De kracht van deze foto is ook dat het niet alleen een licht werpt op Aisha s geval, maar ook op dat van alle andere vrouwen die worden bedreigd.

Transcriptie

1 Toespraak bij de opening van de reizende World Press Photo Tentoonstelling in het kader van 50 jaar Universiteit Twente, door drs. Ank Bijleveld-Schouten op donderdag 6 oktober te Enschede. Dames en heren, Een recensent noemde een bezoek aan de World Press Photo tentoonstelling een emotionele achtbaan. Ik vind dat een mooie omschrijving. De beelden roepen ontroering, verwondering en afgrijzen op. En in sommige gevallen roept een enkel beeld deze gevoelens tegelijkertijd op. Bijvoorbeeld het indringende portret van Bibi Aisha van Jodi Bieber, die dit jaar de World Press Photo of the Year leverde. Het portret biedt die combinatie van afschrikking en schoonheid. U kent wellicht het verhaal. Het portret is van een Afghaans meisje waarbij de oren en neus zijn afgesneden. De straf nadat zij bij haar man was weggelopen. Zij moest haar gezicht geven om dat van haar man te redden.

2 De kracht van deze foto is ook dat het niet alleen een licht werpt op Aisha s geval, maar ook op dat van alle andere vrouwen die worden bedreigd. De winnende foto van vorig jaar is in zekere zin vergelijkbaar. Toen werd de hoofdprijs gewonnen door de Italiaan Pietro Masturzo, die een foto had gemaakt waarop een vrouw is te zien die op een dak in Teheran schreeuwt en protesteert tegen de gang van zaken bij de presidentsverkiezingen. De jury kiest deze beelden niet omwille van een politieke agenda, maar omdat het in de eerste plaats een aansprekend beeld is. Vanuit mijn positie als vertegenwoordiger en behartiger van de democratie vind ik het goed dat we op deze manier stil worden gezet bij onze vrijheid en het belang van democratie. Ik vind het enorm belangrijk dat we de waarde beseffen van onze democratie.

3 Kijk naar de onrust in het Midden-Oosten. De beelden uit Egypte, Libië en Syrië hebben diepe indruk op mij gemaakt. Honderdduizenden mensen die hun leven wagen voor meer democratische rechten. Zij strijden om de simpele handeling die ik tijdens verkiezingen zomaar mag verrichten: een partij en kandidaat uitkiezen en mijn keuze aangeven op een stembiljet. In alle vrijheid. Wetend dat het goed komt met mijn stem. De beelden uit het Midden-Oosten laten zien hoe groot dit goed is. Ongetwijfeld gaan we die beelden volgend jaar terugzien bij de verkiezingen van de World Press Photo. Dames en heren, Het is de taak van verslaggevers een eerste schets van onze geschiedenis te schrijven. Door middel van geschreven verslagen, maar zeker ook door beelden. Zonder foto s is er geen bewijsmateriaal.

4 Foto s vormen het collectieve geheugen van onze wereld. Als ik dat koppel aan het thema democratie, dan wil ik twee voorbeelden noemen. Dan denk ik bijvoorbeeld aan het werk van Robert Capa, die als enige foto s heeft gemaakt van de landing op Omaha Beach op 6 juni 1944 (D-Day). Met de eerste aanvalsgolf zwom hij mee aan land. Nog altijd wagen fotografen hun leven, gedreven door hun missie om de waarheid vast te leggen. Kijk naar de aanvallen op journalisten in het Midden- Oosten dit voorjaar. World Press Photo zet zich in voor fotojournalistiek en vrije informatie-uitwisseling. Dat blijkt nog altijd hard nodig te zijn. Vanaf deze plaats wil ik mijn waardering daarvoor uitspreken! Een ander voorbeeld van zo n beeld dat bij velen op het netvlies is blijven staan, is de foto van Van Agt en Wiegel die op 16 november 1977 in het Haagse restaurant Le Bistroquet dineren. Onder het genot van een glas wijn beramen zij hun

5 formatiecoup. Dit om Den Uyl, ondanks de verkiezingsoverwinning, zijn tweede kabinet te ontnemen. Deze foto is veelzeggend. Het vertelt het hele verhaal. Deze foto toont overigens ook iets van de uitstekende fotografen die Nederland in de afgelopen decennia heeft voortgebracht. En ook dit jaar zijn er drie Nederlanders in de prijzen gevallen bij de World Press Photo. Dames en heren, Bij de prijsuitreiking begin dit jaar in Amsterdam sprak prins Constantijn over het belang van reportages. We worden bedolven onder foto s van het nieuws van de dag. Maar journalisten nemen vaak niet de tijd meer om daarna de impact van bepaalde gebeurtenissen vast te leggen. Vaak als gevolg van bezuinigingen. Dat bepaalt mij bij twee trends in de journalistiek. Ontwikkelingen waar wij als provinciale overheid in Overijssel ook mee te maken hebben. 1. Als eerste gaat het om de kaalslag binnen de (regionale) journalistiek door bezuinigingen.

6 Kranten zien zich hiertoe gedwongen door het verlies aan abonnees en dalende advertentieinkomsten. Dit als gevolg van het feit dat het nieuws op internet overal gratis te krijgen is. Het gevolg hiervan is dat er veel hypes en rellen in de kranten verschijnen. Terwijl er zoveel andere onderwerpen zijn die onder de aandacht van onze inwoners moeten komen. Daarom neemt de overheid meer en meer het heft in handen en is steeds vaker de afzender van het nieuws. Wij moeten wel, want we hebben de plicht onze burgers te informeren. Maar ik vind het een zorgelijke ontwikkeling! We hebben journalisten nodig die kritisch naar de overheid kijken. Uiteindelijk wordt het werk van de overheid daar beter van. 2. Een andere trend is de nieuwsverspreiding via social media zoals Twitter en Facebook. Waarbij iedereen in feite journalist is.

7 De eerste foto s van het neergestorte vliegtuig van Turkish Airline kwamen via twitter. Er kwam geen journalist aan te pas. En het incident rondom de damschreeuwer tijdens de dodenherdenking is met behulp van twitterberichten nauwkeurig te reconstrueren. Dit kan de overheid en de media verder helpen. Maar het geeft ook nieuwe uitdagingen. Want niet altijd is de berichtgeving via dit soort media even betrouwbaar. En om aan te sluiten bij het pleidooi van prins Constantijn; er moet ruimte blijven voor een stuk reflectie. Voor vakmensen die het nieuws duiden. Achtergronden geven. Daarom vind ik het mooi dat de foto van Bibi Aisha heeft gewonnen. Dit beeld verbindt datgene wat we in het nieuws zien met de littekens die het achterlaat. Dames en heren,

8 Ik vind het een eer om deze tentoonstelling te mogen openen. Zeker op deze plek. Ik mag hier graag komen. In de eerste plaats omdat het mij zelf weer even stil zet bij de tijd dat ik hier bestuurskunde studeerde. Maar zeker ook vanwege de vruchtbare samenwerking die de provincie Overijssel de laatste jaren met de UT heeft opgebouwd. De samenwerking tussen de Universiteit Twente, het bedrijfsleven en de overheid, wordt inmiddels wereldwijd als voorbeeld gebruikt! Het is goed om daar in dit jubileumjaar op terug te kijken. Ik wil de Universiteit feliciteren met het 50- jarige bestaan en met de organisatie van deze unieke tentoonstelling! (slot)