VERBINDT TOERISME EN VRIJE TIJD: GAT IN DE WETENSCHAPPELIJKE MARKT NIEUWE MASTER TOURISM. UCF en Fryske Akademy. Onderzoek.

Transcriptie

1 UCF en Fryske Akademy INTERVIEW MET HANNO BRAND pagina 7 Onderzoek EENDENKROOS ALS NIEUW GEWAS pagina 6 VERBINDT JAARGANG 3 NUMMER 1 EDITIE LENTE 2014 Wereldwijd behoren toerisme en leisure tot de snelst groeiende economische sectoren (Foto Stenden Hogeschool) TOERISME EN VRIJE TIJD: GAT IN DE WETENSCHAPPELIJKE MARKT NIEUWE MASTER TOURISM People, Profit en Planet. Kenniscirculatie, Creativiteit en Onderzoek. Duurzame Samenwerking in de regio, Toeristische Ontwikkelingen in een kwetsbaar gebied en Duurzaam Leiderschap. Falco de Klerk Wolters legt in een gesprek over zijn vak, toerisme en vrijetijdsbesteding, meer driehoekjes op tafel dan Messi & Co. voor FC Barcelona op de grasmat. Voor de interviewer is het Head of School of Leisure and Tourism Management aan Stenden Hogeschool geen moeilijke klant: zijn enthousiasme over zijn vak is nauwelijks te stuiten. lees verder op pagina 2 > Samenleving BROEDPLAATSEN IN FRIESLAND Column ERIK BETTEN: HOE MEET JE ACADEMISCH KLIMAAT? Onderzoek VIJFTIEN NIEUWE UCF PROMOTIEPLAATSEN pagina 3 pagina 5 pagina 4

2 vervolg pagina 1 Dat enthousiasme is gemakkelijk te verklaren: Stenden is de eerste hogeschool in Nederland die in samenwerking met RUG (faculteit Ruimtelijke Wetenschappen) en UCF een wetenschappelijke master gaat aanbieden op het gebied van toerisme en leisure. De beide grote Bachelor-opleidingen van de school van De Klerk Wolters Tourism Management met 850 en Leisure Management met ruim 600 studenten bezitten het bijzonder kenmerk Duurzaamheid. Tourism Management is daarnaast in december 2013 Full Member van het International Centre of Excellence (ICE) geworden. Focusgebied Toerisme is een van de focusgebieden waarop UCF zich, naast watertechnologie, meertaligheid, duurzame samenleving, techniek en life sciences in het natuurlijk laboratorium Fryslân richt. Wereldwijd behoren toerisme en leisure tot de snelst groeiende economische sectoren. En deze groei houdt met een steeds welvarender en meer vergrijzende bevolking nog wel even aan. Voor de economische groei en de werkgelegenheid is toerisme vooral ook in Fryslân, met zijn meren, pittoreske steden en waddengebied, van wezenlijk belang. Het European Tourism Future Institute (ETFI), het onderzoeksinstituut van Stenden op het gebied van toerisme en leisure, is met vier promotieprojecten in het kader van Onderzoekschool UCF gestart met het opzetten van een wetenschappelijk onderzoeksprogramma. Als Het European Tourism Future Institute (ETFI) is samen met UCF gestart met het opzetten van een wetenschappelijk onderzoeksprogramma (Foto Stenden Hogeschool) aanvulling hierop komt er nu ook Volgens hem is het idee steeds een Master Toerisme. Hiermee geweest dat de kennisinstelling wordt in een grote behoefte aan een strategische bijdrage levert scholing op academisch niveau in aan het innovatievermogen van Leeuwarden voorzien. Studenten de sector. Deze bijdrage moet worden hiermee in staat gesteld worden gezien als een drievoudige hun volledige scholingstraject in combinatie van opdrachten. Eén Leeuwarden te voltooien. punt van deze driehoek is het verzamelen en verspreiden van ken- Dit kan nog worden aangevuld met nog een promotietraject in nis over de drivers for change op het kader van Onderzoekschool economisch gebied, op het gebied UCF. De Klerk Wolters verwacht van veranderende markten en alle dat naast de Nederlandse studenten vooral ook het relatief grote andere kant van de driehoek staat andere relevante factoren. Aan de aantal buitenlanders, die in eigen het inspireren: het nadenken over land wel een wetenschappelijke drivers, over de eigen toekomst, is opleiding kunnen volgen, nu voor de basis voor creatieve processen Leeuwarden behouden blijft. bij bedrijven. Het zet mensen ertoe Master leert je op strategisch niveau bepalen wat de kansen voor toerisme zijn aan buiten de gebaande paden te denken. Wetenschappelijk onderzoek Wetenschappelijk onderzoek is het derde punt: het volgen van de drivers en de strategische beslissingen. Kloppen de modellen? Wat zijn de effecten op de lange termijn van de veranderingen? Wij werken samen met RUG onderzoekers en bieden intussen verschillende promovendi onderdak. Daarbij is onze toegevoegde waarde dat het onderzoek hier geen doel op zich is, maar door ons wordt ingebed in de driehoek van kennisoverdracht, creativiteit en onderzoek. Wat zijn de komende tien tot vijftien jaar de drivers voor verandering? Denk bij voorbeeld aan de opkomst van de BRIC-landen. Nederland telt nu zo n elf miljoen toeristen per jaar; dankzij de opkomst van landen als China, India, Rusland, Brazilië en Zuid- Afrika loopt dat aantal in korte tijd op tot vijftien miljoen. Denk ook aan de gevolgen van krimp en van het gebruik van duurzame vormen van energie. Dat soort ontwikkelingen moeten we goed monitoren en nadenken over toekomstscenario s die daarop inspelen. We moeten leren out of the box te denken. Wetenschappelijk onderwijs op dit terrein noemt De Klerk Wolters een gat in de markt. In tegenstelling tot veel andere landen bieden Nederlandse universiteiten geen opleidingen aan op dit belangrijke terrein. De Klerk Wolters: De master duurt een jaar en wat je leert is op strategisch niveau te bepalen wat de kansen zijn voor toerisme en leisure in Nederland en dan vooral in Noord-Nederland waar het beleid van provincies en gemeenten verbeterd of aangepast kan worden en waar het bedrijfsleven een kwaliteitsinjectie nodig heeft. Het is niet moeilijk te bedenken dat je met een voltooide Master Toerisme een toppositie in het bedrijfsleven in deze sector kunt bekleden. Wio Joustra MASTER TOURISM Aan de ontwikkeling van de nieuwe master wordt hard gewerkt. In 2013 is in samenwerking met Stenden Hogeschool en de Rijksuniversiteit Groningen de mogelijkheid verkend voor de ontwikkeling van deze master. De verdere programmatische ontwikkeling is voorzien voor De partners streven er naar deze master in 2015 aan te kunnen bieden. Door Wim Huizinga Gezamenlijk optrekken in Cultuur en wetenschap Op voorstel van Tresoar en UCF komt er in Leeuwarden een gezamenlijke agenda op het gebied van wetenschap en samenleving. Hierin is plaats voor activiteiten van de afzonderlijke (kennis-) instellingen, zoals lezingen van wetenschappers, debatten en andere activiteiten, maar ook voor gezamenlijke programmering en publiciteit. Doel is om deze agenda vanaf het seizoen 2014/15 van start te laten gaan. Met deze samenwerking willen de kennisinstellingen een breder publiek bereiken. Begin dit jaar zijn Friese culturele- en kennisinstellingen bijeen gekomen om hierover te brainstormen. Bij deze brainstorm waren naast Tresoar en UCF, het Fries Museum, Fryske Akademy, Stichting Leeuwarden Studiestad en Leeuwarden Culturele Hoofdstad betrokken. Conclusie is dat er draagvlak is voor een gezamenlijke agenda en afstemming programmering en profilering van deze activiteiten. De vervolgstap is om overige kennisinstellingen verder te betrekken. Leeuwarden studie- en studentenstad In elke studentenstad zijn activiteiten op het vlak van cultuur en wetenschap. Bekend zijn de lezingen van wetenschappers, de debatten of culturele activiteiten voor en door studenten. Vaak is er ook een kennis- of wetenschapscafé. Veelal gaan deze activiteiten uit van de universiteit in een stad en is er sprake van een centrale agenda. Leeuwarden heeft een andere geschiedenis. Bij kennisinstellingen en culturele instellingen in de stad gebeurt wel van alles maar meestal is dit individueel, soms gezamenlijk maar vaak versnipperd georganiseerd. Met bovenstaand initiatief worden de krachten gebundeld en kan er meerwaarde worden gecreëerd. Culturele hoofdstad Met Leeuwarden als culturele hoofdstad 2018 in het vooruitzicht ziet de gemeente Leeuwarden cultuur als vliegwiel voor het vergro- ten van participatie, een hogere kwaliteit van het onderwijs en meer werkgelegenheid. De culturele- en kennisinstellingen spelen hier graag op in. Een voorbeeld hiervan is Leeuwarden Studiestad die graag de betrokkenheid van studenten bij cultuur wil vergroten. Culturele instellingen zoals het Fries Museum willen juist meer jonge mensen in hun gebouw. Hoe betrekken we jonge mensen meer bij culturele activiteiten, in een museum of een ander podium? Deze vraag komt dit voorjaar in het directeurenoverleg van culturele instellingen aan de orde. Ook onderzoekt Leeuwarden Studiestad of studenten zelf culturele cursussen en workshops willen en kunnen organiseren. Dat zou mooi passen bij de wens van de gemeente om het cultureel productieklimaat te versterken (muziek, meertaligheid en amateurkunst) en meer ruimte bieden voor cultuurfestivals. Kunst en wetenschap Op het gebied van kunst en wetenschap is er ook meer samenwerking mogelijk tussen de culturele- en kennisinstellingen. Hoe deze samenwerking eruit gaat zien, moet voor de zomer van 2014 duidelijk zijn. En dan op weg naar 2018! Podia genoeg in de historische binnenstad van Leeuwarden om te laten zien waartoe Leeuwarden in staat is. 2

3 BROEDPLAATSEN IN FRIESLAND Al langere tijd bestaat in de zorgsector de overtuiging dat het huidige systeem op het einde van zijn mogelijkheden is gekomen. Belangrijke factoren die tot verandering nopen zijn de vergrijzing en ontgroening, de bemens- en betaalbaarheid van het systeem en allerlei maatschappelijke veranderingen die maken dat het huidige zorgaanbod niet altijd meer voldoet aan de vraag. Ofwel, zoals in de troonrede werd verwoord, we zijn op weg naar een participatiemaatschappij. Er bestaat breed behoefte om dit veranderingsproces bewust te voeren en vorm te geven. Landelijk Maar hoe moet dit proces worden vorm gegeven? De uitkomst van dit denkproces van een aantal landelijke commissies is dat er geen behoefte is aan een theoretische blauwdruk, maar dat op basis van breed onderzoek en pilots tot een onderbouwd advies zal worden gekomen. Daarnaast zijn drie regio s aangewezen als broedplaats. Dit zijn de regio s waar lopende en nieuwe projecten bij zullen dragen aan de exploratie van het onderwerp en mee zullen worden genomen in de advisering. Eén van die broedplaatsen is Friesland. Friesland Vanaf het moment dat bekend werd dat Friesland een broedplaats zou worden, leidde dit tot veel enthousiasme en belangstelling vanuit de regio en daarbuiten. Nagenoeg alle organisaties onderschrijven het belang ervan en staan open voor vernieuwing. De minister van Volksgezondheid, Welzijn & Sport (VWS) heeft Friesland aangewezen als broedplaats omdat zij constateerde dat er bestuurlijk draagvlak voor was. Op basis van dit enthousiasme is in het najaar 2013 een algemeen projectplan voor de periode opgesteld, waarin werd aangegeven welke koers zal worden gevolgd en op welke wijze deze projectmatig vorm zou worden gegeven. Het projectdocument werd eind 2013 door de zorg- en onderwijsbestuurders vastgesteld. Ruim 90% van alle betrokken bestuurders hebben ingestemd met de lijn en aangegeven te willen participeren. Vervolgens is een projectplan voor de eerste fase van het project gemaakt dat voorligt ter besluitvorming bij relevante partijen. Het plan voorziet in een uitgebreide inventarisatie en analyse van lopende projecten, een onderzoeksopzet door de academische werkplaats Noord-Nederland en een uitgebreid communicatieplan voor alle betrokkenen in de regio. Wat gaat de Broedplaats ons brengen? Het eerste belang ligt natuurlijk in het ontwikkelen van een inhoudelijk en passend zorg en onderwijscontinuüm. Maar de Broedplaats zet Friesland en de staat van innovatie ook op de kaart. Het is niet alleen voor onze regio belangrijk, heel Nederland kijkt met belangstelling naar ons. De Broedplaats geeft daarmee een impuls aan zorg- en onderwijsinnovatie. Door in de voorhoede te opereren geven we koers, maar zullen we ook bereid moeten zijn mislukkingen te ervaren en te rapporteren. Tenslotte geeft de Broedplaats een impuls voor het onderzoek in zorg en onderwijs. De recent gevormde academische werkplaats, waarin alle belangrijke kenniscentra participeren, kan zich verder ontwikkelen en zijn meerwaarde voor de regio en het land tonen. Klaus Boonstra, projectleider Broedplaats Innovatie Zorgberoepen Friesland bij het Zorginstituut Nederland ACADEMISCHE WERKPLAATS De academische werkplaats is opgericht in 2013 en is een samenwerkingsverband tussen de drie Noordelijke GGD s en kennisinstellingen. Doel van de werkplaats is om de samenwerking tussen onderzoek en praktijk te versterken. INFORMATIE Meer informatie over hoe het proces van de broedplaatsen is vormgegeven is te vinden op de website van cvz: Documentatie over het project is te vinden op de website van Venturaplus: Mijn vader, een oprechte Fries, kon vroeger, peinzend in de stoel, zich hardop afvragen: waar gaat het naar toe met de wereld?. Nou heeft een dergelijke opmerking meestal een kritische ondertoon. Maar op zich is de vraag die hij stelde uiterst relevant. Nog steeds vinden we het moeilijk om in de toekomst te kijken en daar reële beelden van te hebben. Maar het adagium regeren is vooruitzien is de laatste jaren nog belangrijker geworden. Nu ik zelf vader ben merk ik, onder andere aan mijn kinderen, dat de wereld om ons heen snel verandert. Hoe een nieuwe generatie socialiseert is totaal anders dan wij en de oudere generaties gewend zijn. Veranderingen gaan snel; laten we alleen maar kijken naar de opkomst van internet en de sociale media. Bijna niets ter wereld blijft voor ons verborgen. Dat levert ook prachtige positieve bijvangsten, immers het delen van kennis en onderzoek is de laatste jaren steeds gemakkelijker geworden. Deze veranderingen zijn ook aan de gang in de gezondheidszorg. En we kunnen met zekerheid voorspellen dat er ook in de komende jaren nog ingrijpende veranderingen in de zorg op stapel staan. Waar gaat het naar toe in de zorg in Friesland? Het zou misschien te aanmatigend zijn om vanuit mijn positie nu een beeld te schetsen waar het naar toe zou gaan in de zorg in Friesland. Wel zijn er al ontwikkelingen in de zorg te herkennen. Voor het eerst sinds jaren neemt de zorgvraag af. Daarop wordt in veel zorginstellingen achteraf gereageerd. Dat werkt echter verlammend voor de zorgverleners en de zorgorganisaties. Om te voorkomen dat we achter de feiten aan blijven lopen, moeten we een transitie maken van reactief- Klaus Boonstra sprak tijdens de Winterschool 2013 over broedplaats Fryslân (Foto Jaap Spieker) Friesland; de plek waar het gebeurt!!! naar proactief beleid. Dat is nu net wat we in Friesland kunnen gaan waarmaken. Friesland als broedplaats. Het project waarbij Friesland als broedplaats voor de zorg in 2030 gaat dienen is uniek. De analogie is prachtig. Friesland kenmerkt zich natuurlijk als een rijke broedplaats voor allerlei vogels. Vogels die jaarlijks de nieuwe toekomst geboren laten worden in Friesland. Een nieuwe toekomst die niet zonder slag of stoot tot stand komt, waar wel inspanningen voor verricht moeten worden. De projectaanpak zoals die wordt voorgesteld voor de Broedplaats Zorg 2030 Friesland is er één waar ook inspanningen voor moeten worden verricht. De spannende eerste stappen zijn gezet. Stappen waarbij aan de hand van statistieken zoals demografische ontwikkelingen, vergrijzing en vergroening, te verwachten ziekteontwikkeling een beeld wordt gemaakt van de zorgvraag in de toekomst in Friesland. Maar daarmee ben je er nog totaal niet. Het is een eerste opmaat. Cijfers is één, verhalen zijn twee. Ofwel de cijfers moeten van een verhaal worden voorzien. En dat is ook wat er gebeurd. Na kennis te hebben genomen van de cijfers wordt gekeken of we ons dat kunnen voorstellen. En als we weten hoe de zorgvraag er uit zal zien moeten we nog onderzoeken hoe de zorgvraag gesteld en beantwoord zal worden. Immers misschien gaan we de zorgvraag als patiënt, of misschien wel als consument heel anders stellen. Misschien gaat de consument bijvoorbeeld wel coöperatief zorg inkopen. Als we door middel van onderzoek deze voorgaande vragen beter hebben beantwoord, is het zaak om te zien hoe we de zorg kunnen aanbieden en organiseren. Steeds meer ontwikkelingen in de zorg zijn inmiddels digitaal. Het is dus zeker dat dit een rol zal gaan spelen bij het toekomstige aanbod van de zorg. Dat betekent ook dat we kunnen en moeten nadenken over andere organisatievormen van zorg. Immers zorg dient aan te sluiten bij de vraag die de komende jaren zich anders zal aandienen. Last but not least betekent dit dat we bij een andere organisatievorm van zorg, we ook moeten durven denken in een andere functieopbouw in de zorg. Op dit moment zien we al dat nieuwe functies in de zorg ontstaan. Denk bijvoorbeeld aan de functie van medisch technoloog. Een andere functie-opbouw zal op zijn beurt weer leiden tot andere zorgopleidingen. En daarbij is het zaak niet te laat te starten om niet weer achter de feiten aan te lopen. De toekomst start nu! Wie klaar wil zijn voor morgen had gisteren moeten starten. Met de Olympisch Spelen nog vers in ons geheugen weten we van ónze schaatsers dat het winnen van medailles al vier jaar van te voren begint. Als we de juiste zorg in de juiste vorm met de juiste professional in 2030 willen aanbieden, moeten we nu starten met de voorbereiding daarvan. Immers het opnieuw inrichten van de zorg en het ontwikkelen van nieuwe functies en opleidingen gaat niet over één nacht ijs. We zullen daar tijd voor moeten nemen, maar wel moeten starten. De komende tijd staat bol van de ontwikkelingen,waarbij er veel kansen liggen voor onderzoek en onderwijs. Kansen voor de kennisinstellingen in Friesland, ondersteund door UCF. Kortom de nieuwe zorgtoekomst start nu! Jelle Prins, decaan MCL Academie 3

4 MET DIT ONDERZOEK KOMEN VEEL PARTIJEN SAMEN Carnitine in the dairy chain VIJFTIEN NIEUWE PROMOTIEPLAATSEN De provincie Fryslân heeft geld vrijgemaakt voor vijftien promotieplaatsen in het kader van de International Graduate & Research School (IGRS) van UCF. De vijftien nieuwe promovendi voegen zich bij de twintig PhD s die al bezig zijn op verschillende terreinen. Tijdens de presentatie van de onderzoeken op 24 januari jl. bij hogeschool Van Hall/Larenstein werd dit door de provincie Fryslân bekend gemaakt. Volgens gedeputeerde Jannewietske de Vries is het van belang om talent in de regio te houden en uitdaging te bieden. Daarin is UCF belangrijk. Frans Zwarts hoogleraar bestuurder van UCF benadrukte dat deze vijftien promotieplaatsen bijdragen aan het vermeerderen van de kennis rondom de Friese hotspots duurzaamheid, life sciences, meertaligheid, toerisme, en watertechnologie en management. Naast het wetenschappelijk onderzoek zullen de resultaten ervan doorwerken in het reguliere onderwijs en in de ontwikkeling van nieuwe kennis en innovatieve concepten in Fryslân en de noordelijke regio. Door Frank Schröer Feike van der Leij vertelt over zijn onderzoek (Foto s Hoge Noorden) Veel ouderen die in het ziekenhuis terechtkomen zijn ondervoed. Bij opname blijkt dat ze een tekort aan belangrijke stoffen in het lichaam hebben. Carnitine wordt gewonnen uit de melk van koeien en kan een belangrijke rol spelen om dit probleem bij ouderen op te lossen. Daarnaast is bekend dat carnitine chronische vermoeidheid kan tegengaan. Dr. Feike van der Leij is Lector massa nodig om goede resultaten Life Science & Technology bij hogeschool Van Hall/Larenstein (VHL). er nog wel onderzoekers op dit ter- te behalen. Wat mij betreft mogen Hij heeft een onderzoeksvoorstel rein bij. ingediend waarbij een UCFpromovendus aan de slag gaat om Onderzoek stap voor stap carnitine in de zuivelketen nader te Het onderzoek van Van der Leij bestuderen. Ik heb juist dit onderwerp gekozen omdat ik het precies de toepassing voor het gebruik als richt zich op carnitine in zuivel en bij UCF vind passen. Er komen voor voedingssupplement voor ouderen. dit promotieonderzoek veel partijen bij elkaar die samenwerken. te inventariseren wat we al weten De eerste stap in dit onderzoek is Mijn eigen VHL, natuurlijk, maar over carnitine. Zo is carnitine bijvoorbeeld onmisbaar voor de vet- daarnaast ook het Medisch Centrum Leeuwarden (MCL), de Dairy verbranding en komt het in vlees Campus en de universiteit van en zuivel voor. Daarnaast inventariseren we wat we weten over het Wageningen. Wat ik ook mooi vind aan dit onderzoek is dat het onderwerp zich helemaal uitstrekt van carnitine met ons lichaam om? Uit hoe van dit bestanddeel. Hoe gaat koe tot mens. We gaan kijken naar verschillende onderzoeken blijkt het DNA van de koe en mens tot de dat het goed voor de spieren is en biochemie van de melk en mensen. dat het helpt tegen chronische In deze UCF-ronde van promotieonderzoeken zijn in totaal zes onder- vermoeidheid. zoeken in de zuivel toegekend. De koe en haar melk zijn belangrijke onderdelen van dit onderzoek. Deze onderzoekers kunnen elkaar opzoeken en samenwerken. Je hebt Van der Leij vervolgt: als tweede Rob Karsmakers van Philips Drachten is blij met twee promotieplaatsen voor Philips stap in dit onderzoek gaan we kijken naar de koe. Welke koeien leveren melk met de meeste carnitine. Is dat een bepaald soort of ras? Dit is belangrijke informatie als boeren later koeien willen fokken die melk moeten produceren met een hoog carnitine gehalte. Bij de derde stap in het onderzoek komt het MCL in beeld. Bij het deelonderzoek in het MCL gaan we na wat de carnitine-status is van patiënten in Noord-Nederland. Iedereen heeft namelijk een bepaald gehalte aan carnitine in het bloed. Je kunt immers niet zonder. De helft van de carnitine haal je uit voedsel vlees en zuivel- en de helft maak je zelf aan. Als we het gehalte van het bestanddeel in het bloed hebben bepaald gaan we naar de laatste stap: het toedienen van carnitine op verschillende manieren. Dat kan via eten, pillen of andere voedingssupplementen. We stellen dan de vraag wat het toedienen van dit bestanddeel doet met de carnitinespiegel in het bloed. En wat ik nog belangrijker vind: werkt het aantoonbaar tegen chronische vermoeidheid bij ouderen en heeft het aantoonbaar effect bij de toename van spiermassa bij senioren. Het onderzoeksvoorstel is goedgekeurd door de provincie. We zijn nu druk bezig met het werven van een geschikte jonge promovendus. We willen nu zo snel mogelijk van start met dit onderzoek. Jannewietske de Vries licht het besluit over de 15 nieuwe promotieplaatsen toe ONDERZOEK OP VEEL TERREINEN De onderzoeken richten zich op verschillende terreinen. Van twee promotieonderzoeken op het gebied van techniek waarbij kennisinstituten samenwerken met Philips Drachten, Literatuur en geletterdheid tot zes onderzoeken in de Dairy Chain. Het centrale thema van dit laatste programma betreft Protein dynamics in the dairy chain. Hierbij is gekozen voor de ketenbenadering, waarbij zowel het primaire proces als de verwerking en de consument in het programma aan de orde komen. Bij het thema gaat het om een duurzame productie, hoogwaardige valorisatie en optimale benutting van melkeiwitten voor een gezonde voeding. Met het programma is nadrukkelijk aansluiting gezocht bij de prioriteiten die aansluiten bij dit thema (bijvoorbeeld het Carbohydrate Competence Centre en Healthy Aging Network Noord Nederland) waarbij de relevantie van de projecten voor de Nederlandse zuivelsector in het algemeen en voor de provincie Fryslân in het bijzonder helder zijn. Verdere punten die voor de inhoud van het programma van belang zijn betreffen de deelname van het bedrijfsleven, de thematische verbinding tussen de projecten binnen het programma en de mogelijkheden voor vervolgonderzoek en kennisvalorisatie. Prof dr. Lubbert Dijkhuizen (hoogleraar Microbiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen) is erg blij met deze zes promotieonderzoeken in de Dairy Chain. Ik ben betrokken bij twee van deze zes projecten. Hierin doen we onderzoek naar de in vivo variatie in koemelk eiwitglycosylering en de effecten daarvan op het immuunsysteem. Dat doen we samen met het UMCG. En het tweede onderzoek gaat over de in vitro enzymatische synthese van nieuwe melksuiker lactose oligosacchariden. Mijn wens is dat de zes promovendi onderling veel contact hebben zodat uitwisseling van kennis en technieken sterk wordt gestimuleerd. Graag zie ik de komende jaren ook het aantal dairy UCF onderzoekers fors groeien, er zijn nog vele andere onderwerpen die zich goed lenen voor diepgravend wetenschappelijk onderzoek. Dit type dairy onderzoek is ook van groot belang voor de omvangrijke dairy industrie in Fryslân en leent zich daarom goed voor het opzetten van Publiek Private samenwerkingen tussen kennisinstellingen, bedrijven en overheden. KENNISINSTELLINGEN EN BEDRIJVEN Het gaat om promotietrajecten waarbij sprake is van een groot aantal samenwerkingsverbanden tussen verschillende kennisinstellingen en bedrijven. Te weten Philips Drachten, Rijksuniversiteit Groningen, INCAS3, Wetsus, NHL Hogeschool, Universitair Medisch Centrum Groningen, Tresoar, Partoer, Dairy Campus, FrieslandCampina, Sigma Tau BV, Wageningen UR, Hogeschool Van Hall/Larenstein (VHL), Medisch Centrum Leeuwarden en Universiteit Twente. Meer informatie op 4

5 Duurzaamheid en living lab Door Lineke Bakker Bestaande duurzaamheidsinitiatieven in Fryslân en een living lab in Leeuwarden, dat zijn de onderwerpen waarover Thomas Hoppe (Universiteit Twente) een onderzoeksvoorstel indiende. Het doel van het project is om te meten en testen. Een voorbeeld lessen uit bestaande duurzaamheidinitiatieven in Fryslân te trekken gebouw of een winkelstraat. Hoppe van zo n omgeving is een kantoor- en de impact van een living lab stelt: In ons project willen wij een in Leeuwarden op de bewustwording van haar inwoners ten aan- waarbij we in samenwerking met living lab in Leeuwarden inrichten zien van lokale duurzaamheid te lokale partijen gaan onderzoeken onderzoeken. Een living lab is een hoe stadsbewoners reageren op onderzoeksmethode om (innovatieve technologische) oplossingen hebben energiebesparing te stimu- verschillende prikkels die tot doel voor problemen in een levensechte, leren. praktijk georiënteerde omgeving Onderzoek en experiment Het promotietraject bestaat uit twee componenten. Allereerst een onderzoek naar hoe lokale gemeenschappen met duurzaamheid omgaan. Daarbij worden de hefbomen die het succes en falen van deze initiatieven verklaren onderzocht. Bovendien is de relatie tussen lokale duurzaamheidsinitiatieven en kernelementen van regionale economische ontwikkeling, zoals creatie van innovatief vermogen en het tegengaan of verminderen van braindrain en krimp, onderwerp van onderzoek. Het tweede deel is de living lab. Deelnemers worden in een lab geplaatst en er wordt gekeken hoe zij met een bepaalde (innovatie technologische) oplossing, in het bijzonder op het gebied van gedrag en energiebesparing, omgaan en erop reageren. Gegevensverzameling vindt plaats door smart sensing (door een grote hoeveelheid geïnstalleerde sensoren) en door zogenaamd actieonderzoek, waarbij onderzoekers zich tussen de deelnemers in het living lab begeven om te observeren. Duurzaamheid in Fryslân Fryslân is een zeer geschikt territorium om dit onderzoek uit te voeren. Hoppe: In Fryslân willen we naar de regio kijken en daarmee naar kleinschalige lokale rurale gemeenschappen. Wat daarbij nadrukkelijk meespeelt, is dat er veel lokale duurzaamheidsinitiatieven zijn in Fryslân, en dat die al vrij ver zijn wanneer het gaat om het in de praktijk brengen van duurzaamheid. Ook de provincie Fryslân heeft baat bij dit onderzoek. Met het living lab kan aandacht voor het innovatieve karakter van de provincie worden gecreëerd, aldus Hoppe. PROSODIE EN SENSORTECHNOLOGIE Door Lineke Bakker Multilingual melodies and sensor technologies: Language, technology, and Fryslân, dat is de titel van het onderzoek waarmee een promovendus aan de slag gaat. Het onderzoeksvoorstel is opgesteld door Nanna H. Hilton stem, intensiteit) die de kern zijn reeks elementen (melodie, ritme, (Afdeling Friese Taal en Cultuur, van hoe een taal klinkt, naast RUG) en Matt Coler (INCAS3). de klinkers en medeklinkers van Het doel van het project is om de taal. De nieuwe promovendus in Fryslân een prosodische studie te voltooien, die vervolgens Nederlandstaligen om te ontdekken onderzoekt de prosodie bij Friesgebruikt zou kunnen worden bij of daarin verschillen zijn tussen de ontwikkeling van innovatieve een- en tweetaligen. Hilton stelt: sensortechnologie. Prosodie is de Dit onderzoek is uniek, want er bestaat geen prosodische typologie van de Friese taal zoals nu gesproken wordt. We kunnen moeilijk uitspraken doen over hoe het Fries verandert als we niet dit type basisinformatie hebben. Theorie en toepassing Het onderzoek valt uiteen in twee delen. De theoretische component is gericht op de kennis van prosodie om zo de invloed van taalcontact en verandering te modelleren op het Fries. Voor het toegepaste deel doet de onderzoeker een haalbaarheidsstudie naar het gebruik van prosodische informatie in innovatieve sensortechnologieën. Onderzoek in de forensische spraakwetenschappen laat zien dat prosodische signalen bijzonder geschikt zijn voor spraakherkenning. Er is verder reden om aan te nemen dat bijvoorbeeld de mate van paniek of intoxicatie op deze manier kan worden gedetecteerd, zowel bij individuen als bij groepen mensen. Coler: De promovendus zal de praktische toepassingen van prosodie ontwikkelen en daarmee technologische, maatschappelijk gezien uitermate relevante innovaties bevorderen. Kortom: Multidisciplinariteit op z n best. Doorlopende lijn De betrokken instanties bij dit project zijn de Rijksuniversiteit Groningen en INCAS 3. Ook de studenten van de master Multilingualism in Leeuwarden zullen worden ingezet bij het onderzoek. Het PhD-project is zo een mooie manier om een doorlopende lijn te vormen van de master naar een PhD, meent Hilton. COLUMN ACADEMISCH KLIMAAT Erik Betten is statenverslaggever bij het Friesch Dagblad, columnist, historicus en schrijver van het boek de Fries, Op zoek naar de Friese identiteit Toen Provinciale Staten in januari 2011 kozen voor investeren in University Campus Fryslân, ging het veel over het academische klimaat. Door de komst van al die slimme types naar Leeuwarden zou de stad cultureel rijker worden, het gemiddelde kennisniveau zou omhoog gaan en uit talrijke studies was gebleken dat daarmee ook de economie zou profiteren. Wie kon daar nu tegen zijn? Het intrigeerde me toen, en doet dat nu nog steeds: academisch klimaat. Hoe meer ik erover nadenk, hoe lastiger ik het begrip vind. Want hoe meet je zo n klimaat? Hoe becijfer je de economische effecten? Waar let je dan op? Zijn er academische klimaatwetenschappers die me daar het antwoord op kunnen geven? Ik ben bang van niet. Kijk je naar het aantal wetenschappelijke evenementen in de stad, dan is daar wel een groei te bespeuren. Maar dat is de aanbodkant. Wordt dat aanbod ook breed afgenomen? Of zijn het telkens dezelfde figuren die op lezingen en congressen afkomen, en was bij hen het academische niveau nou echt aan verbetering toe? De kans is groter dat het juist hun academische belangstelling is die ze in de eerste plaats naar het evenement lokte. Zuiverder lijkt me een meetmethode die bij de Friese mienskip in de breedte vaststelt hoe het academische gehalte toeneemt. Bijvoorbeeld door het meten van de frequentie van bepaalde steekwoorden die academische ontwikkeling aantonen, of in elk geval suggereren. Misschien nog beter: het aantal non-fictieboeken dat wordt verkocht of uitgeleend. Oei. Dat laatste kon wel eens pijnlijk worden. Want alle goede bedoelingen van UCF ten spijt zal het met die boekverspreiding de komende jaren eerder slechter dan beter gaan. De ene openbare bibliotheek na de andere gaat dicht. En ook voor de boekhandels is het een slechte tijd. Wat Provinciale Staten samen met de kennisinstellingen met de hijskraan van wetenschappelijk onderzoek en onderwijs proberen op te trekken, breken de gemeenten en de vrije markt aan de basis af. Je kunt het ook anders stellen: een academisch klimaat is een klimaat waarin nieuwsgierigheid gevoed wordt, waarin verwondering welig tiert, waar de antwoorden van vandaag de vragen van morgen zaaien. Nu ik erover nadenk, is dat precies hoe ik de sfeer van een boekwinkel of bibliotheek zou omschrijven. Nieuwe kennis voor het grijpen, kaft aan kaft met wat je al wist of wat je nooit had verwacht. Over vier jaar is Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa. Als het goed is, heeft UCF dan een stevige positie gekregen met goed bezette masteropleidingen en een berg aan prikkelende onderzoeksresultaten. Leeuwarden moet tegen die tijd wel overlopen van cultureel en academisch elan. Misschien ben ik wat cynisch als ik nu al stel dat dat ook geconstateerd zal worden in verschillende nota s. Maar als er tegen die tijd geen fatsoenlijke boekhandels, bibliotheken of antiquariaten meer zijn om dat rijke klimaat op te snuiven, geloof ik er geen snars van. 5

6 EENDENKROOS ALS NIEUW GEWAS Lineke Bakker in gesprek met promovendus Cees Gauw Eendenkroos is overal in Fryslân te vinden. Wat is eendenkroos? Eendenkroos zijn kleine op het water drijvende waterplantjes die zich voornamelijk op een vegetatieve manier voortplanten. Dit kroos kan worden ingezet voor meerdere doeleneinden, zoals bij het zuiveren van water of als gewas. Cees Gauw (29) onderzoekt de teelt van eendenkroos. Ik vind de potentie die eendenkroos als gewas heeft het meest interessant. Ik geloof erin dat we binnen twintig jaar, op grote schaal, eendenkroos gaan telen. Misschien niet in Nederland maar wel wereldwijd, aldus Gauw. Mogelijkheden eendenkroos De potentie van eendenkroos is meer dan alleen slootvulling. Dankzij de exponentiële verdubbeling is eendenkroos een van de snelst groeiende planten ter wereld, met de mogelijkheid om elke anderhalve dag in hoeveelheid te verdubbelen. Daarnaast heeft eendenkroos een zeer hoog eiwitpercentage. Afhankelijk van de teeltomstandigheden varieert dit tussen de 20 en 45%. Het gewas is dan ook zeer interessant als voedingsmiddel voor mens en dier en als bouwstof voor biobased materialen. Theoretisch gezien zou eendenkroos uiteindelijk soja kunnen aanvullen als eiwitbron. Daarvoor moet het wel kunnen concurreren met soja. Dat wil zeggen dat het productieproces goedkoper moet worden dan dat van soja. Een andere mogelijkheid is eendenkroos inzetten als waterfilter. Door bemesting van het boerenland en via het riool belandt er stikstof en fosfor in het oppervlaktewater. Eendenkroos Eendenkroos zou uiteindelijk soja kunnen aanvullen als eiwitbron heeft deze nutriënten nodig om te groeien en zou als filter kunnen dienen door deze nutriënten uit het water te halen en schoon water achter te laten. Teelt van eendenkroos Cees Gauw richt zich op het optimaliseren van de teelt van eendenkroos. In kassen teelt Gauw eendenkroos onder verschillende condities. Hij kijkt naar de invloed op eiwit, zetmeel, suikers, vetten en vezels. Zo tracht hij de groeiomstandigheden van eendenkroos te verbeteren. Het onderzoek van Gauw is niet alleen wetenschappelijk van belang, ook bedrijven zijn geïnteresseerd in eendenkroos. Bedrijven die zich voornamelijk bezighouden met het ontwikkelen van biobased materialen. Belang voor Fryslân Het onderzoek levert een nieuwe teeltmogelijkheid op voor Fryslân. Daaraan gelinkt ontstaat er een hele nieuwe voedselproductieketen, die efficiënter en duurzamer is dan haar tegenhangers. Gauw stelt: Mijn studenten hebben uitgezocht dat de teelt van eendenkroos een 7 op de 10 scoort op de duurzaamheidsmeter. Langs dezelfde meetlat scoort soja daarentegen maar een 3 op de 10. Voor dit onderzoekt dient Fryslân als natuurlijk laboratorium. In Fryslân zijn veel mogelijkheden voor eendenkroos: er is veel water en een hoop mest. Bovendien zijn er veel bedrijven die zich met eendenkroos bezighouden. SAMENWERKING Cees Gauw doet zijn onderzoek in samenwerking met een aantal bedrijven, waaronder samenwerkingsverband ABC kroos (bestaande uit Inodia BV, Innostart BV en Algeacom), Waterzuivering Noorderzijlvest, Acrres Lelystad. Gauw is aangesteld bij hogeschool Van Hall Larenstein en is verbonden aan Bioprocestechnologie van Wageningen University. Gauw combineert zijn promotieonderzoek naar eendenkroos met het docentschap. Bij Van Hall Larenstein is hij docent tuin- en akkerbouw. COMBINATIE PROMOTIEONDERZOEK EN DOCENTSCHAP Voor Gauw betekent het onderzoek doen een verrijking van zijn docentschap. Vanuit het onderzoek kan hij veel opdrachten aan studenten geven. Als de studenten bijvoorbeeld een duurzaamheidsscan moeten maken, kunnen ze dat toepassen op eendenkroos. Verder doet Gauw vanuit zijn onderzoek veel nieuwe kennis op die hij kan toepassen in de lessen aan de studenten. HET NIEUWE COLLEGEPROGRAMMA VAN LEEUWARDEN: UITNODIGING VOOR KENNISINSTELLINGEN Door Wim Huizinga Het nieuwe college van B&W van de gemeente Leeuwarden is begin 2014 gestart. Iedereen is Leeuwarden Ljouwert is eltsenien is de naam van het collegeprogramma waar dit college de komende 4 jaar mee aan de slag gaat. Met het jaar 2018 in het zicht heeft de gemeente vier speerpunten geformuleerd: werk, mienskip, fysieke omgeving en een gezonde financiële basis van de gemeente. teit. De kennisinstellingen bouwen door academisch en toegepast onderzoek veel nieuwe kennis op. Deze kan worden benut in innovaties in de samenleving, in onderwijs zelf en in het bedrijfsleven. Kennisinstellingen dragen zo bij aan meer banen, het behoud van aanwezig talent en het aantrekken van nieuw talent. Daarbij spreekt het vanzelf dat kennisinstellingen jongeren al op school willen laten kennismaken met de praktijk in bedrijven, dat is een wens van het College. Grote delen van het Collegeprogramma staan in het teken van Culturele Hoofdstad 2018 (CH2018). Zoals het werken aan een duurzame samenleving, meer mienskip en zelfwerkzaamheid, Voor de Friese kennisinstellingen is het Collegeprogramma te lezen als een uitnodiging. Het College gaat zich immers hard maken voor innovatie. Hier zijn de kennisinstellingen voor nodig. Ze zijn direct betrokken als het om innovatie in het onderwijs zelf gaat. Zo wordt er gewerkt aan de uitbreiding van academisch onderwijs als aanvulling op het mbo en hbo. De Watercampus, de Dairy Chain en het innovatiecluster in Drachten zijn mooie voorbeelden van samenwerking in een doorlopende leerlijn, een goede aansluiting van onderwijs en bedrijfsleven en het verbeteren van de onderwijskwalinieuwe verhoudingen tussen stad en platteland, inspelen op een veranderende zorg en cultuur als vliegwiel voor de economie. Ook deze thema s vormen een uitnodiging. Hier zijn al stappen in gezet, zoals het initiatief voor een agenda voor Cultuur en Wetenschap (zie ook pagina 2) Maar ook het maken van een agenda voor meertaligheid draagt bij. Zo n agenda versterkt de positie van Friesland op het gebied van meertaligheid en geeft inhoud aan projecten voor Kennisinstellingen kunnen verder bijdragen aan de totstandkoming van een duurzame samenleving door experimenten en gericht onderzoek, het ontwikkelen en toepassen van nieuwe technieken zoals e-health, het inrichten van opleidingen gericht op duurzaamheid en zorgtechnologie, het organiseren van debatten en speciale winter- en summerschools, Dat is nodig want de transitie naar een duurzame samenleving gaat niet vanzelf. Met 2018 in het vooruitzicht is toerisme meer dan ooit belangrijk. De gemeente wil daarin investeren, en de kennisinstellingen blijven niet achter. Investeringen in onderzoek en onderwijs op alle niveaus zullen Leeuwarden laten uitgroeien tot centrum voor kennis en expertise in toerisme. Kennisinstellingen en Leeuwarden betekenen nog meer voor elkaar. Want investeren in sterke kennisinstellingen trekt studenten aan. Het College ziet het economische belang hiervan in, want de studenten leveren veel werkgelegenheid op. Om een aantrekkelijke studieen studentenstad te zijn, gaat de gemeente meer ruimte bieden voor duurzame huisvesting voor studenten. Daarom werken Stichting Leeuwarden Studiestad, Tresoar en UCF met hulp van de gemeente aan meer en betere studentenvoorzieningen. Ook willen ze meewerken aan campagnes voor een beter imago van Leeuwarden als studieen studentenstad. De inkt van het collegeprogramma is net droog, het College is van start. Het is nu aan de kennisinstellingen in de stad om de handschoen op te nemen. 6

7 Hanno Brand Fryske Akademy wil meer samenwerking met UCF Door Wio Joustra Hij is geboren in Gouda, studeerde geschiedenis in Leiden en Gent, deed onderzoek in Parijs naar de Bourgondiërs en in Groningen naar de Hanzesteden in de 15e en 16e eeuw. Hoewel in die laatste studie voor bij voorbeeld Bolsward en Stavoren een even belangrijke rol is weggelegd als voor Roermond en Venlo, leek Hanno Brand (1959) nu niet direct voorbestemd voor de hoogste wetenschappelijke baan in Friesland, directeurbestuurder van de Fryske Akademy. Toch voelt hij zich sinds zijn aanstelling als hoofd van de vakgroep Geschiedenis en Letterkunde aan de Akademy in 2009 in Friesland als een vis in het water. Natuurlijk moet je voor de Friese casus belangstelling hebben. Maar die groeit ook naarmate je hier langer zit. Mijn belangstelling gaat als historicus vooral uit naar de geschiedenis en identiteit van Friesland in heden en verleden en naar de veranderingsprocessen die die identiteit hebben gevormd, aldus Brand. Zijn interesse als historicus is inmiddels verschoven naar de vroegmoderne tijd. Brand heeft sinds zijn komst naar Leeuwarden onder meer gepubliceerd over de Friese Scheepvaart in de 17e en 18e eeuw en over de positie van de Friese stadhouders in de 17e en vroege 18de eeuw. Maar als directeur kom ik ook steeds vaker in aanraking de Friese taalkunde en de meertaligheidsproblematiek. In een gesprek met de hoogste baas van de Fryske Akademy ontkom je niet aan de huidige controverse in de provincie over de spellingskwestie. Het verzet tegen de nieuwe Standaard voor het Fries en dan vooral tegen de spellingschecker ofte wel de staveringshifker is binnen een zeer kleine groep ideologen hardnekkig. Brand reageert er tamelijk onderkoeld op. Ik zie de tegenstelling niet. Als je kiest voor een standaard betekent dat niet dat de verscheidenheid van de taal verdwijnt. Vooral wat de spreektaal betreft, blijft die gewoon. Dat is in heel Nederland zo en dat geldt ook voor andere minderheidstalen in Europa. Een taal is sterker als die een standaard kent. Bovendien laat onze checker de keuze aan de gebruiker. Via een uitklapmenutje heeft hij de keuze uit diverse woordvarianten. Specialisten uit het onderwijsveld zien er dan ook naar uit. De Akademy is volgens Brand, die na een interim-periode met ingang van 1 december 2013 officieel de zevende directeur in de 75-jarige geschiedenis werd, een uniek instituut: Het is het enige regionaal instituut voor geesteswetenschappen waar fundamenteel onderzoek wordt verricht. De KNAW-status (sinds 1990) betekent dat we worden erkend als een echt wetenschappelijk instituut en bevestigt dat we met dat onderzoek goed bezig zijn. Over de samenwerking tussen de Akademy en UCF is Brand positief, al is die in zijn ogen voor uitbreiding vatbaar. Archeloog-historicus Dennis Worst doet namens de UCF onderzoek naar de in bezitname en het in cultuur brengen van de veengronden in Friesland in de middeleeuwen. Twee taalkundigen van UCF doen momenteel promotieonderzoek onder auspiciën van de Akademy: Nika Stefan, die betrokken is bij de Friese Taalsurvey en Evelyn Bosma, die haar onderzoek richt op de cognitieve processen bij de verwerving van het Fries door schoolkinderen. Binnenkort wordt een vierde promovendus op een taalkundig onderzoek aangesteld. Brand vindt echter dat UCF en FA meer voor elkaar kunnen betekenen. UCF is een geweldige motor voor het aanjagen van promotieonderzoek en het opzetten van masteropleidingen. Mijn wens is dat de Akademy meer aan de masteropleidingen deelneemt en ook op deze wijze bijdraagt aan een verbetering van het academisch klimaat in Friesland. Door de hotspots wordt UCF in een bepaalde richting gedwongen. Er is een hele sterke verbinding met de Kenniseconomie en Smart Technology op het gebied van toerisme, gezondheidszorg, watertechnologie en de Dairy Campus. In die zin gaat UCF steeds meer de bètakant op. Bij de Akademy gebeurt meer dan alleen meertaligheid. We zijn hier ook bezig met andere takken van sport als lexicografie, taalkunde en geschiedenis. Met onderzoek op dat soort terreinen dekken we het wetenschappelijk spectrum in Friesland beter af. Daar ligt een mooie taak voor UCF. Dat de Akademy ondanks de KNAWstatus in de provincie een imagoprobleem heeft ligt volgens Brand niet aan de zichtbaarheid van zijn instituut. We staan behoorlijk in de Friese mienskip. Naast het doen van wetenschappelijk onderzoek staan we ten dienste van de Friese maatschappij omdat we voor een groot deel door de provincie worden gefinancierd. We geven wel iedere week ergens een lezing in Fryslân en publiceren nu al 75 jaar gemiddeld iedere maand een boek. De afgelopen twee jaar zijn we de kant op gegaan van de sociale media en het aantal volgers groeit gestaag. Maar de nieuwe directeur geeft toe dat het wetenschappelijk werk op een nog laagdrempeliger wijze kan worden uitgedragen. Naast de sociale media kunnen bijvoorbeeld geregelde schoolbezoeken en een grotere participatie in publieksevenementen als Leeuwarden Cuturele Hoofdstad 2018 daaraan bijdragen. UCF is een geweldige motor voor het aanjagen van promotieonderzoek en het opzetten van masteropleidingen. Bezuinigingen nopen de Akademy tot een herstructurering van de wetenschappelijke afdeling, waarbij traditionele vakgroepen plaats maken voor kleinere en projectmatig georganiseerde onderzoekseenheden. Brand: Met een beperkte staf zal een nieuwe basis worden gelegd voor meer projectonderzoek waarin jong talent veel ruimte krijgt. Verwacht mag worden dat UCF hierin een trekkersrol kan spelen. 7

8 De Friese identiteit en andere Cafés van de Kleine Wetenschap KORT NIEUWS In 2014 organiseerde UCF alweer drie druk bezochte Cafés van de Kleine Wetenschap in het Oranje Bierhuis in Leeuwarden. Op dinsdag 28 januari vertelden hoogleraar cultuur en cognitie Barend van Heusden (RUG) en auteur Erik Betten over de Friese identiteit. De les van de avond was: je bent Fries als je jezelf Fries voelt. Twee weken later op maandag 10 februari was het woord aan drie wetenschappers van de RUG over de Olympische Winterspelen in Sotsji. Econoom Gerard Kuper voorspelde het medailleklassement. Bewegingswetenschapper Bert Otten vertelde dat de grens in de schaatssport nog niet is bereikt. Sporteconoom Ruud Koning concludeerde dat de Olympische Winterspelen een fantastisch evenement is voor liefhebbers, wetenschappers en marketeers, maar niet voor de belastingbetaler. Dinsdag 4 maart stond in het teken van de Wadden, HET NEDERLANDS STUDENTENORKEST OP TOURNEE Tien dagen lang, 9 uur per dag studeren en dan het podium op. Het Nederlands Studenten Orkest mede mogelijk gemaakt door de Waddenacademie. Katja Phillipart (bestuurslid Waddenacademie) nam de aanwezigen mee langs de stand van zaken op het gebied van mensen, mosselen en algen wist er weer een wervelend concert van te maken op 12 februari jl. in Stadsschouwburg De Harmonie in in het Waddenzeegebied. Het Zuid-Koreaanse Waddengebied was het thema van de lezing van UCF-promovendus Jasper Heslinga. De Wadden zijn niet uniek voor Noord-Europa. In Zuid-Korea is ook Leeuwarden. Het NSO wordt jaarlijks opnieuw samengesteld uit studenten die zich naast hun studie een waddengebied, waar landbouw, visserij en industrie de belangrijkste inkomstenbronnen vormen, in tegenstelling tot de Nederlandse Wadden waar toerisme het belangrijkste is. aan hogeschool of universiteit op hoog niveau bezighouden met klassieke muziek. Voor de pauze vertolkte mezzosopraan Barbara Kozelj op prachtige wijze vijf gedichten die op muziek waren gezet door componist Matthias Kadar. Na de pauze werd de Tiende symfonie van Dimitri Sjostakovitsj strak uitgevoerd door het NSO. Het NSO doet jaarlijks 11 studentensteden aan in Nederland. Het concert in Leeuwarden werd mede mogelijk gemaakt door Stenden Hogeschool en UCF. (Foto Hans Jellema) Jaarverslag UCF Begin maart is het UCF jaar verslag over 2013 verschenen. Dit jaarverslag geeft een overzicht van de in 2013 ondernomen activiteiten en er is een vooruitblik te lezen over Het jaarverslag is te downloaden via de website van UCF: Lezingen Herman Philipse in Leeuwarden Filosoof prof. dr. mr. Herman Philipse (Universiteit Utrecht) houdt op 20 mei 2014 twee lezingen bij UCF in Leeuwarden. Eén lezing zal gaan over Waarschijnlijkheid (de verschillende modellen, toepassingsvoorwaarden, filosofische interpretaties en drogredenen). De tweede lezing gaat over Ethiek en Evolutie. Houd in de gaten voor meer details. Summerschool 2014: Sustainable Society Op 3, 4 en 5 juni organiseert UCF de Summerschool Na de Winterschool 2013, met als thema Managing the future: sustainability through technology, staat de Summerschool nu in het teken van de nog te ontwikkelen Master Sustainable Society. Op 3 juni start prof. dr. ir. Jan Rotmans (Erasmus Universiteit Rotterdam) met een discussie over dit thema. De uitkomsten hiervan dienen als input voor het masterprogramma. Deelname aan de Summerschool 2014 staat open voor de academische gemeenschap in Fryslân. Meer informatie over het programma volgt binnenkort op Tijdens de laatste repetitie van het NSO plaatst dirigent Jurjen Hempel de puntjes op de i (Foto Wytze Hoogslag) COLOFON Verbindt is een uitgave van University Campus Fryslân. Postadres: Postbus 7560, 8903 JN Leeuwarden, , info@ucf.nl Jaargang 3 - Nummer 1 - Editie Lente 2014 oplage 2000 exemplaren. Eindredactie: Frans Zwarts, Esther van Duuren, Lineke Bakker en Frank Schröer. Concept en realisatie: WEDA Design & Advertising. Aan dit nummer werkten mee: Wio Joustra, Klaus Boonstra, Jelle Prins, Wim Huizinga en Erik Betten. UCF wil iedereen hartelijk bedanken die mee gewerkt heeft aan de artikelen uit deze uitgave. In deze uitgave komen lang niet alle partners, organisaties en relevante Friese onderwerpen aan bod. Heeft u suggesties voor de inhoud van de komende uitgaven? Deze zijn van harte welkom bij onze redactie via info@ucf.nl. Wanneer u een gratis abonnement wilt op deze krant of wanneer u meer exemplaren wilt ontvangen, mail dan naar info@ucf.nl Volg UCF altijd en overal: Wilt u op de hoogte zijn van de ontwikkelingen binnen het academische klimaat van Fryslân? Dan is dit hét moment om UCF te gaan volgen via onze social media. Volg UCF via Like de Facebookpagina van UCF: UCFFryslan. Ook via LinkedIn kun je UCF volgen: University Campus Fryslân. En natuurlijk staat ook altijd het laatste nieuws op de website van UCF: