Betalingsverkeer op locatie

Transcriptie

1 Betalingsverkeer op locatie 10 casestudies over het betalingsverkeer in detailhandel, horeca en tankstations drs. Frans Pleijster Zoetermeer, 21 augustus 2008

2 Dit onderzoek is gefinancierd door de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. De verantwoordelijkheid voor de inhoud berust bij EIM bv. Het gebruik van cijfers en/of teksten als toelichting of ondersteuning in artikelen, scripties en boeken is toegestaan mits de bron duidelijk wordt vermeld. Vermenigvuldigen en/of openbaarmaking in welke vorm ook, alsmede opslag in een retrieval system, is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van EIM bv. EIM bv aanvaardt geen aansprakelijkheid voor drukfouten en/of andere onvolkomenheden. The responsibility for the contents of this report lies with EIM bv. Quoting numbers or text in papers, essays and books is permitted only when the source is clearly mentioned. No part of this publication may be copied and/or published in any form or by any means, or stored in a retrieval system, without the prior written permission of EIM bv. EIM bv does not accept responsibility for printing errors and/or other imperfections.

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 5 2 Managementsamenvatting 7 3 Cluster 1: Grote bedragen, veel transacties Omschrijving cluster Het voorbeeldbedrijf 9 4 Cluster 2: Lage bedragen, beperkt aantal transacties Omschrijving cluster Het voorbeeldbedrijf 13 5 Cluster 3: Winkels non-food, laag transactiebedrag Omschrijving cluster Het voorbeeldbedrijf 17 6 Cluster 4: Winkels non-food, hoog transactiebedrag Omschrijving cluster Het voorbeeldbedrijf 21 7 Cluster 5: Winkels non-food, ook op bestelling Omschrijving cluster Het voorbeeldbedrijf 26 8 Cluster 6: Horeca, drankverstrekkers Typering van het cluster Het voorbeeldbedrijf 29 9 Cluster 7: Horeca, spijsverstrekkers Typering van het cluster Het voorbeeldbedrijf Cluster 8: Horeca, maaltijdverstrekkers Typering van het cluster Het voorbeeldbedrijf Cluster 9: Horeca, logies Typering van het cluster Het voorbeeldbedrijf Cluster 10: Benzineservicestations Typering van het cluster Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd Het voorbeeldbedrijf Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. Verwijderd: 45 Verwijderd: 45 3

4 Bijlagen I Kosten van betalingsverkeer 49 II Uitgangspunten slim Pinverkeer 51 4

5 1 Inleiding De consument kan op veel manieren betalen als hij iets koopt in winkels, bij de horeca of bij een pompstation: contant, met een Pinpas, met een creditcard, met een tankpas, met een klantenkaart, door bankoverschrijving etc. Niet alle vormen van betalen zijn echter altijd even efficiënt vanuit de ondernemer bezien. Kosten kunnen voor de ondernemer verschillen al naar gelang de aard en de hoogte van de betaling. Uit verschillende onderzoeken is gebleken dat ondernemers er goed aan doen hun kosten van betaling scherp in het oog te houden en om consumenten te stimuleren zo veel mogelijk te betalen met efficiënte betaalmiddelen en inefficiënte betaalmiddelen in de portemonnee te laten. Uit scenariostudies van EIM blijkt dat er door de sectoren detailhandel, horeca en tankstations zelfs miljoenen euro's bespaard kunnen worden. Maar dat zijn besparingen op macroniveau, gebaseerd op landelijke gemiddelden wat betreft kosten, tarieven en bonbedragen. Voor ondernemers is het veel interessanter om te weten hoe het zit met kosten en eventuele besparingen in hun eigen individuele situatie. Dat is het thema van de studie die u nu in handen hebt. U zult zien dat de besparingen kunnen oplopen tot soms vele duizenden euro's per jaar. Vooral het stimuleren van Pintransacties (Pinnen 1 ) zet duidelijk zoden aan de dijk. Voor deze studie is het betalingspatroon van tien doorsnee detailhandels- en horecaondernemingen en tankshops vastgelegd en is voor elk van deze ondernemingen doorgerekend wat de voordelen zullen zijn van meer Pinnen. Het gaat om willekeurige bedrijven met karakteristieken waarin met name de MKBondernemers in de betreffende branches zich kunnen herkennen. Daarbij is niet alleen gekeken naar wat meer Pinnen oplevert, maar ook wat 'slimmer Pinnen' oplevert voor de ondernemer. Immers veel ondernemingen maken nu nog alleen gebruik van ISDN of een analoge lijn als het gaat om het Pinbetalingsverkeer, en dat terwijl een ADSL-aansluiting een grote besparing kan opleveren en veel sneller werkt. Meer informatie hierover vindt u op 2. In het navolgende worden tien cases besproken. Elke case staat als voorbeeld voor een bepaald standaardbetaalgedrag of een bepaalde betaalsituatie die typerend is voor een groot aantal sectoren. Onderscheiden worden de navolgende betaalsituaties: 1 detailhandel: heel veel transacties, grote bedragen 2 detailhandel: beperkt aantal transacties, beperkte bedragen 3 detailhandel: veel transacties, lage bedragen 4 detailhandel: beperkt aantal transacties, hoge bedragen 5 detailhandel: naast toonbanktransacties ook aankopen op bestelling 6 horeca: drankverstrekkers (cafés) 7 horeca: spijsverstrekkers (lunchrooms, cafetaria s, fast-foodrestaurants) 1 Met de term pinnen worden elektronische betalingen aangeduid waarbij gebruik gemaakt wordt van een bankpas (een zogenaamde debetcard). De klant rekent af met deze bankpas (ook wel pinpas genoemd), het geld wordt direct afgeschreven van de rekening van de klant en direct, gegarandeerd bijgeschreven op de rekening van de ondernemer. De bank heeft een contract met de ondernemer en brengt een bedrag per transactie in rekening. In Nederland heet dit pinnen omdat het merk PIN het meest gebruikt wordt. 2 Zie ook bijlage II Uitgangspunten slim pinverkeer. 5

6 8 horeca: maaltijdverstrekkers (restaurants) 9 horeca: logies (hotels) 10 tankstation: veel betalingen o.a. via uiteenlopende cardsystemen. Als u voor uw bedrijf wilt weten of meer Pinnen zinvol is, kijk dan vooral naar het voorbeeld dat model staat voor uw sector/branche en het betaalgedrag bij uw onderneming. Ook de andere cases zijn overigens zeer interessant om door te nemen om zo een goede indruk te krijgen wat u kunt verdienen als u nog meer met de Pinpas laat betalen. Het onderzoek is gedaan door EIM in opdracht van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen. Voor de berekening van de besparingen is gebruik gemaakt van de rekenmethode die is ontwikkeld voor het onderzoeksrapport 'Toonbankinstellingsverkeer in Nederland' 1. U kunt dit rapport downloaden via bij het onderdeel Stichting/activiteiten. Wij wensen u veel leesplezier en vooral lage betaalkosten! 1 Zie ook Bijlage I Kosten van betalingsverkeer. 6

7 2 Managementsamenvatting In 2006 heeft EIM in opdracht van de Nederlandsche Bank en de gezamenlijke toonbankinstellingen een onderzoek gedaan naar de kosten van het toonbankbetalingsverkeer. Daarbij is gebleken dat op macroniveau zeker kostenbesparingen mogelijk zijn als er door de consument substantieel meer elektronisch betaald wordt. In het bijzonder Pintransacties (Pinnen) kunnen voordelig zijn ten opzichte van contant betalen. Om ook aan individuele ondernemers duidelijk te kunnen maken dat er voordelen zijn gelegen in het Pinnen op microniveau (het niveau van de individuele winkel en het individuele etablissement) heeft EIM in opdracht van de Stichting Bevorderen Efficiënt Betalen tien casestudies uitgevoerd. Elke case vormt een zo goed mogelijke afspiegeling van het doorsnee MKB-bedrijf in elk van de tien clusters die zijn onderscheiden op basis van de aard van het betalingsverkeer. Bij de tien bedrijven is gekeken naar de huidige kosten van het betalingsverkeer, naar de mogelijke effecten van een substantiële toename van het aantal Pintransacties op die kosten, en ten slotte naar de winst die op de langere termijn zou kunnen worden gerealiseerd als vrijwel alle of alle betalingen met de Pinpas worden gedaan. Tevens is gekeken naar het voordeel dat behaald kan worden als ondernemers hun analoge terminalverbinding (normale telefoonlijn of ISDNverbindingen) vervangen door een internetverbinding op basis van ADSL. De tien cases maken duidelijk dat nog aanmerkelijke bedragen kunnen worden bespaard op de kosten van het betalingsverkeer door omschakeling van contant betalen naar Pintransacties. Deze besparing wordt nog versterkt door omschakeling naar ADSL. De besparing loopt voor sommige voorbeeldbedrijven op tot enkele procenten van de omzet. Bij de nettowinstmarges die in de sectoren detailhandel, horeca en benzinestations gelden is dit zeker een niet te verwaarlozen voordeel. 7

8

9 3 Cluster 1: Grote bedragen, veel transacties 3.1 Omschrijving cluster Het cluster 'grote bedragen, veel transacties' omvat de detailhandelsbranches warenhuizen, bouwmarkten en supermarkten. Zij hebben wat betreft het betalingsgedrag één ding met elkaar gemeen: het gaat gewoonlijk om zeer veel betalingen per dag en zowel om veel hoge als veel lage betalingen. Het zijn daarnaast veelal ook zeer grote ondernemingen die vaak meer dan één vestiging hebben of deel uitmaken van een samenwerkingsverband. Een volledig geautomatiseerde bedrijfsvoering is dan een must voor deze winkels. Uiteraard valt daar ook het betalingsverkeer onder. Deze bedrijven hebben normaal gesproken (Pin)betalingssystemen waarbij de terminals zijn geïntegreerd met de kassa en waarbij gebruik gemaakt wordt van breedbandverbinding (vaak een VPN oftewel een Virtual Private Netwerk) voor de nodige verbindingen en verwerking van transacties. In totaal gaat het hier om iets meer dan ondernemingen met bijna vestigingen. 3.2 Het voorbeeldbedrijf Omschrijving bedrijf De voorbeeldzaak in dit cluster is een grote supermarkt. De zaak is gevestigd in een groter dorp in het oosten van het land. De plaats heeft een duidelijk toeristische functie en is daarnaast belangrijk als koopcentrum voor de omliggende kleinere dorpen. De totale omzet bedraagt circa per week (een behoorlijke omzet in de supermarktwereld) en circa (incl. BTW) op jaarbasis. De supermarkt telt 10 terminals die alle geïntegreerd zijn met de kassa. De terminals zijn aangesloten op een breedbandverbinding (ADSL). Betalingen worden direct verwerkt met de centrale kasadministratie. Het beheer en onderhoud van de terminals wordt verzorgd door het samenwerkingsverband waarbij de ondernemer is aangesloten. Hierdoor is de ondernemer altijd verzekerd van de scherpste condities voor de datacommunicatie en verwerking van de betalingen. Hoewel al veel consumenten met Pin betalen, kan nog veel verdiend worden op de kosten van betalingsverkeer als alle contante transacties achterwege zouden blijven. De ondernemer is er dan ook groot voorstander van als de actie klein bedrag, Pinnen mag' zou worden uitgebreid tot Pinnen? Altijd doen!'. Het betalingsbeeld anno 2008 Wekelijks verwerkt de supermarkt bijna betalingen, waarvan 60% ligt tussen 10 en % van de betalingen betreft bedragen boven 100. Betaald wordt contant, met de Pinpas of met de chipkaart. Deze laatste betalingsvorm is echter nauwelijks van belang. Van alle betalingen geschiedt 60% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt 15 en voor de Pintransacties 45. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 1. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. 9

10 Tabel 1 Betalingen naar betaalwijze (in %) contante transacties Pintransacties chipkaarttransacties alle transacties tot 5 15,0 2,0 0,0 17,0 5 tot 10 17,0 2,5 0,1 19,6 10 tot 15 9,6 3,5 0,2 13,4 15 tot 20 6,0 3,9 0,1 10,1 20 tot 50 9,2 14,9 0,1 24,1 50 tot 100 2,3 10,9 0,0 13,2 100 of meer 0,4 2,2 0,0 2,6 59,6 39,9 0,5 100,0 De huidige kosten van het betalingsverkeer staan weergegeven in tabel 2. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (tijd voor afrekeningen, kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld), de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 2 Huidige kosten betalingsverkeer in (bij ADSL-gebruik) omschrijving contant Pin chip totaal vaste kosten variabele kosten totale kosten Besparingsmogelijkheden en nieuwe situatie De vele contante transacties doen vermoeden dat er nog heel wat bespaard kan worden op de kosten van betalen als omgeschakeld wordt van contante betaling naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als de ondernemer zijn klanten dusdanig weet te interesseren voor Pinbetaling dat in plaats van 40% nu ongeveer 50% van alle betalingen met de Pinpas wordt afgehandeld. We gaan er daarbij van uit dat de omschakeling vooral plaatsvindt doordat grotere kasbetalingen nu met de Pinpas worden gedaan (alle betalingen boven 20). De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar 9 en die van de Pintransacties bedraagt dan ruim 43. De effecten van deze verandering op de betalingskosten zijn weergegeven in figuur 1. Door het geringere aantal contante transacties dalen de variabele betalingskosten voor de contante transacties van de supermarkt dusdanig sterk dat de totale betalingskosten uiteindelijk uitkomen op circa , een besparing met oftewel een besparing met 23%! 10

11 Figuur 1 Betalingskosten huidige situatie en bij 50% Pintransacties kosten chipkaart variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin huidige situatie bij 50% pintransacties Wijzigingen van het betaalgedrag in de verdere toekomst Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hieronder zien voor de situaties 50%, 75% en 100% Pintransacties. Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. De uitwerking hiervan is opgenomen in tabel 3. Tabel 3 Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties ten opzichte van de huidige situatie (1) besparing (2) besparing (3) bespa- (4) meer op vaste kos- variabele ring kos- variabele totale be- ten contant kosten con- ten chip- kosten Pin- sparing betalen tant betalen kaart transacties ( ) 50% Pintransacties % Pintransacties % Pintransacties

12

13 4 Cluster 2: Lage bedragen, beperkt aantal transacties 4.1 Omschrijving cluster Winkels in food met een laag transactiebedrag zijn vooral de versspeciaalzaken. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS in detailhandels- en horecabranches, dan kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: aardappelen, groenten en fruit vis dranken vlees en vleeswaren wild en gevogelte brood en banket chocolade en suikerwerk kaas natuurvoeding en reformartikelen buitenlandse voedings- en genotmiddelen etc. In totaal gaat het om naar schatting ondernemingen met circa vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: zij allemaal behoren tot de detailhandel in foodproducten; zij met een behoorlijke regelmaat (veelal meer dan eens per week) bezocht worden door de consument; consumenten er gewoonlijk voor relatief kleine bedragen producten aanschaffen. Bij uitzondering wordt in één keer voor meer dan 100 aangeschaft. 4.2 Het voorbeeldbedrijf Omschrijving bedrijf De voorbeeldzaak in dit cluster is een voor branchebegrippen middelgrote slagerij. De zaak is gevestigd in een dorp met een duidelijk toeristische functie. Het verzorgingsgebied van de winkel betreft het dorp zelf evenals enkele kleinere kernen in de directe omgeving. De omzet van de zaak bedraagt op jaarbasis circa (incl. BTW). Het betalingsbeeld anno 2008 Wekelijks verwerkt de slagerij 550 betalingen, die veelal tussen 1 en 50 liggen. Driekwart van alle betalingen betreft transacties met een totale waarde tussen 5 en 50. Van alle betalingen geschiedt meer dan 80% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna 15 en voor de Pintransacties 20. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 4. De tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. 13

14 Tabel 4 Betalingen naar betaalwijze (in %) contante transacties Pintransacties alle transacties tot 5 20,5 0,8 21,3 5 tot 10 12,8 2,5 15,3 10 tot 15 21,3 3,3 24,5 15 tot 20 11,0 5,0 16,0 20 tot 50 17,0 2,5 19,5 50 tot 100 2,5 0,8 3,3 100 of meer 0,0 0,3 0,3 totaal 85,0 15,0 100,0 De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 5. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 5 Huidige kosten betalingsverkeer in euro's omschrijving contant Pin totaal vaste kosten variabele kosten totale kosten Besparingsmogelijkheden en nieuwe situatie Het hoge aandeel contante transacties biedt mogelijkheden om te besparen op de betalingskosten als omgeschakeld wordt van contant betalen naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als 30% van alle betalingen met de Pinpas wordt gedaan. We gaan er daarbij van uit dat allereerst consumenten voor de grotere bedragen overgaan van contant op Pintransacties. Daarenboven is berekend wat de ondernemer kan besparen als hij zijn analoge lijn vervangt door een ADSL-aansluiting voor computer en terminal. Er worden dus twee besparingen berekend: 1 meer consumenten gaan met de Pinpas betalen. 2 de ondernemer schakelt over naar slim Pinverkeer (ADSL). Als de ondernemer het betalingsverkeer weet te verleggen conform beide bespalingen, dan verdubbelt het aantal Pintransacties. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar 11 en die van de Pintransacties bedraagt dan ruim 27. De stijging van dit bedrag maakt wel duidelijk dat in de 'oude situatie' nog veel consumenten grote bedragen contant afrekenen. De nieuwe situatie maakt het dan mogelijk dat met een veel kleiner kasbedrag voor contante transacties kan worden volstaan (minder dan de helft!). 14

15 In figuur 2 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen met de Pinpas geschiedt, en vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken, is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis mogelijk zijn, zijn voor deze ondernemingen aanmerkelijk en liggen in de orde van grootte van oftewel 17% van de oorspronkelijke kosten. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 2 Kosten van betalingsverkeer in % voor huidige situatie en na besparingen variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin huidige situatie bij 30% pintransacties bij 30% pintransacties en ADSL Wijzigingen van het betaalgedrag in de verdere toekomst Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties in zijn zaak. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hierna zien voor de situaties bij 30%, 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL voor alle varianten!). Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. Hierdoor kunnen ook bij volledige omschakeling grote besparingen worden gerealiseerd. Dit is uitgewerkt in tabel 6. 15

16 Tabel 6 Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties en ADSL-verbinding ten opzichte van de huidige situatie (1) besparing (2) besparing (3) meer vari- op vaste kosten variabele kosten abele kosten totale bespa- contant contant Pintransacties ring (1+2-3) 30% Pintransacties % Pintransacties % Pintransacties % Pintransacties

17 5 Cluster 3: Winkels non-food, laag transactiebedrag 5.1 Omschrijving cluster Winkels in non-food met een laag transactiebedrag zijn er in vele verschijningsvormen. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS voor detailhandels- en horecabranches, kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: tabaksproducten drogisterijartikelen kledingstoffen huishoudtextiel breiwol, handwerken en fournituren modeartikelen en bijouterieën huishoudelijke artikelen algemeen assortiment ijzerwaren en gereedschappen boeken, tijdschriften en kranten kantoor- en schoolbenodigdheden bloemen en planten, zaden en tuinbenodigdheden dierbenodigdheden en hengelsportartikelen textiel en kleding bij textielsupermarkten allerlei consumentenartikelen bij dorpswarenhuizen. In totaal gaat het om naar schatting ondernemingen met circa vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: zij allemaal behoren tot de detailhandel in non-foodproducten; zij met een behoorlijke regelmaat (eens per week tot eens per maand) bezocht worden door de consument; de consument daar gewoonlijk voor relatief kleine bedragen producten aanschaft. Bij hoge uitzondering wordt in één keer voor meer dan 50 of 100 aangeschaft. 5.2 Het voorbeeldbedrijf Omschrijving bedrijf De voorbeeldzaak in dit cluster is een voor branchebegrippen wat grotere tabaks- en gemakszaak. De zaak is gevestigd onder de rook van Rotterdam in een snelgroeiende nieuwbouwwijk. Het verzorgingsgebied van de winkel betreft enkele grote wijken van de groeistad. Met een jaaromzet van circa (incl. BTW) is de zaak tamelijk groot in zijn soort te noemen. Dit komt ook tot uiting in het aantal transacties die wekelijks plaatsvinden (meer dan 1.400). De ondernemer staat aan de vooravond van een verandering die de efficiëntie van zijn zaak ten goede moet komen. Zo zullen zijn kassa en betalingsterminal met elkaar worden geïntegreerd en zal hij gebruik gaan maken van een ADSLverbinding om snel en accuraat Pintransacties uit te voeren en te verwerken in zijn kas- en voorraadadministratie. De ondernemer kan dan Pinnen voor elke betalingsgrootte accepteren. De tijd dat er een toeslag was voor betaling van kleine bedragen met Pin ligt dan achter hem. 17

18 Het betalingsbeeld anno 2008 Wekelijks verwerkt de tabaks- en gemakszaak ongeveer betalingen, die veelal tussen 1 en 15 liggen. Bijna 70% van alle betalingen betreft transacties met een totale waarde van minder dan 10. Van alle betalingen geschiedt nog meer dan 80% contant. Het gemiddelde bonbedrag voor de contante transacties bedraagt bijna 8,50 en voor de Pintransacties 27. De verdeling van de betalingen naar contant en Pin is opgenomen in tabel 7. Deze tabel is gebaseerd op een doorsneeweek. Tabel 7 Betalingen naar betaalwijze (in %) contante transacties Pintransacties alle transacties tot 5 43,7 1,4 45,1 5 tot 10 21,4 2,7 24,1 10 tot 15 9,2 3,4 12,6 15 tot 20 2,9 1,7 4,6 20 tot 50 5,0 5,7 10,8 50 tot 100 1,3 1,1 2,4 100 of meer 0,0 0,4 0,4 83,6 16,4 100,0 De huidige kosten van het betalingsverkeer zijn weergegeven in tabel 8. Het gaat om forse bedragen. Dat komt doordat zowel interne als externe kosten worden meegerekend. Denk bij interne kosten bijvoorbeeld aan de tijd die in het bedrijf besteed wordt aan het betreffende betaalmiddel (kas opmaken, afstorten e.d.) en bij externe kosten aan zaken zoals wisselgeldkosten, verzekeringskosten (bij contant geld) en de afschrijving van de betaalautomaat, telecomkosten en de kosten van het servicecontract (bij Pin). Tabel 8 Huidige kosten betalingsverkeer in euro's omschrijving contant Pin totaal vaste kosten variabele kosten totale kosten Besparingsmogelijkheden en nieuwe situatie De vele contante transacties doen vermoeden dat er nog heel wat bespaard kan worden op de kosten van betalingen als omgeschakeld wordt van contant naar Pinbetaling. Berekend is nu wat de besparing aan betalingskosten zou kunnen zijn als de ondernemer zoals hij van plan is overschakelt op ADSL voor Pinnen en als dertig procent van alle betalingen met de Pinpas wordt verricht. We nemen daarbij aan dat het dan vooral gaat om bedragen die boven 10 liggen. Er worden dus twee besparingen berekend: 1 meer consumenten gaan de grote bedragen met de Pinpas betalen; 2 de ondernemer schakelt over naar slim Pinverkeer (ADSL). 18

19 Als de ondernemer het betalingsverkeer weet te verleggen conform beide besparingen wordt in de toekomst 30% van alle betalingen met de Pinpas verricht. Het aantal contante transacties loopt dan terug met een kwart en het aantal Pintransacties verdubbelt dan. Het overgrote deel van de betalingen boven 10 wordt dan gedaan met de Pinpas. De gemiddelde waarde van de contante transacties loopt terug naar 4 en die van de Pintransacties bedraagt dan 25. De nieuwe situatie maakt het dan mogelijk dat met een veel kleiner kasbedrag voor contante transacties kan worden volstaan (minder dan de helft!). In figuur 3 zijn de besparingen weergegeven. Allereerst is aangegeven hoeveel euro's bespaard worden op de kosten als 30% van alle betalingen met Pin wordt gedaan en vervolgens is aangegeven wat de totale besparing in euro's is als ook nog eens wordt overgeschakeld op ADSL. Om de besparingen die liggen in een overschakeling op ADSL (slim Pinverkeer) te bekijken, is gebruik gemaakt van het instrument dat voor elke ondernemer toegankelijk is op De overige besparingen zijn berekend op basis van gegevens van EIM. De totale besparingen die op jaarbasis mogelijk zijn, zijn niet mis voor deze onderneming en lopen in de orde van grootte van oftewel 15% van de oorspronkelijke kosten. Een uitgelezen kans om de kosten nog meer te drukken door te investeren in moderne technologie en een slimme wijze van betalen! Figuur 3 Kosten van betalingsverkeer in % voor en na besparingen variabele kosten pintransacties variabele kosten contant betalen vaste kosten contant en pin huidige situatie bij 30% pintransacties bij 30% pintransacties en ADSL Wijzigingen van het betaalgedrag in de verdere toekomst Vanwege de veiligheid, het gemak en de service van Pinnen zou de ondernemer kunnen streven naar een nog groter aantal Pintransacties in zijn zaak. De vraag is wat dit voor de kosten betekent. We laten dit hieronder zien voor de situaties bij 30%, 50%, 75% en 100% Pintransacties (via ADSL voor alle varianten!). Alles met de Pinpas betalen is voor de ondernemer niet alleen uit veiligheidsoverwegingen, gemak en service extra interessant, maar ook omdat de vaste kosten 19

20 die verbonden zijn aan contant betalen dan ook geheel wegvallen. Hierdoor kunnen ook bij volledige omschakeling grote besparingen worden gerealiseerd (zie tabel 9). Tabel 9 Besparingen in betalingskosten bij meer Pintransacties en ADSL-verbinding ten opzichte van de huidige situatie (1) besparing (2) besparing (3) meer va- op vaste kosten op variabele riabele kosten totale besparing contant kosten contant Pintransacties (1+2-3) 30% Pintransacties % Pintransacties % Pintransacties % Pintransacties

21 6 Cluster 4: Winkels non-food, hoog transactiebedrag 6.1 Omschrijving cluster Winkels in non-food met een hoog transactiebedrag zijn vooral terug te vinden in de modesector, in de bruin- en witgoedsector, en bij sport-, speelgoed- en hobbyartikelen. Consumenten kopen in deze winkels vaak voor grotere bedragen ineens. Bedragen boven 100 per aankoop zijn voor enkele branches in dit cluster zeker geen uitzondering. Als uitgegaan wordt van de standaardindeling van het CBS voor detailhandelsbranches en horecabranches, kunnen hiertoe gerekend worden de gespecialiseerde winkels in: parfums en cosmetica herenbovenkleding damesbovenkleding baby- en kinderkleding bovenkleding algemeen assortiment ondermode, lingerie, foundations e.d. schoeisel lederwaren en reisartikelen verlichtingsartikelen artikelen voor woninginrichting algemeen assortiment (woonaccessoires) glas-, porselein- en aardewerk huishoudelijke artikelen n.e.g. geluidsdragers telecommunicatieapparaten onderdelen voor elektrische huishoudelijke apparaten fotografische artikelen sportartikelen kampeerartikelen tuinartikelen computers speelgoed e.d. In totaal gaat het om naar schatting ondernemingen met circa vestigingen. Kenmerkend voor al deze bedrijven is dat: zij allemaal behoren tot de detailhandel in non-foodproducten; de consument daar met een wat minder hoge frequentie koopt (een enkele keer per maand of minder frequent); de consument daar gewoonlijk voor relatief grote bedragen producten aanschaft. Aankoopbedragen van boven 100 zijn normaal. 6.2 Het voorbeeldbedrijf Omschrijving bedrijf De voorbeeldzaak in dit cluster is een zaak in jeans en vrijetijdsmode in een grotere plaats in het noorden van het land. Het directe verzorgingsgebied telt ongeveer consumenten. De zaak is gevestigd in het winkelhart van de provin- 21