jaarverslag Dr. Sven Todts medisch verantwoordelijke vzw Dokter Willy PEERS centrum

Transcriptie

1 jaarverslag 2012 Dr. Sven Todts medisch verantwoordelijke vzw Dokter Willy PEERS centrum

2 Pagina 2 van 30 Belangrijkste punten : ᵒ In 2012 werden 2854 patiënten ontvangen, waarvan 90% uit de provincie Antwerpen. ᵒ 85 % van alle aanmeldingen leidt tot een ingreep in het WPC. ᵒ Eén op drie patiënten werden verwezen door een arts, de andere patiënten vinden hun weg via andere hulpverleners, via internet of via informatie uit de eigen omgeving. ᵒ In 2012 werden 2456 abortussen uitgevoerd, waarvan 15% door medische abortus ( de abortuspil ). ᵒ De behandelresultaten van WPC zijn beduidend beter dan de gemiddelde resultaten die gemeld worden in de wetenschappelijke literatuur. ᵒ Na vacuumaspiratie verlaten 2 op 3 patiënten het centrum met een concreet contraceptieplan. In 2011 was dit slechts 50%. ᵒ Zoals in de voorbije jaren zien we geen toename van het aantal tienerzwangerschappen. Er is eerder sprake van een daling.

3 Pagina 3 van 30 Inleiding Dit verslag is een samenvatting van de registratiegegevens van Zoals in vorige jaarverslagen worden de gegevens telkens eerst gepresenteerd voor het registratiejaar zelf, waarna deze gegevens vergeleken worden met de vijf vorige jaren of in enkele gevallen met alle eerdere beschikbare gegevens. De registratiegegevens zijn beschikbaar vanaf Het jaarverslag van 2008 bevat een overzicht van tien jaar werking ( ). 1. Aanmeldingen In 2012 meldden zich 2854 patiënten aan. Er werd 2445 besloten tot een zwangerschapsafbreking in het centrum. Het aantal aanmeldingen blijft op hetzelfde peil als de vorige jaren. Grafiek 1: Evolutie van het aantal aanmeldingen ( ) 1.1. Demografische gegevens Woonplaats Zoals alle voorgaande jaren zijn de patiënten van het Dokter Willy Peerscentrum (WPC) vooral afkomstig uit de provincie Antwerpen: in 2012 ging het om 89.2 % van alle patiënten (tabellen 1 en 2).

4 Pagina 4 van 30 Woonplaats (n) 2012 n Buitenland 21 Antwerpen 2547 Vlaams-Brabant 121 Waals-Brabant 0 Brussel HG 8 West-Vlaanderen 12 Oost-Vlaanderen 121 Henegouwen 1 Luik 2 Limburg 19 Luxemburg 0 Namen 2 Totaal 2854 Tabel 1: Woonplaats patiënten (N) Woonplaats (%) % % % % % % Buitenland 0,7 0,3 0,5 0,4 0,5 0,6 Antwerpen 89,2 89,2 90,1 88,6 87,9 88,5 Vlaams-Brabant 4,2 4,5 3,5 4,1 4,4 3,9 Waals-Brabant 0 0 0,1 0,1 0 0,1 Brussel HG 0,3 0,4 0,3 0,6 0,4 0,6 West-Vlaanderen 0,4 0,5 0,5 0,7 0,6 0,7 Oost-Vlaanderen 4,2 4,2 4,2 4,5 5,1 4,6 Henegouwen 0 0 0,1 0,1 0,1 0,1 Luik 0,1 0 0,1 0,2 0,1 0 Limburg 0,7 0,7 0,6 0,7 0,8 0,7 Luxemburg Namen 0, ,1 Tabel 2: Woonplaats patiënten: evolutie (%) Nationaliteit In 2012 consulteerden er 98 verschillende nationaliteiten (tabellen 3 en 4). In 2012 had 68.5 % van de aangemelde patiënten een Belgische nationaliteit. De top 10 van meest voorkomende niet-belgische nationaliteiten werd de voorbije jaren gevormd door een kleine groep van 14 landen (tabel 5). Roemenië en Bulgarije waren de laatst bijgekomen nationaliteiten. Dit jaar maakt Servië (23 aanmeldingen) voor het eerst deel uit van deze top 10. De grootste groep niet-belgen werd ook in 2012 door Nederlanders gevormd (106 patiënten).

5 Pagina 5 van 30 Per continent (N) 2012 Europa 2327 Afrika 308 Azië 172 Amerika 46 Oceanië 1 onbekend Tabel 3: Afkomst van de patiënten volgens nationaliteit (2012) Per continent (%) Europa 81,5 81,0 81,3 81,9 82,3 82 Afrika 10,8 10,9 11, ,8 9,9 Azië 6,0 6,7 6,2 5,9 5,8 6,9 Amerika 1,6 1,4 1,2 1,2 1,1 1,3 Oceanië 0,0 0,0 0, Totaal Tabel 4: Afkomst patiënten volgens nationaliteit: evolutie Top tien nationaliteiten Nederland Marokko Nigeria Ghana Polen Roemenië China Kongo Kinsjasa Bulgarije Servië 10 Kameroen 10 Joegoslavië Mongolië Rusland 10 8 Tabel 5: Top tien niet-belgische nationaliteiten: evolutie Leeftijd In 2012 was de gemiddelde leeftijd bij aanmelding 28.3 jaar. De jongste patiënt was 14 jaar, de oudste 49 (tabel 6).

6 Pagina 6 van 30 Grafiek 2 toont de verschillende leeftijdcohortes voor Zoals uit tabel 7 blijkt, zijn de gegevens vergelijkbaar met de vorige jaren. Het aandeel van tieners (< 20 jaar) was het laagste in jaren. Leeftjd (n) 2012 onbekend 0 < > totaal 2854 minimum 14 maximum 49 gemiddelde 28,3 Tabel 6: leeftijdsgroepen Grafiek 2: Leeftijdcohortes 2012

7 Pagina 7 van 30 Leeftjd (%) < 15 0,0 0,2 0,5 0,1 0,5 0, ,5 11,3 10,7 12,2 11,7 10, ,3 23,7 24,9 25,3 23,5 22, ,7 24,0 24,5 23,4 24,1 23, ,6 20,3 19,6 20,3 20,3 23, ,5 14,1 13,5 12,8 13,2 12,8 > 39 6,3 6,4 6,3 5,9 6,8 6,2 totaal Tabel 7: Leeftijdsgroepen (%): evolutie Burgerlijke staat In tabellen 8 en 9 worden categorieën gebruikt die door WPC gehanteerd worden. In tabellen 10 en 11 worden de categorieën gebruikt die gehanteerd worden door de Nationale Commissie voor evaluatie van wet betreffende Zwangerschapsafbreking (NCZ). Voor beide indelingen geldt dat de categorieën niet echt onderling uitsluitend zijn. Burgerlijke staat (n) 2012 Ongehuwd alleen 1351 Ongehuwd samenwonend 650 Gehuwd 634 Gehuwd, feitelijk 40 gescheiden Echtscheidingsprocedure 37 Wettelijk gescheiden 118 Weduwe 9 Onbekend 15 totaal 2854 Tabel 8:burgerlijke staat van de aangemelde patiënten

8 Pagina 8 van 30 Burgerlijke staat (%) onbekend niet geteld Ongehuwd alleen 47,6 47,7 49,9 50,4 47,2 49,7 Ongehuwd samenwonend 22,9 22,1 20,1 21,1 20,4 18,8 Gehuwd 22,3 22,8 21,7 20,8 24,6 24,0 Gehuwd, feitelijk 1,4 1,9 1,9 2 2,1 1,5 gescheiden Echtscheidingsprocedure 1,3 1,2 2,2 1,9 1,9 1,4 Wettelijk gescheiden 4,2 3,7 4 3,7 3,5 4,1 Weduwe 0,3 0,5 0,2 0,1 0,3 0, Tabel 9: burgerlijke staat (% ): evolutie Burgerlijke staat NCZ (n) 2012 Ongehuwd 2001 Gehuwd 711 Wettelijk gescheiden 118 Weduwe 9 Onbekend 15 totaal 2854 Tabel 10: burgerlijke staat (categorieën NCZ) Burgerlijke staat NCZ (%) Ongehuwd 70,1 67,3 66,9 69,2 63,1 68,1 Gehuwd 24,9 25,0 24,7 23,9 26,7 26,8 Wettelijk gescheiden 4,1 3,6 3,8 3,5 3,3 4,1 Weduwe 0,3 0,4 0,2 0,1 0,3 0,4 Onbekend 0,5 3,7 4,4 3,3 6,6 0, Tabel 11: burgerlijke staat volgens categorieën NCZ: evolutie Obstetrische gegevens In 2012 had een aangemelde patiënte gemiddeld 1.08 kinderen. Concreet heeft ruim meer dan de helft van alle aangemelde patiënten (56.6 %) reeds één of meer kinderen. Het hoogste aantal kinderen bij een patiënte in 2012 was 8.

9 Pagina 9 van 30 Bijna de helft van de patiënten had al een eerdere ingreep (44.9 %). Het hoogste aantal eerdere ingrepen was 10. In tabellen 12 en 13 en in grafieken 3 en 4 wordt de verdeling volgens het aantal kinderen en het aantal eerdere abortussen voor 2012 weergegeven. Tabel 14 toont de evolutie van het aantal eerdere vrijwillige zwangerschapsafbrekingen sinds Aantal kinderen 2012 (n) 2012 (%) , , , , , , , , , , ,0 >10 0 0,0 onbekend 15 0, Tabel 12: aantal kinderen van aangemelde patiënten Grafiek 3: grafische voorstelling van aantal kinderen (2012)

10 Pagina 10 van 30 Aantal eerdere abortussen 2012 (n) 2012 (%) , , , , , , , , , , ,0 > ,0 onbekend 77 2,7 totaal Tabel 13: aantal eerdere vrijwillige abortussen bij aangemelde patiënten (2012) Grafiek 4: voorstelling van het aantal eerdere abortussen (2012)

11 Pagina 11 van 30 Aantal eerdere abortussen 2012 (n) 2012 (%) 2011 (n) 2011 (%) 2010 (n) 2010 (%) 2009 (n) 2009 (%) , , , , , , , , , , , , ,9 73 2,5 68 2,4 75 2, ,5 34 1,2 24 0,8 24 0, ,4 9 0,3 11 0,4 11 0, ,2 5 0,2 3 0,1 4 0, ,1 2 0,1 4 0,1 1 0, ,0 1 0,0 1 0,0 1 0, ,0 0 0,0 0 0,0 0 0, ,0 0 0,0 0 0,0 1 0,0 > ,0 0 0,0 0 0,0 1 0,0 onbekend 77 2, , , ,8 totaal Tabel 14: evolutie van het aantal eerdere zwangerschapsafbrekingen ( )

12 Pagina 12 van Analyse van de aanmeldingen Zwangerschapstermijn bij aanmelding In onderstaande tabel wordt eerst het absolute aantal aanmeldingen gegeven. Het aantal ontbrekende gegevens is eerder groot: dit betekent niet dat we niet over deze gegevens beschikken, maar enkel dat de gegevens van de echografie niet altijd overgeschreven worden in het EMD. De percentages zijn berekend op het aantal dossiers met de nodige gegevens. De laatste kolom geeft het cumulatieve percentage. Omdat we medische abortussen uitvoeren tot 9 weken (en vermits we zes dagen reflectietijd moeten inbouwen), betekent dit dat in 2012 meer dan 70 % van alle aangemelde patiënten in aanmerking komen voor een medische abortus. termijn bij aanmelding 2012 n % %cum (n=2854) onbekend tot 6 w ,6 22,6 6 tot ,2 54,8 7 tot ,5 71,3 8 tot ,9 81,2 9 tot , tot ,6 90,6 11 tot ,0 93,6 12 tot ,8 96,4 13 tot ,5 97,9 > , ,0 Tabel 15: zwangerschapstermijn bij aanmelding (2012) De gemiddelde zwangerschapstermijn bij aanmelding was in ,4 dagen amenorroe, de kortste gemiddelde aanmeldingstermijn ooit. Hoe vroeger vrouwen zich aanmelden, hoe meer opties (met name de optie medische abortus) er over blijven aantal dagen Grafiek 5: Gemiddeld aantal dagen amenorroe bij aanmelding: evolutie

13 Pagina 13 van Beslissing na gesprek en onderzoek Zoals elk jaar is er een klein percentage vrouwen die na het aanmeldingsgesprek geen contact meer opnemen. Ongeveer 85 % van de aanmeldingen leidt tot een ingreep in het centrum. De belangrijkste wijziging dit jaar is het groter aantal medische abortussen, die in 2012 reeds 15% van het totale aantal ingrepen uitmaken. Beslissing na aanmelding Resultaat 2012 n geen informatie 69 geen zwangerschap 64 behoud zwangerschap 128 miskraam in wachttijd 58 verwijzing voor adoptie 1 verwijzing overig 5 verwijzing ingreep elders 84 chirurgische abortus 2088 medische abortus 357 aantal 2854 Tabel 16: Resultaat van de aanmeldfase bij aangemelde patiënten Beslissing na aanmeldingsgesprek Resultaat % % % % % % geen informatie 2,42 3,87 3,53 3,36 4,28 4,15 geen zwangerschap 2,24 2,64 2,40 3,50 3,41 2,53 behoud zwangerschap 4,48 3,70 4,49 4,08 3,38 3,14 miskraam in wachttijd 2,03 2,29 1,45 1,90 1,84 1,62 verwijzing 3,15 3,22 3,64 3,74 2,33 3,27 ingreep medisch 12,51 5,51 6,08 5,47 7,34 7,76 ingreep chirurgisch 73,16 78,77 78,40 77,95 77,42 77,54 totaal 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 100,00 Tabel 17: Beslissingen na aanmeldingsgesprek: evolutie Beslissing bij laattijdige aanmeldingen De wettelijke termijn waarbinnen het Dr. Willy Peerscentrum ingrepen kan uitvoeren is tot en met 12 weken zwangerschap, ofwel 14 weken amenorroe. Omdat er bovendien een wettelijk bepaalde reflectieperiode is van zes dagen, kunnen we enkel ingrepen uitvoeren bij vrouwen die zich aanmelden voor de termijn van 13 weken en 1 dag (ofwel 92 dagen). Hieronder geven we de beslissingen voor de subgroep patiënten die deze datum overschreden.

14 Pagina 14 van 30 Slechts een kleine aantal patiënten kiest voor het afstaan van het kind voor adoptie. De meerderheid van de gevallen kiest voor een ingreep in het buitenland indien de termijn dit nog toelaat. Laattijdige aanmeldingen behoud zwangerschap verwijzing voor adoptie verwijzing ingreep elders geen informatie totaal Tabel 18: Beslissingen bij laattijdige aanmeldingen Verwijzingen voor ingreep elders In totaal werden in patiënten verwezen voor een ingreep elders. Behalve het overschrijden van de wettelijke termijn zijn er ook andere redenen, zoals bijvoorbeeld het beschikken over een Nederlandse zorgpas of individuele voorkeuren. Verwijzingen voor ingreep elders België Labyrinth 10 Hasselt 1 Nederland Utrecht 46 Maastricht 7 Eindhoven 1 Leiden 1 Den Haag 1 onbepaald 13 Overige UK 1 China 1 Onbekend 2 84 Tabel 19: verwijzingen voor ingreep (2012) 1.4. Professionele verwijzende instanties Het aantal aanmeldingen dat door professionele instanties neemt in 2012 niet verder af: het gaat dit jaar nog om één derde van alle verwijzingen. Hiermee komt een einde aan de dalende trend van de voorbije jaren. De scherpe daling vanaf 2008 viel samen met de publicatie van de website op het internet. Andere verwijzers zijn onder meer psychiaters, artsen van Kind en Gezin en medewerkers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.

15 Pagina 15 van 30 Verwijzende instantie 2012 N % Geen ,4 Huisarts ,6 Gynaecoloog ,3 Andere 10 0,4 Onbekend 11 0,4 totaal ,0 Tabel 20: Aantal aanmeldingen via een professionele verwijzende instantie Verwijzers: evolutie (%) Geen 65,4 66,4 71,8 66,5 62,2 Huisarts 22,6 22,8 18,5 22,7 22,5 Gynaecoloog 11,3 9,6 9,2 10,4 13,3 Andere 0,4 1,2 0,5 0,4 0,2 Onbekend 0, ,7 Tabel 21: Verwijzers, (evolutie ). Gegevens voor 2007 zijn niet beschikbaar. Grafiek 6: Evolutie van het aantal aanmeldingen via professionele verwijzing ( )

16 Pagina 16 van Ingrepen 2.1. Evolutie van het aantal ingrepen Grafiek 7 toont hoe het aantal ingrepen in de voorbije jaren gestabiliseerd is. In onderstaande grafiek werden ingrepen die tot 2008 door onze artsen onder algemene verdoving werden uitgevoerd in het Sint-Erasmusziekenhuis, niet meegeteld. Grafiek 7: Aantal ingrepen uitgevoerd in WPC (evolutie ) 2.2. Ingrepen In tabel 22 wordt het aantal ingrepen weergegeven dat per jaar in het Dr. Willy Peerscentrum wordt uitgevoerd. De tabel herneemt de gegevens die in grafiek 7 reeds grafisch werden voorgesteld. Het aantal geanalyseerde ingrepen verschilt licht van de aantallen die in tabel 16 worden vermeld. In die tabel betreft het aanmeldingen in 2012 waarbij de eindbeslissing een ingreep in het WPC was. Sommige van die beslissingen tot ingrepen zullen pas in 2013 worden uitgevoerd. In tabel 22 gaat het om ingrepen die daadwerkelijk in 2012 werden uitgevoerd: het kan daarbij ook gaan om beslissingen uit Het is dus normaal dat het om andere aantallen gaat. In 2012 werden er 2456 abortussen uitgevoerd in het Dokter Willy Peerscentrum: 2092 chirurgische ingrepen (door middel van dilatatie en vacuumaspiratie) en 364 medische abortussen (de zogenaamde abortuspilmethode). Medische abortussen maakten in % van het totale aantal ingrepen uit.

17 Pagina 17 van 30 Aantal ingrepen uitgevoerd in dr. Willy Peerscentrum chirurgisch medisch Totaal % medisch , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,8 totaal Tabel 22: Aantal uitgevoerde ingrepen per jaar:

18 Pagina 18 van Chirurgische abortus In tabel 23 vermelden we de zwangerschapsduur op de dag van de vacuumaspiratie. Uit tabel 24 blijkt dat deze cijfers stabiel zijn t.o.v. vorig jaar. Termijn vacuumaspiratie 2012 N % %cum ,7 0, ,4 8, ,2 33, ,2 58, ,0 73, ,3 83, ,3 89, ,2 93, ,3 97, ,4 100 totaal Tabel 23: Zwangerschapsduur op de dag van de vacuumaspiratie Termijn vacuumaspiratie (%) ,7 6 7,0 7,4 7 29,6 25,2 8 24,5 25,2 9 15, ,9 10,3 11 5,5 5,3 12 3,8 4,2 13 3,2 4,3 14 2,1 2,4 Tabel 24: zwangerschapsduur op dag vacuumaspiratie (evolutie ) In tabel 27 wordt de contraceptieplanning na curettage bekeken. Bij 17,5 % van alle patiënten werd de contraceptie in orde gebracht door de artsen van het WPC, hetzij onmiddellijk na de ingreep, hetzij bij de controle. Een klein aantal patiënten werd overigens nog geholpen tijdens opvolgingsconsulten, maar deze consultaties worden niet in de registratie opgenomen. Nog eens 1126 patiënten (46 %) verlieten het centrum met een duidelijke planning (d.w.z. dat er een voorschrift afgeleverd werd indien van toepassing)voor contraceptie (inclusief de

19 Pagina 19 van 30 bewuste beslissing om geen contraceptie te gebruiken). In totaal was er dus een duidelijke regeling voor 63,3 % van alle patiënten. Uiteindelijk blijft er dus toch een belangrijke groep van meer dan één op drie patiënten waarvan we niet weten welke contraceptie zal gebruikt worden. Deels gaat het om onbesliste patiënten, deels om mensen die contraceptie met de eigen arts wensen te bespreken, deels ongetwijfeld ook om onvolledige registratie. Contraceptie na vacuumaspiratie Plaatsing in het centrum: Na ingreep 2012 Bij controle totaal % Prikpil Implantaat KIUD HIUD Totaal ,5 Contraceptieplanning na curettage Na ingreep bij controle totaal Geen contraceptie NFP/CI/PO condoom hormonale AC prikpil hormonale AC vaginale ring hormonale AC patch hormonale AC pil hormonale AC implantaat IUD koper IUD hormonaal sterilisatie vrouw sterilisatie man Tabel 27: contraceptieplanning na vacuumaspiratie (2012) ,8

20 Pagina 20 van Medische abortus In 2012 werden er 364 medische abortussen uitgevoerd. Deze ingreep gebeurt in twee fasen: in de eerste fase krijgt de patiënte een zogenaamde abortuspil die mifepristone (Mifegyne ), bevat en die er voor zorgt dat de vrucht niet langer levensvatbaar blijft. Eén of twee dagen later wordt dan een miskraam van de zwangerschap uitgelokt door de toediening van prostaglandinen (Cytotec ), waarna de vrucht zal geëxpulseerd worden. In tabel 28 wordt de termijn weergegeven waarop de ingrepen werden uitgevoerd. In principe wordt bij aanvang van elke medische abortus een termijnbepaling uitgevoerd. In 2009 werd door de medische equipe van het centrum beslist dat de uiterste termijn voor een medische abortus op 8 weken amenorroe werd gebracht (eerder werd de grens op 7 weken gesteld). In overeenstemming met de praktijk in de ons omringende landen en met de wetenschappelijke literatuur ter zake, werd deze termijn eind 2011 verder opgeschoven tot 9 weken amenorroe. Eveneens in overeenstemming met de medische literatuur wordt aan vrouwen die in de omgeving van het centrum wonen sinds 2010 toegestaan om tijdens de expulsiefase naar huis te gaan. Zoals uit tabel 30 blijkt, wordt deze mogelijkheid door veel vrouwen aangegrepen, waardoor het aantal expulsies in het centrum sterk is teruggelopen. Termijn medisch 2012 N % % cum (n = 366) ,1 3, ,6 29, ,7 70, ,3 92, ,3 100 ontbrekend Tabel 28: Zwangerschapstermijn bij inductie van medische abortus met mifepriston Termijn medisch (%) max 5 3,1 6, ,9 6 26,6 30,5 35, ,7 32,3 32,7 24,1 8 22,3 31,1 3, , Tabel 29: Zwangerschapstermijn bij inductie van medische abortus: evolutie

21 Pagina 21 van 30 Resultaat medische abortus 2012 N % Expulsie na mifegyne 19 5,2 Expulsie in het centrum 13 3,6 Expulsie elders ,8 Intacte zwangerschap 3 0,8 Onvoldoende gegevens 13 3,6 Totaal Tabel 30: Resultaat van medische abortus Er is maar weinig informatie beschikbaar over de contraceptieplanning na medische abortus. Door registratieproblemen kunnen de contraceptiva die tijdens de procedure zelf werden voorgeschreven niet gereproduceerd worden. Tijdens de controle na medische abortus werd nog bij bijna 30% van de patiënten in contraceptie voorzien. Contraceptie na medische abortus Plaatsing in het centrum: Na ingreep 2012 Bij controle totaal % Prikpil 1 1 Implantaat 1 1 KIUD 5 5 HIUD Totaal ,2 Contraceptieplanning na curettage Na ingreep bij controle totaal % Geen contraceptie 4 4 NFP/CI/PO 0 0 condoom 4 4 hormonale AC prikpil 2 2 hormonale AC vaginale ring 8 8 hormonale AC patch 3 3 hormonale AC pil hormonale AC implantaat 0 0 IUD koper 1 1 IUD hormonaal 0 0 sterilisatie vrouw 0 0 sterilisatie man 0 0 Tabel 31: contraceptie na medische abortus (2012) ,8

22 Pagina 22 van Vergelijking tussen medische en chirurgische abortus In 2012 kwamen 1891 ingrepen in aanmerking voor medische abortus. Daarvan werden er 354 (18.7 %) zo uitgevoerd. Hoe vroeger de termijn, hoe belangrijker het aandeel pilabortus. vergelijking chirurgisch/medisch weken chirurgisch medisch totaal chirurgisch medisch N N N % totaal % totaal ,7 42, ,8 38, ,5 21, ,6 25, ,4 7, Tabel 32: vergelijking medische en chirurgische abortus (exclusief ingrepen met ontbrekende termijn) Controles Patiënten en dan vooral diegenen die niet door een arts verwezen werden - worden na chirurgische abortus uitgenodigd tot een echografische controle enkele weken na de ingreep. Patiënten die een medische abortus ondergingen worden zelfs met aandrang gevraagd om terug te keren voor controle. Aantal controle-onderzoeken Aantal ingrepen aantal controles % chirurgische abortus ,4 medische abortus ,3 totaal ,0 Tabel 33: Aantal controle-onderzoeken in Redenen voor ingreep Voor elke abortuspatiënt worden minstens één en maximum drie redenen voor de onderbreking genoteerd op de registratie voor de NCZ. De categorieën werden door NCZ vastgelegd. De eerste drie kolommen van tabel 35 tonen het aantal abortussen waarvoor de betreffende reden is aangehaald. De vierde kolom ( totaal ) geeft het totaal aantal keer aan dat de betreffende reden is aangehaald. Kolom 5 ( % eerste reden ) is de frequentie waarmee de betreffende reden als eerste is aangeduid. In de laatste kolom wordt weergegeven in welke percentage van de gevallen de reden in totaal is aangehaald. Uiteraard is de som van de percentages in deze laatste kolom hoger dan 100 %

23 Pagina 23 van 30 Redenen zwangerschapsafbreking reden 1 reden 2 reden 3 totaal reden1 totaal n n n n % % 00 lich. problemen vrouw ,8 2,8 01 lich. problemen kind ,5 0,8 02 geestelijke gezondheid ,6 1,5 13 voelt zich te jong ,5 12,7 14 voelt zich te oud ,6 2,3 15 studente ,9 7,9 16 alleenstaande ,0 10,4 17 nu geen kinderwens ,3 34,6 18 voltooid gezin ,1 17,8 20 financiële problemen ,7 5,3 21 werksituatie ,8 4,6 22 woonsituatie ,7 2,8 30 relatie onlangs verbroken ,5 6,9 31 partner aanvaardt zw. niet ,4 3,3 32 occasionele relatie ,1 3,0 33 te recente relatie ,5 8,3 34 buitenechtelijke relatie ,9 2,0 35 partnerrelatiemoeilijkheden ,9 5,4 36 relatieproblemen met ,2 0,4 omgeving 37 jur. problemen echtscheiding ,4 0,5 40 verkrachting ,2 0,3 41 incest ,0 0,0 50 vreemdelinge prec.adm.sit ,0 2,0 99 andere ,6 0,6 totaal Tabel 35: redenen voor zwangerschapsonderbreking (2012) Tabel 36 herneemt dezelfde gegevens, maar groepeert ze eerst in enkele grotere categorieën. Tabel 37 geeft de evolutie van deze geclusterde gegevens in de voorbije jaren.

24 Pagina 24 van 30 Redenen voor zwangerschapsafbreking 2012 (geclusterd) 1e 1e totaal totaal reden reden N % N % 0 Gezondheid moeder of kind 71 2, ,1 1 Gebonden aan levensfase , ,7 2 Socio-economische problemen 102 4, ,6 3 Relationele problematiek , ,8 4 Slachtofferschap seksueel geweld 6 0,2 8 0,3 5 Vreemdeling in precaire adm. situatie Andere 14 0,6 14 0,6 Totaal Tabel 36: redenen voor zwangerschapsonderbreking (2012) Redenen voor zwangerschapsafbreking Gezondheid moeder of kind 5,1 5,6 5,3 5,7 6,8 6 1 Gebonden aan levensfase 85,7 88,6 83,6 89,6 85,9 81,2 2 Socio-economische problemen 12,6 13,7 11,5 19,6 13,1 16,4 3 Relationele problematiek 29,8 32,5 33,4 32,2 30,8 33,7 4 Slachtofferschap seksueel geweld 0,3 0,1 0,3 0,1 0,2 0,4 5 Vreemdeling in precaire adm. situatie 2 4 3,9 8,5 3,4 2,4 9 Andere 0,6 1 1,5 2,9 3,4 1,8 Tabel 37: redenen voor zwangerschapsonderbreking: evolutie De belangrijkste reden om tot een zwangerschapsafbreking te beslissen is dat de zwangerschap niet past in de levensfase van dat ogenblik (cluster 2): de reden wordt als eerste reden aangehaald door 68 % van de patiënten en zelfs door meer dan 85 % als ook de tweede of derde reden worden meegeteld. Bijna 30 % haalt ook een relationele reden aan (cluster 3). Dit jaar werden ook 6 patiënten, behandeld die het slachtoffer waren van verkrachting. Uit tabel 37 blijkt dat deze patronen doorheen de jaren dezelfde blijven Gebruik van contraceptie in de cyclus voorafgaand aan zwangerschap In tabel 38 wordt getoond welk contraceptivum gebruikt werd in de cyclus voorafgaand aan de ongeplande zwangerschap. Het betreft hier de patiënten die in 2012 tot een ingreep beslisten (n= 2445), een groep die lichtjes verschilt van de groep die in 2012 daadwerkelijk een ingreep onderging. Bijna de helft van al deze patiënten had geen contraceptiemiddel gebruikt. Bij diegenen die dat wel gedaan hadden, ging het vooral om het mislukken van condoomgebruik of van orale contraceptie. In tabel 39 worden de redenen (volgens de patiënten) voor het falen van hun contraceptie voor beide jaren aangegeven. In tabel 40 wordt de evolutie voor deze redenen voor falen weergegeven.

25 Pagina 25 van 30 Contraceptie 2012 voordien N % Geen contraceptie ,7 Coïtus interruptus 28 1,1 Periodieke onthouding 95 3,9 Spermicide 0 0,0 Pessarium 2 0,1 Condoom ,7 Orale contraceptie ,8 Patch 20 0,8 Vaginale ring 52 2,1 Prikpil 14 0,6 Noodpil 46 1,9 Implantaat 2 0,1 IUD 17 0,7 Sterilisatie man 7 0,3 Sterilisatie vrouw 2 0,1 Sterilisatie beiden 0 0,0 andere methode 3 0, Tabel 38: contraceptie in cyclus voorafgaand aan zwangerschap Reden falen 2012 N % Geen contraceptie ,7 Niet correct gebruikt ,4 Gefaald ondanks ,4 correct gebruik Weet niet ,5 Totaal Tabel 39: Reden voor falen van contraceptie in maand voorafgaand aan zwangerschap Reden falen (%) Geen contraceptie 44,7 46,4 46,8 43,6 42,3 40,5 Niet correct gebruikt 26, ,5 27,8 29,6 28,9 Gefaald ondanks 17, ,7 16,5 18,6 17,1 correct Weet niet 11,5 11,6 11,9 12,1 9,5 13,5 Totaal Tabel 40: Redenen voor falen van contraceptie: evolutie

26 Pagina 26 van Aandachtspunten In dit hoofdstuk bekijken we enkele specifieke problemen Tienerzwangerschappen Er is al enkele jaren aandacht voor een toename van het aantal tienerzwangerschappen, in onderstaande tabellen gedefinieerd als zwangerschap bij vrouwen van minder dan twintig jaar. Zoals uit onderstaande tabel 41 blijkt, blijven de cijfers in ons centrum al lange tijd erg constant: de gemiddelde leeftijd van tieners blijft dezelfde, en dit zowel bij de aangemelde patiënten als bij de abortussen. Ook hun aandeel in het totale aantal patiënten neemt niet toe. Leeftijd tieners Leeftijd Aanmelding Ingreep gemiddeld minimum totaal < 20 (n) < 20 (%) totaal <20 (n) < 20 (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,4 Tabel 41: tienerzwangerschappen (evolutie ) Grafiek 8: Percentage tienerzwangerschappen bij aanmelding (evolutie )

27 % Pagina 27 van Herhaalde aanvragen Een belangrijk deel van de patiënten heeft al één of meer eerdere abortussen achter de rug: zie ook tabel 15 en grafiek 4. Het aantal vrouwen dat al een eerdere abortus had blijft toenemen, zoals ook blijkt uit de trendlijn in grafiek 9. In 2012 ging het om 42 % van alle patiënten die zich aanmeldden. Het percentage ligt hoger bij niet-belgen (51 % versus 38 %). Eerdere abortussen bij aanmelding nee ja onbekend totaal % repeat n n n N Belg ,4 niet-belg ,7 Volledige populatie ,3 Tabel 42: Percentage vrouwen bij aanmelding die reeds eerder een abortusingreep hadden (2012) Eerdere abortus: evolutie (%) Belgische nationaliteit 38, ,2 32,6 30,5 31,3 Andere nationaliteit 50,7 51,7 46,5 45,4 38,4 42,8 Totaal 42,3 38,3 36,6 36,6 35,4 34,7 Tabel 43: herhaalde abortus: evolutie Repeat abortion: trend jaar Grafiek 9: evolutie van het percentage patiënten met eerdere abortuservaring

28 Pagina 28 van Taalkennis van de patiënten Ongeveer één op vijf patiënten kiest niet voor Nederlands als eerste taal. Ongeveer één op vijfentwintig patiënten kiest niet voor Nederlands, Frans of Engels als eerste taal om zich uit te drukken. De toename van het aantal anderstaligen lijkt voorlopig stopgezet, al blijft de lange-termijntrend wel stijgend (grafiek 10). Taalgebruik (n) 2012 N % Nederlands ,6 Engels ,9 Frans 98 3,4 Andere taal 116 4,1 onbekend Tabel 44: taalgebruik bij aanmelding Taalgebruik (%) Nederlands 81,6 80,9 80,9 81,3 80,9 80,2 Engels 10,9 9,9 9,7 9,4 10,5 10,4 Frans 3,4 4,2 4,2 4,4 4,1 4,8 Andere taal 4,1 4,9 5,2 4,9 4,5 4,5 Tabel 45: taalgebruik door patiënten (evolutie ) Grafiek 10: Stijgende trend van patiënten met taalproblemen sinds 2004

29 Pagina 29 van Patiënten zonder ziekenfonds Patiënten zonder ziekenfonds blijven een aandachtspunt: het is een kwetsbare groep die vaker een niet-belgische nationaliteit heeft, vaker geen Nederlands spreekt en meer dan gemiddeld al een eerdere abortus achter de rug heeft. In 2012 ging het nog om 6.5 % van alle patiënten. De percentages zijn berekend op het totale aantal bekende patiënten met bekende ziekenfondsgegevens. Ziekenfondsen 2012 N % geen gegevens 62 christelijke fondsen ,6 neutrale fondsen 86 3,1 socialistische ,0 fondsen liberale fondsen 113 4,0 onafhankelijke ,0 fondsen andere fondsen 28 1,0 geen ziekenfonds 178 6,4 totaal Tabel 46: ziekenfondsen van aangemelde patiënten (2012, 62 ontbrekende gegevens) Ziekenfondsen (%) christelijke fondsen 41,4 40,1 41,5 38,6 neutrale fondsen 2,8 3,7 3,2 3,1 socialistische 30,9 32,4 30,8 34,0 fondsen liberale fondsen 3,9 2,9 3,8 4,0 onafhankelijke 11,7 12,7 12,1 13,0 fondsen andere fondsen 0,8 1,3 1,2 1,0 geen ziekenfonds 8,5 6,9 7,5 6,4 totaal Tabel 47: ziekenfondsen evolutie

30 Pagina 30 van 30