Dier in Wetenschap en Maatschappij

Transcriptie

1

2

3 Dier in Wetenschap en Maatschappij

4 Sex ratio (geslachtsverhouding) Proportie mannen/vrouwen binnen een groep 100% mannen 50% mannen/vrouwen 0 = 100% vrouwen

5 Darwin, Fisher (1930)

6

7

8

9 Afwijkende sekse ratio bij nakomelingen

10 De duif legt altijd eerst een mannelijke ei, dan een vrouwelijke Aristotle ca. 350 BC

11 Darwin The whole problem is so intricate that it is safer to leave its solution for the future. Darwin, C. (1871), The Descent of Man, and Selection in Relation to Sex.

12 Waarom zijn er afwijkingen in de sekse ratio? Evolutionaire verklaring: Kans op voortplanting kan verschillen tussen mannen en vrouwen. Moeder voordeel door het geslacht met de hogere kans op voortplanting te produceren. Moeders passen de sekse ratio van hun nakomelingen aan om hun eigen fitness te verhogen. Trivers & Willard 1973

13 Voorbeeld Edelhert (Cervus elaphus) CLUTTON-BROCK et al 1986

14 Voorbeeld Edelhert (Cervus elaphus) Moeder in goede conditie/ hoge dominantie status

15 Voorbeeld Edelhert (Cervus elaphus) Moeder in goede conditie/ hoge dominantie status Investering in een zoon

16 Voorbeeld Edelhert (Cervus elaphus) Moeder in goede conditie/ hoge dominantie status Moeder in slechte conditie/ lage dominantie status Investering in een zoon Investering in een dochter

17 Sekse ratio en maternale conditie Kleine mantelmeeuw (Larus fuscus) Andreas Trepte, Eieren geraapt +/- extra voer moeders met minder voer en slechtere conditie produceren meer vrouwelijke nakomelingen Nager et al 1999

18

19 Sekse ratio mens Cameron & Dalerum 2008

20 Miljardairs hebben meer zonen! Cameron & Dalerum 2008

21 Baby naar keuze?

22 Geslachtschromosomen XY XX Y X X

23 Geslachtschromosomen XY XX ZZ ZW Y Z X X Z Z W

24 Reproductie vrouwelijke vogel Snelle groei follikel (depositie eigeel) Meiosis/ geslachtsbepaling F1 F1 F1 F2 F2 Ovulatie eicel Z W Fertilisatie Albumen & schaal Ovipositie Pike & Petrie 2003, Alonso-Alvarez 2006

25 Reproductie vrouwelijke vogel Snelle groei follikel (depositie eigeel) Meiosis/ geslachtsbepaling F1 F1 F1 F2 F2 Ovulatie eicel Z W Fertilisatie Albumen & schaal Ovipositie Pike & Petrie 2003, Alonso-Alvarez 2006

26 Reproductie vrouwelijke vogel Snelle groei follikel (depositie eigeel) Meiosis/ geslachtsbepaling F1 F1 F1 F2 F2 Primaire sekse ratio Proportie mannelijke embryos bij de conceptie Ovulatie eicel Z W Fertilisatie Albumen & schaal Ovipositie Pike & Petrie 2003, Alonso-Alvarez 2006

27 Reproductie vrouwelijke vogel Snelle groei follikel (depositie eigeel) Meiosis/ geslachtsbepaling F1 F1 F1 F2 F2 Primaire sekse ratio Proportie mannelijke embryos bij de conceptie Ovulatie eicel Fertilisatie Albumen & schaal Z W Secundaire sekse ratio Proportie mannelijke nakomelingen bij de geboorte Ovipositie Pike & Petrie 2003, Alonso-Alvarez 2006

28 DNA analyse sekse chromosomen voor geslachtsbepaling ZW ZZ

29 Sekse ratio - hoezo belangrijk? Slachten mannelijke kuikens Legkippen Elke jaar worden ca. 20 miljoen (Duitsland) mannelijke kuikentjes vlak na de geboorte gedood

30

31 Sekse ratio - hoezo belangrijk? Fokken van bedreigde soorten Vrouwtjes beperkend voor populatie groei Kleine torenvalk (Falco naumanni), Lenz et al 2007

32 Sekse ratio - hoezo belangrijk? Fokken van bedreigde soorten Vrouwtjes beperkend voor populatie groei Genetische variatie voor de fok Kleine torenvalk (Falco naumanni), Lenz et al 2007

33 Afwijkingen primaire sekse ratio in vogels

34 Afwijkingen primaire sekse ratio in vogels Bias in de sekse ratio in verband met: Maternale sociale status Attractiviteit van de partner Seizoen Voeding Helpers bij de nest Maternale lichaamsconditie Maternale hormonen (e.g., Westerdahl et al 2000; Ellegren et al 1996; Dijkstra et al 1990; Kalmbach et al 2001; reviewed by: Pike & Petrie 2003; Alonso-Alvarez 2006, Goerlich & Groothuis 2009; Navara 2013

35 Afwijkingen primaire sekse ratio in vogels Bias in de sekse ratio in verband met: Maternale sociale status Attractiviteit van de partner Seizoen Voeding Helpers bij de nest Maternale lichaamsconditie Maternale hormonen De link tussen milieu, voortplanting, en geslachtsbepaling (e.g., Westerdahl et al 2000; Ellegren et al 1996; Dijkstra et al 1990; Kalmbach et al 2001; reviewed by: Pike & Petrie 2003; Alonso-Alvarez 2006, Goerlich & Groothuis 2009; Navara 2013

36 Seizoens effecten in Rotsduiven (Columba livia) Leg datum Dijkstra et al 2010

37 Vroeg geboren mannetjes hebben hogere kans op voortplanting Torenvalk (Dijkstra et al 1990)

38 Blauwe pauw (Pavo cristatus) commons.wikimedia.org

39 Maternale hormonen, lichaams conditie en sekse ratio Pike&Petrie 2005

40 Sekse ratio en hormonen Testosteron Reproductie/aggressie Hoge lichaamsconditie Meer zonen Corticosteron Metabolisme/stress Lage lichaamsconditie Meer dochters Navara 2013

41 Beinvloed testosteron de primaire sekse ratio? Implantatie moeder met testosteron Hoge testosteron spiegel in het bloed Goerlich et al 2012; 2013

42 Beinvloed testosteron de primaire sekse ratio? Implantatie moeder met testosteron Hoge testosteron spiegel in het bloed Goerlich et al 2012; 2013 Nest

43 Beinvloed testosteron de primaire sekse ratio? Implantatie moeder met testosteron Hoge testosteron spiegel in het bloed Goerlich et al 2012; 2013 Nest

44 Mogelijke Mechanisme Snelle groei follikel (depositie eigeel) F1 F2 Meiosis/ geslachtsbepaling Ovulatie eicel Z F1 F1 W F2 Invloed van hormonen op de splitsing van de geslachtschromosomen Fertilisatie Albumen & schaal Ovipositie Pike & Petrie 2003, Alonso-Alvarez 2006

45 Afwijkingen sekse ratio in papegaaien

46 Edelpapegaai (Eclectus roratus) Australie Sekse bias bij fertilisatie maar ook via infanticide Lange rij van hetzelfde geslacht Heinsohn et al. 1997

47 Pennantrosella (Platycercus elegans) Australie 42 nesten totaal 158 eieren Leg volgorde & uitkomst van kuikens 41.8% mannelijke kuikens Verband met Leg volgorde (vooral 1 ste ei) Seizoen Krebs et al 2002

48 Kakapo (Strigops habroptilus) Nieuw Zeeland Extra voeding voor vrouwtjes Hogere lichaamsgewicht Meer zonen Aangepaste management voeding Clout et al 2002

49 Finsch' amazone (Amazona finschi) Zuid-Amerika Data van 7 jaar 32 nesten totaal 66 kuikens Secondaire sekse ratio (4 weken leeftijd) Geen verband met Legsel grootte Leg volgorde Datum Mogelijk verband met regen Pease et al. 2012

50 Papegaaien Zuid-Amerika Groene muspapegaai (Forpus passerinus) Data van 14 jaar 564 nesten, 2728 kuikens Secondaire sekse ratio (2 weken leeftijd) Sekse ratio overall: 51% (Budden & Beissinger 2004) Geelnekamazone (Amazona auropalliata) 37 nesten 77 kuikens Primaire sekse ratio Sekse ratio overall: 49% (South & Wright 2002) Geen verband sekse ratio met Legsel grootte, leg volgorde, leeftijd vrouwtje, lichaamsgrootte vrouwtje

51 Afwijkingen primaire sekse ratio in papegaaien? Verband met leg volgorder (1 ste ei) lichaamsconditie seizoen/voedsel aanbood Maar Geen data over hormonen, individuele verschillen,

52 Afwijkingen primaire sekse ratio in Amazona spp.?

53 Enquête: Sekse ratio Amazona spp. Vragen met betrekking op de kweekkoppels kweekresultaten huisvesting voeding gedrag van de vogels data over nakomelingen

54 Eerste resultaten enquête: Sekse ratio Amazona spp. 64 reacties Doeleinde: hobby & soortbehoud

55 Eerste resultaten enquête: Sekse ratio Amazona spp. Subspecies Aantal vermelden paren Amazona vittata (Puertoricaanse amazone)* 45 Amazona aestiva (blauwvoorhoofdamazone) 43 Amazona auropalliata (geelnekamazone) 32 Amazona autumnalis (geelwangamazone) 30 Amazona oratrix (geelkopamazone) 29

56 Eerste resultaten enquête: Sekse ratio Amazona spp. Op welk moment en hoe bepaalt u het geslacht van de jongen? Via DNA onderzoek (van bloed of veren)/ endoscopisch onderzoek Rondom het uitvliegen uit het nest/spenen Houdt u bij in welke volgorde de eieren gelegd worden/ kuikens uit het ei komen? (70% nee)

57 Eerste resultaten enquête: Sekse ratio Amazona spp. Heeft uw de indruk, dat de verhouding van mannen en poppen in een nest erg afwijkt van de verwachte 50:50? 37 responses:

58 Eerste resultaten enquête: Sekse ratio Amazona spp. Heeft uw de indruk, dat de verhouding van mannen en poppen in een nest erg afwijkt van de verwachte 50:50? 37 responses: 1 Ja, meer mannelijke nakomelingen Nee, het percentage mannen en poppen is ongeveer gelijk Ja, meer vrouwelijke nakomelingen

59

60 Met hartelijk Dank aan U en Anita Baaij en Jos Kater Studenten CAH Vilentum Dronten Lisa Couwenberg, UU Meneer B. Leuvering Winny Weinbeck Pakara Dr. Yvonne van Zeeland Bert Van Gils BVP - Belgische Vereniging voor Parkieten- en papegaaienliefhebbers Lubomír Tomiška Dr. Nico Schoemaker

61 ?!

62 Grafiek referenties commons.wikimedia.org anthonyswildlifephotos.blogspot.com wallpaperslib.com www4.nau.edu chickenpic.blogspot.com toggergoeswild.blogspot.com pl.wikipedia.org MANAWATU STANDARD