Nieuwsbrief 01/2016. VGCt 2016: springlevend. Op 1 april 2016 zal Kees Korrelboom zijn oratie. Als lid van P3NL praat de VGCt. Oratie en minisymposium

Transcriptie

1 Nieuwsbrief 01/2016 VGCt 2016: springlevend 2016 is het jaar waarin de vereniging 50 jaar bestaat en waarin we vieren dat de cognitieve gedragstherapie springlevend is. De viering van het jubileum is een van de vele zaken die op de VGCt-agenda staat. Een overzicht van de belangrijkste thema s voor dit jaar. Als lid van P3NL praat de VGCt mee over thema s die belangrijk zijn voor alle psychologen, pedagogen en psychotherapeuten, en dus ook voor de leden van de VGCt. In 2015 is er door tien veldpartijen, waaronder P3NL, een agenda ontwikkeld voor de GGZ die eind november is aangeboden aan minister Schippers. De agenda, die komende jaren wordt uitgevoerd, bestaat uit tien projecten die zijn afgeleid van vier inhoudelijke hoofdlijnen. Lees hiervoor de column van de voorzitter op pagina 9. P3NL coördineert het project preventie en vroegsignalering. Voortgang actualisering opleidingen Naast deze gezamenlijke belangenbehartiging, gaat de vereniging in 2016 verder met de actualisering van de VGCt-opleidingen. Het bestuur werkte de afgelopen maanden aan een nieuwe koers. De nieuwe strategie is gepresenteerd aan de ledenraad en goedgekeurd op 5 februari. Deze houdt in dat we vanuit de kracht van de huidige opleiding lees verder op pag 2 > Kees Korrelboom Oratie en minisymposium Op 1 april 2016 zal Kees Korrelboom zijn oratie uitspreken ter gelegenheid van de aanvaarding van de leerstoel Translationele en transdiagnostische psychologische interventies in de (geestelijke) gezondheidszorg. Voorafgaand aan de oratie is er voor professionals uit zowel de behandelpraktijk als uit het wetenschappelijk onderzoek een mini-symposium met de titel Denkers en doeners in de klinische psychologie: why the twain must meet. Vrijdag 1 april 2016, tot uur, Cobbenhagen gebouw Tilburg University. Kijk voor het programma en de aanmeldingsprocedure op Aandacht Review 3voor emoties 4 Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen Back CGt to bij the angst Future 5 na CVA 6 Dit najaarscongres mag je niet missen N=1 verslag Nieuw bij de VGCt 10 De Bestuurslid mooiste Kim parel de Jong8 Mark van der Gaag wint ZonMw Parel voor EDIE onderzoek En verder: En Uit verder: praktijk: Positionering lesgeven in Kenia van niet 4 BIGgeregistreerden Ledenraadslid 2 Marija Trots Maric op ereleden aan het 9 woord Word 8ook lid van de NVGzP Overdracht 10 N=1-archief 11

2 Sectiebestuursleden denken mee over de ontwikkeling van het kennisnet (inspiratiesessie NJC 2015). tot cognitief gedragstherapeut stap voor stap toewerken naar de implementatie van het competentiegericht opleiden op basis van het competentieprofiel voor de CGt-er. De huidige opleidingsonderdelen worden getoetst aan de uitgangspunten die de afgelopen jaren onder meer op advies van de commissie De Haan zijn geformuleerd. Op onderdelen wordt de opleiding vernieuwd, zoals de invoering van een digitaal portfolio, competentiegericht opleiden en toetsen en systematische evaluatie van de opleidingsonderdelen. Het doel is dat opleidelingen door gerichte feedback geschoold worden in een meer samenhangende opleiding. Ook de opleiding tot cognitief gedragstherapeutisch werker wordt in het kader van het competenvervolg van pag 1 > tiegericht leren onder de loep genomen. Voor de uitvoering van de nieuwe koers heeft het bestuur afscheid genomen van de projectgroep onder leiding van Henk Geertsema en een nieuwe stuurgroep ingesteld. Deze nieuwe stuurgroep bestaat uit drie leden van de vereniging en een bureaumedewerker: Tonnie Prinsen (supervisor VGCt), Yvette van der Pas (supervisor VGCt), Susanne Wegen (cognitief gedragstherapeut i.o.) en Hanneke van der Lende (opleidingsfunctionaris VGCt). Door het instellen van een nieuwe stuurgroep met enkel leden uit de vereniging denkt het bestuur beter aan te sluiten op de behoeften van de leden. Accrediteren blended en e-learning 2016 is ook het jaar waarin de VGCt meer ervaring gaat opdoen met het accrediteren van blended basis- en vervolgcursussen en digitale nascholing. Er zijn diverse opleidingsinstellingen die hiervoor accreditatie hebben aangevraagd. Per 1 maart worden de accreditatiereglementen aangevuld zodat deze vorm van onderwijs mogelijk wordt. In het najaar evalueren we de ingediende aanvragen en passen we de regels eventueel aan, zodat digitaal leren een vaste plek krijgt binnen de opleidingsonderdelen van de VGCt. Wijziging werkervaringseis Achter de schermen werken we aan een wijziging van de werkervaringseis bij de herregistraties. Momenteel moeten gedragstherapeuten, gedragstherapeutisch werkers en supervisoren bij hun herregistratie aantonen dat ze op het moment van herregistratie een vastgesteld aantal uren per week werken. Deze momentopname zegt niets over hoeveel ervaring je in de afgelopen vijf jaar hebt opgedaan. We willen deze toetsing op basis van een momentopname daarom omvormen naar een toetsing op basis van het aantal gewerkte uren in de afgelopen vijf jaar. Bij de BIG-registraties is deze manier van werken al gebruikelijk. Een extra feestelijk congres! We trakteren instellingen op gratis workshops van prominente gedragstherapeuten. Website, huisstijl en jubileum In het voorjaar lanceert de VGCt een nieuwe website met als doel een toegankelijker kennisnet en betere mogelijkheden voor samenwerking. Ook zijn we bezig met een opfrissing van de huisstijl die aansluit op de vormgeving van de nieuwe website. Oplettende leden hebben hier tijdens het najaarscongres in 2015 al iets van kunnen zien. Vanwege het jubileum op 20 mei 2016, wordt het najaarscongres extra feestelijk. We trakteren instellingen op gratis workshops van prominente gedragstherapeuten. Vanaf die datum kun je je organisatie aanmelden voor een workshop. Houd voor deze en alle andere activiteiten de nieuwskanalen van de VGCt goed in de gaten. 2

3 Review Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen Cor Visser, psychotherapeut en supervisor VGCt, las het praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen van Adriaan Sprey, dat in 2015 verscheen. Adriaan Sprey heeft na 13 jaar een volledig herziene druk van zijn boek geschreven, gestimuleerd door de verschijning van de langverwachte DSM-5. Hij vindt dit dimensionele model een grote ver rijking voor de diagnostiek en de geïndividualiseerde analyse en behandeling en hij maakt dat statement in dit boek waar. Deel A behandelt de classificatie, diagnostiek, functieanalyse (FA) en betekenisanalyse (BA) bij persoonlijkheidsstoornissen. De belangrijkste theorieën komen op een compacte, heldere wijze aan bod, evenals het categorale DSM-5 en het dimensionele DSM-5* model. Volgens het dimensionele model is er bij een persoonlijkheidsstoornis sprake van zowel tenminste matige beperkingen in persoonlijkheidsfunctioneren, bijvoorbeeld zelfsturing, en tenminste één pathologische persoonlijkheidstrek, antagonisme bijvoorbeeld. De diagnostiek van functioneren en trekken verloopt in zeven stappen waarin de interactiediagnose, de zelfanalyse en functieanalyse van de therapeutische relatie opvallen. Stap zeven bestaat uit het maken van een geïndividualiseerde DSM-5-diagnose geïntegreerd in de getoetste holistische theorie. Er worden veel meetinstrumenten en psychologische tests aangereikt, onder meer voor het functioneren en de trekken, zoals de PID 5, de Rosenberg zelfwaarderingsschaal, empathiequotient en de Relationship Questionaire. Voor de interactiediagnose zijn er de CBS 360, NIAS en de IMI-CS. Onderscheid In de eveneens zeven fasen van het gedragstherapeutische proces wordt onderscheid gemaakt tussen een voorlopige en een getoetste holistische theorie. Deze laatste komt tot stand via verdiepend testen en het volgen van de zeven stappen van de DSM-5-diagnostiek. Nieuw en goed bruikbaar is de handleiding voor het maken van de holistische theorie waarbij het S-O-R-C-K-model het uitgangspunt is. Het behandelplan wordt voornamelijk op de FA gemaakt en veel minder op de BA. Behandelinterventies zijn gericht op het beïnvloeden van de specifieke kerngevoelens, kerngedragingen, kerncognities, de balans van vooren nadelen en de uitlokkende gebeurtenissen. Lees verder op pagina 5 > Officieel 50 jaar? 2016 is het jaar waarin de VGCt officieel 50 jaar bestaat. Het begin van de vereniging is wat schimmig en in de loop van de jaren zijn er door diverse verhuizingen wat stukken kwijtgeraakt. Volgens een deskundige die het bij een vorig jubileum heeft uitgezocht, is de vereniging officieel opgericht op 20 mei 1966 omdat je vanaf die datum contributie kon betalen. Het schijnt allemaal begonnen te zijn bij een bezoek van Joseph Wolpe aan de Sint Willibrordusstichting in Heiloo waar veel mensen op af kwamen. Jos Dijkhuis heeft toen gezegd: jullie moeten een vereniging oprichten. Een aantal mensen van de UvA heeft die handschoen opgepakt. De rest is geschiedenis. Nu blijkt ook de ABCT, onze Amerikaanse zustervereniging, in jaar te bestaan. En zie, zij hebben hetzelfde thema gekozen. Wij zeggen CGt springlevend en zij wijden het ABCT-congres eind oktober in New York aan het thema honoring the past, envisioning the future. Noteer vast in je agenda: donderdag 10 november in Veldhoven. Dan pakken we flink uit met een feestelijk symposium en een groot feest. Alle leden uitgenodigd! We hopen dan ook het 5000e lid te kunnen inschrijven. Op 20 mei aanstaande openen we ons jubeljaar met een feestelijke nieuwsbrief en een cadeau: een gratis workshop over CGt door een top-lid van de vereniging, die je in jouw instelling of praktijk kunt laten optreden. Je hoort er binnenkort meer over. Hubert van der Kleij directeur VGCt ten geleide 3

4 sectienieuws Studiedag sectie angststoornissen Op 27 mei organiseert de sectie angststoornissen de studiedag Metacognitieve therapie bij angststoornissen. Spreker is Colin van der Heiden, een man van theorie en praktijk. Colin: De theorie, oftewel wetenschappelijk onderzoek, toont aan dat 60% van de patiënten met een dwangstoornis opknapt met exposure met responspreventie. 25% is symptoomvrij. Het echte herstelpercentage kan lager liggen, want in de onderzoeken is alleen gekeken naar patiënten die de behandeling hebben afgerond, terwijl ongeveer 30% van de patiënten een ERPbehandeling niet aangaat of er voortijdig mee stopt. Er zijn aanwijzingen dat metacognitieve therapie tot hogere herstelpercentages kan leiden. Metacognitieve therapie richt zich niet op de inhoud van de dwanggedachten en dwanghandelingen, maar op de opvattingen die patiënten erover hebben, de betekenis die ze eraan geven. Colin: Deze metacognitieve insteek, dus behandeling gericht op de gedachten over de klachten, lijkt ook effectief bij gegeneraliseerde angststoornissen en posttraumatische stressstoornissen, zo laten eerste onderzoeksresultaten zien. Tijdens de studiedag zal ik ook daar op ingaan. En er is aandacht voor de praktijk: Ik hoor nogal eens dat het moeilijk gevonden wordt de meta cognitieve therapie goed uit te voeren. Daarom gaan we ook praktisch oefenen. Want alleen dan kunnen we er de patiënten echt mee helpen. Vrijdag 27 mei van 9.30 tot uur, Zaalverhuur7, Utrecht. Meld je aan op vgct.nl Uit de praktijk In deze rubriek delen leden verhalen uit hun dagelijkse (behandel)praktijk. Angeline Smeltink, Gz-psycholoog en psychotherapeut, gaf twee weken les over CGt aan studenten in Kenia. De cursus CGt die ik gaf, was een onderdeel in een bachelor-opleiding voor studenten medische psychologie aan de universiteit van Eldoret, de derde stad van Kenia. Een project dat in het voorjaar van 2010 van start ging op initiatief van Ingrid Weijnen, directeur behandelzaken U-center, en Rudolf Ponds, klinisch neuropsycholoog, hoogleraar medische psychologie MUMC+ Maastricht. De opleiding medische psychologie is deel van een groter project, gericht op het verbeteren en humaniseren van geestelijke gezondheidszorg in Kenia. Op 40 miljoen inwoners werken ongeveer 25 psychiaters en 15 psychologen en het niveau van de zorg voor mensen met psychische aandoeningen is schrikbarend. Er is subsidie verkregen om psychologen op te leiden, met ondersteuning van psychologiedocenten uit Nederland. Inmiddels is het beroep psycholoog erkend in Kenia en kunnen studenten een beurs krijgen. Veel oefenen Ingrid en ik waren samen in Kenia, waarbij we afwisselend les gaven aan derdeen vierdejaars studenten. Ingrid over de diagnostiek en cognitief gedragstherapeutische behandeling van verslavingsproblematiek, ik over CGt in het algemeen. In de lessen is veel geoefend: met het uitvragen van klachten en het maken van casusconceptualisaties, analyses en specifieke interventies. Het onderwijs in Kenia is vooral gericht op kennisoverdracht en minder op vaardigheden. Het was mooi om te zien dat ze tijdens het oefenen elkaar ontzettend bekrachtigden en aanmoedigden. Huiselijk geweld De laatste les over huiselijk geweld, vond ik bijzonder. Ik werk bij de Waag, een forensisch psychiatrische polikliniek, en vertelde hen wat ik tijdens mijn werk zoal tegenkom, om hen vervolgens aan het woord te laten over hun ervaringen en ideeën. Opvallend was dat zij vonden dat huiselijk geweld binnen de familie of tussen partners moet worden opgelost. Uit de discussie die we voerden, bleek dat dat vaak niet mogelijk is. De familie stuurt de vrouw namelijk terug naar de man, van wie ze in de meeste gevallen economisch afhankelijk is. En dat praten onderling bleek ook niet zo te werken. Ik gaf aan dat veel mannen in Nederland niet zo goed zijn in praten (soms moet je een beetje chargeren) en wat bleek: in Kenia was dat ook het geval. Zo kon ik een bruggetje maken naar de rationale en de techniek van de time-out procedure bij huiselijk geweld. Een stimulusresponsinterventie gericht op het voorkomen van geweld. De draaiboeken en ander scholingsmateriaal zijn overgedragen aan de Keniaanse docenten. Zij gaan het onderwijs verzorgen. Nu wordt nagedacht over hoe hen daarin te faciliteren. Het was een bijzondere ervaring. Er moet nog veel gebeuren in Kenia. Interesse? Mail naar gmail.com en 4

5 Voorjaarsworkshop uitgelicht: Problematisch middelengebruik Naar schatting heeft zeker 50% van de cliënten met een psychische stoornis ook een stoornis in het gebruik van een middel. De inhoud van de workshop over problematisch middelengebruik, tijdens de voorjaarworkshops op 8 april, zou dus een gouwe ouwe moeten zijn voor iedere behandelaar in de GGz. > vervolg van pagina 3 Bovendien wordt een therapieplan opgesteld dat op de therapeutische relatie is gericht en waarbij de interactiediagnose goed van pas komt. Deel B bevat twaalf hoofdstukken met daarin voor iedere persoonlijkheidsstoornis alle benodigde stappen voor de cognitieve therapie, inclusief aandacht voor de valkuilen in de therapeutische relatie. Een en ander wordt royaal gelardeerd met voorbeelden van De praktijk leert dat voor veel behandelaars geldt dat in hun opleiding nauwelijks aandacht is besteed aan middelengebruik en verslaving. Wat een gouwe ouwe zou moeten zijn, is vaak een nieuw liedje. Workshopgevers Wencke de Wildt en Maarten Merkx stellen: Problematisch middelengebruik en verslavingsproblematiek horen, naast angsten depressieve stoornissen, tot de meest prevalente psychische aandoeningen. Ze behoren ook tot de aandoeningen waarover relatief veel misvattingen bestaan bij professionals in de GGz. De problematiek zou onbehandelbaar zijn, de cliënt over het algemeen ongemotiveerd. Review praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen Middelen zouden worden gebruikt als zelfmedicatie voor psychische klachten, waardoor het gebruik vanzelf onder controle komt als de depressie opklaart of de persoonlijkheidsproblematiek behandeld is. Of er wordt juist verondersteld dat altijd onmiddellijke verwijzing naar de verslavingszorg nodig is. casuïstiek, testuitslagen en zelfanalyses. Een rijk boek, barstensvol bruikbare informatie voor het behandelen van complexe problematiek. Zeer bruikbaar voor supervisie en leertherapie, vooral ook door de analyse van het therapeutengedrag, en een praktisch naslagwerk voor de ervaren therapeut. Kritische kanttekeningen gelden voor het gebruik van het gedateerde S-O-R-C-K-model en het twee factorenmodel bij de FA. Het zal voor de generatie therapeuten die opgeleid is met Korrelboom en Hermans c.s. niet zo gemakkelijk zijn om die moderne wijzen van het maken van analyses te vertalen naar Sprey. Praktijkboek persoonlijkheidsstoornissen DSM-5, diagnostiek, cognitieve gedragstherapie en therapeutische relatie Adriaan Sprey - 2e druk - Uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum Getackeld Misvattingen die getackeld worden tijdens deze workshop voor behandelaars die níet werkzaam zijn in de specialistische verslavingszorg en wél in hun werk te maken krijgen met problematisch middelengebruik. Na een korte theoretische inleiding, wordt in deze workshop vooral actief geoefend in de vorm van rollenspel. Deelnemers kunnen eigen casuïstiek en dilemma s uit de behandelkamer inbrengen. Motiverende en cognitief gedragstherapeutische technieken worden gedemonstreerd aan de hand van videofragmenten. Deze en nog veel meer interessante voorjaarsworkshops volg je op 8 april in Zwolle. Nog niet aangemeld? Het kan nog op vgct.nl Nauwelijks aandacht voor middelengebruik en verslaving. 5

6 casus N=1 Elke cognitief gedragstherapeut in opleiding doet verslag van een (afgeronde) behandeling (N=1). Deze keer lees je over de N=1 van Iris van Oostrom. Zij is als klinisch neuropsycholoog en senior onderzoeker werkzaam op de afdeling psychiatrie van het Radboudumc in Nijmegen. Tevens is zij coördinator van het team klinische neuropsychologie. 6

7 Behandeling van angst en vermijding na CVA foto: Shutterstock Marijke is 60 jaar en heeft tweemaal een herseninfarct, ofwel cerebrovasculair accident (CVA), doorgemaakt. CVA is een ernstige aandoening - bij vrouwen is dit de tweede doodsoorzaak en bij mannen de vierde. Tevens staat beroerte op de derde plaats in het illustere rijtje van ziektes die de meeste ziektelast veroorzaken. Veelvoorkomende klachten na een CVA zijn vermoeidheid, prikkelgevoeligheid en hoofdpijn die vaak voortkomen uit een verminderde mentale belastbaarheid. Vol hoofd Ook Marijke rapporteerde problemen met de prikkelverwerking. Bij sociale activiteiten, maar ook wanneer zij naar muziek luisterde of tv keek kreeg zij, in haar eigen woorden, een vol hoofd. Dit volle hoofd maakte Marijke bang wellicht zijn het tekenen van een nieuw CVA? Uit angst hiervoor is Marijke prikkels gaan vermijden en durfde zij niet meer alleen thuis te zijn of ergens alleen naartoe te gaan. Geleidelijk aan is Marijke terecht gekomen in een dysfunctioneel patroon van afwisselend over- en onderbelasten. Dit hield de klachten en de daarmee gepaard gaande angstige cognities in stand. Classificerend passen bij de klachten van Marijke een ongedifferentieerde somatoforme stoornis. Marijke werd doorverwezen door de neuroloog en kwam in behandeling bij Iris van Oostrom. Samen startten zij een CGt-behandeling voor somatisch onverklaarbare lichamelijk klachten (SOLK) met als voornaamste doelen anders leren omgaan met de prikkelgevoeligheid en het vergroten van autonomie. De partner en de thuisbegeleiding van Marijke zijn actief bij de behandeling betrokken. De cognitieve, emotionele, sociale en gedragsmatige gevolgen van de prikkelgevoeligheid van Marijke zijn in kaart gebracht. Met pacing activity het geleidelijk opbouwen en uitbreiden van activiteiten is gezocht naar een reële balans waarbij rekening gehouden wordt met de cognitieve beperkingen als gevolg van het CVA. Dit gevolgenmodel is een elegante methode om SOLK te behandelen, vooral omdat de lastige discussie over de oorzaak van de klachten niet gevoerd wordt de gevolgen staan immers centraal. Behandeldoelen Voor het eerste doel het anders leren omgaan met prikkelgevoeligheid zijn als belangrijkste interventies registratieopdrachten gegeven en werd met planningen het activiteitenpatroon uitgebreid. Deze interventies zijn aangevuld met psycho-educatie over de gevolgen van hersenletsel en cognitieve herstructurering ten aanzien van de dysfunctionele cognities. Met behulp van exposureoefeningen leerde Marijke zichzelf bloot te stellen aan situaties die zij uit angst vermeed. Op deze wijze is gewerkt aan het tweede behandeldoel het vergroten van de autonomie. De eerste tien sessies stonden in het teken van het eerste behandeldoel. De geleidelijke opbouw van mentale en fysieke activiteiten zijn aangevuld met yoga en mindfulness-oefeningen en Marijke ging vooruit. Na tien sessies kon zij 45 minuten lopen en ruim een uur tv kijken. Vanaf sessie elf werd gestart met graduele exposure waardoor Marijke leerde weer alleen te reizen, alleen thuis te zijn en boodschappen te doen. Cognitieve herstructurering hielp om de neiging tot overbelasten en de angst voor een nieuw CVA te begrijpen en te relativeren. Na 24 sessies is de behandeling afgerond. Marijke vermijdt minder en rapporteert minder somatische klachten. Advies aan collega s Terugkijkend op de behandeling denkt Iris van Oostrom dat vooral de gedragsmatige interventies effectief zijn geweest. Iris: Psycho-educatie en cognitieve herstructurering hielpen wel op de korte termijn, maar op de lange termijn kon de informatie niet goed teruggehaald worden. Het advies van Iris aan collega s die met soortgelijke casuïstiek in aanra Zo veel mogelijk het systeem en andere begeleiders te betrekken. king komen: Probeer bij dit soort behandelingen zo veel mogelijk het systeem en andere begeleiders te betrekken. Voorkom overvraging van de cognitieve vaardigheden. Zet in eerste instantie met name gedragsmatige interventies in, gericht op een domein dat de patiënt aan het hart gaat. Gebruik cognitieve technieken vooral om de rest te ondersteunen en maak gebruik van flashcards. Het is een uitdaging om een optimaal behandelresultaat te bereiken, rekening houdend met het hersenletsel. casus N=1 7

8 sectienieuws Lezing 50+ aan het werk LVB en oplossingsgerichte gedragstherapie Een In therapie januari voor was mensen er bij de met VGCt een in Utrecht licht ver eestandelijke lezing door beperking, schrijver waarbij Marc de Schabracq nadruk wordt over gelegd 50-plussers op oplossingen aan het in werk. plaats De van sectie problemen bedrijfsgerichte beter gedragstherapie te helpen dan reguliere organiseerde therapie. de Dit bijeen lijkt blijkt komst uit promotieonderzoek naar aanleiding van van het Gz-psycholoog verschijnen van John het Roeden boek 50+ van de aan Universiteit het werk. van Maastricht. Roeden is lid van de sectie OCGt en de eerste Schabracq in de wereld constateert die hierop dat medewerkers is gepromoveerd. van deze In zijn leeftijd onderzoek het maar vergeleek matig naar hij een hun groep zin hebben op cliënten hun werk die werd en dat behandeld organisaties met deze oplossingsgerichtver kunnen therapie inzetten. met een Waarom andere gebeurt groep die dat een dan groep effectie reguliere niet? Dat begeleiding komt doordat kreeg. de Zes relatie weken tussen na de medewerkers van de van behandeling 50+ en hun bleek leidinggevenden dat de cliënten niet start die geweldig de oplossingsgerichte is. Wederzijdse therapie stereotypering hadden en slechte communicatie psychologisch liggen sociaal hieraan beter ten grondslag. gekregen functioneerden. Lees Als een mogelijke uitgebreid oplossingen interview met hiervoor John Roeden noemde op hij het onder Kennisnet meer in het aanpakken domein oplossingsgerichte van de stereotypering GCt. en het aangaan van de dialoog tussen medewerker en manager. Respect voor elkaar, open en Oplossingsgerichte zonder vooroordelen interventies met elkaar bij praten trauma en je werkelijk verdiepen OCGt gaat in op elkaars 9 oktober achtergronden op werkbe zijzoek sleutelwoorden. bij Opvoedpoli Hij pleit in Amsterdam. ervoor om Het het gat the tma dichten is: Oplossingsgerichte door ook ouderen interventies scholing bij en training De sectie trauma. aan te Een bieden, medewerker door hen van te de koppelen Opvoedpoli aan jongere bespreekt werknemers, Signs of te Safety detacheren (oplossingsgerichte bij bijvoorbeeld een kinderbescherming). klant of toeleverancier Door of middel zelf hun van functie film- en anders audiofragmenten laten inrichten. van Managers Berg en O Hanlon kunnen beter wordt letten duidelijk op de hoe samenstelling je oplossingsgericht van het team. kunt Ouderen werken bij trauma s. raadt hij aan Fredrike zich vooral Bannink te presenteert blijven ontwikkelen haar boek om Posttraumatic hun inzetbaarheid Success te (Norton, vergroten. 2014). Zij geeft over dit onderwerp een workshop op het najaarscongres. Meer weten? Lees 50+ aan het werk door Ga naar M. Schabracq verenigingsactiviteiten en R. Schabracq voor alle van uitgeverij informatie. RTM / Human Factor Development. Marija Maric Ledenraadsleden aan het woord Ledenraadslid Marija Maric viel onlangs op doordat zij de Wim Trijsburgprijs voor junior wetenschappers kreeg van de NVP. Zij ontving de prijs voor tien jaar relevant onderzoek naar de effectiviteit van psychotherapie in de klinische praktijk voor kinderen, jongeren en hun ouders. In de ledenraad maakt zij zich sinds begin 2014 sterk voor VGCt-leden in dienst bij een universiteit. Zelf werkt ze als universitair docent klinische ontwikkelingspsychologie bij de afdeling Ontwikkelingspsychologie aan de Universiteit van Amsterdam. In haar werk en in de communicatie met haar achterban probeert ze zoveel mogelijk gebruik te maken van persoonlijk contact. Het onderwerp waar Marija om bekend staat, is de N=1-methodiek. Deze methode volgt de voortgang van individuele cliënten met metingen en gebruikt de uitslag om zo nodig het behandel traject bij te stellen. Marija: Toen ik lid werd van de ledenraad was ik al bezig om mijn ervaringen vanuit het klinische onderzoek met de N=1-methode dichter bij de VGCt-leden te brengen in de vorm van workshops voor therapeuten. Omdat ik zag dat de therapeuten enthousiast waren over het gebruik van deze methode in hun klinische werk, leek het me ook belangrijk om het bestuur van de VGCt te adviseren en op de hoogte te brengen van waar leden behoefte aan hebben. Dat vind ik ook leuk om te doen. Voor- én nadelen Het is prettig om te merken dat punten die ik een paar keer in de vergadering heb ingebracht, ook terugkomen in de beleidsstukken. Een mooi voorbeeld hiervan is dat er nu veel meer nagedacht wordt over de voordelen én de nadelen van bestaande ROM-systemen voor CGt-ers. Voor mijn gevoel hadden we het, toen ik bij de ledenraad kwam, alleen over de voordelen. En dat klopt niet helemaal als je een goede afweging wilt maken over wat het beste is voor VGCt-leden en hoe zij de meeste zekerheid kunnen krijgen over de effectiviteit van hun eigen therapieën. Kennis benutten Marija vindt dat de aanwezige wetenschappelijke kennis binnen de vereniging nog niet optimaal benut wordt door de VGCt: Je kunt hier bijvoorbeeld aan werken door gezamenlijke bijeenkomsten voor klinische onderzoekers en Marija Maric Wetenschappelijke kennis nog niet optimaal benut CGt-ers op congressen te organiseren, waarbij recente wetenschappelijke inzichten gerelateerd aan CGt aan bod komen. Wij organiseren bijvoorbeeld een workshop over feedback-informed en individueel toegesneden CGt voor angststoornissen als onderdeel van de komende voorjaarsworkshops. Daarnaast zie ik ook voor me dat sommige, wellicht meer onderzoek-gerelateerde thema s, zoals meten in het kader van CGt, een vaste plaats krijgen binnen de opleiding. 8

9 Symposia, workshops en lezingen najaarscongres Dien je abstract in! Cognitieve gedragstherapie bestaat 50 jaar in Nederland en is springlevend! Dat vieren we met een extra groot en feestelijk najaarscongres. Het congres richt zich in 2016 op iedereen die met CGt te maken heeft. Je kunt vanaf nu tot 1 mei je abstract indienen. De wetenschappelijk commissie van het najaarscongres is op zoek naar state of the art bijdragen die ons vakmanschap vergroten. Wat zijn de nieuwste inzichten en ontwikkelingen binnen de CGt? Daarnaast nodigen wij je uit bijdragen aan te leveren over maatschappelijke ontwikkelingen in cognitieve gedragstherapie, waarbij opinie en debat onderbouwd worden door wetenschappelijke evidentie. Ook bijdragen die niet direct aansluiten op het congresthema zijn welkom. Wij denken aan bijdragen over: Wetenschappelijk onderzoek en workshops over toepassingen van maatschappelijke ontwikkelingen in CGt. Vernieuwend wetenschappelijk onderzoek op het gebied van leerpsychologie en cognitieve psychologie. Actieve workshops die de bevindingen van dergelijk onderzoek incorporeren in klassieke cognitief-gedragstherapeutische procedures. Wetenschappelijk onderzoek en workshops over toepassingen van bestaande kennis en klassieke procedures op nieuwe klachten of in nieuwe doelgroepen. In symposia en lezingen kun je de resultaten van recent wetenschappelijk onderzoek presenteren, met aandacht voor de betekenis van deze resultaten in de praktijk. In actieve, praktijkgerichte workshops kun je een werkwijze demonstreren en oefenen met de deelnemers. Innovaties in e-mental health Technologische ontwikkelingen bieden CGt veel mogelijkheden en dat laten we graag zien tijdens de e-market. Bijdragen gaan bijvoorbeeld over technologische ontwikkelingen, zoals apps, gaming, online hulpverlening, virtual reality, e-mental health en CBM, die de CGt mogelijkheden bieden. Praktische informatie Je abstracts voor symposia, workshops en lezingen kun je tot 1 mei 2016 indienen. De criteria voor abstracts en de richtlijnen voor de bijdragen voor de e-market vind je op vgctnajaarscongres.nl Ballen in de polder Op zondagen sta ik langs de lijn bij de voetbaltraining van mijn zoontje. Tien vijfjarige jongetjes die achter de bal aan rennen, of langs de kant hun snotneus laten afvegen. Ze beginnen net, maar worden steeds beter. Vinden wij, langs de lijn. Heel even moest ik daaraan denken toen ik het logo van P3NL zag op de Agenda GGz voor gepast gebruik en transparantie. Voor wie het nog niet weet: P3NL is de federatie van psychologen, psychotherapeuten en pedagogen waarin de VGCt sinds bijna een jaar, actief participeert. Ook een nieuw team dus. Verder gaat de vergelijking mank, al was het maar vanwege de overwegend seniore leden van P3NL, zoals de 50-jarige VGCt. Het gaat ook om meer dan een potje ballen. Zo presenteerde P3NL eind november samen met negen andere partijen bovengenoemde Agenda GGz aan Edith Schippers. De agenda beschrijft wat de sector de komende jaren wil realiseren. Dat is niet niks, en veel moois. Er zijn vier inhoudelijke uitgangspunten: de cliënt voert regie, inzetten op kwaliteit en doelmatigheid, duurzame en herkenbare bekostiging, en wetenschappelijk onderzoek. Daaruit volgt een agenda met tien hoofdpunten: versterking van de positie van cliënten en naasten, kwaliteitsstatuut, doorontwikkeling uitkomstmeting, bekostiging en productstructuur, sturingsinformatie, preventie en vroege interventie, zorgstandaarden, samenwerking met andere domeinen, structureel wetenschappelijk onderzoeksprogramma, en weghalen en terugdringen administratieve lasten. Sommige dossiers zijn een eind op streek, zoals het onderzoeksprogramma. Bij andere is het de vraag wat het gaat opleveren, zoals het kwaliteitsstatuut. Ook in de GGz is het immers polderen: balanceren op het omgekeerd evenredig verband tussen slagkracht en draagvlak. Hoe het ook zij, waar de VGCt tot voor kort langs de lijn moest toekijken, spelen we sinds de oprichting van P3NL mee. En dat is winst. Reageren? Mail: voorzitter@vgct.nl van de voorzitter 9 9

10 Nieuw bij de VGCt oogstfotografie.nl De VGCt heeft een nieuw bestuurslid voor de portefeuille kennis, wetenschap en ROM. Begin februari stemde de ledenraad in met de benoeming van Kim de Jong. Kim is universitair docent klinische psychologie aan de universiteit van Leiden en als basispsycholoog werkzaam bij een kleine groepspraktijk in Amsterdam. Zij is momenteel cognitief gedragstherapeut in opleiding. Eerder volgde ze opleidingen in cognitieve gedragstherapie aan de University of Pennsylvania en bij het Beck Institute in Philadelphia. ROM-expert Ze is één van de experts in Nederland op het gebied van routine outcome monitoring (ROM) en maakt zich sterk voor implementatie van ROM in de behandeling. Kim: ROM is niet alleen maar handig voor de verzekering, maar is behulpzaam in de therapie. Het helpt patiënten om de voortgang van de behandeling te zien en juist die inhoudelijke gegevens kun je in de therapie goed gebruiken. Ook weten we uit onderzoek dat er een kwetsbare groep patiënten is die we nog niet zo goed helpen. 5-10% verslechtert na de behandeling, 30-50% boekt niet voldoende vooruitgang. Therapeuten zijn zelf niet zo goed in het vroegtijdig signaleren van stagnerende behandelingen. Door te monitoren kunnen we sneller bijsturen, waardoor betere uitkomsten behaald worden. Gegevens die je met ROM verzamelt zijn ook zeer bruikbaar als strategisch instrument. Kim: Je laat ermee zien dat wat wij als CGt-ers doen ook echt werkt. Dus niet alleen op basis van klinisch onderzoek, maar ook in de praktijk. Je staat hiermee sterker naar ministers bijvoorbeeld. Kim de Jong Wetenschap in de praktijk Op het gebied van kennis en wetenschap streeft ze ernaar om wetenschappelijke informatie beter in te zetten in de behandelpraktijk. Ik weet dat behandelaren weinig tijd hebben om wetenschappelijke informatie te volgen. Ik wil graag uitvinden waar op dat vlak winst te halen is voor de leden van de VGCt en hoe de wetenschappers die lid zijn van de vereniging hier meer in kunnen betekenen. Lezen over wetenschap betekent niet dat je het ook direct kunt toepassen in de behandeling. Hier is een extra stap nodig waar de VGCt een rol in zou kunnen spelen. Vacature commissie voorjaarsworkshops De commissie voorjaarsworkshops zorgt elk jaar voor een uitdagend thema en programma. Door vertrek van een commissielid is er plek voor een enthousiaste nieuwe deelnemer. De werkzaamheden: vaststellen van het thema uitzetten van een call for papers benaderen van potentiële workshopgevers beoordelen van de ingediende abstracts samenstellen van het definitieve programma Geïnteresseerd? Kijk op het ledennet bij de vacatures voor kaderleden voor meer informatie. 10

11 Onderwijsevaluatie In de vorige nieuwsbrief kon je lezen dat alle leden die in 2014 en 2015 zijn geregistreerd als cognitief gedragstherapeut in december een enquête hebben ontvangen met vragen over hun opleiding. De resultaten van deze pilot worden momenteel verwerkt, maar hier alvast een tipje van de sluier. De respondenten zijn zeer tevreden over de aansluiting van de opleiding met de praktijk. Zij gebruiken onder meer de volgende woorden om de opleiding tot cognitief gedragstherapeut te typeren: verdiepend, deskundigheid bevorderend, evidence based, leerzaam en gedegen. Supervisie wordt gezien als het opleidingsonderdeel met de grootste meerwaarde voor de ontwikkeling tot CGt-er. Een punt van kritiek was dat de kwaliteit van de diverse supervisoren soms nogal verschillend was. Overdracht N=1-archief opleidingsnieuws Toolkit voor supervisoren Ben je supervisor of net supervisor geworden? Kijk dan eens op het kennisnet. Daar staat een complete toolkit voor supervisoren. Hierin vind je alle informatie die voor jou van belang is: van samenvattingen uit de reglementen en achtergrondinformatie over activiteiten en commissies tot een verwijzing naar hoe je jezelf bekend maakt als supervisor. Kijk op het ledennet bij supervisoren/toolkit-overzicht De respons was 40% van de nieuwe CGt-ers in 2015 en 28% van de groep in Hoewel de respons statistisch gezien niet significant is, is deze wel geschikt om conclusies uit te trekken. De numerieke resultaten gebruiken we om sterke en zwakke punten in de opleiding te signaleren. De nuance daarbij zoeken we in antwoorden op de open vragen. Aan de hand van deze pilot kunnen we de vragenlijst verder aanscherpen, zodat de vragen nog beter aansluiten op de mogelijkheden voor verbetering in de opleiding. Alle nieuw geregistreerde cognitief gedragstherapeuten bij de VGCt krijgen in de toekomst standaard de evaluatie toegestuurd. Binnenkort vind je alle resultaten op vgct.nl. Eind januari droeg Peter Bouwman, medewerker van het opleidingssecretariaat, het digitale N=1-archief over aan Ingrid van der Bij, medewerker van het Archief en Documentatiecentrum Nederlandse Gedragswetenschappen (ADNG). Dit gebeurde onder toeziend oog van de voorzitter. Het ADNG beheert duizenden N=1-verslagen die in de loop der jaren bij de VGCt ter beoordeling zijn ingediend. De verslagen zijn voor de overdracht grondig geanonimiseerd en zullen gebruikt worden voor wetenschappelijk onderzoek. In de loop van dit jaar kunnen leden en onderzoekers hiervoor aanvragen indienen bij de VGCt. Een speciale commissie zal deze aanvragen beoordelen op validiteit. Verdiepend, deskundigheid bevorderend, evidence based, leerzaam en gedegen. N=1 11

12 Colofon Deze nieuwsbrief is een uitgave van de Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie en verschijnt vier keer per jaar. Overname en vermenigvuldiging van artikelen is niet toegestaan zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de VGCt. T E info@vgct.nl W vgct.nl LinkedIn: VGCt Facebook: VGCt YouTube: VGCtube Deadlines diginieuws 14 maart, 4 april, 25 april, 19 mei Deadline volgende nieuwsbrief 25 april Redactie: Mariëtte Lammers Aan dit nummer werkten mee: Peter Bouwman, Arnold van Emmerik, Anja Greeven, Rianne Groen, Lena ter Haar, Kim de Jong, Hubert van der Kleij, Annemiek de Kock, Hanneke van der Lende, Marija Maric, Iris van Oostrom, Cor Visser, Angeline Smeltink. Werkbezoek PI Vught Altijd al willen weten wat er in een penitentiaire inrichting met SFT gebeurt? Geef je op voor het werkbezoek van de sectie forensische CCt op 21 april. PI Vught zal dan een kijkje in de keuken geven. Leer meer over schemagerichte therapie in een forensisch kader, over terugvalpreventie en over doelen bij verschillende ziektebeelden. Ook niet-sectieleden zijn van harte welkom. Donderdag 21 april, uur, PI Vught. Kijk voor meer informatie op vgct.nl Vrijdag 18 maart 2016 CGW-congres: Springlevend Vrijdag 8 april 2016 Voorjaarsworkshops Donderdag 21 april 2016 Werkbezoek PI Vught sectie forensische CGt CGW-congres 18 maart Aanmelden kan nog! Burnout, hoarding, mindfulness, slapeloosheid, eetproblemen, negatief zelfbeeld, de temstem-app. Onderwerpen waarover CGW-ers op 18 maart hun kennis en vaardigheden verbreden. Deelnemers uit 2015 zeiden over het congres: Het was vooral praktisch en dat is ook mijn manier van werken, dus super! en die inspirerende workshops en sprekers zetten je weer even aan het denken. Ook dit jaar ligt de nadruk weer op inspiratie en toepasbaarheid in de praktijk. Je hebt nog twee weken om je aan te melden. Doe het snel, want een aantal workshops is bijna vol! Kijk op vgct.nl voor meer informatie Agenda 2016 Beter worden in je vak Vrijdag 27 mei 2016 Metacognitieve therapie bij angststoornissen Maandag 27 juni 2016 Het begeleiden van het schrijven van een N=1 Geef je mening via digipanel Wil jij graag je mening geven over de informatievoorziening en dienstverlening van de VGCt aan de leden? Meld je dan aan voor het digipanel. Je krijgt vier keer per jaar een digitale enquête toegestuurd met vragen over uiteenlopende onderwerpen. Bijvoorbeeld over de inhoud van de VGCt nieuwsbrief, de website of de actualisering van de opleiding. Bij elke enquête die je invult, krijg je een digitale kortingscode van 5, die je kunt besteden bij Bol.com. Interesse? Meld je aan via commu nicatie@vgct.nl of bel voor meer informatie. 12