WORLDWIDE BROTHERHOOD

Transcriptie

1 Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD MEDITATIE 4: EEN VADER EN TWEE ZONEN LECTIO / LEZING: (LUCAS 15, 11 32) [11] Hij zei: Iemand had twee zonen. [12] De jongste zei tegen zijn vader: Vader, geef mij mijn deel van de erfenis. En hij verdeelde zijn vermogen onder hen. [13] Niet lang daarna vertrok de jongste zoon met al zijn bezit naar een ver land, waar hij het verkwistte in een losbandig leven. [14] Toen hij alles opgemaakt had, kwam er een zware hongersnood over dat land en ook hij begon gebrek te lijden. [15] Hij zwierf rond tot hij in dienst trad bij een van de inwoners van dat land; die stuurde hem het veld in om varkens te hoeden. [16] Graag had hij zijn honger gestild met het voer dat de varkens aten, maar niemand gaf hem wat. [17] Toen kwam hij tot zichzelf en zei: Zoveel dagloners van mijn vader hebben brood in overvloed, en ik verga hier van de honger! [18] Ik ga terug naar mijn vader. Ik zal hem zeggen: Vader, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u; [19] ik ben het niet meer waard om uw zoon te heten, behandel me als een van uw dagloners. [20] En hij ging terug naar zijn vader. Toen hij nog ver van huis was, zag zijn vader hem al en werd ontroerd; snel liep hij op hem toe, viel hem om de hals en kuste hem. [21] Vader, zei de zoon tegen hem, ik heb gezondigd tegen de hemel en tegen u; ik ben het niet meer waard om uw zoon te heten. [22] Maar de vader zei tegen zijn slaven: Haal vlug de mooiste kleren en trek ze hem aan, doe een ring aan zijn vinger en schoenen aan zijn voeten. [23] Haal het gemeste kalf en slacht het; laten we eten en feestvieren, [24] want mijn zoon hier was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden. En het feest begon. [25] Maar zijn oudste zoon was nog op het land. Toen hij naar huis kwam, hoorde hij muziek en dans. [26] Hij riep een van de knechten en vroeg wat er te doen was. [27] Die antwoordde: Uw broer is thuisgekomen en uw vader heeft het gemeste kalf geslacht, omdat hij hem gezond en wel terug heeft. [28] Toen werd hij kwaad en hij wilde niet binnenkomen. Daarop kwam zijn vader naar buiten en probeerde hem tot andere gedachten te brengen. [29] Maar hij gaf zijn vader ten antwoord: Ik dien u nu al zoveel jaren en nooit heb ik een gebod van u overtreden, maar mij hebt u nog nooit een bokje gegeven om met mijn vrienden feest te vieren. [30] Maar nu die zoon van u is thuisgekomen, die uw vermogen met hoeren heeft verbrast, hebt u voor hem het gemeste kalf geslacht. [31] Maar hij zei : Jongen, jij bent altijd bij me en alles wat ik heb is van jou. [32] We moeten feestvieren en blij zijn, want die broer van je was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden. MEDITATIO / UITLEG EN ACHTERGRONDEN BIJ DE TEKST 1. De vertelling is een van de vele parabels (gelijkenissen= overeenkomsten) die in het Nieuwe testament voorkomen. De voorliggende parabel is een van de meest bekende, die vele kunstenaars heeft geïnspireerd. Beroemd is natuurlijk het schilderij van Rembrandt: De Terugkeer van de Verloren Zoon (zie laatste pagina). In het Lucasevangelie komen we verschillende parabels tegen. Die parabels zijn bedoeld om de toehoorders op te roepen tot een andere manier van leven. Hij roept ze op om op een andere wijze naar de werkelijkheid te kijken. Zoals in alle parabels, gaat het ook in deze parabel om een overeenkomst tussen de situatie van de toehoorders en die van de verhaalpersonages. M.a.w.: Jezus wil Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 1

2 de toehoorders zich laten verplaatsen in de personages van de gelijkenis. Het verhaal van de vader met twee zonen is onderdeel van verschillende gelijkenissen in de hoofdstukken 15 en 16 van het Lucasevangelie. 2. Hoofdstuk 15 begint met de zin dat tollenaars en zondaars Jezus kwamen opzoeken om naar hem te luisteren. En vervolgens dat dit de farizeeën en schriftgeleerden niet beviel. Ze morden onder elkaar : Die man ontvangt zondaars en eet met hen. Daar reageert Jezus op met een drietal gelijkenissen. Die alle drie gaan om de zorg om wat verloren is. 3. De gelijkenis begint met het verzoek van de jongste zoon om zijn deel van het vermogen van de vader te ontvangen. De vader doet dat vervolgens ook. Dat was echter iets dat binnen het joodse volk hoogst ongebruikelijk was. Ofschoon niet onmogelijk volgens de joodse wet, werd het toch stellig afgeraden. (Vergelijk Sirach 33:20-24) Dit zegt iets over de vader! 4. Het gaat om drie personages (drie rollen ) : de vader, de jongste zoon, de oudste zoon. Het eerste deel van de gelijkenis gaat over de jongste zoon die bij zijn vader vandaan gaat, het middelste deel vooral over de vader die op de uitkijk staat en het laatste deel handelt over de oudste zoon centraal die gewoon thuis blijft. 5. De jongste zoon: heeft blijkbaar genoeg van het leven thuis en wil op eigen benen staan. Hij vraagt zijn deel van de erfenis waar hij recht op heeft. Dat was eigenlijk ongehoord en weinig respectvol naar de vader. Vervolgens verdeelt de vader zijn vermogen. Hij zal dat gedaan hebben overeenkomstig de gebruiken: twee derde deel voor de oudste zoon, een derde deel voor de jongste. De zoon vraagt dus ook niet meer dan waar hij recht op heeft! De zoon gaat naar een ver land, ver weg van zijn familie. Wie naar een ver land reist verlaat daarmee het eigen land, het land der levenden. De jongste zoon gaat zijn ondergang tegemoet, hij gaat verloren. Zijn weg is een doodlopende weg. De jongste zoon leidt een losbandig leven en verkwist zijn vermogen. Hij begint gebrek te lijden, vervalt in grote armoede. Kortom: hij is verloren.. Hij is niemand meer. Hij moet op de varkens (onreine dieren) gaan passen en zelfs die hebben het beter dan hij. Vanuit die situatie komt hij tot inkeer. Hij bedenkt dat de dagloners van zijn vader het materieel beter hebben. De bekering gaat dus a.h.w. via de maag! Het is dus niet de liefde voor zijn vader die hem doet terugkeren, maar het is puur eigenbelang. 6. De vader: die geeft zijn jongste zoon waar hij recht op heeft, zonder enige discussie, zonder preek, zonder te zeggen wat goed is of niet goed. Hij vertrouwt de jongste zoon zijn erfdeel toe en laat hem gewoon gaan. Wel beseffend dat het waarschijnlijk fout zou gaan. Maar hij gunt zijn zoon de vrijheid. God laat de mensen vrij en respecteert hun keuzes! Met alle risico s van dien. De vader geeft ook aan de oudste zoon zijn erfdeel. Het grootste deel, overeenkomstig zijn recht. Als de jongste zoon huiswaarts keert ziet de vader hem al van verre aankomen. Hij is vol medelijden en rent op hem af om hem te begroeten. Nog voordat de zoon iets kan zeggen wordt hij overweldigd door de oprechte liefde van zijn vader. Geen spoor van verwijt van zijn vader. Hij wacht ook niet af wat zijn zoon zal zeggen, zo blij is hij hem weer te zien. Hij omarmt hem en kust hem, vol ontferming. De zoon toont berouw en zegt dat hij niet waard is zijn zoon genoemd te worden. Voordat hij kan zeggen: handel met mij als een van uw dagloners, reageert de vader met: Haal vlug het mooiste gewaad en trek het hem aan, doe hem een ring aan zijn vinger en geef hem sandalen. (vs. 22) Hij geeft zijn zoon zijn waardigheid terug; hij neemt hem opnieuw aan als zijn geliefde zoon. Door hem het beste gewaad te geven maakt de vader duidelijk dat hij zijn zoon vergeeft en dat hij opnieuw mag beginnen. De ring krijgt Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 2

3 hij als symbool van het zoonschap een herbevestiging. En de sandalen zijn een teken van waardigheid en welstand, en ook van zijn nieuwe levenswandel. Het gemeste kalf (vs. 23) vormt een speciaal gebaar voor speciale gelegenheden: de terugkeer van de zoon ziet de vader als zo n belangrijke gebeurtenis dart je daarvoor het gemeste kalf slacht dat je apart zet voor bijzonder feestelijke gelegenheden. En er wordt uitbundig feestgevierd. De vergeving van de vader is dus royaal, hartelijk en volledig. Het oude is afgesloten en vergeten, er begint een nieuwe werkelijkheid. Deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is weer teruggevonden. (vs. 23) Er staat niet: teruggekomen, maar gevonden. 7. De rol van de oudste zoon is een geheel andere. Hij komt laat thuis van het werk en hoort muziek en vraagt zich af wat dat te betekenen heeft. Hij gaat niet meteen naar binnen om uit te zoeken wat er aan de hand is maar hij vraagt een knecht. Misschien tekenend voor zijn afstandelijke relatie met zijn vader. De oudste zoon is boos en wil niet binnenkomen. Hij wil zijn broer dus niet tegemoet treden; hij blijft hem afwijzen. De oudste zoon staat symbool voor wettisch ingestelde mensen zoals de farizeeërs en schriftgeleerden die trouw hun plichten vervullen en doen wat de wet voorschrijft maar die hun hart niet op de juiste plaats hebben. De vader treedt ook hem tegemoet. Ook hier ligt het initiatief bij de vader. Hij luistert naar zijn oudste zoon. Die zich ontkend voelt en zijn afkeer toont voor zijn broer. Hij erkent zijn broer niet meer; hij noemt hem die zoon van u. Zonder zijn broer te horen heeft hij zijn oordeel klaar: hij noemt hem een verachtelijke hoerenloper. Een detail dat niet in de tekst is terug te vinden! Maar het bevestigt zijn hartgrondige afkeer van zijn broer. Terwijl de oudste zoon zich als de modelzoon beschouwt en alles heeft gedaan wat hij moest doen. Ook dat wijst zijn vader niet af. In zijn reactie (vs. 31) toont hij ook zijn liefde voor zijn oudste zoon. 8. Het verhaal eindigt met een herhaling van vers 24: die broer van je was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is weer teruggevonden. Eén detail verschilt: in vers 24 zegt hij: mijn zoon hier was dood et cetera; in vers 32 staat: die broer van je. Waar zijn oudste zoon zegt: die zoon van u, zegt de vader: die broer van jou. Hij wil de relatie van beide broers herstellen. Hier eindigt het verhaal. We zijn nieuwsgierig hoe het verder ging, maar dat wordt niet meer verteld. Hoe het verdergaat is aan ons. 9. Hoofdstuk 15 begon met het verwijt van de farizeeën en schriftgeleerden dat Jezus met zondaars omging. En Jezus vertelt hen in drie gelijkenissen dat zijn missie is om te redden wat verloren dreigt te gaan. Jezus zegt niet dat de jongste zoon geen zondaar was. Maar als je tot inkeer komt en berouw toont, maak je deel uit van het koninkrijk. (vergelijk de verzen 7 en 10) In alle drie de gelijkenissen is echter geen sprake van maar afwachten tot de verlorene terugkeert. De herder zoekt actief naar het verloren schaap, de vrouw zoekt alles af tot ze de drachme heeft gevonden, de vader staat op de uitkijk. 10. De gelijkenis van de vader en de twee zonen kan worden gezien als een kernverhaal voor het christelijk geloof. Een kernverhaal over barmhartigheid: het verhaal van de barmhartige Vader. Drie hoofdpersonen: de jongste zoon, de oudste zoon en de vader. De jongste zoon: Hoe ver je ook bij God vandaan bent geraakt, je mag altijd terugkomen, want God houdt onvoorwaardelijk van je. De oudste zoon: hoewel dichtbij huis is hij toch ver van de vader. Maar ook hij wordt met Gods liefde omringt. ( Je bent altijd bij me en alles wat ik heb is van jou (vs. 31) De vader: zijn barmhartige liefde kent geen grenzen; een en al genadegave. Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 3

4 Aantekeningen: Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 4

5 CONTEMPLATIO / OVERWEGING Het verhaal van de vader en de twee zonen is een van de meest bekende verhalen uit het Nieuwe testament. Het heeft velen geïnspireerd, ook in uitingen van de kunst. Heel bekend is het schilderij van Rembrandt: De terugkeer van de verloren Zoon. Rembrandt heeft dit schilderij gemaakt tegen het einde van zijn leven; het verschilt ook duidelijk van een eerdere schets van de verloren zoon. De schrijver Henri Nouwen heeft een heel boek gewijd aan dit schilderij van De Terugkeer van de Verloren Zoon'. In deze bezinning concentreren we ons op een aantal aspecten uit dat boek. De titel van het boek luidt: Eindelijk Thuis. Het zien van het schilderij van Rembrandt bracht onmiddellijk iets in hem teweeg. Hijzelf schrijft: De tedere omhelzing van vader en zoon drukte alles uit waar ik op dat moment naar verlangde. (p.10) Voor Nouwen is het schilderij van Rembrandt een expressie van zíjn eigen thuiskomst! Het symboliseert het thuiskomen bij God. Ook al ben je nog zo verloren, het is de Vader God zelf die op je wacht en je in zijn armen sluit. Nouwen schrijft: In de omhelzing van een albeminnende Vader, die mij bij mijn naam roept en zegt: Jij bent mijn liefste zoon, een man naar mijn hart. (p. 23) Henri Nouwen beschrijft hoe hijzelf heeft ervaren, de jongste zoon te zijn, die als verloren zoon wilde terugkeren en omhelsd worden: Toen ik het tedere gebaar zag waarmee de vader de schouders van zijn jongste zoon aanraakte en hem aan zijn hart drukte, voelde ik heel diep dat ik die verloren zoon was. Ik wilde terugkeren en omhelsd worden, net zoals hij. (p. 27) Nouwen wijst ons op de handen van de vader: die zijn verschillend. De linkerhand is sterk en gespierd; er gaat kracht van uit. De rechterhand is verfijnd en drukt tederheid, zachtheid uit. De hand van de vader en de hand van de moeder: kracht en tederheid. De aanraking van de vader is zowel krachtig als teder: twee kanten van de barmhartigheid. Barmhartigheid is niet iets softs. Barmhartigheid beoefen je met zachtheid én met kracht. Barmhartigheid is affectief én effectief! Naast de identificatie met de jongste zoon schrijft Henri Nouwen dat hij eveneens de oudste zoon is en die even verloren loopt als de jongste zoon: in de oudste zoon ziet Nouwen terug, zijn jaloezie, zijn boosheid, zijn lichtgeraaktheid, zijn koppigheid en nukkigheid. Reflecterend over de oudste zoon: in de klacht van de oudste zoon zijn gehoorzaamheid en plichtsbetrachting een last geworden en dienstbaarheid slavenwerk.. Maar ook die oudste zoon wordt door de vader bemind. Uiteindelijk ziet Henri Nouwen zichzelf voor de opdracht gesteld als zijn roeping om vader te worden. Nouwen houdt ons een spiegel voor: Want ik ben de jongste zoon, ik ben ook de oudste zoon en ben op weg om de vader te worden. En voor jou (de lezer), die deze geestelijke reis met mij wil maken, hoop en bid ik dat ook jij in jezelf niet alleen de verloren kinderen van God zult ontdekken, maar ook de barmhartige moeder en vader die God is. De vertelling van de evangelist Lucas en de verbeelding van Rembrandt zijn een uitnodiging aan ons, te reflecteren op wie wij zijn, op wie ík ben of wie ik zou wíllen zijn. Maar het verhaal nodigt ons ook uit en misschien wel op de eerste plaats -, te reflecteren op wie God is. De parabel wil ons laten zien, hoe grenzeloos Gods barmhartige liefde is. Hij is vol ontferming en vergeving. Wat Rembrandt uitbeeldt in zijn schilderij is de goddelijke liefde, de goddelijke barmhartigheid. Die ons wordt geschonken: pure genade. De jongste zoon komt tot inkeer. Die inkeer is niet het gevolg van bezinning en gebed, van onderricht en meditatie! Nee, het is een gevolg van de fysieke ontberingen, de honger en de dorst én van een bestaan van minder dan een slaaf. Voor de vader maakt dat niet uit. De Vader ziet hem van verre komen en snelt op hem toe. De houding van de vader is niet die van passief wachten maar van actief waken. Hoe lang heeft hij wel niet op de uitkijk gestaan? Zijn geduld was eindeloos. Zijn vreugde is groot: hij neemt de verloren zoon onvoorwaardelijk aan. Er moet feest worden gevierd: want mijn zoon hier was dood en is weer levend geworden, hij was verloren en is teruggevonden. Komt de oudste zoon eveneens tot inkeer? We weten het niet. De evangelist laat het aan de lezer over. Wel zien we de actieve rol van de vader. Die wacht niet af tot zijn oudste zoon naar hem toekomt: de vader neemt het initiatief Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 5

6 en reikt hem zijn liefde aan. Blijft de oudste zoon in zijn wrok gevangen of luistert hij naar de vader en accepteert hij zijn liefde? Het is aan ons om het verhaal verder te vertellen. Door het vertellen van de parabel van de vader met twee zonen wil Jezus duidelijk maken dat de God over wie hij spreekt een God van liefde en mededogen is en niet een God van competitie en vergelding. In het schilderij van Rembrandt zien we het uitgebeeld: een en al liefde en mededogen. In plaats van een neutrale titel Een vader met twee zonen, mag de titel ook luiden: De Barmhartige Vader. Aantekeningen: Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 6

7 COLLATIO / DELEN Bespreek in kleine groepen de volgende vragen: Kijk aandachtig naar het schilderij. Wat valt jou op? Wat spreekt jou bijzonder aan? Wat betekent dit schilderij voor jou? De parabel kent drie hoofdpersonen: de jongste zoon, de oudste zoon en de vader. Stel: we beelden het verhaal uit in een bibliodrama. Welke rol zou jij op je nemen en waarom? Een indringender vraag is: welke rol zou het beste bij jou passen? Als jij een overweging zou moeten houden over deze parabel: wat zijn dan de (drie tot vijf) belangrijkste kernwoorden die je zou willen benadrukken? ORATIO / GEBED Sluit samen het gesprek af met een gebed: Song of mutual blessing. God to enfold you, Christ to uphold you, Spirit to keep you in heaven s sight; so may God grace you, heal and embrace you, lead you through darkness into the light. Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 7

8 CREATIO / CREATIEVE VERWERKINGSOPDRACHT De zoon komt thuis! De vader in het verhaal laat een kalf slachten voor het feestmaal. Welk gerecht zou in jouw land/cultuur niet mogen ontbreken op de tafel? Heeft dit gerecht ook een symbolisch betekenis, of is het gewoon lekker? Wat zijn de ingrediënten, en hoe wordt het bereid? Ga samen de keuken in, verdeel de taken, en maak een heerlijk feestmaal! Deel je recept met de hele groep (voeg foto s toe van het gerecht) op facebook.com/ambassadorswwb. OPERATIO / ACTIE Jullie hebben samen gekookt en een heerlijk feestgerecht bereid. Nodig anderen uit om mee te eten, of deel het uit aan anderen. Vertel je gasten over deze meditatie, over de Ambassadors WWB, en over je reis naar de Wereldjongerendagen. Deel je vreugde! Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 8

9 Rembrandt van Rijn Terugkeer van de Verloren Zoon Ambassadors of a WORLDWIDE BROTHERHOOD Meditation 4 9