KIEZEN, EEN KRIEM? HOE HELPEN WE JONGEREN DE GOEDE KEUZE MAKEN ANNETTE VERHOEF

Transcriptie

1 KIEZEN, EEN KRIEM? HOE HELPEN WE JONGEREN DE GOEDE KEUZE MAKEN ANNETTE VERHOEF

2 JEUGDWERKLOOSHEID NEEMT TOE DOOR VERKEERDE STUDIEKEUZE VOLKSKRANT OKTOBER 2013

3 Over wie hebben we het eigenlijk?

4

5 KENGETALLEN LEERLINGEN MBO IN FRIESLAND Cijfers afkomstig van IB Groep Aantal deelnemers Jaar Friesland Onbekend Totaal NL 2008: : : : :

6

7

8 Ontwikkelingen

9

10 de evolutie van de informatie economie

11 ISATIE

12

13 Mismatch op de arbeidsmarkt

14 UITPUTTING van natuurlijke bronnen

15 van het bedrijfsleven

16 TYPERING VAN DE HUIDIGE GENERATIE

17 In 2020 stroomt de eerste netwerk-generatie de hiërarchische werkvloer op

18 Jongere van nu wil wel delen maar geen offers brengen

19 Van beroepskeuze naar beroepsdwang

20 in 2020 wordt internet gezien als primaire levensbehoefte

21 het internet raakt zo vervuild dat het als informatiebron irrelevant wordt

22 online reputatie is belangrijker dan online stelling 6 zichtbaarheid

23 de war on talent is op zijn hoogtepunt in 2020

24 in 2020 is het een statussymbool om meerdere werkgevers te hebben

25 Deze generatie zit aan het bureau van de baas

26 Ze kiest eerst een plek om te leven, daarna volgt de baan stelling 10

27 bedrijven moeten brandschoon zijn

28 werk moet leuk zijn

29 DE JONGERE VAN NU IN EEN NOTENDOP Gericht op respect, status, succes en zelfvertrouwen [Maslow niveau 4 - waardering] Netwerken: wil zoveel mogelijk samen doen. Kennis, informatie en ervaring uit netwerken Mixcultuur: niet alleen cultureel divers ook stijlmix binnen culturen Authenticiteit simpel en natuurlijk Gaat uit van zijn eigen persoonlijke wensen en verlangens Verbinding is voorwaarde Inspiratie, pragmatisme en transparantie Stroomjunkies op zoek naar schone alternatieven Groot vertrouwen in technologische ontwikkelingen Heeft in 2020 de werkgever voor het uitkiezen Grazers en vinders, geen weters en onthouders.

30 JONGEREN TRENDS 2013/2014

31

32 HOE KIEZEN JONGEREN?

33 WAT BEPAALT SUCCESVOLLE LEERLOOPBAAN? Talenten, vaardigheden en motivaties van jongeren en hun sociale omgeving. Vroegtijdige uitval Switchgedrag Niet benutten van talenten Uit onderzoek 36% van de jongeren die gestopt is met hun opleiding dit heeft gedaan vanwege een foute keuze: 27% vanwege de wens om een andere opleiding te gaan volgen 9% vanwege een teleurstelling (het niet voldoen van de opleiding aan de verwachtingen).

34 WAT DOEN WE AL? Adequate studie- en beroepskeuzebegeleiding [LOB] Veel aandacht en activiteiten LOB in vmbo en mbo Wel beleidsintenties, nog te weinig concrete resultaten.

35 WAT WILLEN WE VAN ZE WETEN? Wat zijn hun motieven bij het maken van een keuze? Wie spelen hierbij een rol? Is er een duidelijk doorslaggevend keuzemoment te onderscheiden en is de timing van dit moment goed? Hebben jongeren een goed beeld van de keuzemogelijkheden en de gevolgen van hun keuze? Wat helpt jongeren wel en niet bij het maken van een keuze?

36 ONDERZOEK Interviews met jongeren Desk research Recente publicaties Panels met jongeren, ouders, decanen en docenten

37 ONDERSCHEIDENDE GROEPEN 1 De zeker-weters Er is een groep jongeren die duidelijk weet wat ze willen. Sommige jongeren hebben al heel vroeg een keuze gemaakt en zijn hier zeker van. Deze jongeren vinden alle inspanningen in het kader van keuzebegeleiding langdradig en overbodig. 1. Keuze vanuit een bepaalde bekende achtergrond familiebedrijf, ervaring, trots Mijn ouders hebben een hoveniersbedrijf. Ik help hen van kleins af aan al mee. Voor het maken van mijn keuze heb ik niet naar andere opleidingen gekeken. 2. Keuze op basis van een (romantisch) ideaal. Een realistisch beeld van het beroep lijkt in veel gevallen te ontbreken. Tevens sluit het gewenste beroep lang niet in alle gevallen aan bij hun capaciteiten.

38 ONDERSCHEIDENDE GROEPEN 2 De wegstrepers Een andere groep jongeren maakt een negatieve selectie op basis van wat zij denken dat zij niet willen. Veel van de oordelen komen voort uit vooroordelen en onwetendheid. Negatieve associaties Wanneer je Zorg & Welzijn kiest moet je alleen maar bejaarden wassen of op kinderen passen. In de sector Techniek krijg je vieze handen en het is alleen voor jongens. Economie is de hele dag op kantoor achter een computer zitten en administratief werk doen. Saai! Soms worden keuzes gemaakt als gevolg van het niet kunnen kiezen van vakken of niveau (vanwege onvoldoende resultaten), dan wel het niet leuk of goed vinden van vakken en/of de docent.

39 ONDERSCHEIDENDE GROEPEN 3 De twijfelaars Een deel van de jongeren heeft een aantal verschillende alternatieven voor ogen (in de meeste gevallen twee of drie mogelijkheden). Deze jongeren twijfelen dus nog. bezoeken van open dagen praten met hun ouders gerichte stages

40 ONDERSCHEIDENDE GROEPEN 4 De (nog) niet weters Een (klein) deel van de jongeren heeft geen idee wat ze willen. Ze lijken namelijk in het algemeen ook niet erg gemotiveerd om erachter te komen wat ze wel willen. kiezen voor een breed vakkenpakket doorstromen naar havo. Uitstellen van beroepskeuze Deze categorie jongeren heeft er in het algemeen vertrouwen in dat ze er in de loop van de tijd achter gaan komen wat ze willen.

41 ER IS GEEN EENDUIDIG BELANGRIJK KEUZEMOMENT KEUZE MOMENT

42 BASISSCHOOL Basisschool Matige voorlichting Wel uitleg niveau Geen idee van gevolgen voor toekomst of beroep Middelen: open dag Belangrijk: ontvangst, sfeer, uitstraling gebouw, dichtbij Grote groep maakt negatieve keuze.

43 VMBO Vmbo 1 e leerjaar weinig aandacht voor studie- en beroepskeuze TL-ers hebben vager beeld van beroepswereld, dan BB-, KB-ers 2 e leerjaar PSO Reacties van leerlingen passen bij typering groepen PSO is buitenkant Relatie PSO en studie- en beroepskeuze niet altijd duidelijk

44 VMBO Vmbo 3 e leerjaar sectorkeuze [niet altijd] Carroussel Open dagen 4 e jaar Orientatie op MBO moet nog verder vorm krijgen Beroepenmarkt, internet, open dag Inhoudelijk nog geen goed beeld van mbo, opleiding en beroepsmogelijkheden Oppervlakkig voorlichtingsmateriaal Te wervend

45 ALGEMENE OPMERKINGEN Jongeren worden op alle scholen begeleid bij hun studie- en beroepskeuze Samenhang in beleid en uitvoering kan nog beter Invulling sterk afhankelijk van inzet decaan, mentor of docent Jongeren die weten wat ze willen, worden beter begeleid Toch zijn jongeren over het algemeen redelijk tevreden over begeleiding

46 SUGGESTIES VAN JONGEREN WAT HELPT MIJ KIEZEN? Meer laten zien en ervaren stages Reflectie Projecten in de praktijk of samen met MBO Eerder beginnen met begeleiding Meer tijd en aandacht Beroepen, beroepen, beroepen Gastlessen Beroepen-event Meeloopdagen op het MBO

47 WAAROM KIEZEN VOOR MBO?

48

49

50 KLEIN UITSTAPJE

51 Het hersenonderdeel dat ons aanstuurt bij het maken van weloverwogen keuzes is bij jongeren nog niet uitontwikkeld. Risicovolle en impulsieve beslissingen nemen hoort bij het puberbrein. Recent onderzoek nuanceert

52 BREIN IS NIET SCHULDIG

53 FOUTE INFORMATIE

54 RUIS Misleidende informatie? Kan het brein zich bepaalde factoren die van invloed zijn op de keuze niet goed herinneren? Foute beslissingen door ruis in de informatie die het brein binnenkomt.

55 WAT KUNNEN WE DOEN? Kiezen is en blijft ingewikkeld Helpen kiezen als rode draad in hele leerloopbaan, niet alleen op en rond keuzemomenten Voeren van dialoog Oprechte persoonlijke interesse Begrip, geduld, aandacht, wederzijds vertrouwen Arbeidsidentiteit ontwikkelen Wat betekent werk in mijn leven? Wat wil ik via mijn werk betekenen voor anderen? In welk werk kan ik mijn capaciteiten en ambities ontplooien? Weten wie je bent en wat je kunt, bevordert de leermotivatie

56 EN WAT NOG MEER Starten op de basisschool vmbo mbo - hbo Doorlopende leerloopbaanbegeleiding Competente begeleiders Met faciliteiten Kennis van en ervaring met beroepspraktijk Docentenstages Aandacht voor de sociale omgeving Ouders spelen ook bij (toekomstige) MBO-er een belangrijke rol Interessante bron netwerk, beroep Volgen van leerlingen warme overdracht Wat heeft geholpen om ze de juiste keuze te laten maken? Ambassadeurs

57 EN Beter en eerlijk beeld creëren van de beroepspraktijk Inhoud Voor en nadelen Werkomgeving Carrièremogelijkheden Salaris Netwerk van de jongere zelf inzetten Duidelijk en eerlijk voorlichtingsmateriaal Helder overzicht De leerling centraal in de communicatie: antwoorden geven op vragen van jongeren. Realistisch Aantrekkelijk Niet-wervend

58 EN Vertellen en ervaren Beroepenfilms met inhoud Stages Bedrijfsbezoeken Meeloopdagen Projecten Gastlessen door ondernemers en beroepsbeoefenaren Interviewopdrachten

59 INITIATIEVEN VAN FRIES MBO

60 BRONNEN Onderzoeken Verhoef & Co in opdracht van Stichting Platforms VMBO ( ) Onderzoeken Nordwin College ( ) AOC Raad T. Luken ROA CBS RWI M. Kuijpers e.a. Van Beekveld & Terpstra Motivaction Generatie Z Youngworks

61 Annette Verhoef T M