Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN"

Transcriptie

1 netwerk diëtisten voor spierziekten Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN

2 voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig

3

4 secundaire gevolgen spierziekten minder bewegen gevolgen voor voeding: gewicht botdichtheid obstipatie metabool syndroom

5 gewicht: toename wijziging lichaamssamenstelling: door spierverlies meer vet

6 osteopenie / osteoporose tips: gewichtsdragende belasting voldoende kalk in voeding zonlicht

7 Obstipatie zie stappenplan

8 groter risico op metabool syndroom bij volwassenen met langzaam progressie spierziekten (in onderzoek md, hmsn, limb girdle, fshd) metabool syndroom heeft niets te maken met metabole spierziekten Aitkens 2005

9 metabool syndroom = optelsom risicofactoren h&v en diabetes 3 van de 5 items gestoord: nuchtere bloedsuiker, HDL-cholesterol, triglyceriden, bloeddruk, buikomvang > 88 cm vrouwen, 102 cm mannen. Aitkens 2005

10 iets mindere energie inname en iets meer bewegen helpt tegen het metabool syndroom (deelnemers onderzoek: limb girdle, md, hmsn, fshd, becker, kennedy, ibm) Kilmer 2005

11 slikproblematiek diverse oorzaken eten niet zelf naar mond kunnen brengen zwakke kauwspieren gebrekkige lipsluiting diverse plekken voor in de mond tong problemen in de keel slokdarm

12

13 aandachtspunten metabole ziekten

14

15 helaas nauwelijks beïnvloedbaar via voeding, ook niet via alternatieve routes

16 stoornissen in koolhydraatafbraak: meest bekend binne de VSN: McArdle en Pompe

17 McArdle suikerdrank en fietstest: effectief eerste minuten, niet bij sterke inspanning, werkt kortdurend, leidt tot gewichtstoename Vissing 2003

18 McArdle Creatine: lijkt soms iets te doen, bij hoge dosis meer spierpijn Quinlivan 2005

19 Pompe in verleden suppletie met aminozuren, weinig tot geen resultaat recent: weinig koolhydraten veel eiwit suppletie az alanine licht bewegingsprogramma op maat leidt tot vertraging progressie Slonin 2007

20 maar: voldoende kcal nodig en BMI >18 agressieve maatregel: PEG Slonin 2007

21 kans op hypo = te laag bloedsuiker: bij combinatie laag gewicht en weinig spiermassa

22 stoornis in vetzuuroxidatie meest bekend binnen VSN: carnitine-deficiëntie MCAD CPT-deficiëntie

23 vetzuuroxidatiestoornissen: (deels) behandelbaar via voeding komen weinig voor binnen VSN voor MCAD recent voedingsbrochure

24 stoornissen in mitochondriën nauwelijks met voeding beïnvloedbaar geen effect, bv.: dieet met veel vet bij complex I deficiëntie (De Meer 2005) creatine bij Kearns-Sayre en CPEO (Kornblum 2005) wel effect, bv.: l-arginine bij MELAS intraveneus in acute fase en oraal: voorkomen van ernst en frequentie aanvallen (Koga 2005)

25 altijd: niet op eigen houtje experimenteren met supplementen en ketogeen dieet (met veel vet en weinig koolhydraten)

26

Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN

Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Marianne Zwolsman diëtist UMC-Groningen Coby Wijnen diëtist VSN voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig secundaire gevolgen spierziekten

Nadere informatie

Coby Wijnen diëtist VSN

Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Coby Wijnen diëtist VSN voeding bij erfelijke neuropathie vragen Liesbeth Verbruggen diëtist Tefa-Portanje voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en

Nadere informatie

Frauke Thomsen diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN

Frauke Thomsen diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Frauke Thomsen diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN Voeding bij PPS/LS/HSP Vragen Femke Belder diëtist Sorgente voeding groei en onderhoud weerstand en

Nadere informatie

Coby Wijnen diëtist VSN

Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Coby Wijnen diëtist VSN voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig secundaire gevolgen spierziekten minder bewegen gevolgen voor voeding: botdichtheid

Nadere informatie

Coby Wijnen diëtist VSN

Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Coby Wijnen diëtist VSN voeding bij polyneuropathie algemeen specifieke aandachtspunten vragen Liesbeth Verbruggen diëtist Tefa-Portanje voeding groei en onderhoud weerstand

Nadere informatie

Voeding en voedingssupplementen bij de ziekte van Pompe. Coby Wijnen, diëtist

Voeding en voedingssupplementen bij de ziekte van Pompe. Coby Wijnen, diëtist Voeding en voedingssupplementen bij de ziekte van Pompe Coby Wijnen, diëtist www.worldpompe.org Publicaties waarin een relatie met voeding: - Eiwitverrijkt dieet - Slikproblematiek - Lagere botdichtheid

Nadere informatie

Coby Wijnen diëtist VSN

Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Coby Wijnen diëtist VSN voeding groei en onderhoud weerstand en conditie lekker en gezellig secundaire gevolgen spierziekten minder bewegen gevolgen voor voeding: gewicht

Nadere informatie

De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp)

De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp) De invloed van voeding op neuropathieën (CIAP en MGUS-pnp) Tineke Eelvelt, diëtist Rijnlands Revalidatie Centrum Coby Wijnen, diëtist Spierziekten Nederland Verkeerde voeding kan leiden tot neuropathie,

Nadere informatie

Frauke Thomsen, diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN

Frauke Thomsen, diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN netwerk diëtisten voor spierziekten Frauke Thomsen, diëtist St. Maartenskliniek Coby Wijnen diëtist VSN Voeding bij ALS / PSMA Vragen Femke Belder, diëtist Sorgente landelijke dieetbehandelingsrichtlijn

Nadere informatie

Hoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding?

Hoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding? Hoe zorg ik voor een goed gewicht en goede conditie met behulp van voeding? Tineke Eelvelt, diëtist Rijnlands revalidatiecentrum Coby Wijnen, diëtist Spierziekten Nederland Prikkelende vraag van de voorzitter

Nadere informatie

De zin en onzin van voedingssupplementen. Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland

De zin en onzin van voedingssupplementen. Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland De zin en onzin van voedingssupplementen Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland Voedingssupplementen zijn producten die alleen uit vitamines, mineralen of bioactieve stoffen bestaan. Bedoeld als aanvulling

Nadere informatie

Voeding als therapie bij metabole spierziekten? Coby Wijnen, diëtist verbonden aan de VSN. 20 juni 2009 metabole en mitochondriële NMA

Voeding als therapie bij metabole spierziekten? Coby Wijnen, diëtist verbonden aan de VSN. 20 juni 2009 metabole en mitochondriële NMA Voeding als therapie bij metabole spierziekten? Coby Wijnen, diëtist verbonden aan de VSN Aanwezigen volgens indeling VSN Mitochondrieel: KSS Complexdeficienties (ademhalingsketen) niet nader bekend Metabool:

Nadere informatie

15-07-2012. Voedingsadvies bij de ziekte van McArdle

15-07-2012. Voedingsadvies bij de ziekte van McArdle 15-07-2012 Voedingsadvies bij de ziekte van McArdle Ziekte-informatie De ziekte van McArdle behoort tot de glycogeenstapelingsziekten. Er is sprake van een tekort aan fosforylase in de spiercel. De ziekte

Nadere informatie

Algemene voedingsinterventies bij spierziekten. Coby Wijnen, Diëtist verbonden aan de VSN

Algemene voedingsinterventies bij spierziekten. Coby Wijnen, Diëtist verbonden aan de VSN Algemene voedingsinterventies bij spierziekten Coby Wijnen, Diëtist verbonden aan de VSN Algemene voedingsinterventies bij spierziekten Inleiding: antropometrie, ruststofwisseling, lichaamssamenstelling,

Nadere informatie

Update literatuur Voedingaspecten bij ALS. Coby Wijnen, diëtist

Update literatuur Voedingaspecten bij ALS. Coby Wijnen, diëtist Update literatuur Voedingaspecten bij ALS Coby Wijnen, diëtist Miller s Practice Parameter I Miller Neurol 2009 Miller s Practice Parameter II Evidence based aanbevelingen - bij onvoldoende voedselintake:

Nadere informatie

Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening. Coby Wijnen, diëtist

Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening. Coby Wijnen, diëtist Voeding bij kinderen met een neurologische / neuromusculaire aandoening Coby Wijnen, diëtist Rooijmans 2005 Inf V&D Onderwerpen: kauw / slikstoornissen obesitas antropometrie energiebehoefte macro / micronutriënten

Nadere informatie

Sepion 13-06-2014. Medicamenteus onbehandelbare epilepsie. 25-30% is niet goed met medicijnen te behandelen!

Sepion 13-06-2014. Medicamenteus onbehandelbare epilepsie. 25-30% is niet goed met medicijnen te behandelen! Sepion 13-06-2014 Marianne van Buren, verpleegkundig specialist SEIN (Stichting Epilepsie Instellingen Nederland) middenwest Nl, polikliniek Utrecht Medicamenteus onbehandelbare epilepsie 25-30% is niet

Nadere informatie

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt:

Er zijn verschillende meetmethodes waarmee u kunt vaststellen of u een gezond gewicht hebt: Een gezond gewicht Een gezond gewicht Hebt u een gezond gewicht? Energiebalans Bewegen Hoe behoudt u een gezond gewicht? Tips voor het behouden van een gezond gewicht Tips voor het bereiken van een gezond

Nadere informatie

Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie. Liesbeth Rietveld Carly Jansen

Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie. Liesbeth Rietveld Carly Jansen Ketogeen dieet bij refractaire epilepsie Liesbeth Rietveld Carly Jansen Voorstellen Inhoud Epilepsie; gevolgen en behandelingen Ketogeen dieet Verpleegkundige interventies Samenvatting - Epilepsie Tijdelijke

Nadere informatie

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies.

Gezond gewicht. Wat kunt u er zelf aan doen? altijd dichtbij. Vraag ons gerust om advies. Gezond gewicht Wat kunt u er zelf aan doen? Vraag ons gerust om advies altijd dichtbij www.alphega-apotheek.nl Gezond gewicht De meeste mensen willen graag een aantal kilo s afvallen. Maar is dat wel nodig?

Nadere informatie

SLIM een revolutionaire visie

SLIM een revolutionaire visie SLIM een revolutionaire visie Heeft u er wel eens aan gedacht dat uw gewichtstoename niets met te veel eten of te weinig beweging te maken hoeft te hebben? Dat klinkt misschien vreemd, maar recent wetenschappelijk

Nadere informatie

24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren

24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren 24 mei 2011 Gezonde voeding voor senioren Annette Schormans, diëtist Lezing 26 januari 2015 KBO Boxtel Gezondheidsproblemen leefregels voor senioren goede keuze in voeding maken blijven bewegen hersenen

Nadere informatie

= antwoord is goed. De grote voedingsquiz. De grote voedingsquiz. De grote voedingsquiz RONDE 0. Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013.

= antwoord is goed. De grote voedingsquiz. De grote voedingsquiz. De grote voedingsquiz RONDE 0. Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12 februari 2013. De grote voedingsquiz 3 rondes elke ronde 1 winnaar De grote voedingsquiz nieuwe ronde, nieuwe kansen finale: de 3 winnaars tegen elkaar De grote voedingsquiz RONDE 0 Vraag 1 Het is vandaag dinsdag 12

Nadere informatie

Gezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg

Gezond gewicht. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg Gezond gewicht Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Overgewicht 3 Oorzaken 4 Gezond gewicht 4 Tailleomvang 5 Voorkomen van overgewicht 6 Wat kun je

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112

Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 112 111 Ondervoeding is gedefinieerd als een subacute of acute voedingstoestand waarbij een combinatie van onvoldoende voedingsinname en ontstekingsactiviteit heeft geleid tot een afname van de spier- en vetmassa

Nadere informatie

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging Praktijk voor Fysiotherapie Altijd in beweging In samenwerking met. Viola Gijzen, diëtist Mieke Verschuren/Marijke Sligchers, fysiotherapeuten Inhoud Inleiding Wat is COPD? COPD en dan? COPD en voeding

Nadere informatie

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet

Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Ziek zijn en voeding Informatie voor de ondervoede patiënt met een natrium- en/of vochtbeperkt dieet Deze folder is bedoeld voor patiënten met een natrium en/of vochtbeperkt dieet waarbij ondervoeding

Nadere informatie

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie!

De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! De NVD heet je van harte welkom bij deze sessie! Uitgebreide antropometrie in de praktijk: meten is, goed kunnen adviseren in, weten wat te eten! Cora Jonkers Academisch Medisch Centrum Nutritional assessment

Nadere informatie

Chapter 10. Samenvatting

Chapter 10. Samenvatting Chapter 10 Samenvatting 1 Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrondinformatie van de relatie tussen intrauteriene groeivertraging, waarvan het lage geboortegewicht een uiting kan zijn, en de gevolgen in de

Nadere informatie

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten

Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten Refeedingsyndroom in de Oncologie Marleen Ariëns en Esther Heijkoop Diëtisten 2015 Agenda Historie Ondervoeding en oncologie Refeeding Casus tijdens de presentatie 1ste lijn Refeeding? Historie Belegeringen

Nadere informatie

12-10-2012. Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw?

12-10-2012. Voedingszorg rondom de COPD-patiënt. 2. In welke gold klasse valt mevrouw? Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je

Nadere informatie

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt

Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Voedingszorg rondom de COPD-patiënt Landelijk Diëtisten Netwerk COPD (LDN COPD) Gonnie Geraerts Heleen Froon Paula van Melick Anke Kalisvaart 1. Welke gegevens vraag je na en welke antropometrie voer je

Nadere informatie

Workshop Volwassen en energietekort. Heidi Zweers, diëtist Mirian Janssen, Internist Paul de Laat, onderzoeker

Workshop Volwassen en energietekort. Heidi Zweers, diëtist Mirian Janssen, Internist Paul de Laat, onderzoeker Workshop Volwassen en energietekort Heidi Zweers, diëtist Mirian Janssen, Internist Paul de Laat, onderzoeker 3 Thema s: 1. Maag-darmklachten en voeding 3 Thema s: 2. Werken met een mitochondriële ziekte

Nadere informatie

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof

OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID. Dr. Marly Oosterhof OBESITAS STAPPEN NAAR GEZONDHEID Dr. Marly Oosterhof STAPPEN NAAR GEZONDHEID Wat is obesitas? Definitie Classificatie Contribuerende factoren Complicaties Behandeling OBESITAS Wat is obesitas? Obesitas

Nadere informatie

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je

Nadere informatie

Voeding & kanker: feiten & fabels

Voeding & kanker: feiten & fabels Voeding & kanker: feiten & fabels Stichting Invitee Veenendaal 12 februari 2019 ellen.kampman@wur.nl Vragen? De vragen op voedingenkankerinfo.nl Is aangebrande en verkoolde voeding kankerverwekkend? Is

Nadere informatie

Meer inzicht in uw gezondheid?

Meer inzicht in uw gezondheid? Meer inzicht in uw gezondheid? Maak een afspraak voor de Gezondheids-APK bij uw Alphega apotheek. Meten is weten Bij uw Alphega apotheek kunt u terecht voor hulpmiddelen of medicatie wanneer u ziek bent.

Nadere informatie

De grote voedingsquiz

De grote voedingsquiz De grote voedingsquiz De grote voedingsquiz 3 rondes elke ronde 1 winnaar nieuwe ronde, nieuwe kansen finale: de 3 winnaars tegen elkaar De grote voedingsquiz = antwoord is goed RONDE 0 Vraag 1 Het is

Nadere informatie

Slikproblemen bij NMA/ALS. Nicole Frielink, logopedist

Slikproblemen bij NMA/ALS. Nicole Frielink, logopedist Slikproblemen bij NMA/ALS Nicole Frielink, logopedist Inhoud Normale slik Slikproblemen en beïnvloedende factoren Specifieke slikproblemen bij NMA/ALS Rol logopedist Slikken: Het geheel van gedrags-, sensorische

Nadere informatie

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes

Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes. Lekker. en gezond eten met diabetes Deze brochure is gebaseerd op de NDF Voedingsrichtlijn Diabetes Lekker en gezond eten met diabetes 3 Gezond eten heeft zin Met diabetes heb je extra veel plezier van gezond eten: je zit lekkerder in je

Nadere informatie

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016

Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 70 kg Berekening energiebehoefte en meting lichaamssamenstelling bij ALS, zinvol? Dea Schröder, Coby Wijnen, Ilse Batten 2016 Voedingstoestand Daling van het gewicht (BMI) en ALSFRS-R gerelateerd, wijst

Nadere informatie

Individueel zorgplan vitale vaten

Individueel zorgplan vitale vaten Individueel zorgplan vitale vaten Wat kunt u zelf doen? Een gezonde leefstijl is het belangrijkste bij de aanpak van risicofactoren. Misschien is uw leefstijl wel goed. Zorgverleners kunnen u adviseren

Nadere informatie

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen

Er gaat niets boven Groningen! 1. Rol van dieet en samenstelling voeding. Inhoud. Waarom afvallen Er gaat niets boven Groningen! Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Inhoud 1. Rol van dieet en samenstelling

Nadere informatie

Voedingsmanagement in de Psychiatrie

Voedingsmanagement in de Psychiatrie Voedingsmanagement in de Psychiatrie Anneke van Hellemond, diëtist Anneke Wijtsma, diëtist 1 Inhoud presentatie Voedingsproblemen Overgewicht Metabool syndroom Verwijzen naar gespecialiseerd diëtist Behandelwijze

Nadere informatie

DIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY

DIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY DIABETES EN LEEFSTIJL 7 JUNI 2018 MARTIJN CANOY DIABETES EN LEEFSTIJL 1. Hoe vaak komt het voor 2. Wat is diabetes 3. Welke vormen 4. Complicaties 5. Leefstijl 1. voeding 2. Roken 3. Bewegen 6. Overgewicht

Nadere informatie

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease

Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Rol van dieet, samenstelling voeding en bewegen bij de behandeling van Nonalcoholic Fatty Liver Disease Saskia Tabak diëtist UMCG Er gaat niets boven Groningen! Inhoud Behandeling van NAFLD 1. Rol van

Nadere informatie

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek

Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen. David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Het syndroom van Klinefelter: Screening en opvolging van metabole afwijkingen David Unuane Endocrinologie Klinefelter Kliniek Achtergrond Het Klinefelter syndroom(ks): Genetisch kenmerk extra X-chromosoom:

Nadere informatie

Een goede behandeling. begint bij de juiste diagnose. Gewichtstoename is te vergelijken met koorts

Een goede behandeling. begint bij de juiste diagnose. Gewichtstoename is te vergelijken met koorts Een goede behandeling begint bij de juiste diagnose U zou heel raar staan te kijken als u bij uw huisarts binnenkwam en uw arts zei, nog voor u ging zitten: U krijgt van mij een ontstekingsremmer, zonder

Nadere informatie

1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker

1 op de Voeding en borstkanker. Vragen? 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker Voeding en borstkanker Vragen? Haaglanden MC 18 oktober 2018 ellen.kampman@wur.nl 1 op de 8 vrouwen krijgt borstkanker 1 op de 3 In 2017 Incidentie: ~ 110.000 Prevalentie: ~450.000 1 op de 20 is erfelijk

Nadere informatie

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk

Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie. Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Kennisclip Signaleren van ondervoeding bij dementie Kathleen Paal, diëtist MoveDis, voedings- en bewegingspraktijk Inhoud 1. Hoe vaak komt ondervoeding voor? 2. Oorzaken en gevolgen van ondervoeding 3.

Nadere informatie

MAKE THE SWITCH. Van suiker- naar vetverbranding

MAKE THE SWITCH. Van suiker- naar vetverbranding MAKE THE SWITCH Van suiker naar vetverbranding Wat is Sportvasten Switch van suiker naar vetverbranding! Een kickstart naar een andere stofwisseling en een nieuwe levensstijl! Hoe is Sportvasten ontstaan

Nadere informatie

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?!

Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! Mondgezondheid en Voeding betekent. iets met Eten en Drinken?! José Veen kinderdietist en dietist VG 20-11-2015 Even voorstellen.. José Veen Roots in Wilhelmina Kinderziekenhuis UMC Utrecht Later gespecialiseerd

Nadere informatie

Wetenswaardigheden over eten en drinken.

Wetenswaardigheden over eten en drinken. Wetenswaardigheden over eten en drinken. Start to Run Overgewicht: Nederlanders worden te dik (beeld 2007) De energiebalans. energiegebruik en de energie-inname. Lichaamsgewicht constant : energiegebruik

Nadere informatie

Psychiatrie. Metabool syndroom.

Psychiatrie. Metabool syndroom. Psychiatrie Metabool syndroom www.catharinaziekenhuis.nl Patiëntenvoorlichting: patienten.voorlichting@catharinaziekenhuis.nl PSY019 / Metabool syndroom / 09-09-2016 2 Metabool syndroom Voor u ligt de

Nadere informatie

Voorstellen. Wanneer naar de diëtist?

Voorstellen. Wanneer naar de diëtist? Voorstellen COPD Nut van goede voeding Aafke Hermsen, diëtist Karin Janssen-van Hemmen, kaderhuisarts astma/copd i.o. Agenda owanneer naar de diëtist? olichaamssamenstelling ogewichtsverandering onut van

Nadere informatie

Consequenties voor de voeding

Consequenties voor de voeding Alleen Diabetes? Chronische Nierschade Diabetes Mellitustype 2 wat betekent dat voor de voeding? DieGo, diëtisten Gooi en Omstreken Mariëtte Hoogers, diëtist te Hilversum Bron: DieGo Caresharing Nevendiagnoses

Nadere informatie

Vaatrisico-polikliniek. screening/behandeling en begeleiding vaatziekten

Vaatrisico-polikliniek. screening/behandeling en begeleiding vaatziekten Vaatrisico-polikliniek screening/behandeling en begeleiding vaatziekten Inleiding Het Ommelander Ziekenhuis Groningen heeft een speciale vaatrisicopolikliniek voor patiënten met een vaatziekte en/of vanwege

Nadere informatie

Leefstijlkoers. De koers van uw leefstijl is gezond. Kijk op de volgende pagina voor een overzicht van uw leefstijl. 1 / 7

Leefstijlkoers. De koers van uw leefstijl is gezond. Kijk op de volgende pagina voor een overzicht van uw leefstijl. 1 / 7 Leefstijlkoers De koers van uw leefstijl is gezond. Kijk op de volgende pagina voor een overzicht van uw leefstijl. 1 / 7 Leefstijloverzicht U ziet hieronder wat uw score is op de verschillende aspecten

Nadere informatie

Het ketogeen dieet Informatie over toepassing van het ketogeen dieet als behandelmethode voor epilepsie

Het ketogeen dieet Informatie over toepassing van het ketogeen dieet als behandelmethode voor epilepsie epilepsie Het ketogeen dieet Informatie over toepassing van het ketogeen dieet als behandelmethode voor epilepsie Het ketogeen dieet is een behandelmethode voor kinderen en volwassenen met moeilijk behandelbare

Nadere informatie

sportmedische voorlichtingsavond

sportmedische voorlichtingsavond sportmedische voorlichtingsavond kun je met diabetes wel een marathon lopen? Christine Oldenburg, internist 25 april 2016 Meander Medisch Centrum Maar eerst Hoe vaak komt diabetes voor? Is bewegen zo

Nadere informatie

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Kan mijn kleinkind dan nog wel langskomen of komen logeren?...

Nadere informatie

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU?

MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? MIJN KLEINKIND HEEFT TYPE 1 DIABETES, WAT NU? Inhoudsopgave Wat is Type 1 Diabetes?... p. 6 Wat betekent Type 1 Diabetes in de praktijk?... p. 10 Kan mijn kleinkind dan nog wel langskomen of komen logeren?...

Nadere informatie

Vernieuwend - Attent - Samen

Vernieuwend - Attent - Samen Vernieuwend - Attent - Samen Slikproblemen en voeding bij NMA. Dea Schröder, Diëtist 2014 Tilton 1998 Interventies bij myositis (IBM) HO Terry et al. Mayo Clin Proc 2007 Duchenne - onderzoek 1= 6 12 jaar

Nadere informatie

Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier

Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier VOEDING & DIEET Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier ADVIES Dieetadviezen bij een ontstoken alvleesklier Als u klachten hebt die worden veroorzaakt door een, kunt u met een aantal leefregels en

Nadere informatie

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus

Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Toelichting op de jaarcontrole Voor mensen met diabetes mellitus Afdeling interne geneeskunde Deze informatie is een aanvulling op de folder Jaarcontrole voor mensen met diabetes mellitus, die u heeft

Nadere informatie

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen

Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis. Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Protocol Obesitas St. Antonius Ziekenhuis Gera Hoorweg-Nijman & Marja van der Vorst kinderartsen Kinderen en adolescenten met obesitas 1. Definities 2. Indicatie verwijzing 3. Poliklinische verwijzing

Nadere informatie

Voeding en SMA. Coby Wijnen, diëtist

Voeding en SMA. Coby Wijnen, diëtist Voeding en SMA Coby Wijnen, diëtist Goede voeding bij SMA is van belang voor: - goede groei bij kind en goed onderhoud van lichaam bij volwassene - preventie luchtweginfecties, door voorkómen verkoudheden

Nadere informatie

CHOLESTEROL EN OVERGEWICHT WAT DOEN ZE MET JE HART?

CHOLESTEROL EN OVERGEWICHT WAT DOEN ZE MET JE HART? CHOLESTEROL EN OVERGEWICHT WAT DOEN ZE MET JE HART? Nr. 073 Overgewicht Overgewicht is in de westerse wereld een groeiend probleem met ernstige gevolgen voor de volksgezondheid. Vanuit die wetenschap is

Nadere informatie

Dweilen met de kraan open

Dweilen met de kraan open Dweilen met de kraan open Laat voeding je medicijn zijn Dr. Frank van Berkum Internist, Vasculair-Geneeskundige ZiekenhuisGroepTwente locatie Hengelo 53% van de Nederlanders is te dik (heeft een BMI >

Nadere informatie

Inhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3

Inhoud workshop. BONE workshop. calcium. Voeding-Leefstijl. calcium. calcium. Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Inhoud workshop BONE workshop Voeding Leefstijladvies FRAX DEXAscan Calcium Vitamine D Oefenen met FRAX Casus 1 Casus 2 Casus 3 Voeding-Leefstijl Calcium 1000-1200 mg/dag (=4-5 EH/dag) Voeding of suppletie

Nadere informatie

Gezondheid & Voeding

Gezondheid & Voeding kokosolie voor minder vet in de taille Kokosolie staat bekend als een van de gezondste vetten in de wereld. Ondanks dat vele, waar onder het Voedingscentrum, roepen dat verzadigd vet ongezond is, maar

Nadere informatie

Het Ketogeen dieet Radboud universitair medisch centrum Radboud universitair medisch centrum

Het Ketogeen dieet Radboud universitair medisch centrum Radboud universitair medisch centrum Het Ketogeen dieet Het ketogeen dieet wordt gebruikt als behandeling bij kinderen met moeilijk behandelbare epilepsie en/of bepaalde stofwisselingsziekten. Het kan epileptische aanvallen verminderen.

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik

Patiënteninformatie. Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik Patiënteninformatie Alcohol drinken in combinatie met insulinegebruik Inhoud Inleiding... 3 Wat gebeurt er met je lichaam als je alcohol drinkt?... 4 Vlak na het drinken... 4 Enkele uren later... 4 Hoe

Nadere informatie

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing

Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing Koolhydraatbeperking S, M, L. Welke maat heeft je cliënt? Welkom Waarschuwing 9 november 2015 Gent HarriëtVerkoelen.nl Insuline resistentie Achtergrond van insuline resistentie, de invloed hiervan op de

Nadere informatie

Even voorstellen. Fitness (± 2 miljoen sporters) Opbouw presentatie. Voedingssupplementen (57,4% van 718 respondenten; meerdere antwoorden mogelijk)

Even voorstellen. Fitness (± 2 miljoen sporters) Opbouw presentatie. Voedingssupplementen (57,4% van 718 respondenten; meerdere antwoorden mogelijk) Even voorstellen Overgewicht in beweging: praktische tips voor fitnessinstructeurs Anneke Palsma EFAA Congres Bewegen is medicijn 18 september 2010, Veldhoven Opleiding: Werkervaring: Sportervaring: HBO

Nadere informatie

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding

Diabetes type 2. Het belang van gezonde voeding Diabetes type 2 Het belang van gezonde voeding Gezond eten is voor iedereen belangrijk, maar voor mensen met diabetes type 2 zijn er extra aandachtspunten. Onze voedingsadviezen helpen je. Wat gebeurt

Nadere informatie

S A M E N V A T T I N G 1 6 3

S A M E N V A T T I N G 1 6 3 161 Samenvatting S A M E N V A T T I N G 1 6 3 Veroudering gaat samen met verlies van spiermassa en spierkracht, ook wel sarcopenie genaamd. Dit verlies in spiermassa en spierkracht zorgt in het dagelijkse

Nadere informatie

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition

WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition HERBALIFE FITCHECK WAT HEBBEN WE GEMETEN? Inner Scan Body Composition % LICHAAMSVET Wie wil je worden? Waar ben je nu? % LICHAAMSVET Vrouw 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Man 20-39 Leeftijd 40-59 60-79 Te laag

Nadere informatie

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen

Ellen Govers. Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen Ellen Govers Waarom een dieet dat afwijkt van de RGV? Het dieet in 3 fasen Casussen Conclusies en aanbevelingen 1. patiënten kunnen goed afvallen op de Richtlijnen Goede Voeding 2. overgewicht behandelen

Nadere informatie

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014

Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Eet smakelijk René de Groot 15-06-2014 Inhoudsopgave: Kennis testen Waar is voeding eigenlijk goed voor? Waarmee moeten we dan ontbijten? Bloedsuiker spiegel Calorieën?? Schijf van 5 Hoeveel calorieën

Nadere informatie

Sondevoeding in de thuissituatie

Sondevoeding in de thuissituatie Sondevoeding in de thuissituatie Versie april 2017 - objectid 11291 vzw Jessa Ziekenhuis Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt, www.jessazh.be 7. Contactgegevens Voor meer informatie kan u terecht bij de dieetafdeling.

Nadere informatie

Ondervoeding bij ouderen

Ondervoeding bij ouderen Ondervoeding bij ouderen Dr. Harriët Jager-Wittenaar Senior onderzoeker Lectoraat Transparante Zorgverlening Hanzehogeschool Groningen Leeruitkomsten Aan het einde van deze workshop: Kunt u ondervoeding

Nadere informatie

Medicatie Stappenplan

Medicatie Stappenplan In 2018 is er door de NHG een nieuwe standaard Diabetes uitgebracht. In deze standaard is er in stap 3 en 4 van het medicatie stappenplan alternatieve medicatie toegevoegd. De basis van het stappenplan

Nadere informatie

Superfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland

Superfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland Superfoods of doe maar gewoon? Coby Wijnen diëtist Spierziekten Nederland Chiazaad Goji bessen Zeewier Hennepzaad Tarwegras Macapoeder Superfoods zijn voedingsmiddelen waarvan gezegd wordt dat ze een hoog

Nadere informatie

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker)

H.366781.0614. Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) H.366781.0614 Osteoporose (bij behandeling voor borstkanker) 2 Inleiding U wordt behandeld voor borstkanker, dit heeft invloed op uw botverlies. U krijgt praktische tips om uw botten gezond te houden.

Nadere informatie

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren

Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Pagina 1 / 5 Aanbevolen Dagelijks Hoeveelheden (ADH) voor zwangeren Energie Energie De basaal stofwisseling neemt tijdens de zwangerschap geleidelijk toe. Aan het eind van de zwangerschap is de basaal

Nadere informatie

Afslanken met IJzer. Anneke Palsma. EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 februari 2009, Noordwijkerhout

Afslanken met IJzer. Anneke Palsma. EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 februari 2009, Noordwijkerhout Afslanken met IJzer Anneke Palsma EFAA Fitness- & Personal Training Congres 15 februari 29, Noordwijkerhout Programma Eigen Kracht 1. uur De Kracht van Eiwit Hans Wassink 11.15 uur Afslanken met IJzer

Nadere informatie

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie.

Daarbij kan er sprake zijn van minder eten door bijvoorbeeld: toenemende vermoeidheid; kortademigheid; minder beweging; angst; depressie. Voeding bij COPD Inleiding Een gezond, afwisselend eetpatroon is voor iedereen goed. Voedsel is immers de brandstof van ons lichaam. Klachten als kortademigheid, vermoeidheid en hoesten kunnen uw lichamelijke

Nadere informatie

uiterlijke verzorging CSPE BB 2010 minitoets bij opdracht 21

uiterlijke verzorging CSPE BB 2010 minitoets bij opdracht 21 uiterlijke verzorging CSPE BB 2010 minitoets bij opdracht 21 variant a 1p 1 Meneer Ashag woont in De Rode Toren. Hij heeft moeite met het onthouden van gezichten. Bij welke ziekte komt dit vooral voor?

Nadere informatie

SPORTVASTEN Make the Switch

SPORTVASTEN Make the Switch SPORTVASTEN Make the Switch Algemene Achtergrond Geen enkel dieet werkt op lange termijn zonder sport, de spieren moeten veranderen Mensen die van nature in de vetverbrandingsstand staan kunnen veel eten

Nadere informatie

Voeding in vechtsporten

Voeding in vechtsporten Voeding in vechtsporten Hoe je prestaties verbeteren met voeding? Mogelijke voordelen van voeding Goede gezondheid Voldoende energie Optimale spieropbouw Herstel naar de training Betere prestaties Controle

Nadere informatie

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist

Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist Effectieve voeding en beweging bij overgewicht Esther van Etten Sportdietist - Sportdietist: - Eigen praktijk: SMC Fysiomed Amsterdam - Nationale roeiselectie: KNRB - Schrijven van blogs en columns: JOGG,

Nadere informatie

Bijlage KA.1 Diagnostisch instrument overgewicht kinderen

Bijlage KA.1 Diagnostisch instrument overgewicht kinderen Bijlage KA.1 Diagnostisch instrument overgewicht kinderen Doel Met behulp van het Diagnostisch instrument overgewicht kinderen kan de kinderarts signaleren in welke mate er sprake is van overgewicht, een

Nadere informatie

Behandeling van diabetes type 2

Behandeling van diabetes type 2 Behandeling van diabetes type 2 Diabetes type 2 is de meest voorkomende vorm van diabetes: ongeveer negentig procent van de mensen heeft diabetes type 2. Hierbij is vaak sprake van een combinatie van factoren.

Nadere informatie

GLUT1 deficientie syndroom. Drs. Willemijn Leen, neuroloog i.o. Prof. dr. Michèl Willemsen, kinderneuroloog

GLUT1 deficientie syndroom. Drs. Willemijn Leen, neuroloog i.o. Prof. dr. Michèl Willemsen, kinderneuroloog GLUT1 deficientie syndroom Drs. Willemijn Leen, neuroloog i.o. Prof. dr. Michèl Willemsen, kinderneuroloog Inhoud Algemene informatie over GLUT1DS Antwoord op de gestelde vragen Nieuwe ontwikkelingen GLUT1

Nadere informatie

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN

BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID. Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN BELGISCHE CARDIOLOGISCHE LIGA ZWAARLIJVIGHEID Blaine Stiger - FOTOLIA DUIDELIJKE ANTWOORDEN Globaal Cardiovasculair Risico Sommige gedragingen in ons dagelijks leven vergroten de kans dat we vroeg of laat

Nadere informatie

3 Persoonlijke gegevens

3 Persoonlijke gegevens 3 Persoonlijke gegevens Naam Telefoonnummer Voorgeschiedenis en SCORE-risico (%)* Diagnose(n) centrale zorgverlener Mevrouw Jansen Tensieweg 120 3415 BP Bovendruk 011-22110022 Zwangerschapshypertensie.

Nadere informatie

Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr.

Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr. Resultaten Vierdaagse Onderzoek 2017 Drs. Dominique ten Haaf Drs. Coen Bongers Dr. Jeanne de Vries Prof. Dr. Lisette de Groot Dr. Thijs Eijsvogels Prof. Dr. Maria Hopman Voorwoord Afgelopen jaar heeft

Nadere informatie

Zelfmanagement. Project. Filmpje IZP 24-2-2014

Zelfmanagement. Project. Filmpje IZP 24-2-2014 Zelfmanagement Agenda: - Ervaring van 1 vd kartrekkers in het project, door Annelies - Filmpje IZP - Casus en zelfmanagement tools, door Ruth Project Ervaringen van Annelies Filmpje IZP Wat gaat goed,

Nadere informatie