Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen"

Transcriptie

1 Spotlight Internal audit draagt bij aan comfort van commissarissen Jan Driessen - Risk Assurance Services, Assurance Bas Wakkerman - Risk Assurance Services, Assurance Commissarissen hebben steeds meer behoefte aan onafhankelijke en zichtbare toetsing van de interne beheersing van de organisatie waarop zij toezicht houden. Zij hechten daarom aan een internal-auditfunctie. Bestuurders zien alternatieven om deze toetsende functie elders binnen de organisatie te beleggen. 1. Meer winst uit internal governance Het hebben van een internal-auditfunctie is voor veel organisaties in Nederland niet verplicht. Wel moet, volgens de Nederlandse corporate governance code die geldt voor beursgenoteerde ondernemingen, het audit committee jaarlijks evalueren of er behoefte is aan een internal-auditfunctie. Aan de hand van deze evaluatie doet de raad van commissarissen (rvc) een aanbeveling aan de raad van bestuur (rvb) en neemt deze aanbeveling op in het verslag van de rvc. Daarbij kan de vraag gesteld worden wat de meerwaarde is van een internal-auditfunctie in de besturing, de beheersing, het toezicht houden en de verantwoording van een organisatie. De opvattingen en overwegingen zijn op basis van dertien gesprekken met commissarissen en bestuurders van verschillende grotere organisaties (meer dan 250 werknemers) en sectoren (financiële instellingen, productie, retail, bouw en overheid) door ons onderzocht. Bij organisaties die geen internal-auditfunctie kennen, is onderzocht hoe zij de ontbrekende derde line of hebben Paradox: inschatting meerwaarde internal-auditfunctie verschilt per sector In de praktijk zien we een interessante paradox. Sommige beurs genoteerde bedrijven kiezen er bewust voor om geen internal-auditfunctie in te richten, terwijl het voor banken en verzekeraars juist verplicht is om een internal-auditfunctie te hebben. Organisaties kunnen dus bewust afzien van een internal-auditfunctie, terwijl het in andere sectoren is opgelegd. Dit betekent dat de (meer)waarde van een internal-auditfunctie kennelijk verschillend wordt ervaren door bestuurders en toezichthouders. Samenvatting Het hebben van een internal-auditfunctie is voor veel organisaties niet verplicht. In de praktijk zien wij een interessante paradox. Sommige - zelfs beursgenoteerde - bedrijven kiezen er bewust voor om geen internalauditfunctie in te richten, terwijl het in de financiële sector verplicht is om een internal-auditfunctie te hebben. Uit gesprekken met bestuurders en commissarissen komen deze verschillende opvattingen terug. Vooral bestuurders zien voldoende alternatieven om de toetsende functie van internal audit binnen het three lines of -model anders in te richten. Zij geven aan dat de internal-auditfunctie, volgens dit model als derde lijn aangeduid, ook door de eerste, tweede of zelfs vierde lijn ingevuld kan worden. Commissarissen hechten duidelijk(er) meer waarde aan een zelfstandige internal-auditfunctie, vooral als een onafhankelijke en extra waarborg binnen de internal governance. ingericht en of dit toereikend is in het internal-governancesysteem. Bij organisaties die wel over een internal-auditfunctie beschikken, is nagegaan wat de waarde van deze functie voor bestuurders en commissarissen is. Uit ons onderzoek blijkt duidelijk dat hun opvattingen verschillen. Commissarissen hechten meer waarde aan een zelfstandige internal-auditfunctie, terwijl bestuurders andere alternatieven werkbaar achten. Deze bevindingen hebben geresulteerd in de rapportage Meer winst uit internal governance, waarop dit artikel is gebaseerd. Voor het rapport verwijzen wij naar meer-winst-uit-internalgovernance.jhtml. 31

2 32 Spotlight Jaargang uitgave 2

3 Figuur 1 Het model van de three lines of Raad van Commissarissen/Audit Committee Raad van Bestuur Business unit management Risk, Control, Quality, Compliance, Legal, HR,... Internal Audit First line of Second line of Third line of 2. Internal audit is wel belangrijk, maar niet heilig Het uitgangspunt voor de vraagstelling over de meerwaarde van de internal-auditfunctie is het three lines of -model. Dit model is gangbaar voor de inrichting van de internal governance van organisaties en wordt geïllustreerd in figuur 1. Het lijnmanagement is verantwoordelijk voor het ondervangen van risico s In dit model geldt dat, gegeven de strategie en het beleid dat de rvb heeft geformuleerd, het lijnmanagement als eerste aan zet is. Het lijnmanagement treft maatregelen en voert deze uit om de risico s en kansen adequaat te beheersen respectievelijk te realiseren. Met andere woorden, het lijnmanagement is verantwoordelijk voor het inrichten en functioneren van het systeem van interne beheersing. Tweede linie adviseert en ondersteunt het management De tweede linie heeft specifiek als rol het lijnmanage ment te adviseren en te ondersteunen bij de realisatie van de strategie en het ontwerpen, inrichten en laten werken van de beheersmaatregelen. Er zijn verschillende redenen om een tweede line of in te richten: De bedrijfsvoering vereist specifieke expertise. Een tweede line of werkt efficiënter. De continuïteit kan beter worden gewaarborgd. Voorbeelden van dergelijke tweedelijnsafdelingen zijn Compliance, Risicomanagement en HR. Een afdeling Risicomanagement kan het lijnmanagement faciliteren tijdens de uitvoering van risk assessments, adviseren over de risicobereidheid (risk appetite), de kans van optreden van het risico, de mogelijke impact van een risico dat zich voordoet, de strategieën om met die risico s om te gaan en het beheren van het organisatiebrede risicoregister. Internal audit geeft zekerheid over de effectiviteit van beheersingsmaatregelen De derde line of betreft de internalauditfunctie. De internal-auditfunctie verstrekt het lijnmanagement, de rvb en het audit committee informatie over de opzet, het bestaan en de werking van het systeem van interne beheersing en beoordeelt daarmee samenhangend of de risico s op een effectieve en efficiënte wijze worden beheerst. Dat houdt in dat, naast het functioneren van de eerste lijn, ook de activiteiten van de tweede line of onderdeel vormen van de reikwijdte van de internal-auditfunctie. 3. Alternatieven voor de derde line of In de praktijk is het three lines of -model een dominant governanceprincipe geworden. Dit geldt in het bijzonder voor de financiële sector, waarvoor het Basel Committee het model als guidance heeft opgenomen. Maar ook in andere sectoren zien wij dat dit model steeds breder wordt toegepast. Dat het three lines of -model echter niet heilig is, bleek duidelijk uit de gesprekken met bestuurders en commissarissen. Zij geven aan dat bij organisaties waar geen afzonderlijke internal-auditfunctie aanwezig is voldoende alter natieven bestaan om toch tot een adequate internal governance te kunnen komen. Aan de hand van de gevoerde gesprekken worden de volgende alternatieven voor de (invulling van de) derde line of onderscheiden: de rvb die vanuit zijn eigen expertise een aanvullende kritische toetsende rol vervult binnen het systeem van internal governance; het lijnmanagement (eerste lijn) dat vooral binnen een projectmatige organisatiestructuur zelfstandig verantwoordelijk is voor de invulling van zijn internal governance, daarbij vaak ondersteund én kritisch bevraagd door sterke hoofdkantoorfuncties ; de controlfunctie (tweede lijn) die vooral door de toegenomen professionaliteit van businesscontrollers ingezet wordt als een extra onafhankelijke en kritische blik richting de vaak complexe business; 33

4 de externe accountant ( vierde lijn ), vooral als een efficiënter en effectiever alternatief voor de internal-auditfunctie als het gaat om het uitvoeren van financial of IT-controlewerkzaamheden in het kader van de jaarrekeningcontrole. Alternatieven bieden voordelen De keuze voor genoemde alternatieven is binnen de specifieke context en achtergrond vaak logisch verklaarbaar. In de praktijk bestaan er dus goede mogelijkheden om de three lines of anders in te richten. Wel wordt een onafhankelijke internalauditfunctie steeds vaker het dominante governanceprincipe en is het in de financiële sector zelfs verplicht. Daarbij heeft een afzonderlijke en zichtbare internalaudit functie duidelijke voordelen ten opzichte van de hiervoor genoemde alternatieven, vooral wat betreft kwaliteitsborging, professionaliteit en onafhankelijkheid. Deze aspecten zijn daarmee logischerwijs onderscheidend van de andere alternatieven voor een duidelijke derde line of. 4. Commissarissen waarderen de internal-auditfunctie meer dan bestuurders Een duidelijke uitkomst van het onderzoek is dat de geïnterviewde commissarissen meer waarde hechten aan een internal-auditfunctie als derde line of dan de ondervraagde bestuurders. Deze verschillende opvattingen sluiten goed aan bij de bevindingen uit het jaarlijkse PwC-onderzoek naar de state of the internal audit profession. Uit dit onderzoek over 2014 bleek dat 68 procent van de commissarissen significante waarde hecht aan de internal-auditfunctie, terwijl dit slechts geldt voor minder dan de helft van de bestuurders. Bestuurders hebben veelal korte lijnen met de werkvloer, veel gevoel voor de business en weten hoe hun mensen werken. Praktisch gezien maakt het voor bestuurders vaak niet uit of de toetsing van de interne beheersing door andere lines of plaatsvindt dan de internal-auditfunctie. Steeds meer behoefte aan onafhankelijke informatie over internal governance Commissarissen staan vanzelfsprekend verder af van de dagelijkse praktijk binnen de organisatie dan bestuurders maar hebben wel steeds meer behoefte aan onafhankelijke informatie over de internal governance. Dit komt mede door de veranderende rol van de commissaris. De druk op hen neemt toe en vele partijen kijken over hun schouders mee. Commissarissen zijn voor hun informatievoorziening sterk afhankelijk van de rvb, terwijl zij ook behoefte hebben aan onafhankelijke en zichtbare toetsing. Rapportages van een objectieve en professionele internal-auditfunctie dragen bij aan hun comfort. De internal-auditfunctie is een natuurlijke ingang in de organisatie en voorziet commissarissen daarmee van extra ogen en oren. Daarom hebben tegenwoordig interne auditors steeds vaker een een-op-eenoverleg met het audit committee. Het is wel belangrijk dat de rvb de primaire ontvanger van auditrapportages blijft. Rechtstreekse rapportage aan de commissarissen buiten de rvb om is in de praktijk alleen mogelijk bij de noodzaak tot escalatie of als het bestuursaangelegenheden betreft. Het is daarom belangrijk dat deze rapportage- en communicatielijnen in het audit charter geregeld zijn. 5. Een lastige functie door het bedienen van verschillende klanten In theorie is het relatief simpel: de internal-auditfunctie heeft als derde line of een onafhankelijke positie binnen de organisatie met een hiërarchische lijn naar de rvb en een dotted line naar de rvc. In de praktijk Figuur 2 Positie internal-auditfunctie: theorie versus praktijk Theorie Praktijk RvC / AC RvC / AC RvB Externe toezichthouders Externe toezicht houders Interne auditfunctie RvB Lijnmanagement Interne auditfunctie Lijnmanagement 34 Spotlight Jaargang uitgave 2

5 echter wordt de internal-auditfunctie door verschillende belanghebbenden benaderd, wat kan leiden tot lastige keuzes. In figuur 2 zijn beide situaties, theorie én praktijk, naast elkaar afgebeeld. In de praktijk moet de internal-auditfunctie, naast de rvb als reguliere opdrachtgever, aansluiting houden met het lijnmanagement. Het lijnmanagement moet de risico s beheersen en heeft soms specifieke verzoeken aan de internal-auditfunctie. Daarnaast ziet de rvc, zoals hiervoor al aangegeven, de internal-auditfunctie meer en meer als natuurlijke gesprekspartner om de informatie, die hij van de rvb heeft ontvangen, te kunnen wegen. Ten slotte leggen toezichthoudende instanties, vooral in de financiële sector, steeds meer opdrachten (in)direct neer bij de internal-auditfunctie. Het is dan aan de internal-auditfunctie om een goede balans te vinden en deze vier klanten adequaat te bedienen. Kortom, anders dan in de theorie waarin de internal-auditfunctie maar één formele opdrachtgever heeft, is het in de praktijk soms lastig om vier belang - hebbenden goed te bedienen. Niet alleen het vinden van de juiste balans tussen de verschillende belanghebbenden is lastig, ook het vinden en behouden van het hoofd Internal Audit zelf is lastig. Volgens de bestuurders en commissarissen is bestuurlijke sensitiviteit daarbij een belangrijke competentie, naast vanzelfsprekend diepgaande kennis van auditing en de business. Vooral aan de bestuurstafel is het belangrijk om breder te kijken dan alleen maar naar de harde feiten en koele cijfers. De van origine inhoudelijk georiënteerde auditors hebben volgens de geïnterviewde bestuurders en commissarissen soms moeite om los te komen van de auditbevindingen en vinden het lastig om het management en de rvb te voorzien van gerichte adviezen over procesoverstijgende, organisatiebrede zaken. Wellicht beschouwen bestuurders daarom het hoofd Internal Audit niet als hun meest geschikte strategisch adviseur binnen de organisatie. 6. Conclusie: opvattingen over internal-auditfunctie lopen uiteen Over smaak valt te twisten, maar ook over de waarde van de internal-auditfunctie hebben bestuurders en commissarissen verschillende opvattingen. Beide groepen beschouwen de internal-auditfunctie als een belangrijke bouwsteen binnen de internal governance, maar alternatieven binnen het three lines of - model kunnen volgens bestuurders eveneens goed werken. Daarmee is dit gangbare model voor de inrichting van internal governance geen automatische grondslag voor een onafhankelijke internal-auditfunctie. Dit betekent voor internal auditors, en vooral voor hun leidinggevenden, dat zij hun meerwaarde nog duidelijker moeten bewijzen om te voorkomen dat ze vooral als een verplichte functie beschouwd worden. In onze eigen woorden: Internal Audit Matters, however the internal audit function differs. 35

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system! Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Internal Audit en doeltreffendheid van! risk management system!! Tom Veerman! Triple A Risk Finance B.V.! 1! Programma! Solvency II stand

Nadere informatie

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING

II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING II. VOORSTELLEN VOOR HERZIENING 2. VERSTEVIGING VAN RISICOMANAGEMENT Van belang is een goed samenspel tussen het bestuur, de raad van commissarissen en de auditcommissie, evenals goede communicatie met

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE TELEGRAAF MEDIA GROEP N.V.

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE TELEGRAAF MEDIA GROEP N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE TELEGRAAF MEDIA GROEP N.V. Dit Reglement is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen van Telegraaf Media Groep N.V. op 17 september 2013. 1. Inleiding De Auditcommissie is een

Nadere informatie

Meerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017

Meerwaarde Internal Audit functie. 16 maart 2017 Meerwaarde Internal Audit functie Even voorstellen: Jantien Heimel 2 Even voorstellen: Jeannette de Haan 3 Inhoud 1. Kennismaking 2. Hoe kijken commissarissen aan tegen Internal Audit? Filmpje 3. Wat is

Nadere informatie

Internal Audit: cruciaal voor internal governance

Internal Audit: cruciaal voor internal governance Internal Audit: cruciaal voor internal governance Sinds de invoering van de Nederlandse corporate governance code in 2003 is het voor beursgenoteerde bedrijven verplicht om jaarlijks te evalueren of er behoefte

Nadere informatie

Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017

Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017 Matrix Comply-or-Explain Code Banken 2017 In oktober 2014 heeft de Nederlandse Vereniging van Banken de herziene Code Banken (de "Code Banken"), onderdeel van een pakket met de naam "Future Oriented Banking"

Nadere informatie

Rollen in Risk Management

Rollen in Risk Management Rollen in Risk Management 10 oktober 2009 1 Inleiding In de afgelopen maanden heeft de Enterprise Risk Management-werkgroep een tweetal columns op de IIA website gepubliceerd: 1. Een algemene inleiding

Nadere informatie

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018

Gedragseffecten in de (internal) audit-professie. 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 Gedragseffecten in de (internal) audit-professie 25-jarig jubileum Internal Auditing & Advisory 29 juni 2018 1 Introductie John Bendermacher RA CIA 57 jaar Chief Audit Executive ABN AMRO Voorheen SNS REAAL,

Nadere informatie

Internal Audit Charter

Internal Audit Charter Interne Audit Dienst Versie 3.0 (vervangt bij vaststelling door RvB vorige versie 2.0) Pagina 1 van 5 Artikel 1 Het doel, de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de internal auditfunctie zijn in dit

Nadere informatie

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN

REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN REGLEMENT RISK- EN AUDITCOMMISSIE N.V. NEDERLANDSE SPOORWEGEN 24 november 2017 INHOUD HOOFDSTUK 1: Rol en status van het Reglement 1 HOOFDSTUK 2: Samenstelling RAC 1 HOOFDSTUK 3: Taken RAC 2 HOOFDSTUK

Nadere informatie

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014

DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 DNB BEOORDELINGSKADER VOOR DE AUDITFUNCTIE BIJ TRUSTKANTOREN INGEVOLGE DE RIB WTT 2014 In het kader van de integere bedrijfsvoering is een trustkantoor met ingang van 1 januari 2015 verplicht om zorg te

Nadere informatie

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars!

Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! Seminar! BETEKENIS VAN INTERNE AUDIT voor specifieke verzekeraars! 1! Inrichting van de IAF! zoals het moet! Esther Poelsma RA CIA! 2! Programma! Even voorstellen Waarom een IAF? Wat is de rol van een

Nadere informatie

REGLEMENT RISICOCOMMISSIE

REGLEMENT RISICOCOMMISSIE REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT KEMPEN N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V. Vastgesteld door de RvC op 8 december 2017 0. INLEIDING 0.1 Dit reglement is opgesteld door de RvC ingevolge artikel

Nadere informatie

S T R A T E G I C A D V I S O R Y

S T R A T E G I C A D V I S O R Y Strategic IT auditing Hoe laat je als IT auditor bestuurders en toezichthouders excelleren in de digitale revolutie 21 September 2017 Agenda NOREA VISIE 2020, terugkijken en vooruitkijken CORPORATE GOVERNANCE

Nadere informatie

Reglement Raad van Toezicht Bijlage G: profielschets bestuurssecretaris Bijlage H: profielschets controller

Reglement Raad van Toezicht Bijlage G: profielschets bestuurssecretaris Bijlage H: profielschets controller Reglement Raad van Toezicht Bijlage G: profielschets bestuurssecretaris Bijlage H: profielschets controller Versie: 2017.01 Vastgesteld door Raad van Toezicht: 23 november 2017 Inhoudsopgave 1. Profielschets

Nadere informatie

REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V.

REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V. REGLEMENT RISICOCOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. EN F. VAN LANSCHOT BANKIERS N.V. Vastgesteld door de RvC op 23 juni 2016 0. INLEIDING 0.1 Dit reglement is opgesteld door de RvC ingevolge artikel 5 van het

Nadere informatie

Reglement audit committee van de raad van commissarissen

Reglement audit committee van de raad van commissarissen Reglement audit committee van de raad van commissarissen Vaststelling en wijziging reglement. Artikel 1. 1.1. Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen met ingang van 1 januari 2016.

Nadere informatie

Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen

Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen Sameer van Alfen PP Governance-eisen IORP2 vormen puzzel voor pensioenfondsen Pensioenfondsen moeten nu al aan de slag met de governance-eisen van IORP2 voor drie belangrijke sleutelfuncties binnen de

Nadere informatie

Meer winst uit internal governance

Meer winst uit internal governance www.pwc.nl Meer winst uit internal governance Commissarissen en bestuurders over de rol van internal audit Jan Driessen en Bas Wakkerman November 2014 2 PwC Meer winst uit internal governance Inhoud Voorwoord

Nadere informatie

Reglement audit committee

Reglement audit committee Reglement audit committee Artikel 1. Vaststelling en wijziging reglement 1. Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen op 19 augustus 2013, gewijzigd op 2 december 2013 en laatstelijk

Nadere informatie

Corporate Governance - de rol van de accountant

Corporate Governance - de rol van de accountant Corporate Governance - de rol van de accountant Corporate Governance Seminar Allen & Overy Okura Hotel, Amsterdam 26 augustus 2003 Jaap van Manen jaap.van.manen@nl.pwc.com Agenda Corporate Governance Uitspraken

Nadere informatie

RvC-verslagen geven weinig inzicht

RvC-verslagen geven weinig inzicht RvC-verslagen geven weinig inzicht Erasmus Universiteit Rotterdam September 2010 Dr. Mijntje Lückerath-Rovers Drs. Margot Scheltema contact: luckerath@frg.eur.nl Het onderzoek Ondernemingen : Van 60 ondernemingen

Nadere informatie

Reglement remuneratiecommissie

Reglement remuneratiecommissie Reglement remuneratiecommissie Reglement remuneratiecommissie Dit reglement is vastgesteld op grond van artikel 7 van het reglement van de raad van commissarissen van BinckBank N.V. en met inachtneming

Nadere informatie

Reglement Auditcommissie DUNEA N.V.

Reglement Auditcommissie DUNEA N.V. , Reglement Auditcommissie DUNEA N.V. Artikel 1. Missie en doelstellingen 2 Artikel 2. Bevoegdheid 2 Artikel 3. Organisatie 2 Artikel 4. Rollen en verantwoordelijkheden 3 Artikel 5. Slotbepalingen 6 Dit

Nadere informatie

REGLEMENT VOOR DE AUDIT, COMPLIANCE EN RISICO COMMISSIE VAN PROPERTIZE B.V.

REGLEMENT VOOR DE AUDIT, COMPLIANCE EN RISICO COMMISSIE VAN PROPERTIZE B.V. REGLEMENT VOOR DE AUDIT, COMPLIANCE EN RISICO COMMISSIE VAN PROPERTIZE B.V. Datum: 11 mei 2015 Artikel 1. Definities AvA: Commissie: Reglement: RvB: RvC: Vennootschap: de algemene vergadering van aandeelhouders

Nadere informatie

Verantwoordingsdocument Code Banken over 2014 Hof Hoorneman Bankiers NV d.d. 18 maart 2015. Algemeen

Verantwoordingsdocument Code Banken over 2014 Hof Hoorneman Bankiers NV d.d. 18 maart 2015. Algemeen Verantwoordingsdocument Code Banken over 2014 Hof Hoorneman Bankiers NV d.d. 18 maart 2015 Algemeen Mede naar aanleiding van de kredietcrisis en de Europese schuldencrisis in 2011 is een groot aantal codes,

Nadere informatie

HOOFDSTUK 4: ROL EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE AUDITCOMMISSIE

HOOFDSTUK 4: ROL EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE AUDITCOMMISSIE 4. Rol en verantwoordelijkheden 1 HOOFDSTUK 4: ROL EN VERANTWOORDELIJKHEDEN VAN DE AUDITCOMMISSIE De belangrijkste taak van de auditcommissie is enerzijds het bewaken van de kwaliteit van de financiële

Nadere informatie

De onafhankelijke controlfunctie, gepositioneerd in de Three Lines of Defence

De onafhankelijke controlfunctie, gepositioneerd in de Three Lines of Defence Welkom De onafhankelijke controlfunctie, gepositioneerd in de Three Lines of Defence 2 De onafhankelijke controlfunctie, gepositioneerd in de Three Lines of Defence 3 Vraagstelling referaat Onderzoeksvraag:

Nadere informatie

Implementatie Code Banken

Implementatie Code Banken Implementatie Code Banken Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bngbank.nl BNG Bank is een handelsnaam van N.V. Bank Nederlandse Gemeenten, statutair gevestigd te Den Haag, KvK-nummer

Nadere informatie

Reglement risk committee van de raad van commissarissen

Reglement risk committee van de raad van commissarissen Reglement risk committee van de raad van commissarissen Vaststelling en wijziging reglement. Artikel 1. 1.1. Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen met ingang van 1 januari 2016.

Nadere informatie

REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. Vastgesteld door de RvC op 25 augustus 2014

REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. Vastgesteld door de RvC op 25 augustus 2014 0. INLEIDING REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE VAN LANSCHOT N.V. Vastgesteld door de RvC op 25 augustus 2014 0.1 Dit reglement is opgesteld door de RvC ingevolge artikel 5 van het Reglement van de

Nadere informatie

Beheersing beheerst. Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein

Beheersing beheerst. Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Beheersing beheerst Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Beheersing beheerst Over risicogestuurde interne controle in het sociale domein Hoe draagt interne controle bij aan het efficiënt

Nadere informatie

Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden)

Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden) Rechtmatigheidsverantwoording Annemarie Kros RA (PWC) & Marieke Wagemakers RA (gemeente Uden) Planning & control Samenwerken Verbinder Adviseren sportief Pro-actief Register- Accountant ruim 10 jaar ervaring

Nadere informatie

Reglement Audit & Risk Committee van de Raad van Commissarissen (het Reglement )

Reglement Audit & Risk Committee van de Raad van Commissarissen (het Reglement ) Reglement Audit & Risk Committee van de Raad van Commissarissen (het Reglement ) Dit Reglement is opgesteld op basis van artikel 6.3 van het Reglement van de Raad van Commissarissen van Achmea B.V. (de

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V.

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V. REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN ACCELL GROUP N.V. 1. VASTSTELLING EN REIKWIJDTE 1.1. Dit reglement voor de auditcommissie van de raad van commissarissen van Accell Group N.V.

Nadere informatie

Februari Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie

Februari Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie Februari 2018 Goed mkb-bestuur en accountant: een waardevolle combinatie De tekst van deze brochure is een samenvatting van het NEMACC-rapport MKB Goed bestuur en toezicht in Nederland, een verkennend

Nadere informatie

Montae kennissessie 4 juli Rob Kragten

Montae kennissessie 4 juli Rob Kragten IORP en sleutelfuncties Ervaringen Unilever APF Montae kennissessie 4 juli 2018 Rob Kragten Agenda Unilever APF Governance model Integraal risicomanagement Sleutelfuncties IORP Slide 2 Agenda Unilever

Nadere informatie

Commissarissen Symposium

Commissarissen Symposium Commissarissen Symposium Wijzigingen Corporate Governance Code Rollen Internal Audit Functie en Commissarissen 13 september 2016 1 1 Uw dagvoorzitter Wim Eysink RA CIA Senior Partner Governance Services,

Nadere informatie

Auditcommissie Reglement 2016

Auditcommissie Reglement 2016 Auditcommissie Reglement 2016 Woningstichting Het Grootslag Versie 2.0 Vastgesteld door de RvC 15 april 2016 Inhoud Doelstelling van de auditcommissie... 3 1. Doelstelling... 3 1.1 Ondersteuning... 3 1.2

Nadere informatie

PAS conferentie 2015: Close the Gap Corporate Governance en Internal Audit

PAS conferentie 2015: Close the Gap Corporate Governance en Internal Audit PAS conferentie 2015: Close the Gap Corporate Governance en Internal Audit Van commissie Peters naar commissie Van Manen, een statusupdate PAS Conferentie 3 december 2015 Gefeliciteerd! PAS Conferentie

Nadere informatie

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018

IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 IORP II IMPLEMENTATIE RISK GOVERNANCE RONALD HAMAKER 27 SEPTEMBER 2018 Ontwikkeling in wetgeving Wft Solvency 2 Basel 3 (3.5) Wtk/ Wtv Basel 2 IORP I (2005) PW/FTK (2007) nftk (2015) IORP II (2017) PSW

Nadere informatie

CONTROLSTATUUT STICHTING ANTARES WOONSERVICE

CONTROLSTATUUT STICHTING ANTARES WOONSERVICE CONTROLSTATUUT STICHTING ANTARES WOONSERVICE Status: 14 januari 2019 Vastgesteld door de Raad van Commissarissen d.d. 28-01-2019 Vastgesteld door de Directeur-Bestuurder P.J.C.W. Stelder d.d. 28-01-2019

Nadere informatie

De meerwaarde van de interne auditdienst voor het management

De meerwaarde van de interne auditdienst voor het management De meerwaarde van de interne auditdienst voor het management IIA Voorjaarscongres Robert Vos 1 Vraag Kan een bedrijf ook zonder interne auditdienst in control zijn? 2 Robert Vos IIA Voorjaarscongres Aandachtspunten

Nadere informatie

CONTROLSTATUUT WOONSTICHTING SSW

CONTROLSTATUUT WOONSTICHTING SSW CONTROLSTATUUT WOONSTICHTING SSW Vastgesteld: 23 november 2016 1 Algemene bepalingen 1.1 SSW hanteert three lines of defense, te weten (1) de medewerker zelf, (2) de activiteit businesscontrol in de organisatie

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT ACHMEA PENSIOEN- & LEVENSVERZEKERINGEN N.V. Laan van Malkenschoten 20 Postbus 9150 7300 HZ Apeldoorn www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in

Nadere informatie

Internal Audit Charter BNG Bank

Internal Audit Charter BNG Bank Internal Audit Charter BNG Bank Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bngbank.nl Vastgesteld door de Raad van Bestuur op 12 februari 2018 en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen

Nadere informatie

ZELFEVALUATIE RvC. Good enough never is. Een moment om kansen voor verbetering te benutten ZELFEVALUATIE RAAD VAN COMMISSARISSEN

ZELFEVALUATIE RvC. Good enough never is. Een moment om kansen voor verbetering te benutten ZELFEVALUATIE RAAD VAN COMMISSARISSEN ZELFEVALUATIE RAAD VAN COMMISSARISSEN Good enough never is ZELFEVALUATIE RvC Een moment om kansen voor verbetering te benutten Auteurs Carla van der Weerdt-Norder Partner Accent Organisatie Advies Frank

Nadere informatie

Praktijkhandreiking Voorlichtingsbijeenkomst 6 november 2012

Praktijkhandreiking Voorlichtingsbijeenkomst 6 november 2012 Praktijkhandreiking 1104 Voorlichtingsbijeenkomst 6 november 2012 Hans Moison Voorzitter werkgroep actualisering PH 1104 Programma Opening en introductie Hans Moison - voorzitter werkgroep actualisering

Nadere informatie

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF

VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF VISIE OP TOEZICHT LAVERHOF Inleiding De raad van toezicht van Laverhof heeft de wettelijke taak toezicht te houden op de besturing door de raad van bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Laverhof

Nadere informatie

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016

Inspiratiedag. Workshop 1: Risicogestuurde interne controle. 15 september 2016 Inspiratiedag Workshop 1: Risicogestuurde interne controle 15 september 2016 Programma Inleiding Risicomanagement Interne beheersing Relatie met de externe accountant Van interne controle naar beheersing

Nadere informatie

Hoe groot was de appetite voor risk appetite?

Hoe groot was de appetite voor risk appetite? Hoe groot was de appetite voor risk appetite? Hoe groot was de appetite voor risk appetite? In 2016 zijn de eerste bestuursverslagen gepubliceerd waarin ondernemingen de nieuwe RJ vereisten ten aanzien

Nadere informatie

AUTEUR Corporate Control VERSIE finale versie 31 oktober 2012 PAGINA 1 van 5. Audit Charter TenneT

AUTEUR Corporate Control VERSIE finale versie 31 oktober 2012 PAGINA 1 van 5. Audit Charter TenneT AUTEUR Corporate Control VERSIE finale versie 31 oktober 2012 PAGINA 1 van 5 Audit Charter TenneT PAGINA 2 van 5 1. Selectie en werving van de accountant De AC stelt de selectiecriteria vast op voordracht

Nadere informatie

Reglement remuneratiecommissie

Reglement remuneratiecommissie Reglement remuneratiecommissie Dit reglement is op 18 april 2013 vastgesteld op grond van artikel 7 van het reglement van de raad van commissarissen van BinckBank N.V. (RvC) Artikel 1: Instelling, samenstelling

Nadere informatie

Mogelijkheden zien waar niemand ze ziet. CPI Governance: pragmatische en transparante governance-oplossingen.

Mogelijkheden zien waar niemand ze ziet. CPI Governance: pragmatische en transparante governance-oplossingen. Mogelijkheden zien waar niemand ze ziet CPI Governance: pragmatische en transparante governance-oplossingen. Risicobeheersing begint aan de top CPI Governance CPI (Corporate, Public en Internal) Governance

Nadere informatie

Compliance charter Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V.

Compliance charter Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V. Compliance charter Stichting Pensioenfonds van de ABN AMRO Bank N.V. [geldend vanaf 26 september 2018, PF18-177] Artikel 1 Definities De definities welke in dit compliance charter worden gebruikt, worden

Nadere informatie

intensieve traject wordt niets aan het toeval overgelaten. Bij de opdrachtgever begint dit met diepgaand

intensieve traject wordt niets aan het toeval overgelaten. Bij de opdrachtgever begint dit met diepgaand Profiel FenterDaniëls bemiddelt sinds 1999 in personeel voor FINANCE posities. Dat doen wij voor vaste functies. Daarnaast ondersteunen wij organisaties met tijdelijk personeel. Onze wervings- en selectieprocedure

Nadere informatie

Doel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn...

Doel Samenstelling en vergaderingen Taken en bevoegdheden Rapportage aan de RvC Diversen Herzieningstermijn... Doel... 3 Samenstelling en vergaderingen... 3 Taken en bevoegdheden... 4 Rapportage aan de RvC... 4 Diversen... 5 Herzieningstermijn... 5 Doel De Risicocommissie is een permanente commissie van de RvC.

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 610 HET IN AANMERKING NEMEN VAN DE INTERNE AUDITWERKZAAMHEDEN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-4 Reikwijdte en doelstellingen van de interne audit... 5 Verhouding

Nadere informatie

Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds

Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Profielschets risicomanager Datum: 25 juli 2016 vergunning van De Nederlandsche Bank voor het uitoefenen van het bedrijf van algemeen pensioenfonds als bedoeld in

Nadere informatie

Strategisch Risicomanagement

Strategisch Risicomanagement Commitment without understanding is a liability Strategisch Risicomanagement Auteur Drs. Carla van der Weerdt RA Accent Organisatie Advies Effectief en efficiënt risicomanagement op bestuursniveau Risicomanagement

Nadere informatie

Profielschets voorzitter Raad van Toezicht

Profielschets voorzitter Raad van Toezicht Profielschets voorzitter Raad van Toezicht Ieder lid van de Raad van Toezicht beschikt over specifieke deskundigheid die noodzakelijk is voor de vervulling van zijn specifieke taak, binnen de Raad van

Nadere informatie

Controlstatuut Havensteder

Controlstatuut Havensteder Controlstatuut Havensteder Vastgesteld door het Bestuur d.d.: 29 november 2016 Goedgekeurd door de RvC d.d.: 16 december 2016 Inhoud 0. Inleiding... 3 1. Verankering... 3 1.1. Plaats van de controlfunctie

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT ACHMEA PENSIOEN- & LEVENSVERZEKERINGEN N.V. Laan van Malkenschoten 20 Postbus 9150 7300 HZ Apeldoorn www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in

Nadere informatie

Compliance Charter. a.s.r

Compliance Charter. a.s.r Compliance Charter a.s.r Status: definitief Versie: 4.0 Datum opgesteld: 19 september 2013 Goedgekeurd door: Raad van Bestuur op 29 november 2013 Goedgekeurd door: Audit & Risicocommissie op 9 december

Nadere informatie

Remuneratierapport 2014 Loyalis N.V.

Remuneratierapport 2014 Loyalis N.V. Remuneratierapport 2014 Loyalis N.V. Voorwoord Dit remuneratierapport geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in het beloningsbeleid van Loyalis N.V. over het jaar 2014. Met dit rapport wil Loyalis

Nadere informatie

REGLEMENT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BEVER HOLDING N.V.

REGLEMENT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BEVER HOLDING N.V. REGLEMENT VAN DE RAAD VAN COMMISSARISSEN VAN BEVER HOLDING N.V. Definities de Vennootschap de RVC de voorzitter Directie : Bever Holding N.V. : De raad van commissarissen van de vennootschap : De voorzitter

Nadere informatie

Implementatie Code Banken

Implementatie Code Banken Implementatie Code Banken Koninginnegracht 2 2514 AA Den Haag T 070 3750 750 www.bngbank.nl BNG Bank is een handelsnaam van N.V. Bank Nederlandse Gemeenten, statutair gevestigd te Den Haag, KvK-nummer

Nadere informatie

Uitbestedingsbeleid 2015

Uitbestedingsbeleid 2015 Uitbestedingsbeleid 2015 versie 16 juni 2015 1 1. Inleiding Stichting Bedrijfstakpensioenfonds TrueBlue (verder: TrueBlue) heeft uit strategische overwegingen delen van haar bedrijfsprocessen en activiteiten

Nadere informatie

EIOPA ontwierp een vliegtuig

EIOPA ontwierp een vliegtuig FOTO EIOPA ontwierp een vliegtuig Van Solvency II naar IORP II Van ORSA naar ERB Utrecht, 14 november 2018 CPI Governance Jeroen Breen Partner CPI Risk, Finance & Governance 1 Onderwerpen EIOPA ontwierp..

Nadere informatie

Internal Audit Charter De Nederlandsche Bank

Internal Audit Charter De Nederlandsche Bank Internal Audit Charter De Nederlandsche Bank 1. Inleiding In dit Internal Audit Charter heeft de Interne Audit Dienst (IAD) van de Nederlandsche Bank (DNB) vastgelegd haar: missie en doelstelling (hoofdstuk

Nadere informatie

De definitieve Code Corporate Governance, enige beschouwingen vanuit risicoperspectief.

De definitieve Code Corporate Governance, enige beschouwingen vanuit risicoperspectief. De definitieve Code Corporate Governance, enige beschouwingen vanuit risicoperspectief. In de Code van Commissie Peters De Veertig Aanbevelingen (juni 1997) staat in zeer algemene termen iets over risicobeheersing.

Nadere informatie

Remuneratierapport 2015 Loyalis N.V.

Remuneratierapport 2015 Loyalis N.V. Remuneratierapport 2015 Loyalis N.V. Voorwoord Dit remuneratierapport geeft inzicht in de belangrijkste ontwikkelingen in het beloningsbeleid van Loyalis N.V. over het jaar 2015. Met dit rapport wil Loyalis

Nadere informatie

REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE

REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE REGLEMENT AUDIT- EN COMPLIANCECOMMISSIE Distributie Audit- en Compliancecommissie leden Raad van Commissarissen Kempen & Co N.V. Directie Kempen & Co N.V. Directeur Group Audit Van Lanschot N.V. Datum

Nadere informatie

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen

Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen RAPPORT Prins Willem-Alexanderlaan 651 Postbus 700 7300 HC Apeldoorn Telefoon (055) 579 39 48 www.achmea.nl Uitvoering van rechtstreeks verzekerde regelingen Rapportage Intern toezicht in het kader van

Nadere informatie

Reglement HR commissie van de raad van commissarissen

Reglement HR commissie van de raad van commissarissen Reglement HR commissie van de raad van commissarissen Vaststelling en wijziging reglement. Artikel 1. 1.1. Dit reglement is vastgesteld door de raad van commissarissen met ingang van 1 januari 2016. 1.2.

Nadere informatie

Welkomstwoord. Leen Paape. - Hoogleraar Corporate Governance - Voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut

Welkomstwoord. Leen Paape. - Hoogleraar Corporate Governance - Voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut 16 januari 2018 1 Welkomstwoord Leen Paape - Hoogleraar Corporate Governance - Voorzitter van het Nyenrode Corporate Governance Instituut 2 Corporate Governance code 3 Programma 13:30 13:40 Welkom - Leen

Nadere informatie

Charco & Dique. De auditfunctie bij trustkantoren. Risk Management & Compliance

Charco & Dique. De auditfunctie bij trustkantoren. Risk Management & Compliance De auditfunctie bij trustkantoren Trustkantoren zijn vanaf 1 januari 2015 verplicht om een auditfunctie in te voeren. In deze brochure geven wij een toelichting op de auditfunctie, een overzicht van alle

Nadere informatie

Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties. Advies voor bestuur, toezicht en stakeholders

Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties. Advies voor bestuur, toezicht en stakeholders Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties Advies voor bestuur, toezicht en stakeholders Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties Het programmamanagement

Nadere informatie

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN TOEZICHT ROC RIVOR

REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN TOEZICHT ROC RIVOR REGLEMENT AUDITCOMMISSIE VAN DE RAAD VAN TOEZICHT ROC RIVOR Vastgesteld door de Raad van Toezicht op 29 juni 2010 Reglement Auditcommissie ROC Rivor 1 Inleiding 1. Organisatie, samenstelling en benoeming

Nadere informatie

Internal Audit Univé en de relatie met de Auditcommissie(s) Janneke Dijsselhof. PAS-conferentie Close the Gap 3 december 2015

Internal Audit Univé en de relatie met de Auditcommissie(s) Janneke Dijsselhof. PAS-conferentie Close the Gap 3 december 2015 Internal Audit Univé en de relatie met de Auditcommissie(s) Janneke Dijsselhof PAS-conferentie Close the Gap 3 december 2015 De relatie met de auditcommissie(s) 1. Introductie 2. Doelstelling 3. Univé

Nadere informatie

IORP II Meer toegevoegde waarde uit sleutelfuncties

IORP II Meer toegevoegde waarde uit sleutelfuncties www.pwc.nl IORP II Meer toegevoegde waarde uit sleutels August, 2018 Vanaf 13 januari 2019 is de IORP-II richtlijn van kracht. Het onderwerp dat daarbij voor de meeste hoofdbrekens zorgt bij is de inrichting

Nadere informatie

(10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst TOEZICHT ONDER SOLVENCY II

(10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst TOEZICHT ONDER SOLVENCY II Klantn 13 juni 1 aam 2013 (10 spatie s) voette kst wijzig en via Invoeg en Kopte kst en voette kst TOEZICHT ONDER SOLVENCY II INTERN TOEZICHT ONDER SOLVENCY II 01 02 03 04 05 06 07 08 Introductie Cor Ensing

Nadere informatie

Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code

Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies. Voorstellen herziene Corporate Governance Code Wim Eysink Deloitte IIA Raad van Advies Voorstellen herziene Corporate Governance Code De voorstelllen voor de nieuwe corporate governance code Compliance versus impact Zeist, 8 juni 2016 Commissie Peters

Nadere informatie

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1

CobiT. Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 CobiT Drs. Rob M.J. Christiaanse RA PI themabijeenkomst Utrecht 29 juni 2005 9/2/2005 1 Control objectives for information and related Technology Lezenswaardig: 1. CobiT, Opkomst, ondergang en opleving

Nadere informatie

Reglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V.

Reglement. Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V. Reglement Auditcommissie Raad van Commissarissen Mn Services N.V. 1 Definities In dit reglement wordt verstaan onder: - Auditcommissie: de auditcommissie van de raad van commissarissen van de vennootschap;

Nadere informatie

Verzekeringsmiddag 16 december 2014. Breakout sessie: Eigen Risico Beoordeling. Annemieke Hartendorp, Leo Pijnenburg

Verzekeringsmiddag 16 december 2014. Breakout sessie: Eigen Risico Beoordeling. Annemieke Hartendorp, Leo Pijnenburg Verzekeringsmiddag 16 december 2014 Breakout sessie: Eigen Risico Beoordeling Annemieke Hartendorp, Leo Pijnenburg Agenda De Eigen Risico Beoordeling in het kort Hoe komt u tot een goede ERB/ORSA? Ingestuurde

Nadere informatie

Corporate Governance Reglement

Corporate Governance Reglement Corporate Governance Reglement N.V. VSH Foods Corporate Governance Reglement april 2011 1 van 9 Algemeen Dit document is een handleiding voor de inrichting van de Corporate Governance voor N.V. VSH Foods

Nadere informatie

Reglement van de auditcommissie van Stadgenoot

Reglement van de auditcommissie van Stadgenoot Reglement van de auditcommissie van Stadgenoot Dit reglement is vastgesteld door de Raad van Commissarissen op 27 januari 2015. Artikel 1. Preambule a. Ter verduidelijking van en in aanvulling op statutair

Nadere informatie

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance

SIS FINANCE. voor professionals door professionals. consulting. interim management. finance professionals. SIS finance FINANCE consulting interim management professionals duurzame relaties met onze opdrachtgevers, gebaseerd op kennis van zaken, commitment en oplossingsgerichtheid. OVER FINANCE Finance is een middelgroot

Nadere informatie

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ

INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ BIJLAGE 2 BIJ HET CORPORATE GOVERNANCE CHARTER INTERN REGLEMENT VAN HET AUDITCOMITÉ OPGESTELD DOOR DE RAAD VAN BESTUUR INHOUDSOPGAVE Algemeen... 3 1. Samenstelling... 3 2. Verantwoordelijkheden... 3 3.

Nadere informatie

Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V.

Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V. Risk & Compliance Charter Clavis Family Office B.V. Datum: 15 april 2013 Versie 1.0 1. Inleiding Het Risk & Compliance Charter (charter) bevat de uitgeschreven principes, doelstellingen en bevoegdheden

Nadere informatie

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN

INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INTERNATIONALE CONTROLESTANDAARD 260 COMMUNICATIE OVER CONTROLE-AANGELEGENHEDEN MET HET TOEZICHTHOUDEND ORGAAN INHOUDSOPGAVE Paragrafen Inleiding... 1-4 Relevant orgaan... 5-10 Te communiceren controle-aangelegenheden

Nadere informatie

No Risk No Glory? k(no)w risks, k(no)w FUN, k(no)w opportunities, k(no)w future!

No Risk No Glory? k(no)w risks, k(no)w FUN, k(no)w opportunities, k(no)w future! No Risk No Glory? k(no)w risks, k(no)w FUN, k(no)w opportunities, k(no)w future! STEDIN Netbeheer 19 april 2018 Joep Weerts Directeur Klant & Markt Ravish Mehairjan Hoofd Corporate Risk Management SAMEN

Nadere informatie

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek

Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek 1 Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe

Nadere informatie

Mandaat van het Auditcomité

Mandaat van het Auditcomité ECB-OPENBAAR November 201 7 Mandaat van het Auditcomité Een Auditcomité op hoog niveau dat door de Raad van Bestuur is opgericht krachtens artikel 9b van het Reglement van orde van de ECB versterkt de

Nadere informatie

drs. Martine Koedijk RA RE Gemeenteaccountant Amsterdam Directeur auditdienst ACAM

drs. Martine Koedijk RA RE Gemeenteaccountant Amsterdam Directeur auditdienst ACAM Governance in een publieke omgeving drs. Martine Koedijk RA RE Gemeenteaccountant Amsterdam Directeur auditdienst ACAM Inhoud Politieke governance Organisatorische governance IAF in de code en het publieke

Nadere informatie

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015

Governancestructuur WonenBreburg. januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 Governancestructuur WonenBreburg januari 2012, geactualiseerd augustus 2015 1 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Bestuur 3 2.1 Taak en werkwijze 3 2.2 Rechtspositie en bezoldiging bestuur 4 2.3 Tegenstrijdige belangen

Nadere informatie

Pensioenfonds DSM Nederland

Pensioenfonds DSM Nederland Pensioenfonds DSM Nederland Uitgave oktober 2015 Disclaimer De in deze brochure verstrekte informatie van Stichting Pensioenfonds DSM Nederland, gevestigd te Heerlen (het pensioenfonds ) is van algemene

Nadere informatie

Raad van commissarissen

Raad van commissarissen Raad van commissarissen Samenstelling en deskundigheid Samenstelling 2.1.1. De raad van commissarissen is zodanig samengesteld, dat hij zijn taak naar behoren kan vervullen. Complementariteit, collegiaal

Nadere informatie