Een paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik wel vaker, maar dit was echt een burgemeester 2.0.

Transcriptie

1 Welkomstwoord Commissaris van de Koningin drs. Ank Bijleveld-Schouten bij de Dag van de ambtenaar 2.0 op 6 februari 2013 te Zwolle. Een paar maanden geleden installeerde ik een burgemeester. Dat doe ik wel vaker, maar dit was echt een burgemeester 2.0. Zo n burgemeester die thuis is in de sociale media, die bij mensen thuis gaat eten en oprecht wil weten wat de behoeften en drijfveren van de inwoners zijn. Zo n burgemeester die beseft dat de samenleving steeds horizontaler aan het worden is en dat de samenleving van hem vraagt om dichtbij te staan. Zo n burgemeester die beseft dat de inwoners zich niet zomaar meer wat laten vertellen, maar dat ze zelf wat willen vertellen. Deze burgemeester geeft aan dat de samenleving er helemaal klaar voor is om zelf meer verantwoordelijkheden op te pakken. Alleen, zijn ambtenaren hebben wel een ontwenningskuur nodig.

2 Ze moeten leren om inwoners de ruimte te geven. Om in vertrouwen meer los te laten. Ik werk nu ruim twee jaar als Commissaris van de Koningin in Overijssel en ik heb gemerkt dat hier behoorlijk wat Ambtenaren 2.0 rondlopen. Toch is het voor ons ook wennen om los te laten en meer met vertrouwen te werken. Daarom vind ik het mooi dat u hier bent. Wij laten ons graag door u inspireren. Van harte welkom hier in het provinciehuis van Overijssel! Ik nodig u van harte uit mee te doen aan de rondleiding door het provinciehuis en met eigen ogen te zien hoe wij het nieuwe werken faciliteren. Als het gaat om de nieuwe verhoudingen tussen overheid en samenleving, dan zijn er de laatste tijd een aantal belangwekkende publicaties verschenen. U heeft natuurlijk allemaal al het nieuwe boek Wij, de overheid van Davied van Berlo gelezen.

3 Hij stelt dat in de netwerksamenleving iedereen kan bijdragen aan het werk van de overheid en sterker nog; in de netwerksamenleving is iedereen de overheid. Ik vind dat een intrigerend idee. Het sluit ook aan bij het rapport loslaten in vertrouwen van de Raad voor het openbaar bestuur. Dat rapport bevestigt het idee dat de samenleving er helemaal klaar voor is om meer verantwoordelijkheden op te pakken. Het stelt zelfs dat Nederland bestaat uit gedroomde burgers: mensen die actief willen zijn voor buurt, wijk of vereniging. Alleen, de overheid die dat tot bloei laat komen, heeft zich nog maar weinig laten zien. U kent wellicht ook het rapport Vertrouwen in de burger van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid onder leiding van oud-minister Pieter Winsemius. Hij schrok de onverschilligheid die hij aantrof. Want de overheid vertrouwt haar eigen burgers niet meer. En andersom. Een haperende democratie, een tandeloze burgerij en

4 een hautaine overheid. Dat is zijn negatieve maatschappijschets. Ik schrik daar ook van. Zelf merk ik in mijn huidige functie dat er een toenemende roep uit de samenleving is om meer aansluiting tussen bestuurders, volksvertegenwoordigers en burgers. Ik wil u kort schetsen waar ik zelf tegenaan loop en ik ben ook benieuwd hoe u hier tegenaan kijkt. In 2012 zijn wij gestart met een uniek project: Duurzaam Dorp. We hebben wijken of dorpen door middel van een verkiezing uitgedaagd om zelfstandig de stap naar duurzaamheid te zetten. Dat heeft ontzettend goede en originele ideeën opgeleverd. Vorig jaar bezocht ik twee van deze dorpen en merkte dat ze toch weer naar de overheid kijken, omdat ze worstelen met de uitvoering van deze ideeën. Ook bezocht ik Voedselbank Midden-Twente. Een initiatief waar geen overheid aan te pas is gekomen. Door de economische crisis is het werk

5 enorm gegroeid en ook hier kijken ze naar de overheid voor een stuk ondersteuning. Mijn vraag aan u is: waar liggen de grenzen van zelfsturing van inwoners en hoe zou de overheid zich kunnen opstellen? Bij de provincie Overijssel hebben we het programma Overijssel 20XX opgezet, waarin we nadenken over het bestuur van de toekomst. Het komende jaar hoop ik meer antwoorden te krijgen. Ik denk dat we wel wat kunnen leren van lokale politieke partijen. Zij weten goed te luisteren naar de 4 K's: kroeg, kantine, kapper en kerk. Dat vertalen ze in praktische politiek. Dan krijg je doe-democratie, die ook een antwoord kan zijn op de roep om meer directe democratie. Ik ga afronden. Maar voor ik dat doe zou ik nog een andere vraag willen opwerpen: zijn we inmiddels niet toe aan de Ambtenaar 3.0?

6 We zien steeds meer vormen van het web 3.0 opduiken. Het intelligente web. Amazon die ons boeken aanbiedt die we mogelijk zouden willen kopen, op grond van een analyse van ons koop- en zoekgedrag. itunes die intelligente inschattingen doet van onze muzieksmaak. Ik denk niet dat wij als overheid al de behoeften van de inwoners voor hen zelf moeten gaan invullen. Maar misschien wel om in deze complexe maatschappij de inwoners richting aan te geven. Als professionals hebben wij vaak net iets meer overzicht en kunnen daarom als kennismakelaars optreden en netwerken met elkaar verbinden. Dat is wellicht de ambtenaar 3.0. Of het nu 2.0 of 3.0 is; we hebben ambtenaren nodig die met een open blik van de gebaande paden af willen wijken en zoeken naar nieuwe, frisse manieren. Het feit dat u hier vandaag bent, bewijst dat u tot die categorie hoort.

7 Laat u vandaag inspireren en deel die inspiratie vervolgens in uw collega s die hier vandaag niet zijn! Ik dank u voor uw aandacht. (slot)