Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines
|
|
- Ruben Kuiper
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Tekst: José Bongen Beeld: Ellen Meinen Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines Hoewel volgens Henk Vaarkamp niet alle dierenartsen even bewust bezig zijn met het gebruik van cefalosporines, krijgt het bij De Oosthof Samenwerkende Dierenartsenpraktijken wel specifieke aandacht. Hun nieuwsbrief van afgelopen zomer meldt: Als voedselproducenten hebben we een maatschappelijke verantwoording ten aanzien van de inzet van 3e en 4e generatie cefalosporines. In de praktijk betekent dit dat kritisch moet worden gekeken naar het gebruik van Excenel RTU, Naxcel cattle en Cobactan. Het gaat eigenlijk om de werkzame stoffen ceftiofur en cefquinome, die onder verschillende namen worden verkocht, voegt Jurgen van Leuteren van De Oosthof toe. Op de bijsluiter van een antibioticum is dus te zien of die er ook onder valt. Door middel van bedrijfsbehandelplannen, die per bedrijf aangepast kunnen worden, biedt De Oosthof hun veehouders handvatten voor alternatieven. Het uitgangspunt van zo n behandelplan is het landelijke formularium. Dat is een wetenschappelijke basis, waarin wordt aangegeven welke aandoening het best met welk antibioticum behandeld kan worden. In dit formularium zijn afwegingen gemaakt: soms is een middel van eerste keus minder effectief dan het nieuwste preparaat, maar vanwege resistentiegevaar wel verstandiger om te gebruiken. Ceftiofur of cefquinome staan daardoor niet op de eerste plek. Van Leuteren vervolgt: Dat levert dilemma s op: een veehouder wil natuurlijk liever direct het effectiefste middel. Wij proberen uit te leggen dat, als je tot in lengte der dagen in staat wilt blijven om zieke dieren te behandelen, je soms beter eerst iets anders kunt proberen. Dat wil niet zeggen dat we de nieuwste generaties cefalosporines nooit mogen gebruiken. Verantwoordelijk zijn betekent keuzes maken. Als de nieuwste antibiotica de beste keuze is, dan moet je dat kunnen inzetten. Henk Vaarkamp, hoogleraar veterinaire apotheek, begrijpt niet dat veehouders nog vaak naar Excenel grijpen. Cefalosporines zouden volgens medische microbiologen nu al een laatste redmiddel voor sommige kinderen kunnen zijn. Pfizer: We moeten het wel in perspectief zien René Huijbers, dierenarts en woordvoerder bij Pfizer, de fabrikant van Excenel, begrijpt de zorgen die Henk Vaarkamp heeft over antibioticagebruik. Natuurlijk is het belangrijk om verstandig met antibiotica om te gaan. Maar we moeten het wel in perspectief zien. Om te wijzen naar één antibioticum gaat te ver. Excenel wordt inderdaad veel gebruikt. Hoeveel? Daarover verstrekken wij geen informatie.
2 Digitaal-bedrijfsbehandelplan.pdf Neem een flesje Excenel (officiële naam: ceftiofur), plak er een ander etiket op en je kunt het bij wijze van spreken verkopen aan een ziekenhuis. Daar staan namelijk zijn broertjes en zusjes op de schappen. Huisartsen schrijven ze niet voor, en passen bij hoge uitzondering een voorganger toe. Zij beseffen dat we het middel moeten koesteren. Ze krijgen het advies om het zo min mogelijk in te zetten, en houden zich daar ook aan. Excenel, oftewel ceftiofur, behoort tot een antibioticumfamilie die cefalosporines heet. Een familie die ongelooflijk belangrijk is in de humane sector, legt Henk Vaarkamp uit. Excenel valt onder de derde generatie. Dat betekent dat er al drie keer een betere variant is gevonden. Het is een van onze meest moderne antibiotica. In sommige antibioticumfamilies voldoet de eerste of de tweede familie nog prima. In andere families kan alleen de nieuwste generaties een bacterie nog aanpakken. Neem penicilline: de eerste generaties werkten vroeger tegen van alles, maar hebben nu nog maar een heel beperkte werking. De meeste ziekteverwekkende bacteriën zijn er aan gewend. Hoe meer je een bepaalde generatie gebruikt, des te groter de kans dat bacteriën zich aanpassen en hoe sneller er een nieuwe generatie nodig is, geeft Vaarkamp aan. Het probleem van die generaties is dat we niet weten hoeveel we er kunnen ontwikkelen. We kunnen de werkzaamheid niet afdwingen. Ze moeten per toeval ontstaan en gevonden worden. Het aantal nieuwe antibiotica en nieuwe generaties wordt steeds kleiner en lijkt zelfs een keer nul te worden. Terwijl men het meer dan ooit onderzoekt. Er wordt naarstig gezocht naar een volgende generatie cefalosporines, maar die lijkt niet te bestaan, vertelt Vaarkamp. Dat betekent dat als bacteriën ongevoelig zijn geworden voor Excenel, er weer een geneesmiddel minder is voor mensen. Terwijl het volgens medische microbiologen nu al voor sommige kinderen een laatste redmiddel zou zijn. Maar dat wil niet zeggen dat het ook onverantwoord wordt gebruikt. Excenel is, net als andere antibiotica, alleen verkrijgbaar als de dierenarts het voorschrijft. Wij zorgen dat antibiotica geregistreerd worden en verkopen het aan dierenartsen. Het is vervolgens hun taak om het verantwoord voor te schrijven. Offlabel-use keurt Pfizer dan ook pertinent af. Het idee van Vaarkamp om Excenel alleen door dierenartsen te laten gebruiken, kan. Maar dat zou dan moeten gelden voor alle nieuwe antibiotica, aldus Huijbers. Dat we vanwege Europese regelgeving niet in agrarische bladen mogen adverteren klopt trouwens niet. In Nederland mag het tot nu toe wel. Fidin, de vereniging van fabrikanten van diergeneesmiddelen waarbij wij zijn aangesloten, heeft onlangs zelf het initiatief genomen om bepaalde antibiotica niet meer rechtstreeks aan boeren te promoten. Werk voor de buurman
3 En wat doen wij in de melkveehouderij? We spuiten het maar raak, constateert Vaarkamp. Doordat er geen wachttijd op zit, is het razend populair. Oorontsteking, longontsteking, uierontsteking, zet ergens ontsteking achter en men pakt Excenel. Het lijkt wel of sommige veehouders denken: Dat belang van de humane sector, daar moet de buurman zich maar mee bezig houden. Overigens trekken dierenartsen en de farmaceutische industrie zich er ook niet altijd even veel van aan, denkt de hoogleraar. Er is Europese regelgeving die reclame voor Excenel alleen toestaat in bladen voor dierenartsen. Maar je komt het nog vaak genoeg in agrarische bladen tegen. Farmaceuten willen natuurlijk gewoon verkopen. Ze ontwikkelen medicijnen voor mensen en maken er, als het goed loopt, ook een diergeneesmiddel van. Het beleid zou moeten zijn dat de nieuwste antibiotica voor mensen worden gereserveerd. Excenel uitsluitend laten toedienen door dierenartsen en het flink duur maken, zou wat mij betreft een verstandig besluit kunnen zijn. Maar of dat gebeurt, is afwachten. Zowel farmaceuten als boeren zouden bezwaar maken, en zij hebben een behoorlijke stem. Begrijpelijk Toch kan Vaarkamp het gebruik van Excenel door veehouders wel begrijpen. Ze hebben zo veel aan hun hoofd. Alles wordt geautomatiseerd, van melken tot aan antibioticumbehandelingen. Excenel is een breedwerkend middel. Als je een groot bedrijf hebt met een werknemer in de melkput, hoef je hem alleen dit flesje in handen te duwen en alles komt goed. Kwalen worden verholpen, de melkproductie blijft op peil en angst voor antibiotica in de tank hoef je niet te hebben. Zelfs het schouderophalen over de risico s voor de menselijke gezondheid kan Vaarkamp zich voorstellen. Resistentie wordt onderschat. De ellende is dat bacteriën zo gruwelijk klein zijn. Als je praat over resistentie, moet je geloven in iets wat je niet kunt zien. Terwijl de moderne mens steeds sterker denkt: wat ik niet zie, bestaat ook niet. Ik weet nog hoe heel vroeger bij de bestrijding van TBC deskundigen bij Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines Hoewel volgens Henk Vaarkamp niet alle dierenartsen even bewust bezig zijn met het gebruik van cefalosporines, krijgt het bij De Oosthof Samenwerkende Dierenartsenpraktijken wel specifieke aandacht. Hun nieuwsbrief van afgelopen zomer meldt: Als voedselproducenten hebben we een maatschappelijke verantwoording ten aanzien van de inzet van 3e en 4e generatie cefalosporines. In de praktijk betekent dit dat kritisch moet worden gekeken naar het gebruik van Excenel RTU, Naxcel cattle en Cobactan. Het gaat eigenlijk om de werkzame stoffen ceftiofur en cefquinome, die onder verschillende namen worden verkocht, voegt Jurgen van Leuteren van De Oosthof
4 boeren langsgingen die niet geloofden in het gevaar ervan. Ze lieten boerinnen foto s zien van kleine kinderen met TBC om ze te overtuigen. Misschien moesten we dat maar weer gaan doen: de boer op met foto s van kinderen die doodziek aan slangetjes liggen omdat de cefalosporines niet meer helpen. Zo ver is het gelukkig nog niet. Ik kan ook niet zeggen of er over tien jaar daadwerkelijk kindertjes dood gaan door een gebrek aan passende antibiotica. Maar we moeten er zeker voor oppassen. Bewust gebruik Voor alle helderheid: een volledig verbod op Excenel in de veehouderij is niet wat Vaarkamp wil. Dat zou een onterechte straf zijn voor veehouders die het wel verstandig gebruiken. Natuurlijk zijn er mensen die vinden dat de diergezondheid maar een stapje terug moet doen als de menselijke gezondheid in het gedrang komt. Uiteindelijk is een dier toch minder belangrijk dan een mens. Maar daar heeft een veehouder in de praktijk niet veel aan. Dat een boer zijn koe wil redden is alleen maar goed. Als daarbij Excenel nodig is, moet dat gebruikt kunnen worden. Maar waar ik niet tegen kan, is dat hij naar Excenel grijpt om economische redenen: er zit immers geen wachttijd op. Hij zou het alleen moeten gebruiken als via een antibiogram is aangetoond dat Excenel het juiste middel is. Natuurlijk, zoiets kost tijd en geld, en soms kun je niet zo lang wachten. Maar er zijn genoeg praktijken waar je je melkmonster s ochtends vroeg kunt brengen en aan het eind van de middag de uitslag krijgt. Beter nu een halve dag wachten voor een koe, dan straks een half jaar wachten in het ziekenhuis omdat er voor je kind geen medicijn is. Cobactan Niet alleen Excenel, ook andere antibiotica uit de cruciale cefalosporinesfamilie worden gebruikt in de melkveehouderij. Gelukkig zijn het er maar een paar en worden ze veel minder ingezet dan Excenel. Daarom vind ik het niet belangrijk om ze te noemen; ik wil veehouders niet bij voorbaat toe. Op de bijsluiter van een antibioticum is dus te zien of die er ook onder valt. Door middel van bedrijfsbehandelplannen, die per bedrijf aangepast kunnen worden, biedt De Oosthof hun veehouders handvatten voor alternatieven. Het uitgangspunt van zo n behandelplan is het landelijke formularium. Dat is een wetenschappelijke basis, waarin wordt aangegeven welke aandoening het best met welk antibioticum behandeld kan worden. In dit formularium zijn afwegingen gemaakt: soms is een middel van eerste keus minder effectief dan het nieuwste preparaat, maar vanwege resistentiegevaar wel verstandiger om te gebruiken. Ceftiofur of cefquinome staan daardoor niet op de eerste plek. Van Leuteren vervolgt: Dat levert dilemma s op: een veehouder wil natuurlijk liever direct het effectiefste middel. Wij proberen uit te leggen dat, als je tot in lengte der dagen in staat wilt blijven om zieke dieren te behandelen, je soms beter eerst iets anders kunt proberen. Dat wil niet zeggen dat we de nieuwste generaties cefalosporines nooit mogen gebruiken. Verantwoordelijk zijn betekent keuzes maken. Als de nieuwste antibiotica de beste keuze is, dan moet je dat kunnen inzetten.
5 deprimeren met het idee dat ze niks meer mogen gebruiken. Als eerst maar eens beter wordt nagedacht over Excenel. Desgevraagd bevestigt Vaarkamp dat Cobactan een nieuw cefalosporine is. Dit middel is van de vierde generatie, dat nu ontwikkeld is. En hoe zit het dan met Cobactan als droogzetter, wat toch voor behoorlijk verbruik zorgt? Ik ga er vanuit dat een melkveehouder niet standaard alle koeien op een vierde generatie cefalosporine zet. Je moet als melkveehouder elk jaar wat antibiogrammen laat maken om te zien welke mastitisverwekkers bestreden moeten worden bij welke koeien. Als daaruit blijkt dat Cobactan een keer nodig is, oké. Zolang hij het maar niet als vaste reflex grijpt. Alternatief Op de vraag welk middel een veehouder beter kan pakken in plaats van Excenel of Cobactan, wil Vaarkamp geen antwoord geven. Als ik nu iets noem, zou iedereen dat grijpen. Je kunt niet één op één een alternatief geven, want je praat over verschillende bacteriën. De enige manier om het juiste alternatief te vinden is door te overleggen met je dierenarts en antibiogrammen te laten maken.
Beste veehoud(st)ers,
Beste veehoud(st)ers, Hierbij een vooraankondiging van onze jaarlijkse informatiebijeenkomst. Deze zal plaatsvinden op woensdag 16 februari 2011 vanaf 20.00 uur in zaal Boode te Bathmen. Voor deze avond
Nadere informatieDiergeneesmiddelengebruik op de boerderij
Diergeneesmiddelengebruik op de boerderij Inhoud Diergeneesmiddelen Uitleg over diergeneesmiddelen algemeen Uitleg over antibiotica Bewust, onderbouwd en juist behandelen Uitleg bedrijfsbehandelplan Verschillende
Nadere informatiePosition Paper HET GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA ALS DIERGENEESMIDDEL
Position Paper HET GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA ALS DIERGENEESMIDDEL januari 2001 - 2 - Samenvatting De actuele discussie rond de problematiek van antibioticaresistentie bij de mens richt zich onder meer op
Nadere informatieOnder de huid Subcutaan s.c. Gebruikt bij veel medicijnen, In de ader Intraveneus i.v. Melkziekteinfuus in melkader
Medicijngebruik In dit hoofdstuk zullen de medicijnen besproken worden die gebruikt worden bij het melkvee, jongvee en de droge koeien. Daarbij is er een belangrijke rol voor de antibiotica. Het antibioticagebruik
Nadere informatieConcept mei Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage
Concept mei 2011 Rapportage antibioticumgebruik vleesveebedrijven Betreft UBN 12345 FICTIEVE DATA Periode: 1 oktober 2009 t/m 30 september 2010 Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven
Nadere informatieOfficiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.
STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 947 18 januari 2013 Regeling van de Staatssecretaris van Economische Zaken van 14 januari 2013, nr. WJZ / 13002270, houdende
Nadere informatiezondagmorgen 14 november 2010 Welkomkerk ds. W.H. Hendriks-Vogelaar
Gemeente van de Heer Jezus Christus, Jongeren, ouderen, kinderen van God, Zoals ik voor de lezing al gezegd heb; het gaat vanmorgen niet over trouwen of getrouwd zijn, dat is alleen een voorbeeld verhaal.
Nadere informatieConcept mei Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage
Rapportage antibioticumgebruik melkveebedrijven Betreft UBN 12345 FICTIEVE DATA Periode: 1 oktober 2009 t/m 30 september 2010 Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage
Nadere informatieQuickscan Antibioticagebruik bij Melkvee 2013
Quickscan Antibioticagebruik bij Melkvee 2013 Versie 7.0 Datum 28-03-2014 Status Definitief Colofon Projectnaam Contactpersoon Quickscan Antibioticagebruik bij Melkvee 2013 Divisie Landbouw en Natuur Domein
Nadere informatieGert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop
Gert van der Heiden Maria het Lam Anna Sterrenburg Wytske Benschop Inhoudsopgave: Zo gaat het eruit zien! Wat zijn de mogelijkheden? Waarom hoef je geen pak aan? Een nieuwe uitvinding! Een bewoonster
Nadere informatieZorg met Passie voor uw Huisdier; 'Samen Beter' Nieuwsbrief Dierenkliniek Goeree Overflakkee september 2013
Nieuwsbrief Dierenkliniek Goeree Overflakkee september 2013 Verzorging en Vaccineren van uw huisdier Aandacht voor het dier...ook bij het vaccineren!! Een hond kan best heel snel ingeënt worden. U staat
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatiePraktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven. Samenvattend rapport
Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven Samenvattend rapport 1 ENQUÊTE 1.1 Opstellen van de enquête In kader van het demo-project verantwoord gebruik van antibiotica in de
Nadere informatieMODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN FOK-, OPFOK- EN VERMEERDERINGSBEDRIJVEN VLEESKUIKENSECTOR
BIJLAGE 1 BIJ HET BESLUIT VASTSTELLING MODELLEN BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN VERORDENING REGISTRATIE EN VERANTWOORDING ANTIBIOTICAGEBRUIK PLUIMVEESECTOR (PPE) 2011 MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS-
Nadere informatieANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES. Rundveehouderij
ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES Rundveehouderij Humaan gebruik antibiotica MRSA in humane S. aureus isolaten in 2009
Nadere informatieAntibiotica VRAAG OVER UW MEDICIJNEN? WWW.APOTHEEK.NL
Antibiotica HOE GEBRUIKT U ANTIBIOTICA COMBINATIE MET ANDERE MIDDELEN BIJWERKINGEN WAT KAN UW APOTHEKER VOOR U DOEN GEBRUIK TIJDENS ZWANGERSCHAP EN BORSTVOEDING RESISTENTIE TEGEN ANTIBIOTICA VRAAG OVER
Nadere informatieSlachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg
Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt
Nadere informatieAntibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken?
Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken? Annet Velthuis Lector Management van Rundergezondheid 18 oktober 2018 Inhoud Antibiotica & Resistentie Aanleiding/afspraken aanpak ABgebruik
Nadere informatieRAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS
RAPPORTAGE WACHTKAMERINTERVIEWS Huisartsenpraktijk Dalfsen ARGO BV 2014 Rapportage wachtkamerinterview Inleiding Onder de cliënten van huisartsenpraktijk Dalfsen zijn de afgelopen 2 jaren tevredenheidsonderzoeken
Nadere informatieNoach bouwt een ark Genesis 6-8
2 Noach bouwt een ark Genesis 6-8 Het is niet fijn meer op de aarde. De mensen maken ruzie, ze vechten en ze zijn God vergeten. Maar er is één man die anders is. Dat is Noach. Op een dag praat God met
Nadere informatieMedischwetenschappelijk. onderzoek. Algemene informatie voor de proefpersoon
Medischwetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon Inhoud Inleiding 5 Medisch-wetenschappelijk onderzoek 6 Wat is medisch-wetenschappelijk onderzoek? Wat zijn proefpersonen? Wie
Nadere informatieNypels Speelt. 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken
Nypels Speelt 8 ingrediënten voor verbindend samenwerken Inleiding Het Nypels wordt steeds leuker, doe jij ook mee? Nypels Speelt, onder die titel wordt op een nieuwe manier gewerkt aan de betrokkenheid
Nadere informatieMarcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus
Marcus 10,13-16 - Kleine en grote kinderen: iedereen is welkom bij Jezus Gezinsdienst Liturgie Welkom en mededelingen Voorzang: - Gezang 132 - Opwekking 461 - Gezang 146 Stil gebed Votum / groet Zingen:
Nadere informatieU leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen.
TOESTEMMING VRAGEN les 1 spreken inleiding en doel U leert in deze les "toestemming vragen". Toestemming vragen is vragen of u iets mag doen. Bij toestemming vragen is het belangrijk dat je het op een
Nadere informatieDIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS -
DIERGENEESKUNDIG GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA IN NEDERLAND - DE FEITEN EN CIJFERS - Tijdens een officiële bijeenkomst in Den Haag heeft de FIDIN op 12 april jl. haar afzetcijfers van anti-microbiële middelen
Nadere informatieIn artikel 5.5 vervallen het tweede lid alsmede de aanduiding 1. voor het eerste. Na artikel 5.7 worden de volgende artikelen ingevoegd, luidende:
Grondslag Gelet op de artikelen 2.2, tiende lid, onderdelen d, e, f, g, i, j, l, onder 1 en 4º, m, n, p, 2.8, vierde lid, onderdelen a en b, 7.1, 7.2, tweede lid, 7.8, eerste lid, van de Wet dieren; Artikelen
Nadere informatieGevolgen gewijzigde UDD-regeling. Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij
Gevolgen gewijzigde UDD-regeling Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij Regels voor gebruik antibiotica Antibiotica worden gebruikt om bacteriële infecties bij mensen en dieren te genezen.
Nadere informatieQ&A Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van koeien d.d. 24-12-2013 (verkort Richtlijn droogzetten)
Q&A Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van koeien d.d. 24-12-2013 (verkort Richtlijn droogzetten) Q 1. Hoe moet je de richtlijn zien? De insteek is dat sinds 2012 preventief gebruik
Nadere informatieMelken: van krukje tot robot. www.lely.com. innovators in agriculture
Melken: van krukje tot robot www.lely.com innovators in agriculture Deze spreekbeurt is ontwikkeld speciaal voor kinderen van de basisschool. Met de spreekbeurt melken, van krukje tot robot wordt er een
Nadere informatieHoe lang en hoe vaak op een dag krijgt u de antibiotica?
Antibiotica Antibiotica Antibiotica zijn medicijnen die worden gebruikt bij infecties die worden veroorzaakt door bacteriën. Deze infecties ontstaan doordat bacteriën het lichaam binnendringen en zich
Nadere informatiePresentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis
Presentatie Tranzo Zorgsalon 29 november 2012 Christine Kliphuis Geachte dames en heren, Zelfredzaamheid is een mooi en positief begrip. Immers, elk kind wil dingen zelf leren doen, jezelf kunnen redden
Nadere informatieVragen en antwoorden m.b.t. de VRE-bacterie
Infectiepreventie Vragen en antwoorden Vragen en antwoorden m.b.t. de VRE-bacterie Juli 2015 Algemene vragen en antwoorden 1. Wat is een VRE-bacterie? VRE staat voor Vancomycine Resistente Enterokok. De
Nadere informatieVan meedenken met naar beslissen voor
Van meedenken met naar beslissen voor Morele problemen bij zorgbeslissingen van familieleden en mantelzorgers voor verminderd beslissingsvaardige ouderen in de thuissituatie Een onderzoek i.h.k.v. het
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.minlnv.nl Contactpersoon
Nadere informatieGezondere veestapel met het Koe-Kompas!
Gezondere veestapel met het Koe-Kompas! Melken 5 4 Jongvee-opfok 3 2 1 0 Voeding en water Diergezondheid Huisvesting Werkroutines Dierwelzijn Managementinstrument voor veehouder en dierenarts Wat is het
Nadere informatieHomeopathie voor paarden
Artikel: http://horsefulness.be/homeopathie-voor-paarden/ site van Horsefulness van Karine Vanderborre Homeopathie voor paarden Homeopathie, niet iedereen heeft er vertrouwen in Ikzelf sta er volledig
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage. Geachte Voorzitter,
Directie Voedselkwaliteit en Diergezondheid De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum 10 september 2008 08-LNV-107
Nadere informatieWat zijn de kosten van mastitis in de vrije markt. Henk Hogeveen
Wat zijn de kosten van mastitis in de vrije markt Henk Hogeveen Wat kunt u van mij verwachten Het probleem: Preventieve kosten vs faalkosten Faalkosten van mastitis U weet de kosten van mastitis toch?
Nadere informatieDe UDD maatregel. Doel: verminderengevaarhumaanresistentebacteriëndoor verminderen inzet van antibiotica bij dieren
De UDD maatregel Bleeker: dan maken we NU alle diergeneesmiddelen UDD Dijksma, Schippers: nu is het danzover Doel: verminderengevaarhumaanresistentebacteriëndoor verminderen inzet van antibiotica bij dieren
Nadere informatieRestrictief antibioticumgebruik: waarom?
Faculteit Diergeneeskunde Veterinair Microbiologisch Diagnostisch Centrum Restrictief antibioticumgebruik: waarom? Els Broens Infectiepreventiedag mei 2015 over feiten, meningen & vooroordelen STEMMINGMAKERIJ
Nadere informatieNieuwe droogzetrichtlijnen voor 2014. Bart Geurts Dierenarts
Nieuwe droogzetrichtlijnen voor 2014 Bart Geurts Dierenarts Indeling presentatie Antibioticabeleid Waarom zijn de richtlijnen ontwikkeld? Waar zijn de richtlijnen op gebaseerd? Wat zijn de nieuwe richtlijnen?
Nadere informatieplastraining voor kinderen adviezen voor ouders
plastraining voor kinderen adviezen voor ouders Uw kind start met een plastraining op de polikliniek Kindergeneeskunde van het OLVG. Uw kind volgt de training omdat hij problemen heeft met zijn blaas.
Nadere informatieGevolgen UDD-regeling voor veehouder en dierenarts
Gevolgen UDD-regeling voor veehouder en dierenarts Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij Vanaf 1 maart 2014 gelden nieuwe regels voor het gebruik van antibiotica bij melkvee, varkens, vleeskalveren
Nadere informatie*PDOC01/229801* PDOC01/ De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Prins Clauslaan 8 2595 AJ DEN HAAG Postbus 20401 2500 EK DEN HAAG www.rijksoverheid.nl/eleni
Nadere informatieVERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN
VERANTWOORD GEBRUIK VAN LIGT IN UW HANDEN VOOR DIEREN. VOOR GEZONDHEID. VOOR U. CRITERIA VOOR 1 STE, 2 DE OF 3 DE KEUZE Indeling Omschrijving Eeerste keuze Empirische therapie met antimicrobiële middelen
Nadere informatie18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik
% % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % Broilers Slaughter pigs Veal calves Dairy cattle -- Themabijeenkomst Antibioticumbeleid en de (on-)mogelijkheden
Nadere informatieIk ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent.
De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent Zo! Goedemorgen of goedemiddag, wat is t? Ik moet zo de koeien weer melken, dus... Excuus, dat ik wat stink. Ik heb het zo
Nadere informatieWerkblad 3: Gravenfeest China
1. Lees onderstaande mails en noteer op een apart blad wat je leert over Qing Ming Jie. 2. Bedenk een verhaal over het gravenfeest dat je kan vertellen aan de andere kinderen van je klas. Welke prenten
Nadere informatieR O S A D E D I E F. Arco Struik. Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl
R O S A D E D I E F Arco Struik Rosa de dief Arco Struik 1 www.gratiskinderboek.nl In de winkel 3 Bart 5 Een lieve dief 7 De telefoon 9 Bij de dokter 11 De blinde vrouw 13 Een baantje 15 Bijna betrapt
Nadere informatieGemeenteviering rond Jesaja 9:5b
Gemeenteviering rond Jesaja 9:5b 1 Verkondiging Enkele kinderen vragen in de kerk: waarom vieren we kerst? En wat betekent het voor u? Reactie op de antwoorden Ja, waarom vieren we kerst? En wat betekent
Nadere informatieMeest gestelde vragen met antwoorden in het kader van antibiotica rundveehouderij
Meest gestelde vragen met antwoorden in het kader van antibiotica rundveehouderij Algemene vragen en antwoorden 1. Wat is een geborgde dierenarts? Een geborgde dierenarts is een dierenarts die zich houdt
Nadere informatieHoofdstuk 2. Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen
Hoofdstuk 2 Contact maken, inlichtingen verstrekken en onderhandelen 48 Gangbare uitdrukkingen bij contact maken en onderhandelen De meeste zinnen die in dit overzicht staan, zijn formeel. U kunt deze
Nadere informatieKo-Kalf. Blonde d Aquitaine,
Een rondje regio... Ko-Kalf Nou kan ik wel een hele Blonde d Aquitaine, maar daar zit je ook niet middag blijven praten over op te wachten! Een plek waar het zo rustig is, als in de stal van boerenbedrijf
Nadere informatieMastitis en de vrije markt. Henk Hogeveen
Mastitis en de vrije markt Henk Hogeveen Wat kunt u van mij verwachten Denken in een tijd zonder quotum Het probleem: Preventieve kosten vs faalkosten En nu zonder quotum Oude denken Productiecapaciteit
Nadere informatieDesiree Piar 0824864 CMD 1B Docent : James boekbinder Project : vrijwilligers 55+ Doelgroeponderzoeksverslag
Doelgroeponderzoeksverslag Interviews Naam: Sharlene Piar Arends leeftijd: 59 Hoe zou jij een tienermoeder helpen als jij een vrijwilliger was? En waarmee zou je een tienermoeder mee helpen? Advies geven
Nadere informatieDe Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA s-gravenhage
> Retouradres Postbus 20401 2500 EK Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA s-gravenhage Bezoekadres Bezuidenhoutseweg 73 2594 AC Den Haag Postadres Postbus 20401
Nadere informatieVerantwoord Diergeneesmiddelengebruik
Verantwoord Diergeneesmiddelengebruik Dit is een gezamenlijke uitgave ter bevordering van verantwoord diergeneesmiddelengebruik van de vereniging van Fabrikanten en Importeurs van Diergeneesmiddelen in
Nadere informatieMedisch-wetenschappelijk onderzoek Algemene informatie voor de proefpersoon
Uitgave Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport Postadres Postbus 20350 2500 EJ Den Haag Bezoekadres Parnassusplein 5 2511 VX Den Haag Telefoon (070) 340 79 11 Informatie Voor informatie en vragen
Nadere informatieBIJLAGE 9 - MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB EI
BIJLAGE 9 - MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB EI Gegevens opstellers bedrijfsgezondheidsplan Datum:. -..-... Kipnummer: UBN nummer: Naam pluimveehouder Paraaf
Nadere informatie1 Wat is een geneesmiddel?
1 Wat is een geneesmiddel? Inleiding In de Wet op de geneesmiddelenvoorziening worden geneesmiddelen omschreven als: stoffen die bestemd zijn om te worden gebruikt of die worden aangeduid of aanbevolen
Nadere informatieHelp! Verzuim voorkomen
TIP: dit is een interactieve pdf. de inhoudsopgave en het menu onder aan de pagina s zijn clickable. Help! Verzuim voorkomen Een leidraad voor werkoverleg met medewerkers over verzuim Deze publicatie is
Nadere informatieMRSA positief: wat betekent dat?
MRSA positief: wat betekent dat? Onder ouders verstaan wij ook verzorger(s), pleeg- of adoptieouder(s) U kunt wijzigingen of aanvullingen op deze informatie door geven per e-mail: patienteninformatiewkz@umcutrecht.nl
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatieEr zijn mensen nodig met nieuwe fantasie
Er zijn mensen nodig met nieuwe fantasie Ervaringen, belevenissen, vragen in woorden gevangen om die woorden weer vrij te laten in nieuwe ervaringen, belevenissen, vragen. Marcel Zagers www.meerstemmig.nl
Nadere informatie2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST
2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld
Nadere informatieHet is de familieblues. Je kent dat gevoel vast wel. Je zit aan je familie vast. Voor altijd ben je verbonden met je ouders, je broers, je zussen.
De familieblues Tot mijn 15e noemde ik mijn ouders papa en mama. Daarna niet meer. Toen noemde ik mijn vader meester. Zo noemde hij zich ook als hij lesgaf. Hij was leraar Engels op een middelbare school.
Nadere informatieBINNENSUIS Jehudi van Dijk
BINNENSUIS Jehudi van Dijk Op het toneel staat een vrouw. Ze draagt gewone kleren en ze heeft een horloge om. Ook staat er een stoel en een prullenbak en ligt er een pluisje op de grond. Ik denk altijs
Nadere informatieHuisartsen & Dierenartsen Samen Werken aan Zoönosen & Antibioticareductie. Theo Verheij, huisarts David Speksnijder, dierenarts
Huisartsen & Dierenartsen Samen Werken aan Zoönosen & Antibioticareductie Theo Verheij, huisarts David Speksnijder, dierenarts Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatieKortom, informatie en advies die vindbaar, begrijpelijk en herkenbaar is. Ik zal u aangeven waarom ik dit zo belangrijk vind.
Tekst: opening Helpdesk Welkom dames en heren, Het doet mij goed om te zien dat er zo veel mensen op deze feestelijke opening van de Helpdesk zijn afgekomen. Dat betekent dat er veel interesse voor is.
Nadere informatieJezus maakt mensen gelukkig
Eerste Communieproject 33 Jezus maakt mensen gelukkig Jezus doet wonderen In les 5 hebben we geleerd dat God onze Vader is. Wij zijn allemaal zijn kinderen. Alle mensen zijn broertjes en zusjes van elkaar!
Nadere informatieDoor Cliënten Bekeken voor Gezondheidscentra. Vervolgmeting. Rapportage Gezondheidscentrum Maarn-Maarsbergen
Door Cliënten Bekeken voor Gezondheidscentra Vervolgmeting Rapportage Gezondheidscentrum Maarn-Maarsbergen ARGO BV 2014 Vervolgmeting Door Cliënten Bekeken In het gezondheidscentrum is een vervolgmeting
Nadere informatieEen land waar. mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps
Een land waar mensen goed geïnformeerd zijn over handicaps Lilian (48) vraagt haar zoontje om even een handje te komen geven. Dat doet hij en dan gaat hij weer lekker verder spelen. Wij nemen plaats aan
Nadere informatiePRI 3045 Dierlijke producten (rauwe melk) - geneesmiddelen en bedrijfsbegeleiding [3045] v1
Provinciale dienst van : Datum : Veranwoordelijke controleur : Nr : Operator : N uniek : Adres : PRI 045 Dierlijke producten (rauwe melk) - geneesmiddelen en bedrijfsbegeleiding [045] v C: conform NC:
Nadere informatieNeus correctie 2012. Aanleiding. Intake gesprek. Stap 1: Wat gaan we doen
Neus correctie 2012 Aanleiding Al een tijdje heb ik last van mijn neus. Als kind van een jaar of 5 kreeg ik een schep tegen mijn neus, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat mijn neus brak. Als kind
Nadere informatieProtocol klauwaandoeningen
Protocol klauwaandoeningen Algemeen In het algemeen kan gesteld worden dat de mate van problemen afhankelijk is van de voeding, huisvesting en het stalklimaat. Met andere woorden: hoe schoner en droger
Nadere informatieBijzonder Resistent Micro-Organisme
Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO en MRSA) In deze folder krijgt u uitleg over een Bijzonder Resistent Micro-Organisme (BRMO) en wat gevolgen hiervan zijn. Ook leest u algemene informatie over
Nadere informatie'Onvoorstelbaar hoeveel boerengezinnen naar de kloten gaan'
Foto: Omroep Gelderland 'Onvoorstelbaar hoeveel boerengezinnen naar de kloten gaan' WOOLD - Voor melkveehouders is het een spannende maand. Waarom? Ze hebben massaal bezwaar aangetekend tegen de toegekende
Nadere informatieWat is PDD-nos? VOORBEELDPAGINA S. Wat heb je dan? PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen.
Wat is PDD-nos? 4 PDD-nos is net als Tourette een neurologische stoornis. Een stoornis in je hersenen. Eigenlijk vind ik stoornis een heel naar woord. Want zo lijkt het net of er iets niet goed aan me
Nadere informatieHenk Oostdam is fiscaal adviseur bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand
Henk Oostdam is fiscaal bij zijn eigen praktijk Tax Consult Network en is de vertrouwenspersoon van Tim Coronel en Peter Ouwehand 30 RBA_Fiscale Opleidingen 2015-2016 30 mijn Henk Oostdam We kijken samen
Nadere informatieTheorieboek. leeftijd, dezelfde hobby, of ze houden van hetzelfde. Een vriend heeft iets voor je over,
3F Wat is vriendschap? 1 Iedereen heeft vrienden, iedereen vindt het hebben van vrienden van groot belang. Maar als we proberen uit te leggen wat vriendschap precies is staan we al snel met de mond vol
Nadere informatiePapa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet.
Bezoek op kantoor Papa en mama hebben ruzie. Ton en Toya vinden dat niet leuk. Papa wil graag dat Ton en Toya bij hem op bezoek komen, maar van mama mag dat niet. Ton en Toya hebben wat problemen thuis.
Nadere informatieSAMUËL, DIENAAR VAN GOD
Bijbel voor Kinderen presenteert SAMUËL, DIENAAR VAN GOD Geschreven door: Edward Hughes Illustraties door: Janie Forest Aangepast door: Lyn Doerksen Vertaald door: Importantia Publishing Geproduceerd door:
Nadere informatieInformatiefolder BRMO voor patiënt en familie
Informatiefolder BRMO voor patiënt en familie BIJZONDER RESISTENTE MICRO-ORGANISMEN, WAT ZIJN DIT? Bij u is aangetoond dat u een Bijzonder Resistent Micro-organisme heeft. In deze folder leest u algemene
Nadere informatieontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik
Het antibiotica spel ontdek hoe antibiotica werkt en wat de gevolgen kunnen zijn van verkeerd of overmatig gebruik Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking,
Nadere informatieJUST BE YOU.NL. Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen. Marian Palsgraaf - www.justbeyou.
JUST BE YOU.NL Het mooiste wat je kunt worden is jezelf! 23 tips voor direct meer zelfvertrouwen Marian Palsgraaf - www.justbeyou.nl Het mooiste wat je kunt worden is jezelf. Mijn passie is mensen te helpen
Nadere informatieKeuzevrijheid en vrijheidsbeperking
Keuzevrijheid en vrijheidsbeperking Het beste uit jezelf Waarom mag je niet altijd doen wat je wilt? Steven is ernstig gehandicapt. Eén van zijn beperkingen is dat hij niet kan praten. Je moet dus goed
Nadere informatieMisschien zit u hier wel met de grote vraag: wat is Kerst eigenlijk?
25 december 2015 1 e Kerstdag Sixtuskerk te Sexbierum Ds. A.J. (Anneke) Wouda Teksten: Hebr. 1:1-6 en Lucas 2: 15-21 Geliefden van God, gemeente van Christus, Kerstochtend 2015 U zit midden in een kerstviering,
Nadere informatieAcute problemen moet je acuut aanpakken
Acute problemen moet je acuut aanpakken Nieuw: Cobactan Varken Goed nieuws voor de varkenssector. heeft behalve voor runderen nu ook een registratie voor varkens. Cobactan Varken is een modern en weefselvriendelijk
Nadere informatieCharles den Tex VERDWIJNING
Charles den Tex VERDWIJNING 3 Klikketik-tik-tik Het is halftwaalf s ochtends. Marja vouwt een hemd. En kijkt om zich heen. Even staat ze op haar tenen. Zo kan ze over de kledingrekken kijken. Die rekken
Nadere informatiehttp://toelatingsexamen.110mb.com
Arts-patiëntgesprek Dit onderdeel bestaat uit meerkeuzevragen met 4 antwoordmogelijkheden, waarvan je er meestal al meteen 2 kan elimineren omdat ze te extreem zijn. Je moet eigenlijk op je gevoel afgaan
Nadere informatieGODS GEZIN. Studielessen voor 4-7 jarigen
GODS GEZIN Studielessen voor 4-7 jarigen 2003 Geschreven door Beryl Voorhoeve en Judith Maarsen Oorspronkelijk bedoeld voor studie in kleine groepen in de Levend Evangelie Gemeente Gebruikte Bijbelvertaling
Nadere informatiehet antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik?
het antibiotica-spel Wat zijn de gevolgen van verkeerd of overmatig antibioticagebruik? Blaasontsteking? Even langs de dokter voor een antibioticakuurtje. Ook bij longontsteking, bloedvergiftiging of een
Nadere informatieSterker met Stoma. door jouw ervaring te delen. Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.
FC 60 C 22 M 21 Y 10K PMS 549 FC 0 C 54 M 100 Y 0 K PMS 144 Sterker met Stoma door jouw ervaring te delen Stomavereniging introduceert een nieuw motto en krijgt een nieuwe huisstijl! www.stomavereniging.nl
Nadere informatieZie onder voor de volledige speech: Titel speech: Financiële veerkracht in een irrationele economie. Majesteit, beste collega s, dames en heren,
Tobacco Theater, Amsterdam, 6 oktober 2015 In zijn toespraak tijdens de platformbijeenkomst van Wijzer in Geldzaken, die als thema had De stille macht van financiële veerkracht, beklemtoonde Klaas Knot
Nadere informatieLotte is er erg blij mee. Ik wilde altijd al een huisdier voor mezelf, zegt ze tegen opa. En nu heb ik er opeens een heleboel.
Lotte heeft Luizen Buiten is het koud. Er vallen dikke druppels uit de bomen en de wind blaast hard door de straat. Lotte loopt hand in hand met opa Generaal over het schoolplein. Ze moest eerder van school
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatieDichter bij elkaar. Strategie 2015-2019
Dichter bij elkaar Strategie 2015-2019 De zorg verandert. Vrijwilligers veranderen. De wensen van families veranderen. De maatschappij verandert. Ronald McDonald Huis Sophia Rotterdam wil klaar zijn voor
Nadere informatieBIJLAGE 12: MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP
BIJLAGE 12: MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP Het bestuur van de Stichting PLUIMNED heeft, gelet op Bijlage 1.2A van Bijlage 1, Voorschriften IKB Kip, ter zake
Nadere informatieZondag 30 oktober 2011, Kogerkerk Zevende zondag van de herfst, kleur groen Spreuken 9 & Matteüs 25, 1-13
Zondag 30 oktober 2011, Kogerkerk Zevende zondag van de herfst, kleur groen Spreuken 9 & Matteüs 25, 1-13 Gemeente van onze Heer Jezus Christus, lieve mensen, Oost, west, thuis best. Als er 1 schaap over
Nadere informatie