Q&A Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van koeien d.d (verkort Richtlijn droogzetten)

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Q&A Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van koeien d.d. 24-12-2013 (verkort Richtlijn droogzetten)"

Transcriptie

1 Q&A Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van koeien d.d (verkort Richtlijn droogzetten) Q 1. Hoe moet je de richtlijn zien? De insteek is dat sinds 2012 preventief gebruik niet meer mag. Hoe gaan we daar in de praktijk mee om? De richtlijn is geen wet, zij geeft wel de wettelijke kaders weer. Zij geeft hulpmiddelen hoe we de wetgeving in de praktijk kunnen invullen. Zij is algemeen, je kunt er van afwijken bij specifieke bedrijven, maar dat moet je dan wel onderbouwen. Zij zal worden gebruikt voor toezicht, waarschijnlijk door de NVWA. De praktijk moet nog uitwijzen hoe dit zal gaan. Zij is dynamisch en zal over een jaar worden geëvalueerd op basis van praktijkervaringen. Dit is een basis om mee te gaan werken in de praktijk. Q 2. Wat is de basis voor de richtlijn? De beschikbare kennis van uiergezond is meegenomen. Er is duidelijk naar literatuur gekeken. Alle aanbevelingen moeten in principe onderbouwd zijn door literatuur. Is die literatuur er niet dan worden expert opinions gebruikt als onderbouwing. Q 3. Hoe is de richtlijn opgebouwd? De eerste paar pagina's zijn de aanbevelingen, de samenvatting: die kun je lamineren en in je auto leggen. In het tweede deel, de hoofdtekst, worden de aanbevelingen toegelicht. In het laatste deel, de noten, vind je de onderbouwing met de verwijzing naar de literatuur of er staat aangegeven dat het op basis is van expert opinion. Q 4. Welke tuchtrechtelijke status heeft de richtlijn droogzetten? De richtlijn geeft nu onze professionele manier van handelen aan. Als je ergens op individuele bedrijven van de richtlijn afwijkt, en je hebt dat goed vastgelegd en onderbouwd hoe en waarom dit gedaan is, dan kun je dat verantwoorden, ook voor de tuchtraad. Q 5. Waarom gaat de richtlijn vooral over antibiotica? De werkgroep richtlijn droogzetten had een heel duidelijke opdracht: maak een richtlijn over de inzet van antibiotica bij droogzetten, daarom richt de richtlijn zich daar op en niet op de andere mogelijke middelen. Uitdaging is om het droogzetmanagement op een bedrijf te optimaliseren, waarmee de veehouder zijn voordeel kan doen. Q 6. Wat waren de belangrijkste overwegingen bij het opstellen van de richtlijn? Leidend voor de richtlijn is dat selectief droogzetten moet. Antibiotica inzetten kan alleen op basis van diagnostiek. Als je daarnaast de diergezondheid en specifiek de uiergezondheid op een bedrijf verbetert, heb je minder kans op mislukkingen. Daar moet de uitdaging liggen.

2 Hij moet aansluiten bij de praktijk en er moet draagvlak zijn voor de richtlijn. We hebben daarom ook practici om feedback gevraagd en opmerkingen verwerkt. Ook de sector is om advies en steun gevraagd. Zij hebben aangegeven dat zij de richtlijn kunnen ondersteunen, ook naar hun achterban. De werkgroep heeft een balans gezocht tussen het voorschrijven van antibiotica en het optreden van klinische of subklinische mastitis. Daarbij wilden we het risico op klinische dan wel subklinische mastitis zo klein mogelijk houden, vanwege de nadelige gevolgen voor dierenwelzijn en emotionele belasting voor de veehouder en de dierenarts. Q 7. Per wanneer treedt deze richtlijn in werking? De richtlijn wordt in de eerstvolgende vergadering van het KNMvD-bestuur (7 januari 2014) vastgesteld. Vanaf dat moment geldt de richtlijn als leidraad voor de beroepsgroep. Q 8. Per wanneer mogen2e keus droogzetters alleen nog op koeniveau worden voorgeschreven? De UDD-regelgeving treedt per 1 maart 2014 in werking (voor achtergrondinformatie zie bijlage 9, Regeling Diergeneesmiddelen te vinden op de website aan de linkerkant). Q 9. Waarom is er gekozen voor het koecelgetal als criterium? Je moet met een reële betrouwbaarheid aantonen dat je met een bacteriële infectie te maken hebt. De ideale test bestaat niet, daarom is er gezocht naar een praktische test. De werkgroep is op het celgetal uitgekomen, omdat die op 90% van de bedrijven via de MPR voorhanden is. Men mag een alternatieve methode gebruiken om aan te tonen dat er een bacteriële infectie is en het is aan de dierenarts om die alternatieve methode te onderbouwen en de grenswaarden schriftelijk vast te leggen. Q 10. Waarom kijk je niet eerst naar het tankmelkcelgetal op macroniveau? Boven een bepaalde waarde kun je niet selectief gaan droogzetten op een bedrijf. Preventief gebruik van antibiotica mag niet meer. Je mag dus ook op een bedrijf met een hoog tankmelkcelgetal niet preventief antibiotica in gaan zetten. Je moet de veehouder duidelijk maken dat hij zijn hele diergezondheid en zijn uiergezondheid moet verbeteren om minder (sub)klinische mastitis te krijgen tijdens de droogstand en daarna. Q 11. Hoe zijn de afkapwaarden bepaald? De afkapwaarden zijn bepaald op de MPR getallen, maximaal zes weken vóór droogzetten voor koeien op > en voor vaarzen op > Deze zijn gebaseerd op onderzoek uit de praktijk (ABRES-onderzoek 2012, zie de richtlijn). Er is gekeken naar de balans tussen het inzetten van de antibiotica en het optreden van (sub)klinische mastitis. Q 12. Waarom is er verschil tussen koeien en vaarzen qua celgetal? Bij koeien bij een laag celgetal blijkt uit het ABRES-onderzoek dat er dan eerder toch wat aanwezig is in de uier. Een verklaring hiervoor kan zijn dat vaarzen hebben mogelijk een groter zelfherstellend vermogen hebben en een infectie zelf nog de baas kunnen.

3 Q 13. De afkapwaarden van koeien (50.000) en vaarzen ( ) lijken omgedraaid. Klopt dat wel? De criteria zoals vermeld in de richtlijn droogzetten (Koe droogzetten bij meer dan cellen en vaars bij cellen) zijn correct. Deze criteria zijn gebaseerd op recent onderzoek waaruit gebleken is bij het droogzetten van koeien het terugbrengen van de grenswaarde van het celgetal naar cellen/ml verdedigbaar is. Voor vaarzen blijft de grenswaarde van cellen/ml verdedigbaar. In de hoofdtekst van de richtlijn kunt u lezen waar dit op is gebaseerd. Q 14. Als je met BO s hebt aangetoond dat er ongevoelige kiemen zijn, dan mag je toch op basis van het celgetal meerdere koeien droogzetten met een tweede keus middel? Ja, dat mag, maar dan is wel vereist om de koeien te identificeren en dit vast te leggen. Dus je mag op basis van BO s drie maanden een tweede keus middel voorschrijven op koeniveau. Daarbij neem je als uitgangspunt de MPR maximaal zes weken vóór het droogzetten. Maar ik kan niet voorspellen welke koeien in die periode een hoog celgetal zullen hebben. Net als bij eerste keusdroogzetters geldt in een periode waarin je tweedekeusdroogzetters voorschrijft, als basis diagnostiek op basis van celgetal. Verschil met de eerste keus is dat in dit geval de dierenarts de diagnose stelt en niet zoals bij eerstekeus, de veehouder op basis van het BBP, conform de UDD regelgeving. Dit betekent dat je op basis van een MPR van max. 6 wkn oud op koeniveau voorschrijft en noteert welke dieren een tweedekeusdroogzetter krijgen. Q 15. Bacteriologisch onderzoek, mag dat ook gewoon in je eigen laboratorium? Ja. Dat hoeft op dit moment niet gecertificeerd te zijn. Q 16. Professioneel verslagleggen lijkt ook heel belangrijk te zijn. Is de Richtlijn Verslaglegging al bijna klaar? Ja, dat zal waarschijnlijk begin 2014 zijn. Q 17. Op blz. 8 onder epidemiologische gegevens worden gegevens uit het prevalentieonderzoek gepresenteerd. Kloppen de getallen die daar genoemd staan en moet het niet net andersom zijn? De getallen zoals genoemd in het stuk tekst in de richtlijn, zie hieronder, zijn correct en dus niet omgewisseld. Er wordt bij een berekening zoals deze als volgt gerekend: Stel 100 koeien, 400 kwartieren. Als 25 koeien elk 4 BO+ kwartieren hebben, is %BO+ kwartieren 25% en% BO+ koeien ook 25% Stel 100 koeien, 400 kwartieren. Als 25 koeien elk 1 BO+ kwartier hebben, is % BO+ kwartieren 6.25% en %BO+ koeien 25% Als niet alle kwartieren BO positief zijn van een koe, is het percentage BO positieve kwartieren altijd lager dan het % koeien met minimaal 1 BO positief kwartier. Dat % is maximaal gelijk.

4 In dit geval zouden er dus van de honderd koeien 58,5 koe een mastitis hebben gehad waarbij in het totaal 100 kwartieren een IMI hadden (dat is 25 % van de 400 kwartieren, van alle 100 koeien). Epidemiologische gegevens De prevalentie van IMI s onder lacterende koeien is sterk afhankelijk van tijd en plaats, en verschilt van bedrijf tot bedrijf. In een studie in Nederland uit 2009 is een prevalentie op kwartierniveau van 25,3% en op koeniveau van 58,5% beschreven. Dit wil zeggen dat in 25,3% van de kwartieren een IMI aanwezig is, en dat 58,5% van de koeien in een of meer kwartieren een IMI heeft ( Noot 4). Q 18. Waarom adviseren jullie niet op kwartierniveau, maar op koeniveau? De keuze wordt in de richtlijn altijd op koeniveau gemaakt, of de hele koe wel droog met antibiotica of de hele koe niet. Dit heeft twee redenen, de belangrijkste is dat de kwartieren van een koe een zekere mate van afhankelijkheid van elkaar hebben en de kans bestaat dat de IMI zich niet alleen tot één kwartier beperkt en de andere reden is het risico wegnemen dat bij één kwartierbehandeling het onjuiste kwartier behandeld wordt. Diagnostiek op kwartierniveau kan aanvullende informatie geven. Als er dierenartsen en/of boeren zijn die goed uit de voeten kunnen met diagnostiek op kwartierniveau in combinatie met droogzetten op kwartierniveau dan is dat helemaal prima. Q 19. Waarom is gekozen voor het laatste celgetal voor droogzetten en niet voor het geometrisch gemiddelde van de laatste drie of zes? Er is gekozen voor een praktische insteek van zes weken MPR, omdat veel bedrijven op een zesweekse MPR zitten. Er zit heel weinig verschil in de significantie van die van vier of zes weken. Bovendien is gebleken dat het geometrisch gemiddelde van het celgetal van de laatste drie of zes weken niet betrouwbaarder is dan het celgetal waar nu voor gekozen is. Wanneer je een koe hebt met bijvoorbeeld een celgetal van cellen/ml die de vorige keer cellen/ml had, dan kun je aanvullende diagnostiek doen voor die koe. Dat kan bijvoorbeeld ook CMT-bepaling zijn. Het nadeel daarvan is wel, dat je een veel hogere grenswaarde hebt voordat je mastitis detecteert. Blijkt uit deze uitslag in een kwartier het celgetal cellen/ml dan kun je op basis daarvan de hele koe met antibiotica droogzetten. Ook hiervoor geldt dat wanneer je dit doet, je het schriftelijk moet vastleggen. Q 20. In de richtlijn wordt gesproken over het koecelgetal zes weken voor droogzetten. Dus jullie gaan er vanuit dat er 6 weken voor droogzetten niks met die koe/vaars kan gebeuren, d.w.z. tussen melkcontrole en droogzetten? In de richtlijn en het flowschema droogzetten staat dat het te gebruiken celgetal voor droogzetten binnen 6 weken voor droogzettten moet worden bepaald. Het is een maximale grens. Dit betekent dat het vrij staat om een celgetal of een andere in de richtlijn beschreven diagnostische methode te gebruiken korter voor de daadwerkelijke droogzetdatum van de betreffende koe/vaars (zolang hij binnen de 6 weken voor droogzetten valt).

5 Q 21. Waarom bent u bij de nieuwe droogzetregels niet uitgegaan van de Orbeseal-strategie? Celgetal laatste 3mc onder de 200, geen mastitis afgelopen lactatie en bedrijfscelgetal onder de 200. Dat geeft volgens mij minder risico op mastitis in de lactatie. In het ABRES-onderzoek selectief droogzetten van GD wordt geen relatie gevonden tussen celgetallen bij voorgaande MPRs en risico op mastitis volgende lactatie en heeft dus geen toegevoegde waarde, net als klinische mastitis in voorgaande lactatie. Bedrijfscelgetal hebben wij wel meegenomen in onze richtlijn bij strategie en streven naar goede uiergezondheid. Ook het onderzoek van de GD is in de richtlijn gebruikt, zie richtlijn voor verdere details. Q 22. Heb je voor de onderbouwing van de tweedekeus droogzetter drie B.O.-uitslagen nodig? Het klopt dat in de richtlijn staat dat je minimaal drie van dergelijke B.O. uitslagen nodig hebt om gefundeerd tijdelijk tot een tweedekeus droogzetter over te kunnen gaan. De werkgroep richtlijn droogzetten heeft inderdaad geen onderscheid gemaakt tussen kleine en grote bedrijven. De werkgroep richtlijn droogzetten heeft in haar overweging voor de inzet van tweedekeus droogzetters de volgende punten meegenomen: Preventief gebruik is verboden In lijn met de UDD wetgeving Volgens het Formularium Verantwoorde inzet Kaders voor dierenarts Een dierenarts kan voor een specifiek bedrijf van deze drie BO s afwijken mits hij dit kan onderbouwen. Wij kunnen ons voorstellen dat u bij een bedrijf met tien koeien niet drie koeien met een Coli mastitis afwacht. De drie BO s zijn een zekere houvast. De melk van de betreffende koe is zelf natuurlijk ook te onderzoeken. Q 23. Wat als je niet weet wat de celgetallen zijn op een bedrijf en iemand bestelt droogzetters? Dan is het aan jou als dierenarts om met die veehouder een andere diagnostiek te bespreken om aantoonbaar te maken dat de antibiotica curatief wordt ingezet. Als je dan een plan maakt dat het bijvoorbeeld op basis van CMT-uitslagen bepaald kan worden, moet je dit samen met de veehouder duidelijk vastleggen. Op basis daarvan kun je antibiotica voorschrijven. Q 24. Waarom zijn die alternatieven niet nader geconcretiseerd? Het is heel veel werk om ieder alternatief heel goed te onderbouwen. Daarnaast is het met de alternatieven afhankelijk van het systeem dat je hebt: het is heel erg afhankelijk van het apparaat waarmee je werkt. We kunnen daar niet een rechtlijnig plan voor maken. Q 25. Als ik naast de MPR-uitslag nog een alternatieve diagnostische methode wil gebruiken, om de droogzettherapie van een dier te bepalen, kan dat? Op het moment dat u bijvoorbeeld een vaars hebt, die een celgetal heeft van cellen/ml zou je volgens de richtlijn adviseren haar zonder antibiotica droog te zetten. Het is echter altijd mogelijk om vóór het droogzetten nader onderzoek te doen om bij twijfel te zien of in een kwartier het

6 celgetal mogelijk wel heel hoog is. Blijkt uit deze uitslag in een kwartier het celgetal cellen/ml dan kun je op basis daarvan de hele vaars met antibiotica droogzetten. Dit moet je schriftelijk vastleggen. Q 27. Hoe ga ik om met bedrijven die in de zomer last krijgen van heftige mastitide in de droogstand en de eerste 100 dagen? Als ik daar dan BO s van moet hebben, ben ik al bijna de zomer door. Als je weet dat op sommige bedrijven s zomers problemen ontstaan met coliforme bacteriën, dan is het met name belangrijk je daar te richten op de managementfactoren die je daar kunt verbeteren om dat te voorkomen. We moeten niet de fouten in het management oplossen met antibiotica. Q 28. Het lijkt soms alsof marktpartijen denk aan LTO en de zuivel bij lastige vragen van de boeren naar de dierenartsen wijzen en zeggen dat hebben de dierenartsen bedacht. Kan dat niet anders? Dit hebben de dierenartsen niet bedacht. De overheid heeft bepaald dat preventief gebruik van antibiotica niet meer mag en preventief gebruik bij droogzetten ook niet meer. Wij proberen daar als beroepsgroep een praktische invulling aan te geven en hebben deze richtlijn ontwikkeld die aangeeft hoe de dierenarts bepaalt wanneer antibiotica curatief moeten worden ingezet bij het droogzetten. Er is ook veel contact geweest met de sector NZO en LTO om draagvlak te krijgen. Zij staan achter deze richtlijn, ook achter de gebruikte afkapwaarden. Zie ook Q 29. Q 29. Waarom geef je niet samen een persbericht uit met de sectoren? In ons persbericht is de steun van de sectoren vermeld. En in de media ondersteunen de partners de richtlijn. Op stond er een stuk in de Boerderij over de richtlijn en ook in de Nieuwe Oogst heeft Toon van Hoof steun geuit voor de richtlijn. LTO organiseert zogenoemde droogzetcafé s, bijeenkomsten voor veehouders waarin ook de richtlijn wordt besproken. Als het over de inhoud van de richtlijn gaat, wordt verwezen naar de dierenartsen. Dat is goed, want de richtlijn is van en voor de dierenartsen. Haal succesverhalen in uw praktijk naar voren! Laat veehouders die al met selectief droogzetten gestart zijn hun verhaal delen in studiegroepen Q 30. Waarom stelt de zuivel niet verplicht dat er een BO wordt afgenomen om de gevoeligheid op een bedrijf te bepalen? Dit is niet een taak van de zuivel. Als je dit verplicht wil stellen, dan moet het wettelijk geregeld zijn. De werkgroep adviseert in de richtlijn nadrukkelijk om op bedrijven jaarlijks een tiental BO s van klinische en van subklinische mastitiskoeien te nemen om te weten welke kiemen er spelen.

7 Q 31. Als een veehouder ons belt voor droogzetters, zijn wij dan verantwoordelijk voor het gebruik van de droogzetters? Als dierenarts moet je jaarlijks verplicht een droogzetstrategie vastleggen, bijvoorbeeld in het BGP: daaronder valt welke afkapwaarden je hanteert, welke middelen je voorschrijft en welke managementfactoren je wilt aanscherpen. Op basis daarvan schrijf je als dierenarts antibiotica voor. Q-lip kijkt naar de BGP s en BBP s en daar moet de veehouder zich aan houden. Als je een indicatie hebt dat er te veel antibiotica naar een bedrijf gaat, is het aan jou om de discussie aan te gaan met de veehouder. Je kunt dan wel in je visitebrief een aantekening daarvan maken. Q 32. Het toestaan van CMT s lijkt een gemiste kans. De sjacheraars zullen hiervoor kiezen. Waarom is dat niet weggelaten? Het is aan jou als practicus om de veehouder ervan te overtuigen dat op basis van de CMT s veel minder koeien met antibiotica drooggezet zullen worden en dat de kans stijgt dat er meer koeien met een intramammaire infectie zonder antibiotica drooggezet zullen worden. Het is juist veiliger om het koecelgetal te gebruiken dan een CMT-test. Q 33. Waar ligt de eindverantwoordelijkheid voor het gebruik van het antibioticum? Voorschrijven doet de dierenarts en als hij dat zonder onderbouwing doet, dan ga je voor de tuchtraad. Maar de dierenarts is niet degene die de antibiotica toedient. De veehouders én de dierenartsen moeten samen laten zien dat zij verantwoordelijk omgaan met antibiotica. Als we dat niet duidelijk maken, zal de overheid zeggen het is klaar en middelen verbieden. Q 34. Over medicamenteuze therapie wordt in de richtlijn gezegd: "Antibiotica dienen volgens het formularium melkvee te worden voorgeschreven. Eerstekeus droogzetinjectoren mag u voorschrijven en mag u in het bedrijfsbehandelplan opnemen". Als we het meest recente formularium melkvee (20 november 2012) erbij pakken dan zou dat betekenen dat ik, als voorschrijvend dierenarts, voor bestrijding van subklinische mastitis in de droogstand, veroorzaakt door gram positieve bacteriën, de keuze heb uit: Benzathinecloxacilline Orbenin Dry Cow of Orbenin Extra Dry Cow Pirlimycine geen droogzetter beschikbaar (Pirsue voor subkl. mast. in lactatie) Oftewel, alléén Orbenin (Extra) Dry Cow komt hiervoor in aanmerking. Ik kan namelijk geen enkel preparaat met pirlimycine vinden wat is geregistreerd voor de behandeling van subklinische mastitis in de droogstand. Is het niet gek dat pirlimycine hier dan wel vermeld wordt? De Doeldieren voor Pirsue in de bijsluiter zijn: Rundvee (lacterende melkkoeien). Pirsue is niet geregistreerd als droogzetpreparaat en hoort niet onder dat hoofdstuk in het formularium Melkvee te staan. De Formulariumcommissie is hiervan op de hoogte gebracht en zal dit aanpassen. Het klopt dat op dit moment alleen de eerste keuze middelen Benzathinecloxacilline Orbenin Dry Cow of Orbenin Extra Dry Cow beschikbaar zijn.

8 Aanvullende Q en A d.d Q 35. Op welke wijze moet het gedocumenteerd worden als een veehouder besluit van de richtlijn droogzetten af te wijken? De veehouder kan niet besluiten van de richtlijn af te wijken. De richtlijn is geschreven voor de dierenarts. De veehouder moet zich houden aan het BBP. De dierenarts stelt het BBP op aan de hand van de regelgeving. De veehouder moet naast een actueel BBP, alle behandelingen en de reden waarom hij een koe behandeld heeft vastleggen in zijn bedrijfsadministratie, hij moet dit 5 jaar bewaren. Q 36. Moet een dierenarts daarvoor tekenen? Nee, de dierenarts moet zorgdragen voor een up to date BBP, opgesteld aan de hand van de regelgeving. Q 37. Moet elk geval apart onderbouwd en gedocumenteerd worden? Als er afgeweken wordt van het BBP wel, maar in dat geval dient veehouder altijd eerst de dierenarts te raadplegen. Kwaliteitssysteem veehouder ziet toe op volgen BBP, zo niet dan dient hier altijd een schriftelijke verklaring (bv visitebrief) van de dierenarts toonbaar te zijn. alle behandelingen moeten worden gedocumenteerd en 5 jaar worden bewaard. Indien volgens het BBP wordt behandeld kan daarnaar worden verwezen. Q 38. Wie moet deze documentatie bijhouden? Zie antwoorden hierboven. De veehouder moet naast een actueel BBP, alle behandelingen en de reden waarom hij een koe behandeld heeft vastleggen in zijn bedrijfsadministratie, hij moet dit 5 jaar bewaren. Q 39. Mag een veehouder op eigen initiatief van de richtlijn afwijken? Hier is geen sprake van. De richtlijn is voor de dierenarts. De veehouder dient zich aan het BBP te houden. Als hij wil afwijken van het BBP, moet hij contact met de dierenarts opnemen om te overleggen. Op grond van een goede onderbouwing door de dierenarts kan er bij individuele dieren afgeweken worden van de richtlijn. Dit dienen de dierenarts en de veehouder beiden goed te documenteren. De richtlijn geeft de dierenarts ruimte voor een eigen invulling met gedegen onderbouwing. Of dit voldoende is voor de toezichthouder, en eventueel de klachtenambtenaar, hangt dus af van deze onderbouwing. Q 40. Moet een afwijking worden vastgelegd alvorens er afgeweken wordt? Als je als dierenarts wilt zorgen voor een goede onderbouwing heb je wel bewijs afwijkingen/uitslagen nodig om de onderbouwing hard te maken. Zie verder antwoorden hierboven.

9 Q 41. Wie is verantwoordelijk indien niet om de juiste redenen wordt afgeweken? Dat ligt eraan. De dierenarts is leidend hoe er behandeld wordt, hij/zij is tenslotte de expert. Als de dierenarts afwijkt van de richtlijn en er geen goede onderbouwing voor kan aantonen is hi/zijj verantwoordelijk. Als de veehouder zich niet aan het BBP houdt, niet overlegt en zijn eigen plan trekt en op eigen houtje behandelt, is dat de verantwoordelijkheid van de veehouder. Daarom is het belangrijk dat zowel de veehouder als de dierenarts alles goed documenteert. Q 42. Wie ziet toe op de gemelde afwijkingen? De dierenarts zal gecontroleerd worden door de NVWA. Als u als dierenarts voorschrijft zonder onderbouwing dan loopt u het risico voor de tuchtraad te moeten verschijnen. De veehouder dient echter de droogzetters toe. Daarom bent u samen met de veehouder verantwoordelijk om te laten zien dat dit op een verantwoorde wijze gebeurt. De veehouder moet zelf een goede administratie erop na houden. De NVWA zal dit controleren. Q 43. Gaat Qlip afwijkingen beoordelen? Q-lip controleert de veehouder of er een BBP aanwezig is en of de behandelingen zijn uitgevoerd volgens het BBP. Q 44. Zo ja, welke criteria worden daarbij gehanteerd? Q-lip controleert of het BBP gevolgd wordt en kijkt daarbij ook naar doseringen en toedieningsduur. Ook kijken ze naar 3e keusmiddelen, die mogen niet op het BBP staan. Verder gaan ze niet. Op dit moment controleren ze niet strikt op selectief droogzetten maar kijken ze meer of de veehouder hiermee bezig is. Het kan overigens wel betekenen dat veehouder opmerking krijgt m.b.t. selectief droogzetten. Er vanuit gaande dat dierenartsen zich bij het opstellen van het BBP aan de wet houden, zal immers op elk BBP iets staan over criteria wanneer droogzetters toegepast worden en/of een andere onderbouwde keuze. Wanneer bij controle de Q-lip medewerker constateert dat voor de vuist weg alle dieren worden drooggezet met een injectoren waar antimicrobiële middelen in zitten kunnen ze daarover opmerking maken.

Verantwoord antibioticumgebruik en selectief niet-droogzetten

Verantwoord antibioticumgebruik en selectief niet-droogzetten Verantwoord antibioticumgebruik en selectief nietdroogzetten Een studie in opdracht van Lami uitgevoerd door de Universitaire Landbouwhuisdieren Praktijk (ULP) Juli 2012 1 Inhoud Introduktie... 3 Opzet

Nadere informatie

Nieuwe droogzetrichtlijnen voor 2014. Bart Geurts Dierenarts

Nieuwe droogzetrichtlijnen voor 2014. Bart Geurts Dierenarts Nieuwe droogzetrichtlijnen voor 2014 Bart Geurts Dierenarts Indeling presentatie Antibioticabeleid Waarom zijn de richtlijnen ontwikkeld? Waar zijn de richtlijnen op gebaseerd? Wat zijn de nieuwe richtlijnen?

Nadere informatie

18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik

18-2-2013. Bacterie schematisch. Een bacterie is resistent. Oorzaak resistentie wereldwijd. Resistentie verkrijgen. Antibiogram. Matig & juist gebruik % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % % Broilers Slaughter pigs Veal calves Dairy cattle -- Themabijeenkomst Antibioticumbeleid en de (on-)mogelijkheden

Nadere informatie

Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven. Samenvattend rapport

Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven. Samenvattend rapport Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven Samenvattend rapport 1 ENQUÊTE 1.1 Opstellen van de enquête In kader van het demo-project verantwoord gebruik van antibiotica in de

Nadere informatie

De dag van droogstand is de eerste dag van de lactatie

De dag van droogstand is de eerste dag van de lactatie De dag van droogstand is de eerste dag van de lactatie Melkveecongres 2016 Dr Monique Van Goubergen Enter number(s) then press 'Send'. Wat is het doel van de droogstand? Vote for up to 3 choices 1. Voor

Nadere informatie

Mastitis is gewoon irritant

Mastitis is gewoon irritant Mastitis is gewoon irritant Yvette de Geus Introductie Dierenartsenpraktijk Krommerijnstreek in Schalkwijk Boerinnenclub Zoönose kennisnetwerk Antibiotica 1 Programma workshop uiergezondheid Introductie

Nadere informatie

ANTIBIOTICA IN DE MELKVEEHOUDERIJ UIERGEZONDHEID

ANTIBIOTICA IN DE MELKVEEHOUDERIJ UIERGEZONDHEID Melkveehouderij en antibiotica ANTIBIOTICA IN DE MELKVEEHOUDERIJ UIERGEZONDHEID Melkveesector geen grootverbruiker Diersoortspecifieke data ontbreken Redenen van toediening RESISTENTIE REDUCTIE RESIDUEN

Nadere informatie

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien,versie 1.0 d.d. 28 oktober 2013

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien,versie 1.0 d.d. 28 oktober 2013 Koninklijke Maatschappij voor Diergeneeskunde Prof.dr. L.J. Hellebrekers Postbus 421 3990 GE Houten Betreft: Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien,versie 1.0 d.d. 28 oktober

Nadere informatie

Voorspellende waarde van het bacteriologisch onderzoek van tankmelk, Richard Olde Riekerink

Voorspellende waarde van het bacteriologisch onderzoek van tankmelk, Richard Olde Riekerink Verslag van de bijeenkomst van het uiergezondheidspanel najaar 2011 Het Uiergezondheidspanel (UGP) is een deskundig, onafhankelijk en divers discussieplatform op het gebied van uiergezondheid bij melkvee.

Nadere informatie

Dierenartsenpraktijk Tweestromenland Rundveedierenartsen. Maarten Adamse Jos Giesen David Speksnijder

Dierenartsenpraktijk Tweestromenland Rundveedierenartsen. Maarten Adamse Jos Giesen David Speksnijder Dierenartsenpraktijk Tweestromenland Rundveedierenartsen Maarten Adamse Jos Giesen David Speksnijder Achtergrond richtlijn Maarten Adamse Achtergrond AB reductie Prof. Jaap Wagenaar Praktische tips rondom

Nadere informatie

Evaluatie Selectief Droogzetten

Evaluatie Selectief Droogzetten Evaluatie Selectief Droogzetten Risico s en Kansen 23 februari 2015 1 Emma Strous Sophie Noyen-Wolfert Inhoud Theorie droogzetten Richtlijn selectief droogzetten Meningen en Feiten Onderzoek Verkoopcijfers

Nadere informatie

Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven. Enquêteresultaten

Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven. Enquêteresultaten Praktische kijk op droogstandsmanagement bij Vlaamse melkveebedrijven Enquêteresultaten 1 ENQUÊTE RESULTATEN Gemiddeld aantal dieren >150 6,9% Aantal dieren 100-150 50-100 14,0% 50,2% 0-50 28,9% 0 50 100

Nadere informatie

Workshops. Themadag Doelgericht (be)handelen bij uiergezondheidsproblemen. Mariska van Asselt Jorien Druijf Karien Griffioen

Workshops. Themadag Doelgericht (be)handelen bij uiergezondheidsproblemen. Mariska van Asselt Jorien Druijf Karien Griffioen Workshops Themadag Doelgericht (be)handelen bij uiergezondheidsproblemen Mariska van Asselt Jorien Druijf Karien Griffioen Dronten, 18 oktober 2018 Definitief Workshops Themadag Doelgericht (be)handelen

Nadere informatie

Meer info? Contacteer: Frederik De Vos, DVM 03 / 877 44 34 of frederik.devos@vetoquinol-benelux.be. O ptimilq 1

Meer info? Contacteer: Frederik De Vos, DVM 03 / 877 44 34 of frederik.devos@vetoquinol-benelux.be. O ptimilq 1 Meer info? Contacteer: Frederik De Vos, DVM 03 / 877 44 34 of frederik.devos@vetoquinol-benelux.be 8 O ptimilq O ptimilq 1 efficiënt samenwerken Verantwoord antibioticagebruik wint steeds meer aan belang.

Nadere informatie

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien Versie 1.1 Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde Houten, Preambule Preambule Het Ministerie van Economische Zaken

Nadere informatie

Samen werken aan diergezondheid, in het belang van dier, dierhouder en samenleving

Samen werken aan diergezondheid, in het belang van dier, dierhouder en samenleving Samen werken aan diergezondheid, in het belang van dier, dierhouder en samenleving Classificatie: intern Diagnostiek Ontwikkeling Uiergezondheid: sneltesten voor bacteriologisch onderzoek van melk op het

Nadere informatie

Vaarzenmastitis verbeter de rentabiliteit van de next generation. Sofie Piepers, DVM, PhD. M-team UGent

Vaarzenmastitis verbeter de rentabiliteit van de next generation. Sofie Piepers, DVM, PhD. M-team UGent Vaarzenmastitis verbeter de rentabiliteit van de next generation Sofie Piepers, DVM, PhD Vaarzenmastitis Intramammaire infecties vóór kalven Gevolgen na kalven: Klinische mastitis Subklinische mastitis

Nadere informatie

VISIE OP UIERGEZONDHEID Met andere ogen kijken naar mastitis

VISIE OP UIERGEZONDHEID Met andere ogen kijken naar mastitis VISIE OP UIERGEZONDHEID Met andere ogen kijken naar mastitis Otlis Sampimon Geuko Elderman EVEN VOORSTELLEN INHOUD Inleiding Aanpak mastitis Visie Melkmachine / techniek Behandeling Droogstand Afvoer Samenvatting

Nadere informatie

Gevolgen UDD-regeling voor veehouder en dierenarts

Gevolgen UDD-regeling voor veehouder en dierenarts Gevolgen UDD-regeling voor veehouder en dierenarts Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij Vanaf 1 maart 2014 gelden nieuwe regels voor het gebruik van antibiotica bij melkvee, varkens, vleeskalveren

Nadere informatie

Wat zijn de kosten van mastitis in de vrije markt. Henk Hogeveen

Wat zijn de kosten van mastitis in de vrije markt. Henk Hogeveen Wat zijn de kosten van mastitis in de vrije markt Henk Hogeveen Wat kunt u van mij verwachten Het probleem: Preventieve kosten vs faalkosten Faalkosten van mastitis U weet de kosten van mastitis toch?

Nadere informatie

ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES. Rundveehouderij

ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES. Rundveehouderij ANTIBIOTICUM RESISTENTIE ABRES Rundveehouderij Humaan gebruik antibiotica MRSA in humane S. aureus isolaten in 2009

Nadere informatie

Mastitis en de vrije markt. Henk Hogeveen

Mastitis en de vrije markt. Henk Hogeveen Mastitis en de vrije markt Henk Hogeveen Wat kunt u van mij verwachten Denken in een tijd zonder quotum Het probleem: Preventieve kosten vs faalkosten En nu zonder quotum Oude denken Productiecapaciteit

Nadere informatie

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien

Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien Richtlijn Antimicrobiële middelen bij het droogzetten van melkkoeien Versie 1.0 Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde Houten, Pre-ambule Preambule KNMvD-richtlijnen Voor u ligt een

Nadere informatie

De UDD maatregel. Doel: verminderengevaarhumaanresistentebacteriëndoor verminderen inzet van antibiotica bij dieren

De UDD maatregel. Doel: verminderengevaarhumaanresistentebacteriëndoor verminderen inzet van antibiotica bij dieren De UDD maatregel Bleeker: dan maken we NU alle diergeneesmiddelen UDD Dijksma, Schippers: nu is het danzover Doel: verminderengevaarhumaanresistentebacteriëndoor verminderen inzet van antibiotica bij dieren

Nadere informatie

BIJLAGE 9 - MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB EI

BIJLAGE 9 - MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB EI BIJLAGE 9 - MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB EI Gegevens opstellers bedrijfsgezondheidsplan Datum:. -..-... Kipnummer: UBN nummer: Naam pluimveehouder Paraaf

Nadere informatie

Uiergezondheid in Nederland na invoering antibiotica richtlijn

Uiergezondheid in Nederland na invoering antibiotica richtlijn Uiergezondheid in Nederland na invoering antibiotica richtlijn Arne Vanhoudt, Dep. Gezondheidszorg Landbouwhuisdieren DVM, MSc, Dip. ECBHM 1 Antibioticumgebruik in veehouderij 100% 90% 80% 70% 60% 50%

Nadere informatie

MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN FOK-, OPFOK- EN VERMEERDERINGSBEDRIJVEN VLEESKUIKENSECTOR

MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN FOK-, OPFOK- EN VERMEERDERINGSBEDRIJVEN VLEESKUIKENSECTOR BIJLAGE 1 BIJ HET BESLUIT VASTSTELLING MODELLEN BEDRIJFSGEZONDHEIDSPLAN EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN VERORDENING REGISTRATIE EN VERANTWOORDING ANTIBIOTICAGEBRUIK PLUIMVEESECTOR (PPE) 2011 MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS-

Nadere informatie

CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING

CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING Bradley 1 A., De Vliegher 2 S., Farre 3 M., Jimenez 4 L.M., Peters 5 T., Schmitt-van de Leemput 6 E., van Werven 7 T. 1 QMMS en Universiteit van Nottingham, VK;

Nadere informatie

CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING

CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING CONSENSUS STATEMENT DROOGZETBEHANDELING Bradley 1 A., De Vliegher 2 S., Farre 3 M., Jimenez 4 L.M., Peters 5 T., Schmitt-van de Leemput 6 E., van Werven 7 T. 1 QMMS en Universiteit van Nottingham, VK;

Nadere informatie

Inhoud. Aanleiding Analyse Resultaten Wetgeving en wetenschap Discussie

Inhoud. Aanleiding Analyse Resultaten Wetgeving en wetenschap Discussie Uiergezondheidspanel, 20 Mei 2015 Inhoud Aanleiding Analyse Resultaten Wetgeving en wetenschap Discussie Aanleiding Meer ernstige mastitiden in 2014 Dit resulteerde in de volgende vragen: Is er een relatie

Nadere informatie

Gezondere veestapel met het Koe-Kompas!

Gezondere veestapel met het Koe-Kompas! Gezondere veestapel met het Koe-Kompas! Melken 5 4 Jongvee-opfok 3 2 1 0 Voeding en water Diergezondheid Huisvesting Werkroutines Dierwelzijn Managementinstrument voor veehouder en dierenarts Wat is het

Nadere informatie

Netwerk Melkveehouderij antibioticavrij

Netwerk Melkveehouderij antibioticavrij Netwerk Melkveehouderij antibioticavrij Hoe worden veehouders antibioticavrij ABvrij: chaos of andere ordening Hoe worden veehouders antibioticavrij Willen is kunnen 1. Ze moeten het echt willen: redenen

Nadere informatie

Notice Version NL UBROSTAR DRY COW B. BIJSLUITER

Notice Version NL UBROSTAR DRY COW B. BIJSLUITER B. BIJSLUITER BIJSLUITER Ubrostar Dry Cow 100 mg / 280 mg / 100 mg, intramammaire suspensie voor runderen 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT

Nadere informatie

Kengetallen. E-13 Voortplanting

Kengetallen. E-13 Voortplanting Kengetallen E-13 Voortplanting Inleiding Op melkveebedrijven wordt jaarlijks een aanzienlijke schade geleden als gevolg van een niet optimale tussenkalftijd en een voortijdige afvoer van koeien die niet

Nadere informatie

Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken?

Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken? Antibiotica en resistentie: wat hebben deze met elkaar te maken? Annet Velthuis Lector Management van Rundergezondheid 18 oktober 2018 Inhoud Antibiotica & Resistentie Aanleiding/afspraken aanpak ABgebruik

Nadere informatie

Grote proportie van de vaarzen kalven af met geïnfecteerde kwartieren (Fox, 2009)

Grote proportie van de vaarzen kalven af met geïnfecteerde kwartieren (Fox, 2009) Studiedag 28 juni 2011 NIEUWE INZICHTEN IN VAARZENASTITIS: TO TREAT OR NOT TO TREAT? Faculteit Diergeneeskunde -UGent D RS. P I E T E R PASSC H Y N D R. S O F I E P I E PE R S P RO F. D R. S AR N E D E

Nadere informatie

Gevolgen gewijzigde UDD-regeling. Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij

Gevolgen gewijzigde UDD-regeling. Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij Gevolgen gewijzigde UDD-regeling Zorgvuldig gebruik van antibiotica in de veehouderij Regels voor gebruik antibiotica Antibiotica worden gebruikt om bacteriële infecties bij mensen en dieren te genezen.

Nadere informatie

Staphycoloccus aureus, van kwaad naar beter. Uiergezondheidspanel november 2018

Staphycoloccus aureus, van kwaad naar beter. Uiergezondheidspanel november 2018 Staphycoloccus aureus, van kwaad naar beter Uiergezondheidspanel november 2018 Kees Uil Introductie Vooropleiding HAS Dronten richting Veehouderij en Diergezondheid Afgestudeerd Diergeneeskunde 2013 naar

Nadere informatie

Besmet met IBR. Congres Gezonde melkveehouderij 10-11-2015. En hoe nu verder? copyright Gezondheidsdienst voor Dieren 1. Inhoud presentatie IBR

Besmet met IBR. Congres Gezonde melkveehouderij 10-11-2015. En hoe nu verder? copyright Gezondheidsdienst voor Dieren 1. Inhoud presentatie IBR Besmet met IBR En hoe nu verder? Drs. Frederik Waldeck, dierenarts Congres Gezonde melkveeh Zwolle, 10 november 2015 Inhoud presentatie IBR Stand van zaken Besmet: hoe komt het, wat is het? Aanpak Boerderij,

Nadere informatie

Veterinaire borging. Stichting Geborgde Dierenarts

Veterinaire borging. Stichting Geborgde Dierenarts Veterinaire borging Stichting Geborgde Dierenarts Agenda Vragen vanuit markt en omgeving Stand van zaken na 4 jaar borging Van administratieve naar inhoudelijke borging Wat gaat er goed Op drie pijlers

Nadere informatie

N o t i t i e. Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): -

N o t i t i e. Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): - Auteur: Horneman Betreft: Lactosebepalingen MPR Datum: Arnhem, 29 augustus 2006 Onze referentie: R&D/06.0108/MH/HWA Bijlage(n): - N o t i t i e Sinds begin 2006 worden resultaten van lactosebepalingen

Nadere informatie

BIJLAGE 6: OVEREENKOMST KALVERHOUDER, KALVEREIGENAAR EN DIERENARTS IKB VLEESKALVEREN 2008

BIJLAGE 6: OVEREENKOMST KALVERHOUDER, KALVEREIGENAAR EN DIERENARTS IKB VLEESKALVEREN 2008 BIJLAGE 6: OVEREENKOMST KALVERHOUDER, KALVEREIGENAAR EN DIERENARTS IKB VLEESKALVEREN 2008 Naam kalverhouder Registratienummer bedrijf (UBN) hierna te noemen: kalverhouder Naam dierenartspraktijk Naam dierenarts

Nadere informatie

Hoe gaat de NVWA handhaven op het nieuwe UDD-regime? A.T. Hoekstra Teamleider NVWA Toezichtsuitvoering Landbouw Divisie Landbouw en Natuur

Hoe gaat de NVWA handhaven op het nieuwe UDD-regime? A.T. Hoekstra Teamleider NVWA Toezichtsuitvoering Landbouw Divisie Landbouw en Natuur Hoe gaat de NVWA handhaven op het nieuwe UDD-regime? A.T. Hoekstra Teamleider NVWA Toezichtsuitvoering Landbouw Divisie Landbouw en Natuur Divisie Landbouw en Natuur Toezichtsuitvoering Landbouw Bestaat

Nadere informatie

Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines

Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines Tekst: José Bongen Beeld: Ellen Meinen Dierenartsen: Kritisch kijken naar cefalosporines Hoewel volgens Henk Vaarkamp niet alle dierenartsen even bewust bezig zijn met het gebruik van cefalosporines, krijgt

Nadere informatie

Melkveebedrijf. Huisvesting. Melkveebedrijf. MPR oktober Melkmachine en melktechniek. 260 koeien 166 jongvee

Melkveebedrijf. Huisvesting. Melkveebedrijf. MPR oktober Melkmachine en melktechniek. 260 koeien 166 jongvee 260 koeien 166 jongvee BVD Vrij IBR Vrij Salmonella onverdacht Paratbc Status A Huisvesting Volledig TMR Aparte vaarzen groep Opstartgroep Gezakt zaagsel (Allspan) met Boxclean 2dd boxen schoongemaakt

Nadere informatie

Bedrijfsbehandelplan Melkvee. Algemene gegevens UBN. Veehouder. G.C. Kanters. Adres. Achterst Ven 15. Postcode 5461LD. Woonplaats.

Bedrijfsbehandelplan Melkvee. Algemene gegevens UBN. Veehouder. G.C. Kanters. Adres. Achterst Ven 15. Postcode 5461LD. Woonplaats. Bedrijfsbehandelplan Melkvee Algemene gegevens UBN 425960 Veehouder G.C. Kanters Adres Achterst Ven 15 Postcode 5461LD Woonplaats Veghel Telefoonnummer E-mail (notificatie) g_kanters@online.nl DAP DAC

Nadere informatie

Cursus Geborgde Kalver Dierenarts (GKD) Teus Kreuger Lid College van Belanghebbenden

Cursus Geborgde Kalver Dierenarts (GKD) Teus Kreuger Lid College van Belanghebbenden Cursus Geborgde Kalver Dierenarts (GKD) 2014 Teus Kreuger Lid College van Belanghebbenden GKD valt onder de stichting Geborgde Dierenarts (sgd; dit is de regelinghouder) College van Belanghebbenden (CvB)

Nadere informatie

En is de uiergezondheidssituatie halverwege 2014 nog steeds goed? Draag hem of haar dan nu voor voor de Uiergezondheid Award 2014!

En is de uiergezondheidssituatie halverwege 2014 nog steeds goed? Draag hem of haar dan nu voor voor de Uiergezondheid Award 2014! Uiergezondheid Award 2014 De Uiergezondheid Award 2014 is bedoeld voor melkveehouders die iets bijzonders hebben gedaan op het gebied van uiergezondheid in 2013 (en begin 2014) en die hiermee andere melkveehouders

Nadere informatie

Waarom droogstand? 24/12/2018. Gevolgen van een verkorte of geen droogstand op melkproductie, inkomen en broeikasgasemissies

Waarom droogstand? 24/12/2018. Gevolgen van een verkorte of geen droogstand op melkproductie, inkomen en broeikasgasemissies Melkgift Gevolgen van een verkorte of geen droogstand op melkproductie, inkomen en broeikasgasemissies Symposium Droogstand op Maat, 2 december 218 Akke Kok, Ariëtte van Knegsel, Corina van Middelaar,

Nadere informatie

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:

GESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een

Nadere informatie

Onder de huid Subcutaan s.c. Gebruikt bij veel medicijnen, In de ader Intraveneus i.v. Melkziekteinfuus in melkader

Onder de huid Subcutaan s.c. Gebruikt bij veel medicijnen, In de ader Intraveneus i.v. Melkziekteinfuus in melkader Medicijngebruik In dit hoofdstuk zullen de medicijnen besproken worden die gebruikt worden bij het melkvee, jongvee en de droge koeien. Daarbij is er een belangrijke rol voor de antibiotica. Het antibioticagebruik

Nadere informatie

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?"

Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent? Les 1 Voorspellen Leestekst: De nieuwe computer "Welkom:..." Introductiefase: 1. "We gaan vandaag proberen te voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand mij vertellen wat voorspellen betekent?" 3. Discussie:...

Nadere informatie

Orbenin LACTATION BIJSLUITER. 200 mg intramammaire suspensie voor runderen en schapen

Orbenin LACTATION BIJSLUITER. 200 mg intramammaire suspensie voor runderen en schapen BIJSLUITER Orbenin LACTATION 200 mg intramammaire suspensie voor runderen en schapen 51733422 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK

Nadere informatie

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST

2: vergaderen VASTE VOORZITTER EN NOTULIST 2: vergaderen Als je lid bent van een studentenraad, vergader je vaak. Je hebt vergaderen met de studentenraad, maar ook vergaderingen met het College van Bestuur en de Ondernemingsraad (OR). Gemiddeld

Nadere informatie

Tekst lezen en vragen stellen

Tekst lezen en vragen stellen 1. Lees de uitleg. Tekst lezen en vragen stellen Als je een tekst leest, kunnen er allerlei vragen bij je opkomen. Bijvoorbeeld: Welke leerwegen zijn er binnen het vmbo? Waarom moet je kritisch zijn bij

Nadere informatie

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek

Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek. Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Ontdek de Bibliotheek Welkom in de bibliotheek. Je gaat op ontdekking in de bibliotheek. Hierbij doe je een onderzoek naar verschillende soorten media; zoals

Nadere informatie

De mogelijkheden van smalspectrumaanpak mastitis

De mogelijkheden van smalspectrumaanpak mastitis De mogelijkheden van smalspectrumaanpak mastitis Met andere ogen kijken naar klinische mastitis Diewertje van den Dungen INHOUD Inleiding Achtergrond mastitis Detectie van mastitis Actie op mastitis Nieuwe

Nadere informatie

UIERGEZONDHEID HOE BETER BEHANDELEN

UIERGEZONDHEID HOE BETER BEHANDELEN UIERGEZONDHEID HOE BETER BEHANDELEN MET MINDER KOSTEN? KARLIEN SUPRÉ HOOFD BEDRIJFSADVISERING MCC-VLAANDEREN Uiergezondheid in Vlaanderen Klinische mastitis Celgetalproblemen => subklinische mastitis Aantal

Nadere informatie

Melk Daar zit meer in! 8: Meer melk met behulp van techniek

Melk Daar zit meer in! 8: Meer melk met behulp van techniek Melk Daar zit meer in! 8: Meer melk met behulp van techniek Simon de Haan Dairy Herd Management Automation Specialist 20/10/2017 Security Level 1 2 Meer melk met behulp van techniek Techniek staat niet

Nadere informatie

BOE! SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS

BOE! SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS beter BOE! SPECIAL VOOR RUNDVEEHOUDERS THEMA: - Alles over het gebruik van teatsealers - Expert consensus statement EXTRA AANDACHT: - BVD-vaccinatie combineren met BVD vrij-routes Column: Arjon Velthoen

Nadere informatie

Extra bij artikel: De faalkosten van mastitis en de vrije markt

Extra bij artikel: De faalkosten van mastitis en de vrije markt Extra bij artikel: De faalkosten van mastitis en de vrije markt Mastitis en de vrije markt Het wegvallen van het melkquotum betekent een ander kosten- en opbrengstenplaatje. Wat betekent dit voor de benadering

Nadere informatie

landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging productiedieren CSPE KB

landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging productiedieren CSPE KB Examen VMBO-KB 2015 gedurende 200 minuten landbouw en natuurlijke omgeving dierhouderij en -verzorging productiedieren CSPE KB Het examen landbouw en natuurlijke omgeving CSPE KB bestaat uit twee deelexamens

Nadere informatie

BIJSLUITER ORBESEAL, Suspensie voor intramammaire toediening bij droogzetten

BIJSLUITER ORBESEAL, Suspensie voor intramammaire toediening bij droogzetten BIJSLUITER, Suspensie voor intramammaire toediening bij droogzetten 1. NAAM EN ADRES VAN DE HOUDER VAN DE VERGUNNING VOOR HET IN DE HANDEL BRENGEN EN DE FABRIKANT VERANTWOORDELIJK VOOR VRIJGIFTE, INDIEN

Nadere informatie

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22.

FOUT VRIENDJE? PAS OP! Hulp. Internet. Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. PAS OP! Hulp Heb je vragen? Bel dan naar Meldpunt Jeugdprostitutie, tel.: 0900 044 33 22. Internet Wil je meer lezen? Kijk op www.jipdenhaag.nl/loverboys En test jezelf op www.loverboytest.nl Dit is een

Nadere informatie

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN

MANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe

Nadere informatie

Lesbrief 14. Naar personeelszaken.

Lesbrief 14. Naar personeelszaken. http://www.edusom.nl Thema Op het werk Lesbrief 14. Naar personeelszaken. Wat leert u in deze les? Wanneer u zeggen en wanneer jij zeggen. Je mening geven en naar een mening vragen. De voltooide tijd gebruiken.

Nadere informatie

Kengetallen. E-5 MPR-Kwaliteit. Inleiding. MPR 24 uur. 4 Betekenis van MPR 24 uur

Kengetallen. E-5 MPR-Kwaliteit. Inleiding. MPR 24 uur. 4 Betekenis van MPR 24 uur Kengetallen E-5 MPR-Kwaliteit Inleiding Via Melkproductieregistratie (MPR) worden gegevens over de melk-, vet en eiwitproductie van de veestapel verzameld. Deze gegevens zijn de basis van managementinformatie

Nadere informatie

BIJLAGE 12: MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP

BIJLAGE 12: MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP BIJLAGE 12: MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEDRIJFSBEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP Het bestuur van de Stichting PLUIMNED heeft, gelet op Bijlage 1.2A van Bijlage 1, Voorschriften IKB Kip, ter zake

Nadere informatie

Uierontsteking. Herkauwersgezondheidszorg, Faculteit Diergeneeskunde, Yalelaan 7, 3584 CL Utrecht

Uierontsteking. Herkauwersgezondheidszorg, Faculteit Diergeneeskunde, Yalelaan 7, 3584 CL Utrecht R. N. Zadoks a en O. C. Sampimon b a Hoofdafdeling Gezondheidszorg Landbouwhuisdieren, Afdeling Herkauwersgezondheidszorg, Faculteit Diergeneeskunde, Yalelaan 7, 3584 CL Utrecht R.N.Zadoks@vet.uu.nl b

Nadere informatie

ADLO- project. Verantwoord gebruik van antibiotica in de Vlaamse melkveehouderij door communicatie, opleiding en begeleiding.

ADLO- project. Verantwoord gebruik van antibiotica in de Vlaamse melkveehouderij door communicatie, opleiding en begeleiding. ADLO- project Verantwoord gebruik van antibiotica in de Vlaamse melkveehouderij door communicatie, opleiding en begeleiding MCC- Vlaanderen Hagenbroeksesteenweg 167 2500 LIER Tel. 078/15 47 10 info@mcc-

Nadere informatie

Concept mei Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage

Concept mei Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage Rapportage antibioticumgebruik melkveebedrijven Betreft UBN 12345 FICTIEVE DATA Periode: 1 oktober 2009 t/m 30 september 2010 Toelichting en achtergronden van de kengetallen staan beschreven in de bijlage

Nadere informatie

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken!

E-PAPER. Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! Dé expert in praktische apotheektrainingen E-PAPER Drie praktische tips om je werk als apothekersassistent(e) leuker te maken! 1 Inhoudsopgave De cliënt en ik 3 Weet jij nog waarom je in de apotheek wilde

Nadere informatie

CBD/IKBR/BIJL/12 Voorschriften IKB Rund

CBD/IKBR/BIJL/12 Voorschriften IKB Rund Algemeen RA.00 Zijn de aanwezige dieren gezien RA.01 Er is een wederzijds ondertekende overeenkomst met een door de regelinghouder erkende certificerende instantie op het bedrijf aanwezig. Administratief

Nadere informatie

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase

Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening. Introductiefase Les 1 Integratie Leestekst: Een bankrekening "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de afgelopen weken hebben we veel teksten gelezen. Deze teksten hebben we samengevat, we hebben vragen erbij gesteld, gekeken

Nadere informatie

Stap 1 van 3. Naam inzender. adres. Naam DAP. Postcode* Algemeen. 1. Bent u van mening dat de UDD-regeling goed uitvoerbaar is*

Stap 1 van 3. Naam inzender.  adres. Naam DAP. Postcode* Algemeen. 1. Bent u van mening dat de UDD-regeling goed uitvoerbaar is* Stap 1 van 3 Naam inzender E-mail adres Naam DAP Postcode* Algemeen 1. Bent u van mening dat de UDD-regeling goed uitvoerbaar is* 2. Bent u van mening dat u voldoende regie over het gebruik van antibiotica

Nadere informatie

Ik ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent.

Ik ben de Klomp. Europees landbouwbeleid groep 5-6. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent. De Klomp is een boer. Wel een hele aardige boer. Maar wel met een boer n accent Zo! Goedemorgen of goedemiddag, wat is t? Ik moet zo de koeien weer melken, dus... Excuus, dat ik wat stink. Ik heb het zo

Nadere informatie

Bilaterale overeenkomst melk-/rundveehouder met de `geborgde rundveedierenarts bijlage 1 van het Reglement Geborgde Rundveedierenarts

Bilaterale overeenkomst melk-/rundveehouder met de `geborgde rundveedierenarts bijlage 1 van het Reglement Geborgde Rundveedierenarts melk-/rundveehouder met de `geborgde rundveedierenarts bijlage 1 van het Reglement OVEREENKOMST MELK- / RUNDVEEHOUDER EN GEBORGDE RUNDVEEDIERENARTS Naam tekenbevoegde veehouder Straat + Huisnummer Postcode

Nadere informatie

PRAKTISCHE KIJK OP HOE VAARZENMASTITIS TE VOORKOMEN EN TE CONTROLEREN. Sofie Piepers Sarne De Vliegher. M - team. Roadshows uiergezondheid

PRAKTISCHE KIJK OP HOE VAARZENMASTITIS TE VOORKOMEN EN TE CONTROLEREN. Sofie Piepers Sarne De Vliegher. M - team. Roadshows uiergezondheid PRAKTISCHE KIJK OP HOE VAARZENASTITIS TE VOORKOEN EN TE CONTROLEREN Sofie Piepers Sarne De Vliegher - team Roadshows uiergezondheid Wat verwachten we van vaarzen? Op leeftijdvan twee jaar: Kalven Start

Nadere informatie

Ik Kies Bewust Nederlandse Varkens IKBNV OVEREENKOMST VARKENSHOUDER EN GECERTIFICEERDE DIERENARTS

Ik Kies Bewust Nederlandse Varkens IKBNV OVEREENKOMST VARKENSHOUDER EN GECERTIFICEERDE DIERENARTS Ik Kies Bewust Nederlandse Varkens IKBNV OVEREENKOMST VARKENSHOUDER EN GECERTIFICEERDE DIERENARTS Overwegende: de overeenkomst is opgesteld in het kader van de erkende kwaliteitsregeling Regeling IKB Nederland

Nadere informatie

Na volledig invullen van de enquête neemt een assistente of uw bedrijfseigen dierenarts contact met u op om een afspraak te maken voor het BGP 2017.

Na volledig invullen van de enquête neemt een assistente of uw bedrijfseigen dierenarts contact met u op om een afspraak te maken voor het BGP 2017. Inleiding Beste veehouder/ veehoudster, Binnenkort bent u weer toe aan de update van uw BGP en BBP! Om zoveel mogelijk uit uw BGP te halen en kosten zo laag mogelijk te houden verzoeken we u vriendelijk

Nadere informatie

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is.

Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Een wat strenge stem, hij wil graag officiëler klinken dan hij in wezen is. Goedendag! Als ik even de aandacht mag, ja! Dank u. Dan geef ik nu het woord aan mezelf. Als ik mij eerst eens even mag introduceren.

Nadere informatie

Bijlage 11 Model Bedrijfsgezondheids- en Bedrijfsbehandelplan Pluimveebedrijven IKB Kip

Bijlage 11 Model Bedrijfsgezondheids- en Bedrijfsbehandelplan Pluimveebedrijven IKB Kip MODEL BEDRIJFSGEZONDHEIDS- EN BEHANDELPLAN PLUIMVEEBEDRIJVEN IKB KIP Bedrijfsgezondheidsplan Artikel 1 Het bedrijfsgezondheidsplan (bgp) bestaat uit een analyse van de hygiëne- en diergezondheidsstatus

Nadere informatie

Risicominimalisatie materiaal betreffende Exjade (deferasirox) voor patiënten met bloedtransfusie-afhankelijke aandoeningen en chronische

Risicominimalisatie materiaal betreffende Exjade (deferasirox) voor patiënten met bloedtransfusie-afhankelijke aandoeningen en chronische Risicominimalisatie materiaal betreffende Exjade (deferasirox) voor patiënten met bloedtransfusie-afhankelijke aandoeningen en chronische ijzerstapeling 2 Risicominimalisatie materiaal betreffende Exjade

Nadere informatie

Nieuwsbrief Rundvee November 2018

Nieuwsbrief Rundvee November 2018 Nieuwsbrief Rundvee November 2018 Inhoud: Wachttermijnen vlees Aansturing van o.a. BVD-programma s Het slachten van Runderen Drenchen van kalveren/geiten/schapen Nieuw product: Bovikalc Dry OrbeSeal Gips

Nadere informatie

Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie. Introductiefase

Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie. Introductiefase Les 3 Integratie Leestekst: Een contact-advertentie "Welkom:... " Introductiefase 1. "In de vorige twee lessen hebben we met de kaart gewerkt, waarop alle vragen stonden die we gebruikt hebben om de tekst

Nadere informatie

VIJF JAAR UGCN in een notendop

VIJF JAAR UGCN in een notendop VIJF JAAR UGCN in een notendop Taken UGCN Meerjarenplan uiergezondheid uitvoeren Kenniscentrum uiergezondheid Nederland Nationaal en internationaal aanspreekpunt uiergezondheid in Nederland Taken UGCN

Nadere informatie

1. Hoe stap ik het (her)indicatiegesprek in bij een cliënt met een gerichte PGB-vraag?

1. Hoe stap ik het (her)indicatiegesprek in bij een cliënt met een gerichte PGB-vraag? IK KRIJG DE VRAAG OM EEN PGB TE INDICEREN, WAT DOE IK? 1. Hoe stap ik het (her)indicatiegesprek in bij een cliënt met een gerichte PGB-vraag? Als verpleegkundige kom je nooit bij een cliënt om een PGB

Nadere informatie

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Noroseal 2,6 g suspensie voor intramammair gebruik bij runderen 2. KWALTITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING

SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN. Noroseal 2,6 g suspensie voor intramammair gebruik bij runderen 2. KWALTITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING SAMENVATTING VAN DE PRODUCTKENMERKEN 1. NAAM VAN HET DIERGENEESMIDDEL Noroseal 2,6 g suspensie voor intramammair gebruik bij runderen 2. KWALTITATIEVE EN KWANTITATIEVE SAMENSTELLING Per intramammaire injector

Nadere informatie

Bekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag.

Bekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag. Feedbackvragen Overtuigen en presenteren Vraag 1 Bekijk de Leerdoelen die bij deze casus horen. Beantwoord daarna de vraag. Geef per doel aan of je die al beheerst, waarbij N = nee, O = om verder te ontwikkelen

Nadere informatie

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN

VERANTWOORD GEBRUIK VAN ANTIBIOTICA LIGT IN UW HANDEN VERANTWOORD GEBRUIK VAN LIGT IN UW HANDEN VOOR DIEREN. VOOR GEZONDHEID. VOOR U. CRITERIA VOOR 1 STE, 2 DE OF 3 DE KEUZE Indeling Omschrijving Eeerste keuze Empirische therapie met antimicrobiële middelen

Nadere informatie

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens

VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens VRAGEN EN ANTWOORDEN over de elektronische uitwisseling van medische gegevens Wat? In december 2011 zijn de organisaties van huisartsen(posten), apothekers en ziekenhuizen met de NPCF tot een akkoord gekomen

Nadere informatie

3 Hoogbegaafdheid op school

3 Hoogbegaafdheid op school 3 Hoogbegaafdheid op school Ik laat op school zien wat ik kan ja soms nee Ik vind de lessen op school interessant meestal soms nooit Veel hoogbegaafde kinderen laten niet altijd zien wat ze kunnen. Dit

Nadere informatie

Verzekeringen & erfelijkheid

Verzekeringen & erfelijkheid Verzekeringen & erfelijkheid U wilt een levens- of arbeidsongeschiktheidsverzekering afsluiten? Hier vindt u de www.bpv.nl antwoorden op veelgestelde vragen over erfelijkheid en het aanvragen van een verzekering.

Nadere informatie

Wie ben ik? Rendementsverbetering in bedrijfsbegeleiding. Wat kunt u verwachten. 1 Economisch adviseur

Wie ben ik? Rendementsverbetering in bedrijfsbegeleiding. Wat kunt u verwachten. 1 Economisch adviseur Rendementsverbetering in bedrijfsbegeleiding Een paar startpunten voor discussie Wie ben ik? Boerenzoon, 45 melkkoeien Studie veeteelt, LandbouwUniversiteit Wageningen Epidemiologie Economie (lange termijn

Nadere informatie

Questions and answers

Questions and answers jaren Questions and answers Vertrouwelijk 1 Alleen voor intern gebruik Samenvatting Het systeem van schadevrije jaren gebruiken autoverzekeraars om het risico in te schatten van iemand die een autoverzekering

Nadere informatie

Diergeneesmiddelengebruik op de boerderij

Diergeneesmiddelengebruik op de boerderij Diergeneesmiddelengebruik op de boerderij Inhoud Diergeneesmiddelen Uitleg over diergeneesmiddelen algemeen Uitleg over antibiotica Bewust, onderbouwd en juist behandelen Uitleg bedrijfsbehandelplan Verschillende

Nadere informatie

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen?

Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer. Introductiefase: 2. Vraag: Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het voorspellen? Les 2: Voorspellen Tekst: Veilig in het verkeer "Welkom:... " Introductiefase: 1. "Vorige week zijn we begonnen met voorspellen." 2. Vraag: "Kan iemand zich nog herinneren wat de bedoeling was bij het

Nadere informatie

Opdracht 1 Beenstand. Afsluiting. Oriëntatie. Uitvoering

Opdracht 1 Beenstand. Afsluiting. Oriëntatie. Uitvoering BINNENWERK KLAUWSIGNALEN 24-03-2005 16:15 Pagina 1 Opdracht 1 Beenstand Duurzaamheid is een belangrijk begrip in de melkveehouderij. Maar wat bepaalt nu of een koe lang meegaat? Wat kan een veehouder volgens

Nadere informatie