Veilig werken met elektriciteit. (en meten) Thema 2016

Transcriptie

1 Veilig werken met elektriciteit. (en meten) Thema 2016

2 Even voorstellen Naam Anton Kerkhofs Bedrijf SBK Opleidingen Functie Trainer Adviseur - Auteur Telefoon a.kerkhofs@sbkopleidingen.nl auteur

3 Waarom zou je wel of niet veilig werken? Voordelen Nadelen

4 Wat moet en wat mag? Arbowet en Arbobesluit is verplicht Inspectie SZW (arbeidsinspectie) is toezichthouder Overheid maakt wetten en besluiten

5 Normen * NEN 3140 Bedrijfsvoering van elektrische installaties - Beheer van elektrische installaties en -arbeidsmiddelen - Veilig werken aan elektrische installaties DE lat in Nederland

6 Gevaren van elektriciteit Elektriciteit is bijzonder gevaarlijk: Niet te ruiken en niet te zien maar wel te voelen Maar dan kan het te laat zijn!! Gevaren zijn: - stroomdoorgang door het lichaam (elektrocutiegevaar) - brand- en of explosiegevaar (vlamboog) - indirecte gevaren door reflexen.

7 1. Stroomdoorgang Als het lichaam een potentiaalverschil (spanning) overbrugt, dan loopt er stroom door het lichaam. Aanrakingspanning Stroom door lichaam

8 Wat bepaald het gevaar? Factoren die het risico bepalen: Grootte van de stroom door het lichaam Weg door het lichaam Tijd van stroomdoorgang Stroomsoort (AC of DC) en frequentie.

9 Aanrakingsspanning U L-L = 400 V U L-N = 230 V U L-PE = 230 V (grootste kans). Als je bent geaard (contact met de grond of met metalen delen) is het risico groot Grenswaarden: 50V AC 120V DC

10 Wat is je impedantie? Hoe hoger de spanning over het lichaam, des te lager je impedantie.. des te extra groter de stroom!

11 Geen letsel Tinteling vingers spieren trekken samen Ademhalingsproblemen. Verstoren lichaamsfuncties Kans op hartfibrillatie 5% 50% >50%

12 Gevolgen van stroomdoorgang Brandwonden (bij in- en uittreden) Spierpijn Spier en zenuwbeschadiging Hersenbeschadiging Geheugenverlies Gebrek zuurstof Dood.

13 Wat te doen als.. 1. Denk aan je eigen veiligheid en een veilige omgeving. 2. Probeer de spanning uit te schakelen of anders persoon los te nemen (stroomdoorgang opheffen) 3. Roep hulp in van omstanders, BHV (nummer?), of bel Verricht indien nodig levensreddende handelingen (of door BHV-ers) evt. AED gebruiken Laat ff checken!

14 2. vlamboog Door een kortsluiting Minimale weerstand tussen actieve delen - > Grote kortsluitstroom waardoor metalen smelten-exploderen Vlamboog - Regen gloeiend metaal - ca C! - Grote elektrodynamische krachten. - Luide knal Intensiteit vlamboog hangt af van kortsluitstroom

15 Gevolgen vlamboog Geen PBM s dan: Ernstige gevolgen voor het lichaam: Elektrische schok Ernstige brandwonden (lichaam uitwendig en luchtwegen) Vergiftiging ontstekingen (luchtwegen) Oogletsel Gehoorschade Verwondingen door de klap t.g.v. de hevige drukgolf

16 Relatie vlamboogintensiteit beveiligingstoestel

17 Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) tegen aanrakingsgevaar

18 Handschoenen. Wanneer gebruiken?

19 Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s) tegen vlambogen NEN Nieuwe bijlage over vlambogen

20 Wat staat er in de wetelijke regelgeving? Arbobesluit: Uitvoering van taken met E-risico s mag alleen door deskundige, voldoende onderrichte en daartoe bevoegde personen Werkzaamheden aan of in de nabijheid van actieve delen mogen alleen worden verricht als de installatie spanningsloos is

21 Organisatiediagram aanwijsbeleid

22 Wat is werken onder spanning? Gevarenzone = gebied rondom actief deel A gevarenzone B Actief deel onder spanning Werken aan actieve delen onder spanning of binnen de gevarenzone komen met delen van het lichaam of met hulpmiddelen A B

23 UItzondering Wat doe jij als een klant zegt dat de spanning er niet af kan..? Als de werkverantwoordelijke: - de dringende noodzaak heeft aangetoond EN - de werknemer een schriftelijke opdracht heeft (werkvergunning) EN - de installatie ervoor geschikt is om het veilig te kunnen werken EN - de juiste hulpmiddelen en procedures worden toegepast zodat er geen gevaar ontstaat. Wanneer kan dit in de praktijk Dus..

24 Veilig stellen van installaties Eerste drie stappen ALTIJD toepassen Bij voorkeur in de volgende vijf stappen moet een installatie spanningsloos worden gemaakt: 1. Scheiden 2. Beveiligen tegen opnieuw inschakelen 3. Controleren of de installatie spanningsloos is 4. Aarden en kortsluiten (evt.) 5. Actieve delen afschermen (evt.)

25 Stap 1 schakelen+scheiden De werkplek moet zijn gescheiden van alle voedingen. Wat is schakelen en wat is scheiden?

26 Stap 2 vergrendelen Technische maatregelen tegen onbedoeld inschakelen: - dummy - slot - clip + Label of bordje Niet inschakelen (naam telefoonnummer)

27 Stap 3 Spanningsloosheid vaststellen Zo dicht mogelijk bij de werkplek Met een dubbelpolige spanningsaanwijzer (duspol) volgens: NEN-EN-IEC Tussen alle draden / polen Voor en na gebruik visueel en werking controleren

28 Gebruik dubbelpolige spanningsaanwijzer IP 64 (ook in vochtige omgeving) 250 ma bij twee knoppen ingedrukt ED 30s 30 sec ON dan 4 min OFF CAT IV 500 V / CAT III 690 V U 12 V tot 690 V AC/ 750 V DC Testknoppen ingedrukt: - lage inwendige weerstand - trilmotor aan > 200V

29 Stap 4 aarden en kortsluiten (evt.) Bijvoorbeeld toepassen wanneer: - de installatie onoverzichtelijk is - vreemde voeding mogelijk is - leidingen elektrisch worden beïnvloed Eerst PE, dan de actieve delen koppelen Zo dicht mogelijk bij werkplek

30 Stap 5 Actieve delen afschermen (evt.) Actieve delen bedekken met isolerende materialen goedgekeurd isolerend doek/zeil Vastzetten met isolerende passende klemmen bij voorkeur op de constructie (kast en dergelijke) Aanbrengen bij voorkeur in spanningsloze toestand van de installatie.

31 Voorbeeld 3 Taak: Vervangen van 3~motor Stap 1 = Stap 2 = Stap 3 =

32 Veilig meten vlg. NEN 3140 Risicofactoren: De meetomgeving De wijze waarop wordt gemeten (hoe door wie) Het meetinstrument De instelling van het meetinstrument

33 De meetomgeving (4 gebieden) 1. Aanrakingsveilig - klein kortsluitvermogen veilig: I n < 25 A patroon/ 16 A automaat 2. Niet aanrakingsveilig - klein kortsluitvermogen Binnen gevarenzone minimaal iso-handschoenen: 3. Niet aanrakingsveilig - groter kortsluitvermogen I n > 25 A patroon/ >16 A automaat dan: Afgeschermde pennen Geen A-bereik! Iso handschoenen

34 Keuze van het meetinstrument Een veilig meetinstrument? Kijk naar de keuringssymbolen. Ben op de hoogte van: werking instrument in welke omgeving het mag worden toegepast kennis - vaardigheden persoon Passend veilig? Aspecten: IP-codering CAT-aanduiding Ex-codering.

35 Categorieaanduiding Bescherming tegen transiënten ( hoogspanningspeikjes )

36 Categorieaanduiding

37 Gebruikstips Plaats de meter op een oppervlak of hang hem op aan de beugel. Maak één aansluiting met geïsoleerde krokodillenklem, met de andere hand een meetpen. Gebruik meetpennen met vingerbescherming / antislip-oppervlak Gebruik zoveel mogelijk geïsoleerde meetpennen.

38 Stroommetingen. True RMS-meter Gemiddelde waarde -meter

39 Voorbeeld 1 Taak: Vervangen van WCD Stap 1 = Stap 2 = Stap 3 =

40 Voorbeeld 2 Taak: Vervangen van armatuur Stap 1 = Stap 2 = Stap 3 =

41 Dank voor uw aandacht! Anton Kerkhofs