Nieuwe IKB Vleeskalveren

Transcriptie

1 de kalverhouder jaargang 27 december 2007 Hygiënecode primair bedrijf Maatregelen in IKB Masterplan antibiotica Opschrijven en bewaren Nieuwe IKB Vleeskalveren SPECIAL

2 Inhoud Voorwoord Voedselveiligheid Sector schakelt tandje bij De Nederlandse vleeskalversector staat aan de vooravond van een aantal veranderingen. Elke kalverhouder krijgt er mee te maken. De uitvoering gebeurt namelijk via IKB Vleeskalveren Resistente bacteriën verminderen De positieve werking van antibiotica kent iedereen. Negatieve bijverschijnselen steken de laatste jaren de kop: steeds meer bacteriën zijn immuun voor een toenemend aantal antibiotica. De sector wil de resistentievorming een halt toe roepen. Weet waarmee je bezig bent De kalversector gaat de IKB-eisen uitbreiden en wil stappen zetten in 8 het gebruik van medicijnen. Deze onderwerpen liggen op het bordje van Bennie Ottink. Binnen de LTO-vakgroep Vleeskalverhouderij is hij belast met het dossier voedselkwaliteit en voedselveiligheid. Een interview. Gezondheidsteam ziet levenslicht Samen de handen ineenslaan om het gebruik van antibiotica te 10 beteugelen en de vorming van resistente bacteriën terug te brengen. Dat is de achterliggende gedachte bij het gezondheidsteam. Kalverhouder, dierenarts en integratie zullen meer met elkaar communiceren. Pda: handig hulpmiddel Kalverhouders hebben twee 12 manieren om voedselketeninformatie aan hun slachterij door te geven: met pen en papier of een moderne handcomputer, een pda. Een pda klinkt voor sommigen erg hocus pocus maar zelfs de grootste computerhork kan er mee uit de voeten. Opschrijven en bewaren Veel is logisch en doen kalverhouders automatisch. Alleen moet het nu vastgelegd worden. Opschrijven dus. En bewaren. De paperassen van 2008 mogen pas in 2014 bij het oud vuil belanden. Coverfoto Scannen en vastleggen van gegevens zal vaker gebeuren. Foto: Jos Meijers, tel Kwaliteit en keuzes Het mooie van de economie is dat die is gebaseerd op de keuzen die je kunt maken. Onder armelijke omstandigheden ben je daarin gauw klaar: bij voorrang zul je de schaarse middelen inzetten om eten en onderdak te hebben. Mensen in een dergelijke situatie gaan daar dan ook zuinig mee om. Evenals de anderen van mijn generatie heb ik de opmerking van mijn ouders vaak gehoord: Je kunt merken dat je de oorlog niet hebt meegemaakt: leegeten dat bord!. De waardering voor voldoende eten was toen nog enorm groot. Je was blij met bijna elk aanbod. Dat was dan ook de tijd dat de landbouw nog sterk aanbodsgericht kon produceren. Maar tijden veranderen. Eten is er meer dan genoeg. En consumenten moeten verleid worden om een bepaald aangeboden product te kopen. Dat leidt tot de meest vreemde zaken in de schappen van de supermarkt. Grote kreten in kermisachtige kleuren schreeuwen je toe. En vaak zijn dat beweringen die maar half waar zijn. Terwijl de feitelijke informatie weggestopt is in erg kleine lettergroottes op de zij- of achterkant van de verpakking. Het zijn de beelden die blijkbaar verkopen. Als fabrikant moet je je product vooral laten opvallen: het schap ligt tenslotte al overvol met vrijwel identieke producten van anderen. Voor ons is dat soms een beetje zuur. Je werkt intensief en met grote zorg aan een hoogwaardig product. Daarbij stelt de maatschappij een groot aantal randwaarden die de kostprijs van je product omhoog stuwen. En die daarna niet of nauwelijks aan de klant zijn door te rekenen. Want ondanks alle informatie die de consument krijgt blijkt de prijs steeds bepalend bij het inkoopmoment. Ontslaat ons dat van de plicht om volgens uiterste kwaliteitsnormen te werken? Nee, want dat zou betekenen dat we producten zouden gaan aanbieden waar de consument niet blindelings op kan vertrouwen. En we weten: vertrouwen komt te voet en gaat te paard! Als op enige manier zou blijken dat de veiligheid en/of de kwaliteit in geding is zullen we enorme marktschade oplopen. Inkopers gaan dan op een ander adres inkopen want supermarkten willen zich wat dat betreft geen buil vallen. En er zijn aanbieders genoeg op de wereld die garanties over een betrouwbaar productie kunnen afgeven. Daarbij leven we in een maatschappij die ons absoluut geen ruimte geeft om op enig terrein fouten maken. De toestemming om te produceren moet voortdurend bewaakt en verdedigd worden. We zijn er daarom wel aan gehouden het goed te doen en ons ook aan de nieuwe regels uit Brussel en eigen land te houden. Gelukkig gaat dat voor ons allen op: zonder concurrentienadelen kunnen we daardoor ook prettiger werken. Want wat is er mooier dan een verantwoord en mooi product in de markt te kunnen presenteren. En bij een manier van produceren die je de omgeving met opgeheven hoofd kunt tonen. (NB En vergeet daarbij niet ook de film te tonen die De Kalverhouder onlangs heeft verspreid). In de afgelopen weken hebben de ketenpartners met een gevoel van trots de aanpak van de sector kunnen presenteren. De kalversector zet de puntjes op de i! Op een manier die alleen in onze sector mogelijk blijkt: voortvarend en proactief. In een gezamenlijke aanpak bevestigen we nogmaals onze vooraanstaande positie in de Nederlandse veehouderij! Bert Loseman Voorzitter van de Vakgroep Vleeskalverhouderij LTO en NVvK bloseman@inn.nl Betere waarborging van voedselveiligheid is belangrijkste doel Kalfsvleessector schakelt een tandje bij De Nederlandse vleeskalversector staat aan de vooravond van een aantal veranderingen. Belangrijkste is dat kalverhouders aantoonbaar moeten maken dat ze Europese voorschriften naleven die waken over de kwaliteit van levensmiddelen. Elke kalverhouder krijgt er mee te maken. De uitvoering gebeurt namelijk via IKB Vleeskalveren Deze Special van de Kalverhouder geeft stap voor stap inzicht in de achtergronden van de maatregelen en welke praktische gevolgen dat heeft voor de bedrijfsvoering op het vleeskalverbedrijf. De hygiënecode voor veehouderij bedrijven, de hygiënecode diervoeder én de hele discussie om resistentievorming tegen antibiotica een halt toe te roepen. De kalversector krijgt in korte tijd veel voor de kiezen. En door de maatregelen zo achter elkaar te beschrijven, lijken ze ook Maatregelen vloeien voort uit Algemene Levensmiddelenwet De EU wil de gezondheid van mensen waarborgen en de belangen van consumenten beschermen. Ook wil ze dat er een vrij verkeer is van levensmiddelen en diervoeders tussen de lidstaten van de EU. Om deze wensen te realiseren is de Algemene Levensmiddelenwet, ook vaak aangeduid als General Food Law, in 2002 opgesteld. Elk bedrijf dat voedingsmiddelen produceert is hiermee verplicht informatie te geven over de herkomst van producten die voor het maken van het voedsel gebruikt worden. De Algemene Levensmiddelenwet is een raamwet waaronder tal van andere wetten vallen waarin de uitvoering van deze wet wordt geregeld. De verordening is in fasen ingevoerd. Eerst is de European Food Safety Authority (EFSA) opgericht. Dit is een adviesbureau van de Europese Commissie, speciaal gericht op voedselveiligheid. De EFSA is te vergelijken met de Voedsel- en Warenautoriteit in Nederland. Daarna zijn de eisen die gesteld werden aan de veevoersector verzwaard - veevoer wordt net zo streng gecontroleerd als het voedsel van mensen en zijn de eisen voor de primaire sector verzwaard. Tot slot moet de traceerbaarheid van levensmiddelen verbeterd worden, zodat de keten zich volledig sluit en een maximale voedselveiligheid wordt geboden. Dit laatste item staat nu op punt van uitvoering. nog eens allemaal op het zelfde moment te komen. Maar dat is niet helemaal waar. De hygiënecodes voor primaire veehouderijbedrijven en de diervoederindustrie stammen uit In 2006 zijn ze effectief geworden. Doel van beide hygiënecodes is dat bedrijven maatregelen nemen om risico's voor de voedselveiligheid zo veel mogelijk te beperken. Ook moeten veehouderijbedrijven en veevoerbedrijven een administratie bijhouden van de maatregelen die ze nemen om de veiligheid te garanderen. De veevoersector heeft wat dit aangaat haar zaakjes op orde: alle veevoerbedrijven werken vanaf 1 januari 2006 met een GMP+ of Adviescommissie kalveren HACCP-systeem. Hiermee voldoen ze aan de basisprincipes van de code. HACCP vs. IKB Voor veebedrijven ligt het iets lastiger. HACCP en GMP+ zijn typisch industriële kwaliteitsystemen waarbij elke actie op het bedrijf is omschreven en regelmatig met (laboratorium)onderzoek wordt gecontroleerd. Op veebedrijven, dus ook kalverbedrijven, is dit niet goed toepasbaar. Vleeskalverbedrijven werken daarom met IKB Vleeskalveren. Afspraken die hierbinnen gemaakt zijn, maken de werkwijze inzichtelijk en beschrijven de gebruikte materialen. Stichting Kwaliteitsgarantie Binnen het Productschap Vee en Vlees (PVV) worden sectorale kalverzaken voorbereid in een Adviescommissie Kalveren. Ook de regelingen IKB Vleeskalveren zijn hierin voorbereid. Deze commissie beschikt over een werkgroep Voedselveiligheid en Veterinaire Zaken. In de werkgroep zijn kalverhouders, integraties en kalverdierenartsen vertegenwoordigd. Een gedeelte van de regels in de nieuwe IKB heeft betrekking op de bedrijfsvoering op het vleeskalverbedrijf. Een ander gedeelte betreft het uitwisselen van gegevens tussen ketenpartijen. Kalverhouders moeten alle informatie die van belang is voor de voedselveilheid en volksgezondheid aan de slachterij doorgeven. Slachterijen koppelen hun bevindingen weer terug aan kalverhouders. Deze informatie heet voedselketeninformatie (VKI). In 2009 moet die ketenuitwisseling operationeel zijn. Met de aanstaande herziening van IKB Vleeskalveren in januari worden de eisen al meegenomen en begint het proefdraaien. de kalverhouder 3

3 Voedselveiligheid Aanmelden vóór 1 april 2008 Vleeskalverhouders moeten vóór 1 april een contract met de SKV hebben afgesloten voor de nieuwe IKB. Iedereen die vóór die datum een contract heeft, krijgt in 2008 een erkenninscontrole van de SKV. Na die controle is het bedrijf definitief aangemeld. Op 1 januari 2009 start dan de nieuwe IKB en vervalt de oude IKB voor alle bedrijven. Diegene die zich niet tijdig hebben aangemeld, zijn niet zeker van een controle voor 1 januari En geen erkenningscontrole in 2008 betekent geen IKB en geen mogelijkheid om vleeskalveren te leveren aan SKV-erkende slachterijen. Er blijven twee soorten IKB bestaan: IKB Blanke Vleeskalveren en IKB Rosévleeskalveren. Kalverhouders gaan het nieuwe IKBcontract aan met SKV. Het bestaande IKB-contract met het PVV vervalt per 1 januari Adri van de Braak, dierenarts bij Denkavit en voorzitter van Task Force Masterplan Hank Bekman, adjunct-sectorhoofd bij de PVE Vleeskalversector (SKV) controleert de naleving van IKB Vleeskalveren. LNV heeft de naleving van de hygiënecode voor het primaire bedrijf tot nog toe niet strikt gecontroleerd. Enerzijds omdat ze weet dat veebedrijven nog niet helemaal klaar waren voor de code. Anderzijds omdat de invoering van de hygiënecode in fases gebeurt en een belangrijk onderdeel van de hygiënecode nu pas voor de deur staat, te weten het uitwisselen van voedselketeninformatie. Op 1 januari 2009 treedt dit in werking. Kalverhouders geven hiermee slachterijen inzicht in de uitval op het bedrijf, slachtbevindingen van de vorige koppel en de medicijnen die de dieren gehad hebben. Op haar beurt levert de slachterij de slachtbevindingen weer terug aan de kalverhouder die deze kan gebruiken in zijn bedrijfsvoering. In 2008 wordt er proefgedraaid met deze uitwisseling. Alles in nieuwe IKB Deze aanscherping is voor de kalfsvleessector de reden om IKB Vleeskalveren volledig te herzien. Het biedt de sector de mogelijkheid de totale hygiënecode primair bedrijf te vertalen in nieuwe IKB voorschriften. Daarnaast grijpt de sector dit moment aan om een voorschot te "Gezien de toenemende resistentieontwikkeling van bacteriën tegen verschillende antibiotica hebben we de maatschappelijke verantwoordelijkheid hier wat aan te doen. Het is daarom goed dat het masterplan antibioticagebruik meegenomen wordt in de totale herziening van IKB. Ook de overheid maakt zich zorgen over het antibioticagebruik. Gelukkig steekt de kalversector niet zo in elkaar om ook alleen ongerustheid te uiten. We willen er met zijn allen wat aan doen. Omvangrijk onderzoek is dit jaar van start gegaan, waarbij resistentieontwikkeling en het beteugelen daarvan veel aandacht krijgt. We pakken als sector de handschoen op en dat is goed." We staan voor nieuwe uitdagingen. Er moeten antwoorden komen op vragen van de afzetmarkt en maatschappij. Met deze maatregelen vult de sector de antwoorden goed in. We tonen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. De resistentieontwikkeling gaan we aanpakken. Eén van de voorwaarden daarbij is een inzichtelijk antibioticagebruik. Daarnaast laten we zien dat we netjes met dierenwelzijn omgaan. Het Kalverenbesluit wordt namelijk éénop-één opgenomen in IKB Vleeskalveren. Alles samen is het een flinke stap en een flinke uitdaging. Maar wel een noodzakelijke. De uitvoering van de hygiënecode komt er op neer dat kalverhouders meer moeten gaan registreren. nemen op de discussie rondom het gebruik van antibiotica en de resistentievorming die steeds grote vormen aanneemt. Voor deze problematiek heeft de sector een masterplan opgesteld. Bedrijfsmatige maatregelen die kalverhouders nu al kunnen nemen inzake dit onderwerp, komen ook in de in de nieuwe IKB terecht. Invoering van de nieuwe IKB gebeurt in januari Bert Loseman, voorzitter van de LTO-vakgroep Vleeskalverhouderij, noemt de resistentievorming het teerste onderwerp van de sector. We mogen het niet op zijn beloop laten en moeten onze maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen. De invoering van de nieuwe IKB is een hele grote operatie, ondervindt Loseman. Het is te vergelijken met de invoering van SKV in de jaren negentig. Een gigantisch proces. Maar het is ons destijds ook gelukt. Loseman denkt dat de kracht van de kalfsvleessector is dat het een kleine sector is. De lijnen zijn kort en we kunnen samen veel bereiken. Uitvoering hygiënecode De uitvoering van de hygiënecode komt er op neer dat kalverhouders meer moeten gaan registreren. Alle handelingen die een kalverhouder doet, moeten volgens een vast protocol gebeuren en nauwkeurig omschreven worden. Dat geldt voor de aankoop van dieren, het voer, het verstrekken van medicijnen en het transport. Op deze wijze maakt de sector aantoonbaar dat het veilig werkt. Loseman: Eigenlijk doen we niets anders dan wat we nu doen. Alleen denken we er bewust over na en leggen het ook nog vast. Op dit moment hebben we niets officieel geregeld en kan de beschuldigende vinger bij een calamiteit naar de kalverhouder wijzen. Met dit pakket aan maatregelen sluiten we de keten. Om kalverhouders te helpen deze maatregelen uit te voeren, stelt de PVV mappen beschikbaar. In de mappen zitten tabbladen waarin per thema staat hoe te handelen en is er ruimte om notities te maken. Daar waar protocollen gelden, zoals bijvoorbeeld bij de toediening van medicijnen, staan die in de map uitgewerkt. Daarnaast geeft LTO haar leden 100,- korting op de aanschaf van handcomputers, zoals pda s. Ook integraties gaan waarschijnlijk meebetalen. Hiermee kunnen kalverhouders in de stal notities invoeren, zoals het nummer van het dier en het medicijn dat het gekregen heeft. De relevante gegevens kunnen worden meegestuurd naar de slachterij als de vleeskalveren het bedrijf verlaten. 4 de kalverhouder de kalverhouder 5

4 Masterplan Rationeel Gebruik Antibiotica Sector neemt verantwoordelijkheid om problematiek aan te pakken Masterplan moet resistente bacteriën verminderen De positieve werking van antibiotica kent iedereen. Negatieve bijverschijnselen steken de laatste jaren de kop: steeds meer bacteriën zijn immuun voor een toenemend aantal antibiotica. De sector wil de resistentievorming een halt toe roepen. Het therapeutisch verstrekken van antibiotica gebeurt vaker Het Masterplan Rationeel Gebruik Antibiotica (MRGA) zag in oktober het levenslicht. Resultaten die de komende jaren uit de geplande onderzoeken komen, zullen vertaald worden naar praktijksituaties op vleeskalverendrijven = Therapeutisch antibiotica = Antibiotica als voerbespaarder Antibiotica zijn noodzakelijk. De veehouderij hebben het nodig om zieke dieren te behandelen en om een economisch verantwoord bedrijf te runnen. Maar er zitten ook nadelen aan het gebruik. Bacteriën die in dieren leven kunnen resistent raken voor antibiotica, onder meer de zogenoemde MRSA-bacteriën. Deze bacteriën kunnen overgaan op mensen en zich zo verder verspreiden. Als dit op grote schaal gebeurt zijn de negatieve gevolgen voor de volksgezondheid niet te overzien. Immers, ook mensen raken langzaam immuun voor antibiotica die zowel bij dieren als mensen toegepast worden. Ziekenhuizen beoordelen daarom patiënten uit de varkens- en vleeskalverhouderij bij een opname zeer kritisch. Op 17 januari van dit jaar stuurde minister Veerman een brief naar de Tweede Kamer waarin hij zijn bezorgdheid uitsprak over het voorkomen van multiresistente bacteriën. In het brief staat dat het antibioticagebruik in 2005 met 12% was toegenomen en dat de MRSA-bacterie niet alleen voorkwam bij varkens zoals steeds werd aangenomen maar ook bij vleeskalveren. 13% van de onderzochte kalvermestmonsters bleek positief. Onderzoek van de Voedsel en Waren Autoriteit toonde daarna aan dat zelfs op rauw vlees in de supermarkt de MRSA-bacterie voorkomt: 20% van het varkensvlees, 3% van het rundvlees en 21% van het kippenvlees was besmet. De stijging van het antibioticagebruik in de veehouderij lijkt een rechtstreeks gevolg van het verbod op voerbespaarders dat op 1 januari 2006 in werking is getreden. Immers, de hoeveelheid therapeutisch antibiotica nam toe, de totale hoeveelheid bleef hetzelfde. Voorkomen Verantwoord antibioticagebruik helpt resistentievorming verder te verminderen of te voorkomen. Maar ook een goed gebruik van antibiotica voorkomt veel ellende. In het verleden werden in de vleeskalverhouderij regelmatig koppelbehandelingen uitgevoerd die meerdere dagen duurden met een lage dose- Resistentie van bacteriën neemt toe Vleeskalveren Jaar % % % darmbacteriën met resistentie tegen OTC Melkvee 3% 3% ring antibiotica. Deze behandelingen waren populair. Maar juist lage doseringen zijn funest. Bacteriën krijgen de kans zich aan te passen aan het middel. De populatie resistente bacteriën neemt toe en het antibioticum wordt onbruikbaar. Ook de wijze waarop vleeskalverhouders met antibiotica omgaan kunnen resistente bacteriën tot gevolg hebben. Met name antibiotica in poedervorm zijn berucht. Bij het bereiden van de medicatie komen kleine hoeveelheden poeder op de handen terecht en worden nog kleinere delen ingeademd. In de loop van de tijd zijn bacteriën in het lichaam van de vleeskalverhouder immuun voor het middel. Als een vleeskalverhouder een antibioticakuur krijgt voor een aandoening, kan het zijn dat die niet werkt. In het voorjaar heeft de PVE via een brief aan de sector vleeskalverhouders er op attent gemaakt dat bij integraties en dierenartsen mondkapjes en handschoenen te bestellen zijn. Door deze standaard te gebruiken bij het medicineren, verkleint de kans dat bacteriën resistent raken. Vleeskalverhouders gebruiken de hulpmiddelen wisselend. Waar sommige hiervan altijd gebruik maken, laten anderen ze links liggen. Adri van de Braak, dierenarts bij Denkavit en nauw betrokken bij de problematiek, kan het niet genoeg benadrukken. Gebruik die handschoenen en mondkapjes. Doe het voor jezelf en voor de sector. Sectorplan: MRGA De brief van oud-landbouwminister Veerman heeft indruk gemaakt op de vleeskalversector. In het voorjaar kondigden verschillende partijen aan een plan te ontwikkelen. Dit werd het Masterplan Rationeel Gebruik Antibiotica en is op 8 oktober aangeboden aan landbouwminister Verburg. Het Masterplan concentreert zich op het aantoonbaar maken van het juiste gebruik Raad van Toezicht let op uitvoering MRGA Het Masterplan (MRGA) is een initiatief van de hele kalversector. Het wordt uitgevoerd in opdracht van een Raad van Toezicht, met vertegenwoordigers van de sector, te weten Henny Swinkels van VanDrie Group (voorzitter), Hans Buys van Denkavit, Henk Boeve van Alpuro, Willem Jorissen van Pali Group en Bert Loseman van LTO Nederland. Als adviseur van de Raad treedt op professor Henk Vaarkamp, hoogleraar Veterinaire Apotheek. Voor de operationele aansturing en uitvoering is er een Taskforce van kalverhouders, dierenartsen en integraties. Dierenarts Adri van de Braak van Denkavit is hiervan de voorzitter. Vanaf het najaar 2007 wordt gewerkt aan het verkrijgen van inzicht in de hoeveelheid antibiotica die de sector toepast. In 2008 staat de problematiek van de resistentievorming centraal. In 2009 en 2010 wordt er gewerkt aan vermindering van de resistentie. De onderzoeken zullen uitgevoerd worden door de Faculteit Diergeneeskunde, het Institute For Risk Assessment Sciences (IRAS) van de Universiteit van Utrecht, het Centraal Instituut voor DierziekteControle Lelystad (CIDC) en het Landbouw Economisch Instituut (LEI). van antibiotica in de kalversector, het maken van duidelijke afspraken, de controle op naleving van de afspraken, het in beeld brengen van de resistentieontwikkeling en onderzoek om dit te verminderen of beheersen. Verder worden inspanningen gedaan om het bewustzijn in de sector te vergroten. Het ministerie van LNV betaalt naar verwachting de helft mee aan de onderzoeken. De andere helft komt uit de sector zelf. Eerste speerpunt in het programma is een overeenkomst, die kalverhouders, dierenartsen en integraties gaan ondertekenen. In die overeenkomst spreken de partijen af te werken volgens een vaste systematiek, zoals: het werken met één dierenartsenpraktijk, open communicatie over het bedrijfsmanagement en werken volgens het bedrijfsbehandelplan. Dit bedrijfsbehandelplan geeft aan op welke wijze dieren op een bedrijf behandeld worden. Koppelbehandelingen met lage doseringen zijn verboden en behandelingen van aandoeningen verlopen via een vast protocol. Het behandelplan wordt ook vastgelegd in de nieuwe IKB Vleeskalveren die in januari 2008 van start gaat. SKV gaat toezien op de naleving hiervan, zowel via de administratie als via bemonstering. 6 de kalverhouder de kalverhouder 7

5 Interview Bennie Ottink wil dat primaire sector geen afvoerputje meer is Weet waarmee je bezig bent De kalversector gaat de IKB-eisen uitbreiden en wil stappen zetten in het gebruik van medicijnen. Het doel: nog betere garanties rondom de veiligheid van kalfsvlees. Al deze onderwerpen liggen op het bordje van Bennie Ottink. Binnen de LTO-vakgroep Vleeskalverhouderij is hij belast met het dossier voedselkwaliteit en voedselveiligheid. Een interview over registeren en weten waarmee kalverhouders bezig zijn. De uitvoering zal wennen zijn, maar is voor iedereen te doen. Ik tel in de tweede helft van november tien voorlichtingsbijeenkomsten door het hele land en daar bovenop komen de standaard bestuurlijke overleggen. Een drukke periode neem ik aan. Het zijn hoogtijdagen inderdaad. Maar we hebben ook veel uit te leggen aan onze achterban. Brussel wil de gezondheid van haar burgers waarborgen. Hiervoor is de Algemene Levensmiddelenwet in het leven geroepen. Alle schakels in de keten moeten aangescherpt worden zodat de kans op fouten nihil is. Daarbij wordt iedereen verantwoordelijk voor zijn eigen stukje in de keten. Slachterijen werken toch al jaren met HACCP-systemen en veevoerbedrijven met GMP+. Wat moet daaraan nog toegevoegd worden? Veevoerbedrijven, slachterijen en de verwerkende industrie hebben al veel zaken ingevuld. Primaire veebedrijven niet. Wij moeten ons meer bewust worden waarmee we bezig zijn. Niet dat we het nu slecht doen. Zeker niet. Maar we moeten meer registeren. Het systeem moet zo in elkaar steken dat we als primaire sector een antwoord hebben als er een vraag uit de keten komt of als er een calamiteit uitbreekt. Vleeskalverbedrijven moeten dus registeren zodat ze, mocht dat nodig zijn, hun eigen straatje kunnen schoonvegen. Als je het negatief wilt bekijken, kun je het zo uitleggen. Het gaat er om dat we met z n allen beter nadenken over de handelingen die we doen. Als je dingen registreert en werkt volgens een protocol, neemt de kans op fouten af. Is het systeem op dit moment niet sluitend? Op de eerste plaats: er is geen veesector die z n zaken zo goed op orde heeft als de vleeskalversector. Maar we kunnen het op dit moment niet voor honderd procent garanderen dat een calamiteit niet aan de vleeskalverhouder ligt. Ons gedrag en onze werkwijze zijn goed, alleen moeten we dat ook uit de papieren laten blijken. We moeten er vanaf dat we bij een calamiteit het afvoerputje zijn. Stel dat een partij vlees niet in orde blijkt en dat deze kalveren op mijn bedrijf gevoerd blijken te zijn met verontreinigd voer. Wie is dan aansprakelijk? Als het goed is, heb jij als kalverhouder een verklaring van jouw voerleverancier gevraagd waarin hij aangeeft dat de producten die hij levert, voldoen aan de richtlijnen die in de nieuwe IKB Vleeskalveren staan. Als blijkt dat zijn producten daar niet aan voldoen, is de leverancier verantwoordelijk. Anders ligt het als het voer van eigen land komt. Door onder andere het registreren van alle bespuitingen, en bij aankoop van grond een schone grondverklaring te vragen, kun je aantonen dat jij als kalverhouder de zaakjes goed voor elkaar hebt. Kan de sector of een individuele kalverhouder zich verzekeren tegen schade? Tegen directe schade kan een kalverhouder zich verzekeren. Dit is bijvoorbeeld de schade van het terughalen van vlees uit de schappen. Gevolgschade is moeilijker te verzekeren. Kijk maar naar de mpa-affaire in de varkenssector in De directe schade lag op acht miljoen euro. De gevolgschade was 130 miljoen euro. Het verzekeren van dit bedrag is haast ondoenlijk: je wilt niet weten hoe hoog deze premies zijn. Daarbij komt dat juridische procedures jarenlang duren. En die 130 miljoen komt niet zomaar over de brug. Want als het uiteindelijk tot uitbetalen komt, is het bedrijf meteen failliet en kunnen gedupeerden naar hun geld fluiten. Naast de borging van de kwaliteit is de sector ook bezig om het gebruik van medicijnen te verminderen in verband met MRSA. Wat kunnen kalverhouders hierover nog verwachten? Op 8 oktober heeft de sector samen met het bedrijfsleven het Masterplan Rationeel Gebruik Antibiotica (MRGA) aangeboden aan minister Verburg. Het streven is een evenwicht te creëren tussen enerzijds de inzet van antibiotica voor de gezondheid van dieren en anderzijds de risico's voor de volksgezondheid. Daarnaast worden er in januari 2008 extra bepalingen opgenomen in IKB Vleeskalveren voor toediening van medicijnen. Ik begreep dat ze op het ministerie nog niet zo gecharmeerd waren van het begrip rationeel in de titel van het plan. Het ministerie wil toch gewoon forse vermindering van het antibioticagebruik? Wij zijn ook voor vermindering maar dat gaat niet van vandaag op morgen. Laten we eerst eens aantoonbaar maken wat het gebruik in de kalversector is en in beeld brengen hoe de resistentieontwikkeling tot stand komt. Op basis daarvan kunnen we gericht acties ondernemen om het gebruik aan te pakken. Maar zoals gezegd gaan we binnen de nieuwe IKB al werken met een verkort formularium en met een vast protocol waaraan een dierenarts en kalverhouder zich moet houden. Moeten er niet meer preventieve maatregelen genomen worden zodat de kans op het ontstaan van zieke dieren afneemt? Dat doen we ook. Antibioticagebruik mag geen falen in management verdoezelen. Kalverhouder, dierenarts en integratie vormen een drie-eenheid die een optimale houderij als doel hebben. Daarnaast is onze vakgroep voorstander om het langeafstandstransport nog alleen te laten uitvoeren door transporteurs die beschikken over geconditioneerde vrachtwagens. Kalveren die uit het buitenland komen moeten dan rechtstreeks leveren aan één of twee adressen in Nederland. En vóór de wagen uit bijvoorbeeld Polen vertrekt, moet bekend zijn naar welk UBN-nummer de Informatielijn vrachtwagen gaat en welke I&R-nummers op de wagen aanwezig zijn. Een ambitieus plan. Jazeker. Maar ook haalbaar. We hebben deze voorstellen nu bij Voedsel en Waren Autoriteit ingediend. Gaan al deze extra administraties en registraties niet ten koste van de kleine bedrijven? De uivoering van de nieuwe IKB Vleeskalveren is goed te doen. We zullen middelen aanreiken waarmee kalverhouders makkelijk kunnen registreren. Bijvoorbeeld een map waarin per thema, bijvoorbeeld voer, medicijnen en transport, alle protocollen vermeld staan en waar notities gemaakt kunnen worden. Ook gaan we de aanschaf van een handcomputer, een pda, stimuleren. Kalverhouders kunnen dan in de stal notities doorvoeren die in de computer belanden. Het zal wennen zijn, maar voor iedereen is het te doen. Om leden optimaal te informeren heeft LTO een centraal servicepunt in het leven geroepen: het Voedselveiligheid Service Centrum. Dit centrum geeft advies aan ondernemers die vragen hebben over voedselveiligheid en aansprakelijkheid. Ook is er een website ( waar praktische zaken uitgelegd worden. De site dient als hulpmiddel voor agrarische ondernemers. Er staan diverse tips, weetjes, suggesties en een handige woordenlijst op. Verder staan er nuttige links naar hygiënecodes, kwaliteitssystemen en certificeringen. 8 de kalverhouder de kalverhouder 9

6 Medicijnen Bedrijfsbehandelplan is vertrekpunt Kalverhouder, dierenarts en integratie vormen gezondheidsteam Samen de handen ineenslaan om het gebruik van antibiotica te beteugelen en de vorming van resistente bacteriën terug te brengen. Dat is de achterliggende gedachte bij het gezondheidsteam. Kalverhouder, dierenarts en integratie zullen meer met elkaar communiceren: om kalveren gezond te maken, maar ook om ziekten te voorkomen. Een gezondheidsteam. Dat gaan de kalverhouder, dierenarts en integratie vanaf volgend jaar vormen. Samen zetten ze zich in om de kans dat vleeskalveren ziek worden zo laag mogelijk te houden. En als de dieren toch ziek worden, werken ze volgens een vast bedrijfsbehandelplan om het kalf of de koppel weer beter te maken. Dit kakelverse behandelplan staat in de nieuwe IKB Vleeskalveren. Om de afspraken gewicht te geven zullen alle drie de partijen samen de overeenkomst ondertekenen. Een hele verandering die slechts als basis geldt voor aanvullende maatregelen. Reden voor dit alles is de hygiënecode primair bedrijf van de EU die extra eisen stelt. Ook het gebruik van antibiotica in de vleeskalversecotor en het steeds vaker voorkomen van resistente bacteriën, drukt een zware stempel op de aanscherping van de werkwijze. Om de resistentieproblematiek aan te pakken, heeft de sector een masterplan antibiotica gemaakt. Vanuit dit plan worden onderzoeken gedaan. Resultaten hieruit kunnen in de toekomst toegevoegd worden aan de IKBregels. Vast protocol voor toedienen antibiotica Startkuur Longaandoeningen 1ste optie 2de optie 3de optie Sepsis (bloedvergiftiging veroorzaakt door de bacterie pasteurella multocida) Dysbacteriose Acute sterfte clostridium colistine of oxytetracycline Bedrijfsbehandelplan De nieuwe IKB Vleeskalveren gaat vanaf januari volgend jaar van start. Voor het behandelen van kalveren is een nieuw bedrijfsbehandelplan ontwikkeld. In dit behandelplan staat een verkort formularium dat als leidraad geldt voor de belangrijkste koppelkuren. Als kalveren bij opvang een startkuur moeten ontvangen, zijn nog maar twee werkzame stoffen mogelijk: colistine en oxytetracycline. Andere werkzame stoffen mogen niet meer standaard als startkuur gegeven worden. Voor longaandoeningen geldt een vaste volgorde. Een dierenarts moet eerst oxytetracycline of de doxycycline voorstellen. In gevallen van ernstige longontsteking mag hij trimetoprimsulfa (TMPS), tylosine of tilmicosine voorschrijven. In uiterste gevallen of bij vleeskalveren die oxytetracycline of de doxycycline trimetoprimsulfa (TMPS), tylosine, tilmicosine flumequine ampicilline oxytetracycline ampicilline onvoldoende reageren op voorgaande preparaten mag de dierenarts flumequine voorschrijven. Elke ziekte heeft zo een vast protocol (zie kader Vast protocol voor toedienen antibiotica ). Afwijken van het protocol kan alleen als de dierenarts een medische indicatie daarvoor signaleert. Daarbij mogen koppelbehandelingen niet meer gebeuren met een lage dosering. Dit werd wel eens voorgeschreven bij lichte verschijnselen. Maar juist de lage doseringen geven bacteriën de mogelijkheid zich te wapenen tegen antibiotica. Alle handelingen met medicijnen die een kalverhouder doet, moet hij registeren. Dit is nodig om aan EU-regels te voldoen die kalverhouders verplichten vanaf 1 januari 2009 voedselketeninformatie door te geven aan de slachterij. Het betreft informatie van alle koppelbehandelingen in de twee maanden voorafgaand aan de afvoer naar het slachthuis en de keuringsuitslagen van vorige koppels. Ook als de uitval op het bedrijf groter is dan zeven procent moet dit gemeld worden. 24 uur vooraf Alle hierboven genoemde informatie van vleeskalveren moet 24 uur voor de daadwerkelijke slacht bij de slachterij aanwezig zijn. SKV is daarbij het centrale loket. Bij de certificeringscontrole, twee weken voor de slacht, leveren kalverhouders hun gegevens aan SKV. SKV zorgt dat deze bij de slachterij komen. De keuringsuitslagen die de slachterij produceert komen in een centrale database van SKV en zijn daar door de kalverhouder of eigenaar van de dieren vandaan te halen. Een kalverhouder heeft twee manieren om de individuele behandelingen van dieren te registreren. Hij kan vanaf dag 1 alle individuele behandelingen noteren (werknummer, afdeling, datum, middel en dosering) of dit pas doen als de dieren acht weken oud zijn. Als de kalverhouder kiest voor de laatste optie moet hij deze gegevens van het dier noteren op het hok of de afdeling. Als de dieren bij optie 2 vóór acht weken in groepen komen, moet hij weer de werkwijze van optie 1 kiezen. Verder mag hij geen noodslachtingen laten plegen voor 21 weken leeftijd, moet hij volgens het principe van all-in-all-out werken en moet hij een voorraadsysteem hanteren voor zijn medicijnen. Preventief Om het gebruik van antibiotica te beteugelen zal het gezondheidsteam ook verder moeten kijken dan alleen naar de beste behandeling. Preventie, het voorkomen Medicijnen makkelijk gegeven Medicijnen worden in de veesector redelijk makkelijk gegeven. Er is vaak geen economische prikkel om het niet te doen. Sterker nog: door het geven van antibiotica sterven sluimerende ziektemakende bacteriën in de dieren waardoor ze vaak harder gaan groeien. Het kan dan zelfs een economisch voordeel opleveren. Farmaceuten weten ook hoe effectief hun producten zijn. De prijzen die ze vragen voor medicijnen worden steeds afgewogen tegen het voordeel van de veehouder. In de kalfsvleessector speelt zelfs nog mee dat grotere marktpartijen eigenaar van de dieren zijn. In een enquête die de belangenvereniging van fabrikanten en importeurs van diergeneesmiddelen (Fidin) eind 2006 hield, gaf een derde van de kalverdierenartsen aan onder druk van de dierhouder en eigenaar antibiotica te verstrekken. In de toekomst moet het voorschrift gebaseerd zijn op rationeel gebruik met een medische indicatie. Het vraagt een gedragsverandering van de hele sector. van zieke dieren zal nadrukkelijker om de hoek komen kijken. Enerzijds gebeurt dit in de stal door een goede huisvesting, klimaat, voeding en adequaat management. Anderzijds zijn er ook nog voordelen te behalen uit de structuur van de sector. Beter sorteren in het buitenland en minder overslagplaatsen bevorderen het welzijn van de dieren en vermindert de kans dat ziektekiemen zich over een grote groep dieren verspreiden. Hier ligt een taak voor de sector. Binnen het masterplan antibiotica zal hieraan ook aandacht gegeven worden. Het besluit van de SKV om vanaf 1 januari alleen nuka s van veertien dagen of ouder te accepteren op vleeskalverbedrijven sluit hier naadloos op aan. Deze maatregel is weliswaar genomen om welzijnsredenen (kalveren onder de veertien dagen moeten op stro gehuisvest worden), maar het helpt ook de gezondheid van de nuka s te verbeteren. Oudere Cursus toediening medicijnen kalveren zijn sterker, hebben meer weerstand en zijn minder afhankelijkheid van antibiotica na aankomst. Meer maatregelen zullen volgen om het medicijngebruik te verminderen. LTO-vakgroep Vleeskalverhouderij en Elanco Animal Health starten in 2008 een cursus voor het toedienen van medicijnen aan vleeskalveren. De cursus is ontwikkeld in samenwerking met de Faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. Inhoud van de cursus komt overeen met de eisen die in IKB Vleeskalveren zijn vastgelegd. Ook is er aandacht voor de veiligheid van de kalverhouder. Het toedienen van medicijnen is immers niet zonder risico en kan de vorming van resistente bacteriën in de hand werken. Kalverhouders die deze bacteriën bij zich dragen, zijn tegen bepaalde ziekten niet of slecht te behandelen. Ook worden ze pas onder strenge voorwaarden opgenomen in een ziekenhuis. LTO en de sector bevelen vleeskalverhouders aan de cursus te volgen. 10 de kalverhouder de kalverhouder 11

7 Hulpmiddelen Handcomputer vereenvoudigt verplichte melding van behandelingen Pda: handig hulpmiddel voor computerhorken Kalverhouders hebben twee manieren om voedselketeninformatie aan hun slachterij door te geven: met pen en papier of een moderne handcomputer, een pda. Een pda klinkt voor sommigen erg hocus pocus maar zelfs de grootste computerhork kan er mee uit de voeten. Invoeren van alle behandelingen kost ongeveer zeven minuten per dag. Met het vastleggen van alle behandelingen op het bedrijf voldoen kalverhouders aan de verplichting om voedselketeninformatie door te spelen aan de slachterij. Vanaf 1 januari 2009 is dat verplicht is een proefjaar. SKV verzamelt de gegevens tijdens de certificeringscontrole twee weken voor slacht en zorgt dat ze bij de slachterij komen. In de toekomst wordt dit proces wellicht geautomatiseerd. De slachterij levert keuringsuitslagen terug aan een centrale database van SKV. Het betreft hier informatie van levers, nieren en spuitplekken. In ontwikkeling is het definiëren van longafwijkingen. Als dit klaar is kan ook de soort longafwijking teruggekoppeld worden. Vleeskalverhouders of eigenaren kunnen de keuringsuitslagen downloaden uit de SKV-computer. Twee softwarebedrijven Twee bedrijven zijn door de sector gevraagd software te ontwikkelen die de voedselketeninformatie kan registreren en automatisch doorsturen naar de centrale computer. Deze bedrijven zijn Bright Software uit Diessen en Ruma uit Sambeek. Bright Foto: Jos Meijers Ruma biedt systeem met voiceresponse Het systeem van Ruma voor het registreren van de behandelingen kan op vele manieren toegepast worden. Zo is er de mogelijkheid van een wifi (een handcomputer schakelt draadloos met een basis pc op het bedrijf), GPRS (een handcomputer schakelt via satellietverbinding met een pc op afstand), alle informatie in de handcomputer (de handcomputer, oftewel pda, wisselt alleen gegevens uit via een houder die aangesloten is op de basis pc) en tot slot het voice respons systeem. Het voice respons systeem is uniek. Vleeskalverhouders kunnen op hun draadloze huistelefoon intoetsen welk dier ze behandelen, voor welke aandoening en met welk middel. Het voice respons systeem geeft dan aan wat de dosering is en of de wachttermijn niet buiten de verwachte slachtdatum ligt. Omdat het telefoontje een goede luidspreker bezit, hoeft de kalverhouder het apparaat niet steeds tegen zijn oor te houden. De software voor de gezondheidsmodule kost 499,-, het voice respons systeem kost nog eens extra 119,-. Tot aan 1 april levert Ruma er gratis draadloze huistelefoon bij met een waarde van 125,-. Software ontwikkelt onder andere programma s voor het aanleveren van I&R-gegevens bij onder meer VanDrie, Alpuro, Denkavit en de volledige I&R-administratie bij verzamelplaatsen, handelaren en de grotere kalverhouderijbedrijven: systemen die met scanapparatuur en pda s gegevens verzamelen, archiveren en versturen. Vanaf januari gaat Bright Software met acht vleeskalverbedrijven proefdraaien. Het zijn drie bedrijven van VanDrie Group, drie van Alpuro en twee van Denkavit. Deze bedrijven worden intensief begeleidt. Daarna vindt er een evaluatie plaats. Opmerkingen en tips die hier uit komen, worden verwerkt in de software. Na maart gaat Bright Software opschalen. Het registeren van gegevens voor de gezondheidsregistratie is eenvoudig. Een kind kan de was doen, zegt Jan van Balkom, eigenaar van Bright Software. Het programma kan op elke pda draaien. Goede pda s zijn al verkrijgbaar vanaf 250,-. Als Bright Software de pda levert is deze duurder. Wij maken alleen gebruik van industriële kwaliteit, zegt Van Balkom. Hierin zitten onder andere zware batterijen die lang meegaan. Deze pda kan tevens gebruikt worden als mobiele telefoon. De kosten van dit apparaat bedragen maximaal 550,-. Dit is exclusief 585,- voor de pda-software van de gezondheidsmodule. Hierbij komen nog de kosten voor het pc-programma (vanaf 415,-) en de kosten voor het installeren, instructie en reiskosten naar een willekeurige plaats in Nederland á 275,-. Geen pinnetje Ruma ontwikkelt naast I&Rsystemen hoofdzakelijk managementprogramma s voor vleeskalverhouders en integraties waarbij de kalverhouder er voor kan kiezen de gegevens via een pda te registeren. Ook Ruma adviseert geen standaard pda te kopen. Johan Vloet van Ruma weet uit ervaring dat met een pinnetje aantikken van toetsen niets is voor een boer. Hij moet er met z n vingers op kunnen drukken en het apparaat moet ook stootvast zijn. Schaf daarom een luxe pda aan en geen fragiel exemplaar van dertien in een dozijn. Ruma gaat niet proefdraaien met de gezondheidsmodule. De techniek is volgens Vloet bekend en het systeem 8 keer drukken Om de behandeling van een individueel kalf in de pda te zetten, moet een kalverhouder acht keer op een vakje drukken. Dit geldt alleen als hij één dier behandelt. Behandelt de kalverhouder meerdere dieren met hetzelfde medicijn en dezelfde dosering dan hoeft hij slechts één keer de acht stappen te doorlopen. Bij de volgende dieren kan hij volstaan met het intoetsen van het nummer van het nieuwe kalf dat hij behandelt. 1 Druk op Gezondheidsregistratie werkt. Wel gaan ze op enkele bedrijven proeven nemen met een nieuw voice respons systeem. (zie kader) Invoeren en downloaden De software voor de gezondheidsmodule bestaat grofweg uit vier stappen. Bij stap 1 moet de stallijst van alle aanwezige dieren gecontroleerd worden. Bij stap 2 wordt het 2 Druk op Dier 3 Toets het nummer van het kalf in behandelplan gecontroleerd: staan er de juiste medicijnen in, met de juiste wachttijden en zijn alle aandoeningen vermeld in het behandelplan. Stap 1 en 2 gebeurt meestal op een vaste computer. Bij stap 3 worden alle gegevens overgezet naar de pda. Het vastleggen van alle gegevens in de pda heeft als voordeel dat er geen storingen optreden tussen de handcomputer en de computer van de kalverhouder of integratie waarin de gegevens terecht moeten komen. Soms heeft een pda slecht contact met de basiscomputer en gaan er gegevens verloren. Het nadeel van gegevens vastleggen in de pda is dat de kalverhouder zijn gegevens kwijt is als hij zijn 4 Druk op OK 5 Kies het behandelplan 6 Kies het medicijn 7 Kies de diagnose 8 Voer de dosering in pda verliest, of in de put laat vallen. Stap 4 is het feitelijk registeren van de behandeling. Als het systeem eenmaal draait is een kalverhouder met een gemiddeld bedrijf ongeveer zeven minuten per dag kwijt om alle behandelingen in te voeren. Wil je wat ruimer tellen, houd dan tien minuten aan, zegt Van Balkom. 12 de kalverhouder de kalverhouder 13

8 Voeding Harry van den Berg: Het meeste is logisch en vanzelfsprekend Opschrijven en bewaren: IKB maakt werkwijze inzichtelijk Bewijzen dat de kalversector netjes werkt. Dat is wat de hygiënecode van de EU voor ogen heeft. Veel is logisch en doen kalverhouders automatisch. Alleen moet het nu vastgelegd worden. Opschrijven dus. En bewaren. De paperassen van 2008 mogen pas in 2014 bij het oud vuil belanden. Het is allemaal vanzelfsprekend, zegt Harry van den Berg. Maar nu gaan we het echt aantoonbaar maken, dus administreren. In zijn laatste weken als lid van de LTO-vakgroep Vleeskalverhouderij is Van den Berg nog druk bezig Kopietje maken en in map archiveren Het handigst werkt het om van aankoopbonnen, afleverbonnen en nota s een kopie te maken en te archiveren in een map. Het kopietje is voor de IKB-boekhouding. Het origineel voor de bedrijfsadministratie. De PVV stelt mappen beschikbaar waarin per thema de paperassen van IKB bewaard kunnen worden. Ook vaste activiteiten moeten in de map bewaard worden, zoals het reinigingsschema van de melkinstallatie en het gebruikte reinigingsmiddel. Alle informatie moet vijf jaar beschikbaar blijven. Dus de map van 2008 mag pas in 2014 bij het oud vuil belanden. met het uitleggen van de nieuwe IKB aan kalverhouders. Van den Berg heeft zich daarbij verdiept in het aspect voeding en verzorging. Uitgangspunt is dat alle leveranciers van voer GMP+ gecertificeerd zijn. Transporteurs van voer moeten beschikken over een GMP-certificaat. Deze twee maatregelen zijn makkelijk in te voeren omdat de meeste toeleveranciers hieraan voldoen. Lastiger wordt het als het voer van eigen land komt en ook nog met eigen transport in de sleufsilo s belandt. De nieuwe IKB Vleeskalveren stelt protocollen voor die als houvast die- Het Kalverenbesluit komt één-op-één in de nieuwe IKB. De dieren moeten dus minimaal 50 gram vezelhoudend materiaal per dier per dag krijgen. nen voor de werkwijze op het bedrijf. Bewijzen leveren Feitelijk komt het er op neer dat we kunnen bewijzen dat we gedurende het hele proces van voeren netjes werken, zegt Van den Berg. Het begint al bij de perceelshistorie. Bij aankoop van grond is het raadzaam een schonegrondverklaring te vragen. Dat gebeurt tegenwoordig al bijna standaard. Maar vergeet het niet. Achteraf kun je de persoon waarvan je de grond koopt niet meer aansprakelijk stellen. Voor gronden die al langere tijd in bezit zijn, wordt er van uit gegaan dat daar geen onaanvaardbare risico s aan kleven. Alle werkzaamheden die op het land gebeuren moeten kritisch gevolgd worden. Waar komt de mest vandaan? Is deze partij betrouwbaar en welk stoffen zijn erin aanwezig? Slib en bagger aanbrengen op het land verdient niet de voorkeur. Hierin zitten zware metalen. Alleen als uit onderzoek blijkt dat de partijen betrouwbaar zijn, kan de kalverhouder toestaan de producten op het land uit te rijden. Als de loonwerker bespuitingen komt uitvoeren op het land, moet hij tekenen, dat hij werkt met alleen toegelaten gewasbeschermingsmiddelen en dat hij een spuitlicentie heeft. Ook een notitie op de nota waarin staat dat de loonwerker volgens de voorschriften heeft gewerkt is een mogelijkheid. Blijkt achteraf dat er middelen zijn gebruikt die niet zijn toegestaan dan is de loonwerker verantwoordelijk voor zijn handelen. Als de kalverhouder zelf zijn bespuitingen doet, moet hij zich aan de eisen houden die in de IKB-verordening staan. Van den Berg: Archiveer daarom zoveel mogelijk in een map. Maak bijvoorbeeld een kopie van je spuitlicentie en voeg dit toe aan het dossier. Veel zaken spreken voor zich. Zoals het opslaan van gewasbeschermingsmiddelen in een afgesloten kast, reinigen van spuitapparatuur, respecteren van wachttijden en overgebleven middelen conform voorschriften afvoeren. Veel logica Ook het transport van voer en de opslag ervan hangt van logica aan elkaar, maar het moet wel schriftelijk vastgelegd worden en nageleefd. Na het transport moet de wagen minimaal geveegd worden. Grondresten en kunstmest kunnen het best met de hogedrukreiniger verwijderd worden. Opslag van voer mag niet in de ruimte waar dieren verblijven en waar chemicaliën liggen opgeslagen. Een adequate afdekking of verpakking is vanzelfsprekend om broei van voer te voorkomen. Van den Berg: En muizen en ander ongedierte moeten bestreden worden. Leg dan weer wel vast hoe je het doet en met welke middelen. Per stal mogen kalverhouders maar één diersoort houden. Het voer dat de dieren krijgen mag niet beschimmeld zijn. Ook moet het water dat ze krijgen voldoen aan de kwaliteitsnormen. Bij leidingwater staat de regionale maatschappij garant voor de aangeleverde kwaliteit. Kalverhouders die gebruik maken van een eigen bron moeten de geschiktheid van het water en de installatie aantonen. Analyseresultaten van een erkend laboratorium volstaan. Monitoring van kritische stoffen Feitelijk komt het er op neer dat we kunnen bewijzen dat we gedurende het hele proces van voeren netjes werken, zegt Harry van den Berg. Kalverenbesluit Het Kalverenbesluit wordt vanaf januari één-op-één meegnomen in IKB Vleeskalveren. Dit betekent dat kalverhouders nog eens kritisch moeten kijken naar de hoeveelheid licht die de stal binnenkomt (2% van het vloeroppervlak), het onbeperkt kunnen drinken van vleeskalveren en de hoeveelheid vezelhoudend droogvoer (minimaal 50 gram per dier per dag). Maar deze laatste norm overstijgen kalverhouders in de praktijk ruimschoots, weet Van den Berg. Vanaf 1 januari 2008 gaat SKV strenger monitoren op kritische stoffen (MKS). Naast groeibevorderaars (beta-agonisten, hormonen) gaat SKV ook residuen van antibiotica en milieubelastende stoffen meenemen in de onderzoeken. In de toekomst is tuchtrecht van toepassing op vleeskalverhouders die niet meedoen aan de monitoring. Tuchtrecht wordt zeer snel toegepast. Na een waarschuwing zal de rechter bepalen wat de boete is. Op basis van de veroordeling wordt weer direct gecontroleerd of de overtreder voldoet aan de voorschriften. Zoniet, dan vindt weer tuchtrecht plaats. Boetes kunnen zo snel hoog oplopen. 14 de kalverhouder de kalverhouder 15

9 Colofon Special Nieuwe IKB Vleeskalveren bij vakblad De Kalverhouder, is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Kalfsvleesproducenten. Website: Hoofdredacteur Ing. Will van Hoof tel Redactie Will van Hoof Arend Waninge Fotografie Imagro Jos Meijers Keigroen Illustratie Studio WLT Redactiecommissie Toos Derks Siebe Kramer Bert Loseman Ans Ottink-Orriëns Productiecoördinatie / vormgeving Druktemakers Rotterdam, Marijke Fontijn Druk Giethoorn ten Brink, Meppel Verspreiding Nederland, België en Duitsland Auteursrecht voorbehouden. Overname of vermeerderen van artikelen is uitsluitend toegestaan na overleg met de redactiecommissie. ISSN