot andere medische of paramedische opleidingen die strikt worden gecontroleerd. De vereiste van voorkennis, die door het verzoekschrift niet wordt gepreciseerd en die uitsluitend door de verzoekers bepaald en gecontroleerd zal worden, is onwettelijk. Bovendien hoort het hen niet toe om op hun eentje te bepalen welke opleiding als geldig wordt erkend en om de criteria voor die geldigheid te bepalen. Zo is ook de opname in de tekst van elke nieuw opgerichte onderwijsinstelling die de toelatingscriteria van de GNRPO respecteert volstrekt onaanvaardbaar. Voorwaarde om lid te zijn van een federatie (artikel 4, 2) Die voorwaarde is eenvoudigweg ongrondwettelijk en druist in tegen de vrijheid van vereniging. Zij schendt niet enkel artikel 27 van de Belgische Grondwet maar ook artikel 11 van het Europese Verdrag van de Rechten van de Mens. Plichtenleer (Hoofdstuk IV) Hoewel in het verzoekschrift veel deontologische regels worden opgesomd, stelt de Hoge Raad vast dat een groot aantal ervan volkomen vaag zijn en dat bepaalde ervan niets te maken hebben met een plichtenleer in de ruime zin. Meerdere punten zijn zelfs strijdig met de regels die de geneeskunst regelen (voorbehouden handelingen). Bovendien beantwoordt het verzoekschrift niet aan artikel 4, 1, al. 3 en 4 van de KW die bepalen dat een verzoekschrift de basiselementen moet bevatten van de deontologische voorschriften en dat die voorschriften ten minste moeten betrekking hebben op: 1 de informatie en de bescherming van de verbruiker en 2 de onverenigbaarheden, teneinde de nodige onafhankelijkheid te waarborgen. Overgangsbepalingen (Hoofdstuk VI) De voorrang van de verworven rechten, vermeld in artikel 11 van het verzoekschrift, die automatisch, uitsluitend en enkel en alleen op basis van het lidmaatschap wordt voorbehouden aan de leden van de verzoekende beroepsorganisaties is onwettig.

6 6 Alinea 1 van artikel 12 van het verzoekschrift stelt dat zij die het vereiste diploma niet bezitten, de titel niet mogen dragen. Dit is zodanig evident dat het nutteloos is dit te herhalen. Alinea 2 van hetzelfde artikel 12 waarin voorzien wordt dat enkel de opleidingen die erkend worden door de verzoekers geldig zijn, kan niet van openbare orde zijn. Wat alinea 4 van dit artikel betreft, waarin voorzien wordt dat geval per geval de situatie wordt geëvalueerd volgens de gegevens die de aanvrager bezorgt, verwijst de Hoge Raad naar de analyse die de Raad voor het Verbruik maakte in punt 2.6 van zijn advies RV 392 van 25 oktober 2007 waarin hij stelt dat dit volkomen onmogelijk is en volledig tegengesteld aan de intrinsieke bedoeling van een overgangsregime. Verder missen die overgangsbepalingen elke duidelijkheid: een bepaalde periode sommige gevallen een aantal enzovoort. Met betrekking tot het voorrecht van de gelijkstelling met de titel op voorwaarde dat men lid wordt van de verzoekende beroepsgroepering, gelden tenslotte dezelfde bemerkingen als hierboven betreffende de grondwettelijke vrijheid van vereniging. BESLUIT De noodzaak om de titel van osteopaat te beschermen en de inhoud van de beroepsbeoefening van die praktijk te bepalen, wordt niet in vraag gesteld. Maar het blijkt in dit geval meer opportuun om deze reglementering van een beroep dat met gezondheid verband houdt, uit te werken in een breder en meer aangepast kader dan in enkel dat van de wetgevingen van de Middenstand. Tenslotte brengt de Hoge Raad voor de Zelfstandigen en de KMO een ongunstig advies uit over het verzoekschrift tot bescherming van de beroepstitel van osteopaat dat werd ingediend door de groepering, nationaal en representatief voor de professionele osteopaten (GNRPO) en verscheen in het Belgisch Staatsblad van , omdat hij meent dat er voldoende bezwaren zijn, zowel op vormelijk als inhoudelijk vlak, om het te verwerpen.