Raads informatiebrief

Transcriptie

1 gemeente Eindhoven Raadsnummer O6.RI57O.OOI Inboeknummer o6bstoo46y Dossiernummer 6xo.yoy z maart aoo6 Raads informatiebrief Betreft omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven. 1 Inleiding De armoedemonitor 2001 wordt momenteel geactualiseerd. Vooruitlopend daarop is een notitie gemaakt met daarin de resultaten van een onderzoek naar de omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven. Deze notitie is door wethouder Kuppens aan de raad toegezegd. 2 Actuele ontwikkelingen De belangrijkste conclusies uit het onderzoek naar de omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven in 2006 zijn: 1 circa 119o van alle Eindhovense huishoudens (circa ) leeft op of onder de armoedegrens (sociaal minimum). In totaal zou dat neerkomen op circa huishoudens ofwel circa personen bij een gemiddelde huishoudensgrootte van 2,25. Hiervan heeft circa 229b thuiswonende kinderen, hetgeen neerkomt op tenminste kinderen (bij een gemiddeld aantal kinderen van 1,83 per huishouden); 2 tot de risicogroepen behoren vooral de alleenstaanden, eenoudergezinnen, mensen zonder baan en niet-westerse migranten. In de landelijke armoedemonitor 2005 van het SCP/CBS, alsook in de Eindhovense armoedemonitor 2001 zien we een soortgelijk beeld als voor de lokale situatie in Eindhoven in 2006 geschetst. 3 Besluit van college van burgemeester en wethouders Wij hebben kennisgenomen van de stand van zaken omtrent de omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven. 4 Ter inzage gelegde stukken Notitie Omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven (augustus 2005). Burgemeester en wethouders van Eindhoven, G. Kok-Mol, loco-secretaris EN

2 Omvang en samenstelling van lage inkomensgroepen in Eindhoven: een afbakening op basis van het sociaal minimum Inleiding In januari 2002 is de Eindhovense Armoedemonitor 2001" gepubliceerd. Destijds is onderzoek gedaan naar de omvang van de groep mensen die in Eindhoven leven op of onder de armoedegrens, naar hun rnateriele positie en naar het gebruik en beleving van maatregelen van de gemeente om deze groep materieel te ondersteunen. Daarnaast zijn enkele aanbevelingen geformuleerd om het gebruik van deze maatregelen te ondersteunen. De armoedemonitor 2001 is inmiddels aan actualisering toe. De dienst Werk, Zorg en Inkomen (WZI) heeft om die reden de afdeling Bestuursinformatie en Onderzoek verzocht deze monitor te actualiseren naar de situatie van In deze notitie wordt, vooruitlopend op de resultaten van het armoedeonderzoek 2006, een globaal beeld gegeven van de omvang van de armoede in Eindhoven. Dat wil zeggen hoeveel huishoudens/ mensen met een laag inkomen Eindhoven telt op basis van 10096, 10596, en 1209b van de bijstandsnorrn. Daarnaast kijken we ook naar factoren als opleidingsniveau, baanloosheid, huishoudenstype en herkomst als mogelijke determinanten van laag inkomen. Ook gaan we in op spreiding van armoede over de stad. De omvang van de armoede is afgeleid uit de gegevens van de inwonersenquete van eind 2005 met een netto respons van ruim 6000 personen. In deze enquete is een inkomensvraag meegenomen, waarvan de inkomenscategorieen vrij precies aansluiten op de verschillende bijstandsnormen. Het berekenen van de omvang op deze wijze geeft een betrouwbaarder beeld, dan op basis van doelgroepen (bijstandsontvangers, WAOers, AOW-ers, gesubsidieerd werkenden e.d.), zoals dat in de armoedemonitor van 2001 is gebeurd. Het Eindhovense armoedecijfer is daarom niet te vergelijken met dat van 5 jaar geleden. Wel is het Eindhovense cijfer vergelijkbaar met dat van de huidige landelijke armoedemonitor van het SCP/CBS. In die monitor wordt uitgegaan van twee inkomensgrenzen: de lage inkomensgrens en de beleidsmatige grens van van het sociaal minimum (= bijstandsnorm). Het beleidsmatig minimum is te vergelijken met het Eindhovense armoedecijfer. Naast de omvang van de armoede wordt in de Eindhovense armoedernonitor 2006 specifiek ingegaan op aspecten, zoals beleving van de armoede, sociale uitsluiting/ participatie, gezondheid, bekendheid met en gebruik van de regelingen, de materiele situatie van het huishouden en het oordeel hierover. Deze gegevens zijn wel te vergelijken met die uit de armoedernonitor van Eindhovense Armoedemonitor 2001, gemeente Eindhoven, afd. Bestuursinformatie en Onderzoek, januari 2002 Armoedemonitor 2005, Sociaal en Cultureel Planbureau en Centraal Bureau voor de Statistiek

3 Afbakening grenzen Om een beeld te kunnen verkrijgen van de omvang van armoede moet er een grens gehanteerd worden waarmee bepaald kan worden hoeveel mensen onder of op de armoedegrens leven. In de Eindhovense armoedemonitor is voor de bepaling van die grens uitgegaan van het beleidsmatige ofwel het sociale minimum. Het sociale minimum is gelijk aan de bijstandsnorm. De Wet Algemene Bijstandswet kent landelijke normbedragen voor mensen jonger dan 21 jaar, voor 21 tot 65 jarigen en voor 65-plussers. Daarnaast wordt in het normbedrag ook rekening gehouden met drie huishoudenstypen: gehuwden of ongehuwd samenwonenden, alleenstaande ouders en alleenstaanden. Voor elk van deze groepen geldt een ander bedrag. In de berekening van omvang van de armoede is, afhankelijk van de leeftijd van de burgers en de drie omschreven leefvorrnen, uitgegaan van 9 normbedragen. In tabel 1 zijn deze grenzen (normbedragen per categorie) weergegeven. Deze normbedragen zijn: exclusief vakantiegeld (in de vragenlijst is uitgegaan van een netto maandinkornen exclusief vakantiegeld); inclusief volledige toeslagen; afgerond op ronde bedragen Tabel 1. Bijstandsnormen per juni 2005 per leefvorrn en leeftijd, in euro s Alleenstaanden Alleenstaande ouders Gehuwden/ ongehuwd samenwonenden jonger dan 21 jaar 21 t/rn 64 jaar 65 jaar en ouder In de bijlage 1 bij deze notitie staan de inkomensgrenzen per leefvorm en leeftijd tot 10596, en van het sociaal minimum weergegeven. In bijlage 2 zijn de armoedecijfers in de afzonderlijke lmpulsbuurten weergegeven. De omvang van de groep met een inkomen xoo, xo5/o, xxo/e en xzo/o van het sociaal minimum Sociaal minimum In totaal zou volgens onze berekeningen circa 1196 van alle Eindhovense huishoudens (circa 92500) op of onder de armoedegrens leven. In totaal zou dat neerkomen op circa huishoudens ofwel circa personen bij een gemiddelde huishoudensgrootte van Hiervan heeft circa 2296 thuiswonende kinderen, hetgeen neerkomt op tenminste 4000 kinderen (bij een gemiddeld aantal kinderen van 1,83 per huishouden). 105% van het sociaal minimum Leggen we de grens op 105 k van het sociaal minirnurn dan zou de omvang van de armoede 12,296 van alle Eindhovense huishoudens betreffen Dit percentage staat voor circa huishoudens. In de Armoedemonitor 2005 van het Sociaal en Cultureel Planbureau en het Centraal Bureau voor de Statistiek is het aantal huishoudens dat in Nederland op of onder armoedegrens leeft voor 2003 berekend op 10,196. Dit percentage is berekend op basis van van de normen die gelden in de sociale wetgeving (de beleidsmatige grens).

4 Los van het feit of het landelijk armoedepercentage (10,196) van 2003 vergeleken mag worden met het Eindhovense cijfer (12,296) van 2006, zien we dat Eindhoven daarmee hoger scoort dan het landelijke gemiddelde. Op zich niet zo verwonderlijk omdat door het hogere aandeel alleenstaanden, eenoudergezinnen en migranten in de steden daar over het algemeen ook het aandeel lage inkomens hoger ligt dan landelijk van het sociaal minimum Bij de invoering van de WWB in 2004 heeft de gemeenteraad besloten om elk inkomen tot van het sociaal minimum aan te merken als draagkrachtloos inkomen voor de bijzondere bijstand, aldus de Nota Herijking Minimabeleid. De draagkrachtbepaling werd hiermee verruimd. De bedoeling hiervan is de armoedeval tegen te gaan, zodat mensen met een loon net iets boven het bijstandsniveau hun rechten op bijzondere bijstand blijven behouden. In deze nota is verder het voorstel gemaakt om voor alle minimaregelingen de doelgroep uit te breiden tot van het sociaal minimum. Hoeveel huishoudens in Eindhoven hebben eeninkomen tot ? In totaal zou 13,496 van alle Eindhovense huishoudens een inkomen hebben tot van het sociaal minimum. In totaal zou dat neerkomen op circa huishoudens van het sociaal minimum Bij eeninkomen tot 720% zou het totaal aantal huishoudens oplopen tot circa huishoudens, een toename van 5000 huishoudens. Tabel 2 5amenstelling lage inkomensgroepen in Eindhoven, naar huishoudtype, op bijstandsniveau en o 105,110 en 120% van het sociaal minimum alleenstaanden alleenstaande gehuwdenl Totaal ouders samenwonenden Op of onder de armoedegrens 5,996 1,196 3,996 10,996 Met een inkomen tot 105% van het sociaal minimum Met een inkomen tot 110% van het sociaal minimum Met een inkomen tot 120% van het sociaal minimum 6,396 1,2% 4,796 12,296 6,796 1,3% 5,496 13,496 7,696 1,5% 7,296 16,396 Inkomen op bijstandsniveau: risicofactoren De lagere inkomensgroepen laten wat hun samenstelling betreft een specifiek beeld zien. Sommige typen huishoudens moeten het meer dan anderen stellen met een laag inkomen. Uit de analyse van de huishoudensituatie van mensen met een laag inkomen blijkt, dat het lage inkomensaandeel bij alleenstaanden (14,396) en eenoudergezinnen (19,196) relatief groter is dan bij de totale bevolking met een gemiddelde van10,996. Het aandeel van gehuwden/samenwonenden (7,496) daarentegen ligt onder het gemiddelde. Bij de categorie gehuwden/sainenwonenden is het aandeel lage inkomens groter bij degenen Zie Nota Herijking Minimabeleid, Dienst WZI, augustus 2005

5 met kinderen (4,596) dan die zonder kinderen (2,996). Een-oudergezinnen verkeren dus veel vaker dan twee-oudergezinnen in een lager inkomenssituatie. Van de alleenstaande ouderen leeft circa 496 op het bijstandsniveau. Mensen met een baan maken duidelijk minder deel uit van de lagere inkomensgroepen dan de werkzoekenden zonder werk. Zo heeft slecht 496 van de mensen met een baan een inkomen op bijstandsniveau tegen 3096 bij de werklozen. Ook bij arbeidsongeschikten ligt dit aandeel hoog, te weten op Van de mensen met AOW, Vut of pensioen heeft 4,596 een inkomen op bijstandsniveau. Niet-westerse migrante huishoudens hebben aanzienlijk vaker een laag inkomen dan Nederlandse huishoudens. Het percentage lage inkomens van niet-westerse migranten ligt op gemiddeld 2296, dat is 2,2 maal zo hoog als dat van autochtonen(10,196). Leven op of onder de armoedegrens hangt ook sterk samen met het opieidingsniveau. Zo hebben mensen met een lagere en middelbare voltooide opleiding ruim 2 maal zo vaak een laag inkomen dan mensen die hoger opgeleid zijn, te weten respectievelijk 1396 en 1496 tegenover 696. Uit de spreiding van de lage inkomens over de stad valt op dat de lagere inkomens relatief vaker voorkomen in impulsbuurten dan in de overige buurten van Eindhoven. In de impulsbuurten is het aandeel lage inkomens circa 1796 tegenover 996 in de nietimpulsbuurten, Tabel3 De persoonlijke kenmerken van Eindhovenaren met inkomen op bijstandsniveau in procenten van de betreffende categorie en van de totale Eindhovense bevolking percentage huishoudens op of onder de armoed rens Huishoudensituatie: alleenstaand 14,396 gehuwd/samenwonend zonder kinderen 2,996 gehuwd/samenwonend met kinderen 4,596 alleenstaand met kinderen 19,196 Alleenstaande ouderen (65)r eo) Mensen met een baan Werkzoekenden zonder werk Arbeidsongeschikten AOW/ Vut/ pensioen Herkomst: Nederland westerse migrant niet-westerse migrant Voltooide opleiding: lager (geen/ alleen bo/ Ibo.) middelbaar (havo/ hbs/ vwo/ mbo) hoger (hbo/ wo/ masters) Spreiding: impulsbuurt geen impulsbuurt Totaal aantal Eindhovense huishoudens 3,896 4% , ,996

6 Risicogroepen Zoals uit vorenstaande blijkt, tot de risicogroepen behoren vooral de alleenstaanden, eenoudergezinnen, mensen zonder baan en niet-westerse migranten. In de landelijke armoedemonitor 2005 van het SCP/CBS, alsook in de Eindhovense arrnoedemonitor 2001 zien we een soortgelijk beeld als hierboven voor de lokale situatie in Eindhoven in 2006 geschetst. Afdeling Bestuursinformatie en Onderzoek, februari 2006

7 Bijlage 1 Inkomens bij resp. 105, 110 en 120% van de bijstandsnorm Tabel 1. Met een inkomen tot van het sociaal minimum, per huishoudtype en leeftijd (juni 2005) jonger dan 21 jaar 21 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder Alleenstaanden Alleenstaande ouders Gehuwden/ongehuwd samenwonenden Tabel 2. Met een inkomen tot 1109 van het sociaal minimum, per huishoudtype en leeftijd (juni 2005) jonger dan 21 jaar 21 t/rn 64 jaar 65 jaar en ouder Alleenstaanden Alleenstaande ouders Gehuwden/ongehuwd samenwonenden Tabel 3. Met een inkomen tot van het sociaal minimum, per huishoudtype en leeftijd (juni 2005) Alleenstaanden Alleenstaande ouders Gehuwden/ ongehuwd samenwonenden jonger dan 21 jaar 21 t/m 64 jaar 65 jaar en ouder

8 Bijlage 2 Armoedecijfers in de Impulsbuurten In onderstaande tabel zijn de armoedepercentages op bijstandsniveau voor de verschillende Impulsbuurten weergegeven. Voor de Kruidenbuurt is dat Dat is 2 procentpunten hoger dan gemiddeld in de lmpulsbuurten (1796). Ook Hernelrijken (23%%d) en Doornakkers-Oost (2196) scoren boven het gemiddelde in de Impulsbuurten. Opvallend is verder dat het armoedepercentage in Doornakkers-West (1196) gelijk is aan het stedelijk gemiddelde (1196) en in Bennekel-West (996) ligt dat percentage zelfs onder het stedelijk gemiddelde. Percentage huishoudens met inkomen op bijstandsniveau in de lmpulsbuurten Woensel West/Groenewoud 17 %%d Kruide nbuurt 1996 Lakerlopen 1796 Doornakkers- Oost 21 %%d Doornakkers-West 11 %%d Bennekel-Oost 16 %%d Bennekel-West 996 Genderdal 16 %%d Hemelrijken 2396 Totaal Impulsbuurten Totaal Eindhoven 1196