Over die vader met zijn twee zoons die hem allebei even waren. En van wie die liefde er ondanks alles niets minder op is geworden.

Transcriptie

1 Hillegom De Hoeksteen 6 maart 2016 Maurits de Ridder Lucas 15:11-32 Gemeente van Christus Jezus, onze Heer, Wat kunnen twee kinderen uit hetzelfde gezin toch van elkaar verschillen. Zoals in het verhaal van Jezus dat we net hebben gelezen. Over die vader met zijn twee zoons die hem allebei even waren. En van wie die liefde er ondanks alles niets minder op is geworden. Ik zou deze gelijkenis dan ook eerlijk gezegd veel liever de gelijkenis van de liefdevolle en barmhartige vader willen noemen, dan de gelijkenis van de verloren zoon. Want is dat het niet waar die in de eerste plaats over gaat? Een vader had twee zoons. Van wie de oudste op ons overkomt als een heel serieuze en ijverige jongen. Iemand die het met zijn plichtsbesef en verantwoordelijkheidsgevoel goed doet, en ook veelbelovend voor later, als opvolger in het bedrijf van zijn vader. We zullen het straks verder over hem hebben. Maar we beginnen met de jongste zoon. Die zat blijkbaar heel anders in elkaar dan zijn broer. Zoals we net hebben gelezen, zag die het leven thuis niet langer zitten met zijn vader en wellicht ook zijn moeder en zijn broer. Wat hem betreft zou het leven een feest kunnen zijn, waar je uit haalt wat er in zit. Daarom trok hij er met zijn deel van de erfenis op uit, de wijde wereld in. Om ergens in een ver land met volle teugen van een ander soort leven in alle vrijheid te kunnen gaan genieten. Nou, we weten hoe het hem daar is vergaan. Toen hij zijn vermogen er doorheen gejaagd had, en hij honger begon de lijden, kwam hij uiteindelijk bij de varkens terecht. Een Joodse zoon die in een heidens land terechtkomt, als een soort lotgenoot van de varkens die tenminste nog hun peulen te vreten hebben. 1

2 Zoiets verzin je niet. Wat is die jongen daar in de bagger letterlijk en figuurlijk een eind van huis geraakt. Dieper had hij niet kunnen zinken. Maar nou net dáár is hij volgens Jezus tot inkeer gekomen. Dáár was het dat hij, vol heimwee natuurlijk, terugdacht aan zijn vader. En vooral aan de liefde en de goedheid van zijn vader. En ook daar zag hij in gedachten de dagloners van zijn vader voor zich. Knechten, vaak vreemdelingen die per dag werken werden betaald, om daarna meteen weer te verdwijnen. Maar zelfs die kregen van zijn vader altijd eten in overvloed. Want zo was zijn vader, ook voor vreemdelingen. Terwijl hijzelf, als eigen zoon, hier in dit té verre land, haast om kwam van de honger en van de ellende. Toen hij dat bedacht, besloot hij: ik wil terug, ik zal naar mijn vader gaan! En hij verzon wat hij, als hij tenminste nog bij zijn vader in de buurt mocht komen, wat hij tegen hem zou gaan zeggen. Hoe hij zijn schuld zou gaan bekennen. Hoe hij het voorstel zou doen om, mocht zijn vader hem onverhoopt als zoon hebben afgeschreven, desnoods maar als dagloner te komen werken. Hij had er alles wel voor over om tenminste maar weer thuis te kunnen zijn. Toen vertrok hij en ging hij op weg naar zijn vader. Die hem in de verte al zag aankomen. Die medelijden met hem kreeg, vertelt de Nieuwe Bijbel Vertaling. Dat is wel een beetje mager vertaald. In de oudere vertalingen stond dat die vader met ontferming werd bewogen. Het Griekse woordje dat daar voor staat, betekent zoiets als dat zijn maag ineenkromp, dat hij er letterlijk beroerd van werd om zijn zoon in die toestand terug te zien. Zoals dat in sommige verhalen over Jezus wordt verteld. Hoe het Jezus raakte als Hij de schare van mensen zag in hun narigheid, hun verdriet, hun ellende. Hoe Hij er kapot van kon zijn. Natuurlijk, omdat mensen Hem altijd zo geweldig aan het hart gaan. Zo was die vader geraakt door de aanblik van zijn verloren, maar teruggekeerde zoon. En hij rende op hem af, sloot hem in zijn armen en drukte hem aan zijn hart. Alsof hij alleen maar zo kon zeggen: Kom hier, mijn kind, je bent thuis! 2

3 Naar wat zijn zoon heeft bedacht aan excuses en schuldbelijdenis zal hij niet hebben geluisterd. En ook niet dat voorstel van een baantje als dagloner en zo, dat zal wel langs hem heen zijn gegaan. Die vader was alleen maar door het dolle heen van blijdschap. Hij had immers zijn kind weer terug! Voor hem alle reden om hem het beste kleed over de schouders te hangen. Alsof zijn teruggekeerde zoon opeens een koning was geworden. En hij gaf hem een ring aan zijn vinger, als teken van volmacht, van waardigheid. En gaf hem schoenen aan zijn voeten als teken van vrijheid: hij was nu immers echt een vrij mens en geen slaaf. En er kwam een groot feest: het gemeste kalf werd geslacht. "Want deze zoon van mij was dood en is weer tot leven gekomen, hij was verloren en is weer terug gevonden Wat een feest is dat geworden, wat een blijdschap, voor die vader en natuurlijk voor de hele familie. Grote vreugde voor iedereen! Nou ja, behalve dan voor die ene, waar we het in het begin al even over hadden. De broer, die keurige oudste zoon. Die zo trouw thuis gebleven was. We hadden hem bijna vergeten. Maar die was er natuurlijk ook nog. Hij was helemaal niet weg geweest. Hij was altijd braaf op zijn post gebleven om met grote ijver zijn plicht te doen. Tot hij opeens het feestelijke geluid van muziek en dansen hoorde. "Dat is vanwege uw broer die weer is thuisgekomen. Uw vader heeft het gemeste kalf geslacht omdat hij hem gezond en wel heeft teruggekregen", had één van de knechts tegen hem gezegd. Je zou toch mogen verwachten dat we hier bij het happy-end van het verhaal terecht zijn gekomen. Dat ook die broer een gat in de lucht zou springen van blijdschap. Maar niets is minder waar. Volgens Jezus werd hij juist woedend toen hij hoorde wat er aan de hand was en hij wilde niet naar binnen om zijn teruggekeerde broer te ontmoeten en om feest te vieren. En toen zijn vader naar buiten kwam om te proberen hem toch over te halen, gooide hij het eruit: "Al jarenlang werk ik voor u en nooit ben ik u ongehoorzaam geweest als u mij iets opdroeg. En wat hebt u mij gegeven? Nog geen geitenbokje om eens feest te vieren met mijn vrienden". Maar nu die zoon van u is thuisgekomen, die uw vermogen heeft verkwanseld aan de hoeren.." 3

4 Of dat laatste ook waar is geweest, dat laten we maar aan de fantasie of misschien ook wel de jaloezie van die oudste broer over. Maar dat eerste, wat moet dat afschuwelijk hebben geklonken in de oren van die vader. Als iemand zo over zijn broer kan praten alsof die zijn broer niet meer is, maar een vreemde voor hem is geworden: "die zoon van u..." En alsof hij zichzelf al die jaren niet als een zoon van zijn eigen vader heeft gezien en nog steeds niet ziet, maar als een soort slaaf, een knecht die er alleen maar was om zijn plicht te doen en meer niet. Zo had die vader in dit verhaal dus eigenlijk twee verloren zonen. Allebei hebben ze verloren rondgelopen. De jongste door er vandoor te gaan. En nu die eindelijk thuis kwam, was het de oudste die zich niet als een zoon gedroeg. Maar de liefde en de barmhartigheid van de vader is er ondanks alles toch niet minder op geworden. Voor hen allebei, de jongste net zo goed als de oudste en de oudste net zo goed als de jongste. Ik zie hem al staan bij de ingang van zijn huis, nu vanwege zijn tweede verloren zoon: wees toch blij, want daarvoor leef je. Daarvoor ben je immers een kind van me en een broer van je broer. Kom toch mee naar binnen om te delen in het feestmaal! Tot zo ver de gelijkenis die Jezus vertelde over de liefdevolle en barmhartige vader. Is het niet een prachtig verhaal? Al zal het onder de toehoorders ook mensen flink geërgerd hebben. Zoals de schriftgeleerden en de farizeeën, die er al eerder over mopperden dat Jezus zich inliet met wat zij zondaars noemden en dat Hij zelfs met dat soort mensen aan tafel ging. Dat Hij verkondigde en uitstraalde dat de liefde en de barmhartigheid van God niet alleen voor hén was, maar voor iedereen. Dus ook voor de mensen die om welke reden dan ook buiten de boot waren gevallen en door hen minachtend met de nek werden aangekeken. Dat vonden ze ongepast. Dat bedierf hun eetlust. Net als de oudste zoon uit de gelijkenis moesten ze van de vreugde die Jezus aan alle mensen wilde brengen, niet zo veel hebben. Als het zo moest, dan hoefde het voor hen niet meer. 4

5 Om even op de gelijkenis terug te komen, ook voor die criticasters van Jezus, die farizeeërs en schriftgeleerden, komt bij wijze van spreken de vader in dit verhaal naar buiten, verbaasd over hun gemopper. Jullie zijn toch ook mijn zonen, Ik ben toch jullie vader. Niet alleen maar jullie Heer en Meester die jullie opdrachten geeft, zoals je dat met slaven en knechten doet. Jullie gaan me toch niet vertellen dat jullie altijd alleen maar uit plichtsbesef voor mij hebben gewerkt? Het is toch niet zo dat jullie van mijn liefde, ook mijn liefde voor jullie, nooit iets hebben begrepen? Jullie zijn nota bene bij mij kinderen aan huis. Alles wat van mij is, dat is ook van jullie. En de mensen waarmee ik aan tafel ga, mensen die bij wijze van spreken als teruggekeerde kinderen zijn thuisgekomen, het zijn geen vreemden van mij en ook niet van jullie. Het zijn jullie zusters en broeders die thuisgekomen zijn in het vaderhuis. Gemeente, of die farizeeërs en schriftgeleerden dit van Jezus hebben willen begrijpen, is maar zeer de vraag. Maar nu wij. Gemeente van Christus hier in Hillegom. Hoe staan wij, vandaag, nou in dit verhaal? Van wie hebben wij nog het meeste weg? Van de jongste of van de oudste zoon? Durven wij, net als die jongste zoon, hoe ons leven ook in elkaar zit en waar we ook terecht gekomen zijn, uiteindelijk, ondanks alles te geloven in de goedheid en de barmhartigheid en vooral de onuitwisbare liefde van de Vader? Durven wij een voorbeeld te nemen aan het vertrouwen van de jongste zoon en eventueel zijn voorbeeld te volgen door bij wijze van spreken net als hij terug, op weg naar de vader te gaan? Of hebben we meer weg van zijn grote broer. Die keurige, plichtsgetrouwe en onberispelijke knecht van zijn vader. Die die er helaas niet zo veel van lijkt te snappen hoe het voelt om een ontheemd en verdwaald mens te zijn. Die niet zo veel begreep van de vreugde van de vader om de thuiskomst van zijn jongere broer. Die helemaal niet leek te begrijpen wat liefde is, vooral niet de liefde van de vader en de liefde voor een broer. 5

6 Kunnen wij, als christelijke kerkmensen, ons er trouwens wél op verheugen dat Gods liefde niet alleen maar naar ons uit gaat, maar ook naar anderen? Ook naar mensen die om welke reden dan ook buiten de boot zijn gevallen? Ook naar mensen waar wij misschien onze neus voor optrekken omdat ze ons niet welgevallig zijn? Kunnen wij blij zijn met de gedachte dat Gods vaderliefde ook uitgaat naar de miljoenen vluchtelingen en armen en andere verschoppelingen in onze wereld die wij vaak geneigd zijn eerder als een groot probleem te zien dan als hulpbehoevende medemensen die wellicht snakken naar onze barmhartigheid en naastenliefde? Beste zusters en broeders in Christus, op wie lijken wij eigenlijk nog het meest? Op de jongste of de oudste zoon van de vader? Of lijken we af en toe wel op allebei. Dat zou zo maar kunnen. Dat we eerlijk gezegd van allebei iets weg hebben. Maar het verhaal over de liefdevolle en barmhartige Vader van Jezus is in elk geval voor ons allemaal en voor altijd. De deur staat voor ons allemaal open. En de uitnodiging voor het feest klinkt nog steeds, ook vandaag, voor alle mensen. En die zal blijven klinken, tot op de grote dag waarop we met alle mensen in liefde en vrede met elkaar aan tafel zitten: alle jongste en de oudste zonen en dochters, de farizeeërs en de tollenaars, de Joden en de Palestijnen, de rijken en de verschoppelingen, zeg maar Jan Rap en zijn maat. Dan is eindelijk het feest compleet. Grote vreugde in het huis van de Vader. Dan zijn we immers allemaal eindelijk thuis. Amen. 6