Bepaling van de kleur van gekleurde asfaltverhardingen

Transcriptie

1 Bepaling van de kleur van gekleurde asfaltverhardingen Objectieve meetmethode, kleurklassen en toleranties, duurzaamheid van kleur Ann Vanelstraete OCW Gekleurde asfaltverhardingen (o.a. fietspaden) worden meer en meer gebruikt : Veiligheid Zichtbaarheid Esthetische reden 2

2 De waarneming van kleur Is afhankelijk van : De waarnemer De lichtbron De afstand waarnemer - object De toestand van het object 3 Spectrofotometer: Observer 45 Asfaltoppervlak 4

3 Kleurcoördinaten L*a*b* - kleurenruimte L* helderheid L* de kleur wordt meer helder a*, b* chromaticiteit coördinaten +a* ROOD -a* GROEN +b* GEEL -b* BLAUW Voorbeeld : L* = 70, a* = 27, b* = Meetmethode III II I IV Meetmethode: OCW-methode MN 90/15 Alle instellingen van de spectrofotometer zijn hierin vastgelegd De opmeting van het proefstuk is vastgelegd Opsplitsen in 4 kwadranten 1 meting per kwadrant Het gemiddelde van 4 = kleurcoördinaten van het proefstuk 6

4 Precisie van de methode Interlaboratoriumproef: Bepaling van de reproduceerbaarheid herhaalbaarheid 7 deelnemers 11 spectrofotometers Op referentiekaarten en op asfaltstalen Herhaalbaarheid 3 % Reproduceerbaarheid 9 % De interlaboratoriumtest toonde een goede precisie 7 Hoe brengen we dit in de praktijk? Hoofddoel : Voorschriften (klassen met toleranties) voor kleur van gekleurde asfaltverhardingen Oprichting van een werkgroep Gekleurde asfaltverhardingen : Aannemers : asfaltproducenten en asfaltuitvoerders Wegbeheerders Belgische vereniging van asfaltproducenten OCW-leden Activiteiten in de werkgroep : STAP 1 : welke kleuren wensen we voor (regelmatig) gebruik? Inzamelactie van stalen Bepaling van de kleur met de spectrofotometer Praktische oefening in de werkgroep : welke kleuren vinden we OK en welke niet? 8

5 Een inzamelactie van stalen en een praktische oefening in de werkgroep leidde tot vier klassen van kleuren BORDEAUX/BRUIN ROOD Beige BEIGE Oker OKER 9 Bordeaux/bruin Rood 10

6 Hun kleurcoördinaten : voorstelling in de (a*,b*) - ruimte Rood Bordeaux/bruin Oker 11 Hun kleurcoördinaten : voorstelling in de (a*,l*) - ruimte Rood Bordeaux/bruin Oker 12

7 STAP 2 : kleurklassen definiëren Onder welke vorm? Welke toleranties hebben die klassen? 13 Bepaling van kleurklassen met hun toleranties Rood Bordeaux/bruin Beige Oker 14

8 Kleurklassen en toleranties ± b* Visuele perceptie van kleur Niet op basis van rechthoeken Niet op basis van bollen Wel volgens ellipsoïden ± a* Formule voor kleurverschil : E CMC 2 L * lsl * C csc 2 * H SH 2 * 2 * a 2 C* b * 2 * 2 * a b 2 H* C C : chroma or saturatie H: tint 15 Bepaling van de kleurverschillen t.o.v. een referentie voor een gegeven kleurklasse Rood Bordeaux/bruin Oker 16

9 Bepaling van toleranties voor elke kleurklasse : Voorbeeld : rood Praktische oefening in de werkgroep Kern 59 = referentie 17 Kleurverschillen (kern versus referentie) Voorbeeld : rood resultaten van de praktsche oefening E CMC 18

10 Tolerantie voor rood t.o.v. referentie (centrum) Rood E CMC max 4,0 19 Bepaling van de tolerantie voor de klasse beige BEIGE OKER REF 20

11 Bepaling van de kleurverschillen t.o.v. de referentiekern Voorbeeld beige:resultaten van de praktische oefening E CMC OKER 21 Toleranties voor beige Beige E CMC max 6,0 22

12 Toleranties voor de verschillende kleurklassen Rood Bordeaux/bruin Beige Oker E CMC max 4,0 4,0 6,0 6,5 23 STAP 3 : implementatie in het standaardbestek Voor gekleurd asfalt en als deel van de registratie-procedure : Voorafgaandelijk : legt de aannemer een proefstuk voor (gyratorkern) de kleur wordt bepaald met de spectrofotometer er wordt bepaald of de kleur binnen de tolerantie van de gevraagde klasse valt : om ingewikkelde berekeningen te vermijden, is een app voorzien op de website van het OCW Zal dus aangepast worden in Hoofdstuk 6 (2.2.14) 24

13 Activiteiten van de werkgroep die nog aan de gang zijn Welke toleranties aanvaarden we op de weg? Het op die dag geproduceerde mengsel versus het goedgekeurde mengsel van de voorstudie : zelfde toleranties of niet? Welke kleurvariaties laten we toe op hetzelfde werk? Klein kleurverschil links -rechts Indien werven gekleurd asfalt in 2016 : contacteer het OCW a.u.b. 25 Duurzaamheid van kleur : sommige gekleurde asfaltsamenstellingen veranderen drastisch in de tijd Na 1 week Na 2 maanden Hoe dit vooraf inschatten? 26

14 Kleurduurzaamheid Ontwikkeling van een versnelde methode om de invloed van het klimaat te simuleren + Werkwijze met AFWISSELING zonnestraling / H 2 O 20 ºC Validatie labmethode met werven en met proefstukken op het dak van OCW 27 Voorbeelden van verschillende stalen vóór en na de proef (kleurduurzaamheid) tijd tijd Een versnelde methode is nu beschikbaar Vraag : stellen we ook eisen hiervoor bij de registratie? tijd tijd 28

15 Conclusies en toekomst Een objectieve methode voor de bepaling van kleur werd vastgelegd (OCW-methode MN 90/15) Er werden kleurklassen met toleranties bepaald Deze zullen binnenkort ingebracht worden in het Standaardbestek SB250 v3.1 voor de voorstudie Er werd een proefmethode ontwikkeld voor de duurzaamheid van kleur Nog te doen in de werkgroep: Welke toleranties aanvaarden we op de weg? Geproduceerd mengsel versus goedgekeurd mengsel van de voorstudie Welke kleurvariaties laten we toe op hetzelfde werk? Stellen we ook eisen aan de duurzaamheid van kleur? 29 Bedankt! Het Belgisch normalisatiecomité (NBN) De leden van de werkgroep Gekleurde asfaltverhardingen Het OCW-team Jullie, voor de aandacht 30