Workshop Programma. Systeemgerichte aanpak bij Ouderenmishandeling

Transcriptie

1 Workshop Systeemgerichte aanpak bij Ouderenmishandeling Seaske Verbeek Theo Royers Programma Kennismaken Beeldvorming Ouderenmishandeling Systeemaanpak Casuïstiek Evaluatie

2 Twee groepen 5,6 % van zelfstandig wonende ouderen (1996, Comijs e.a.) 30 % mantelzorgers van dementerenden (1996, Pot e.a.) Video

3 Vormen Fysieke of lichamelijke mishandeling Emotionele of psychische mishandeling Seksuele mishandeling Financiële uitbuiting, benadeling Verwaarlozing Schending van de grondrechten Risiscofactoren bij ouderenmishandeling Toegenomen afhankelijkheid Sociaal isolement Rolverandering, Overbelasting Loyaliteitsgevoelens voor de pleger/dader Een geschiedenis van geweld Persoonlijke problemen van de pleger/dader Relationele voorgeschiedenis

4 Signalen van ouderenmishandeling Slachtoffer Oudere maakt onverzorgde indruk Oudere maakt depressieve, angstige en verwarde indruk Onsamenhangende en tegenstrijdige verklaringen voor lichamelijke verwondingen Geen netwerk / geïsoleerd zijn Signalen van ouderenmishandeling Pleger/dader Pleger toont zich onverschillig voor de oudere of pleger lijkt juist heel betrokken Pleger toont veel interesse in spullen van de oudere Pleger maakt een overbelaste indruk Schelden in aanwezigheid van hulpverlener Pleger wenst geen overleg/ wil in t geheim opereren Pleger verhult / dekt problematiek toe

5 Signalen van ouderenmishandeling Omgeving Verdwijnen van spullen en geld Isolatie oudere/ geen mogelijkheid om alleen te zijn met hulpverlener Onverzorgde omgeving Niets in de koelkast Brieven van de woningbouw / dreigende uitzetting Valkuilen bij het signaleren Verborgen problematiek Gevoeligheid voor signalen Gebrek aan kennis Openstaan voor ouderenmishandeling Grijs gebied

6 Interventies Zicht krijgen op de situatie Vertrouwen opbouwen Sociale vaardigheden Familiegesprek Contacteren huisarts Coördineren van zorg Doorverwijzen Bespreken team SYSTEEMBENADERING :UITGANGSPUNTEN Het geheel is groter dan de delen Relatienetwerk kent in de loop der tijd ontwikkelde gedragspatronen en mechanismen Het netwerk is multigenerationeel Er vindt generationele overdracht plaats Het geheel heeft een ecologische karakter, dat wil zeggen dat verandering in een deel (subsysteem) effecten heeft op een ander deel van het netwerk.

7 Stromingen Contextuele hulpverlening (Boszormenyi-Nagy) Gehechtsheidstheorie (Bowlby) Cybernetica (Bateson / Watzlawick) Systemische familietherapie (Hellinger) Family cultuur Families kunnen we ook onderscheiden naar cultuur. Belangrijke cultuureigenschappen zijn: 1. Hoe de familieleden zich met elkaar verbonden voelen. Het gaat dan om de behoefte aan contact, er voor de anderen willen zijn en het gevoel om voor de anderen van nut te willen zijn. 2. Hoe zelfstandig en onafhankelijk de familieleden willen zijn. Daarbij kan het gaan om de persoonlijke belangen en eigenheid.

8 De los zand familie De leden van een los zand familie leggen grote nadruk op persoonlijke zelfstandigheid, maar missen een gevoel van verbondenheid en loyaliteit met de andere familieleden. De familieleden hebben het er moeilijk mee om afhankelijk te zijn of steun te vragen. Een los zand gezin heeft de neiging om niet te reageren, wanneer dit wel noodzakelijk is. Ze maken zich bijvoorbeeld minder snel zorgen als de bewoner depressief is. De conflictueuze familie De leden van deze families zijn zo met zichzelf bezig dat ze het belang van hun familieleden uit het oog verloren hebben. Als gevolg van dit soort conflicten kunnen bewoners één of meer familieleden al tientallen jaren uit het oog verloren zijn, doordat ze met hen gebroken hebben.

9 De kluwenfamilie Bij deze families is het vermogen om zelfstandig te handelen ondergeschikt gemaakt aan een hoog gevoel van verbondenheid. Verschillen en onafhankelijke stellingnamen mogen er niet zijn. Individuele verschillen worden ontkend of genegeerd ten bate van de eenheid en harmonie. Bij beslissingen kunnen de leden van een kluwenfamilie bijvoorbeeld heel moeizaam tot een beslissing komen als er een onderling meningsverschil bestaat. Ze stellen het besluit uit, omdat ze niet met een dergelijk verschil van opvatting kunnen leven. Het evenwichtige gezin. Evenwichtige balans tussen erbij horen en jezelf zijn. Ieder heeft een eigen mening en dat respecteren de anderen. Over verschillen wordt openlijk overleg gepleegd en er wordt naar oplossingen gezocht die bevredigend is voor alle partijen, maar het belang van de bewoner blijft voorop staan.

10 Doelen systeemgerichte hulpverlening Veiligheid te bieden De negatieve cyclus te doorbreken Allianties te versterken Herstructureren van interactiepatronen Fasen en stappen systeemgerichte hulpverlening De-escalatie Stoppen van het geweld, misbruik, uitbuiting, verwaarlozing (veiligheidscontract) Schets van de conflictonderwerpen In kaart brengen van het (familie)systeem (met een ecogram, een genogram of een relatienetwerk) Identificeren van negatieve interactiepatronen

11 Verandering Individuele gesprekken met belangrijke betrokken (ook diegenen die zich hebben teruggetrokken, afgezonderd) Erkennen en valideren van ieders betrokkenheid (multipartijdigheid) Consolidatie Groepsgesprek(ken) over concrete oplossingen, ieders inbreng daarbij, welke steun ze daarbij verwachten en welke steun ze kunnen geven Ondersteuning van en terugvalmogelijkheid op hulpverlening Psycho-educatie Lotgenotencontact

12 Manieren om netwerk in kaart te brengen Genogram Ecogram Relatienetwerk Buro Esvee/Vilans Genogram maken: de generaties in beeld

13 Relatie netwerk Buro Esvee/Vilans Ecogram

14 casustiek