Zekerheid. Piet Brandjes 2 Pepijn van Wijmen

Transcriptie

1 appm nieuwsbrief 15 nazomer

2 APPM Management Consultants organiseert met zo n 60 managers en adviseurs een Mooier Nederland. Met Passie, Moed en Visie houden we ons bezig met de inrichting, ontwikkeling en herstructurering van ons stedelijk en landelijk gebied, bereikbaarheid, infrastructuur en mobiliteit, een klimaatbestendig, waterrijk en duurzaam Nederland. Ons motto: Met veel plezier aan mooie opdrachten werken. ruimte en vastgoed water energie en klimaat infra en mobiliteit management advies organisatieontwikkeling en professionalisering Zekerheid De tijden zijn onzeker en oude waarden niet langer vanzelfsprekend. Dat heeft ook een voordeel: er is ruimte ontstaan om naar nieuwe wegen te zoeken. In deze nieuwsbrief staan enkele mooie voorbeelden. APPM heeft als onderdeel van een consortium meegewerkt aan een alternatief ontwerp voor de IJmeerverbinding. Door buiten de bekende kaders te denken, hebben we een oplossing gevonden die vele miljarden goedkoper is en een veel betere business case laat zien. Met de Urbanisator pakken we op een nieuwe manier de kantoorleegstand aan; met succes. We denken dat een soortgelijke aanpak geschikt is voor de herstructureringswijken. Hoe? Lees daarover meer in deze nieuwsbrief. En het is de hoogste tijd de energietransitie daadwerkelijk gestalte te geven. Daarom bieden we enkele praktische handvatten om te werken aan duurzaamheid en vertellen we over onze betrokkenheid bij de ontwikkeling van smart grids. Wij ervaren dat je met vakmanschap, creativiteit en initiatief heel veel kunt bereiken. Dat is zeker. Piet Brandjes 2 Pepijn van Wijmen 3

3 Nieuwe Lijn: baanbrekend en goedkoop alternatief Het consortium Jacobs/APPM Management Consultants/ Posad heeft in opdracht van de Werkmaatschappij Almere Amsterdam (WAA) een alternatief plan ontwikkeld voor de IJmeerverbinding. De businesscase van het consortium scoort op alle onderdelen (investering, beheer en onderhoud, OV-exploitatie en grondexploitatie) beter dan het Publieke Referentie Alternatief (PRA). De kosten voor de aanleg van de Nieuwe Lijn bedragen s 1,97 miljard, wat minder dan de helft is van de aanlegkosten van het PRA. Het tekort van de business case van het PRA is met 86% gereduceerd van s 3,8 miljard tot s 0,5 miljard. > 4 5

4 That it s not done before in The Netherlands, doesn t mean it can t be done > Het plan - De Nieuwe Lijn - is een regiometro tussen Amsterdam Isolatorweg/Sloterdijk en Almere Oost. De Nieuwe Lijn gaat over het bestaande metronet via Amsterdam Lelylaan en Amsterdam Zuid naar Diemen Zuid en vandaar verder naar IJburg, Pampus, Almere Centrum en Almere Oost. Hij combineert de voordelen van metro en sprinter: fijnmazigheid en korte reistijden binnen stedelijk gebied, hoge snelheden daarbuiten. Een rit van Almere Centrum naar Amsterdam duurt nog geen 25 minuten, waarmee de Nieuwe Lijn een concurrerend alternatief voor auto en trein biedt. De regiometro maakt gebruik van zowel metroals NS-spoor. Deze combinatie is een noviteit voor Nederland, maar wordt in het buitenland al jaren veilig en succesvol toegepast. Integratie met het bestaande OV-netwerk is gegarandeerd door multimodale overstapknopen in Almere, Diemen en Amsterdam. OV en RO combineren van bestaande infrastructuur en het aanpassen van de voorgestelde ruimtelijke ontwikkelingen in Almere en Diemen. Leidraad bij dit laatste was het concept van Transit Oriented Development (TOD). In TOD worden infrastructurele en ruimtelijke ingrepen met elkaar gecombineerd, zowel in planvorming, financiering als exploitatie. Het openbaar vervoerssysteem is de ruggengraat en aanjager van stedelijke ontwikkeling. Kenmerkend is een regionaal netwerk in combinatie met gecentreerde leefomgevingen rond haltes van hoogwaardig openbaar vervoer, met hoge bebouwingsdichtheden en gemengde functies. De hoogwaardige kwaliteit van het openbaar vervoer versterkt de waarde van de locaties, terwijl de hoge dichtheden en het gevarieerde programma op hun beurt weer de exploitatie (en dus de kwaliteit) van het OV verbeteren. Kansrijke woon- en werkgebieden In de Nieuwe Lijn resulteert deze benadering onder meer in de bouw van het nieuwe kruisstation Nieuw Diemen, waardoor kansen ontstaan voor de ontwikkeling van kansrijke woon- en werkgebieden. Tegelijk verbetert de ruimtelijke structuur van Diemen, die zich nu kenmerkt door een sterke versnippering. Grote winst is behaald door de hogere exploitatieresultaten, Verder stelt het consortium voor het dure buitendijkse 6 maar ook door optimaal gebruik te maken woongebied IJland in Almere Pampus kleiner te > 7

5 De combinatie met APPM heeft de optimalisaties gevonden in het vervoersconcept en de ruimtelijke ontwikkelingskansen 8 9

6 > maken en later te ontwikkelen. Op een nieuw schiereiland aan de oostkant kunnen de benodigde woningaantallen worden gerealiseerd in een hoogwaardig woonmilieu. Ingrepen als deze laten een verbetering van de grondexploitatie zien van s 834 miljoen ten opzichte van het PRA. Besparing en kwaliteit Het consortium heeft voortdurend de afweging gemaakt tussen een zo scherp mogelijke Business Case enerzijds en haalbaarheid, verkoopbaarheid en kwaliteit anderzijds. Simpel gezegd: zeer grote woningdichtheden en een mindere vervoerskwaliteit leiden tot hogere opbrengsten, maar staan op gespannen voet met de behoeften van de gebruikers en zijn daarom niet reëel. Bij de ontwikkeling van nieuwe woonmilieus is het optimum gezocht tussen aan de ene kant de grondexploitatie en aan de andere kant het leefklimaat en de verkoopbaarheid. Kleine extra investeringen in groenstructuren worden voorgesteld om de kwaliteit in Almere Pampus te verbeteren. Ten aanzien van het comfort stelt het consortium voor om voor andere uitgangspunten te kiezen dan in het De Nieuwe Lijn is miljarden goedkoper en toont een veel betere business case gericht op zitplaatsgarantie, waarmee het consortium een besparing van s 25 miljoen op jaarbasis realiseert. Voor de brug over het IJmeer is een elegante oplossing gevonden. Deze steunt op drie nieuwe eilanden die een ecologische en recreatieve waarde aan het IJmeer toevoegen. De eilanden drukken bovendien de kosten van de aanleg. Internationale ervaring Een integraal en complex vraagstuk als de IJmeer- verbinding vraagt om een team met aanvullende ervaring, kennis en competenties. In een iteratief proces combineerden de teamleden hun specifieke kwaliteiten. Jacobs heeft een groot internationaal trackrecord op gebied van de ontwikkeling, de calculatie, het ontwerp en de uitvoering van grote infrastructuuren OV-projecten. APPM heeft niet alleen veel kennis van en ervaring met visievorming en ontwikkeling van regionale OV-systemen in Nederland, maar ook van de PRA. Zo is de Amsterdamse comfortnorm voor de metro manier waarop de koppeling tussen infrastructuur en 10 gedurende het drukste half uur vervangen door een norm ruimtelijke ontwikkeling wordt vormgegeven. > 11

7 De Nieuwe Lijn is drager voor verdere ruimtelijke ontwikkeling in de MRA > Posad beschikt over grondige en specifieke stedenbouwkundige kennis en heeft uitgebreide ervaring met de ontwikkeling van ruimtelijke strategieën waarbij juist die koppeling tussen infrastructuur en ruimtelijke opgaven centraal staat. Door creativiteit, realisme en (internationale) expertise hand in hand te laten gaan, trad het consortium buiten de Nederlandse denkkaders en kwamen vernieuwende oplossingen tot stand. Wenkend perspectief Voor de internationale concurrentiekracht van metropoolregio s is bereikbaarheid een absolute voorwaarde voor succes. De Nieuwe Lijn biedt een flexibele oplossing met een maximale capaciteit tegen minimale kosten. Ze is een drager voor verdere ruimtelijke ontwikkeling en verdichting in de MRA. De Nieuwe Lijn kan bovendien de basis vormen voor een OV-netwerk dat de gehele metropoolregio beslaat. Daarmee vormt zij ook voor de verre toekomst een wenkend perspectief. Meer informatie: bert swart swart@appm.nl marcel Touset touset@appm.nl erik van der kooij kooij@appm.nl 12 13

8 Omgevingsmanager tilt projecten naar een hoger plan Het inzetten van een omgevingsmanager bij ruimtelijke en infrastructurele projecten is geen nieuw fenomeen. Onze ervaring is echter dat het belang van zijn (of haar) inbreng vaak onderschat wordt. Mits tijdig betrokken, is de omgevingsmanager meer dan haarlemmerolie. Zijn bijdrage is van strategische betekenis en tilt de kwaliteit van het project naar een hoger niveau. > 14 15

9 > Een omgevingsmanager is in onze optiek een intermediair tussen projectorganisatie en stakeholders die op een onafhankelijke wijze de belangen en doelstellingen van alle betrokkenen vertaalt naar het project, vanaf de initiatieffase tot en met de uitvoering. Van groot belang is dat hij tijdig wordt ingezet. De omgevingsmanager heeft tijd nodig om een relatie op te bouwen met de omgeving en uit te groeien tot het gezicht van het project. Emotie speelt een grote rol laatste fase zal hij erop toezien dat de uitvoering goed verloopt. De lijntjes met de omgeving blijven open, om de werkzaamheden zo te helpen organiseren dat ze zo min mogelijke overlast veroorzaken. In deze fase zit veel overlap met het werk van communicatieadviseurs. Veranderende rol Empathisch vermogen Bij het inzetten van een omgevingsmanager onderscheiden APPM was of is omgevingsmanager bij uiteenlopende we drie fasen: tijdens de planvorming, als projecten en in verschillende fasen. Het project de wat-vraag nog moet worden beantwoord; bij de Beatrixlaan in Rijswijk bijvoorbeeld, de N242 en voorbereiding van de uitvoering, als de hoe-vraag N241 in Noord-Holland en het vernieuwen van de speelt; en tijdens de uitvoering zelf. In elke fase speelt Wilhelminasluis in Zaandam. Projecten die ons iets hij een andere rol en wordt er een beroep gedaan op hebben geleerd over de kwaliteiten waarover de andere competenties. omgevingsmanager moet beschikken. Hij moet een In de initiatieffase integreert de omgevingsmanager onafhankelijk denker zijn en sterk in zijn schoenen de kennis, wensen en knelpunten van de omgeving staan, omdat hij rekening heeft te houden met in het project. Hierdoor zal zowel het proces als de alle belangen. Hij moet over overtuigingskracht kwaliteit van de oplossingen verbeteren. In de hoe - beschikken, ook richting interne stakeholders. Dat fase ontwikkelt het VO zich naar DO en wordt de hij kennis van zaken heeft en communicatief vaardig speelruimte kleiner. De rol van de omgevingsmanager is, spreekt voor zich. Al deze kwaliteiten zijn weinig verandert van een strategische naar een meer waard zonder inlevingsvermogen. Daarom is de hij procesmatige. Het blijft van belang actief en open te vaak een zij. Emotie speelt een grote rol. Wie zich 16 communiceren met de betrokken partijen. Tijdens de inleeft in de mensen om wie het gaat, in wat ze > 17

10 Een omgevingsmanager tilt de kwaliteit van een project naar een hoger niveau > doen en welke band ze hebben met hun omgeving, krijgt goed inzicht in hun wensen en behoeften. Voor de projectmedewerkers mag het dagelijkse kost zijn, voor een bewoner kan het veranderen van zijn omgeving of een gedwongen verhuizing grote impact hebben. De omgevingsmanager heeft daarom ook als taak de projectorganisatie deze spiegel voor te houden. Investeren Wie vanaf de beginfase de omgeving betrekt, maakt het project beter, zowel inhoudelijk als procesmatig. Noodzakelijke bijstellingen achteraf of weerstand van de omgeving zijn kostbaar en tijdrovend. Voor de investeringen in omgevingsmanagement geldt zeker dat de kost voor de baat uitgaat. Jelle kootstra hellas schelleman marjolein brandt 18 19

11 Ook de langste wandeling begint met de eerste stap Nogal wat duurzaamheidsplannen van gemeenten sterven in schoonheid. Doelen worden niet gerealiseerd door hun technische of organisatorische complexiteit of financiële onhaalbaarheid. Vaker nog zijn de ambities torenhoog, zonder dat deze gedeeld worden door de bevolking of de markt; daarmee zijn ze dus niet haalbaar. Gevolg is dat er weinig van de grond komt. In Hardenberg gaat het anders. Met een veelheid aan kleinere en grotere initiatieven heeft de gemeente tal van duurzame successen geboekt. Samen met APPM heeft de gemeente een seminar georganiseerd waarin de praktijkvoorbeelden besproken zijn met overheden en marktpartijen. Motto: duurzaamheid is dichterbij dan je denkt. > 20 21

12 > De achterliggende gedachte van de Hardenbergse aanpak is simpel: ga aan de slag. Duurzaamheid zit niet per se in grootse plannen en hemelbestormende concepten, maar ook in het dagelijkse doen en denken. Begin dicht bij huis, met haalbare en betaalbare ideeën. Leer daarvan en zet met de verworven kennis de volgende stapjes. Formuleer wel mooie ambities, want ambities stimuleren en inspireren, maar bekijk de concrete invulling per geval en betrek daarbij ook marktpartijen en eindgebruikers. Met pekelwater heb je minder zout nodig en kun je gladheid efficiënter bestrijden Elektrische kettingzagen Bijvoorbeeld: de gladheidsbestrijding in Hardenberg. Na de paniek in de afgelopen winters hebben veel gemeenten een pakhuis vol zout. Hardenberg gebruikt echter pekelwater: je hebt minder zout nodig en het is efficiënter bij de bestrijding van gladheid. Ander voorbeeld: door benzine aangedreven kettingzagen die afgeschreven zijn, worden vervangen door elektrische. Ook heeft de gemeente een aantal elektrische bedrijfswagens aangeschaft. Een groter project is de onlangs opgeleverde gemeentewerf. Hiermee heeft Hardenberg een van meest duurzame gebouwen van Nederland ontwikkeld, met onder andere een WKO-installatie, natuurdaken, zonnepanelen, milieu-vriendelijke materialen en waterhergebruik. In aanbouw is het nieuwe stadskantoor, 22 waar ook duurzame technieken worden toegepast. > 23

13 Duurzame oplossingen voor het beheer van de openbare ruimte zijn vaak eenvoudig, effectief en duidelijk zichtbaar. Trek die duurzame lijn door naar de mensen: maak duurzaamheid vanzelfsprekend onderdeel van je P&O-beleid. Denk aan het tijdig omscholen 24 Hardenberg heeft een van de duurzaamste gebouwen van Nederland ontwikkeld > Duurzaam is dichterbij dan je denkt Duurzaamheid hoeft geen papieren tijger te zijn. Of het zoveelste rapport dat in de la verdwijnt. Door gewoon te beginnen, boek je snel aansprekende resultaten. Ook de langste wandeling begint immers met de eerste stap. Met het mooie voorbeeld van de slimme gemeente en ondernemers in Hardenberg in het achterhoofd, heeft APPM enkele tips geformuleerd voor een heldere strategie en voortvarende aanpak: Formuleer inspirerende ambities. Begin tegelijk dicht bij huis. Geef zelf het goede voorbeeld: vergroen het eigen wagenpark, gebouwen, en afvalverwerking. van medewerkers met zware fysieke beroepen, zodat ze op hogere leeftijd kunnen doorstromen naar niet-fysieke beroepen. Daag je toeleveranciers uit. Stel daarvoor geen ingewikkelde inkoopplannen op, maar ga met ze aan tafel zitten; ook zij hebben profijt van slimmere en energiezuinige oplossingen. En vooral: ga vandaag aan de slag! Deze tips lijken simpel en zijn dat ook. Iedere situatie vraagt om zijn eigen strategie, maar ingewikkeld hoeft dat niet te zijn. Ze vormen de basis voor iedere gemeente, organisatie of bedrijf dat werk wil maken van duurzaamheid en energiebesparing. gerrit kuper hotze hofstra 25

14 1 Nieuw leven voor multi- modale Knoop Voorburg 1 korte berichten APPM heeft het proces- en projectmanagement verzorgd voor de herinrichting van de OV Knoop Voorburg. Bijna 2,5 jaar zijn we bij dit project betrokken geweest. Daarin hebben we een gebiedsvisie inclusief beeldkwaliteitsplan opgesteld, een nota van uitgangspunten geformuleerd en de totstandkoming van het nieuwe ontwerp en de bestemmingsplanwijzigingen begeleid. Ook heeft APPM de subsidieaanvragen verzorgd. Het definitief ontwerp (van stedenbouwkundig bureau Posad) is inmiddels vertaald in een bestek dat binnenkort op de markt komt. De OV Knoop is een belangrijk regionaal en multi-modaal knooppunt. Hier worden de A12, het spoor, Randstadrail, de bus, de tram, de regionale fietsroute en het oude centrum van Voorburg met elkaar verbonden. In loop der jaren is het gebied geleidelijk in verval geraakt. De ruimtelijke kwaliteit is ondermaats, de verbindingen met de Binckhorst en de belangrijkste winkelstraat van Voorburg zijn slecht. De nieuwe infrastructuur heeft het 17 de -eeuwse landgoed Hofwijck grotendeels ondergesneeuwd. Het ontwerp van Posad legt nieuwe verbindingen en verbetert bestaande. De sleutel is de diagonale Loper, een natuurlijke looproute van het station naar de Binckhorst en het centrum. De Loper is een breed voetgangersgebied. Het is een uitnodigende en veilige entree van Voorburg en zowel doorgangs- als verblijfszone. Aan de Loper zit de openbaarvervoersknoop vast, met het bus- en treinstation, een tramhalte en een groot P+Rterrein. Hiermee verbetert de bereikbaarheid en wordt de toekomstige ontwikkeling van de Binckhorst gefaciliteerd. Tevens zorgt het nieuwe ontwerp voor een goede koppeling tussen de oude landgoedstructuur en de nieuwe infrastructuur. korte berichten p p. 27

15 korte berichten p Renovatie Sterflats in Hoorn APPM begeleidt bewoners bij de renovatie en sloop van de Sterflats in de herstructureringswijk de Grote Waal in Hoorn. Opdrachtgever is woningcorporatie IntermarisHoeksteen. De corporatie gaat 316 woningen ingrijpend renoveren en 66 woningen vervangen door nieuwbouw. De gemeente heeft op haar beurt toegezegd flink te investeren in het openbaar gebied rondom de flats. Voor de renovatie vinden ook verbeteringen in de woningen plaats. APPM stelt het bijbehorende Sociaal Plan op en stemt de renovatievoorstellen af met de bewoners. In het sociaal plan is de 2 Woonlastenwaarborg opgenomen. Dit is een door Aedes en de Woonbond ontwikkeld stappenplan waarmee corporatie en bewoners gezamenlijk de energiebesparende maatregelen inventariseren en de bijbehorende huurverhoging bepalen. Het streven is de totale woonlasten voor de bewoner omlaag te brengen. In de Woonlastenwaarborg staat ook wat er gebeurt als de energiebesparende maatregelen een kleinere daling van de energiekosten opleveren dan verwacht. De bewoners van de eerste te renoveren blokken zijn inmiddels akkoord gegaan met de renovatie. APPM gaat nu aan de slag voor een sociaal plan voor de te slopen blokken p. 29 korte berichten

16 korte berichten tweede, de eerste ging over inversie: het idee 30 dat initiatieven in de maatschappij (meer) van 31 p Jonge Ruimtemakers praten over knooppuntontwikkeling De Jonge Ruimtemakers, een initiatief van Jong APPM, zijn eind juni bij elkaar gekomen om te discussiëren over het thema knooppuntontwikkeling. Centraal stond de vraag: hoe kunnen we de potentie van multimodale vervoersknooppunten optimaal benutten. De avond werd samen met de Vereniging Deltametropool georganiseerd. De Jonge Ruimtemakers is een netwerk van jonge professionals op het gebied van ruimte en bereikbaarheid die graag met collega s van gedachten willen wisselen over actuele en boeiende thema s. De deelnemers aan de open discussies zijn werkzaam bij het Rijk, provincies en gemeenten, en bij marktpartijen als adviesbureaus, corporaties en ontwikkelaars. De veelkleurigheid maakt de bijeenkomsten boeiend, omdat elke partij de vraagstukken vanuit zijn eigen invalshoek benadert. Deelnemers krijgen inzicht in elkaars zienswijzen, leren van elkaars oplossingen en inspireren elkaar. Bovendien ontstaat er een netwerk. De bijeenkomst eind juni was de onderaf moeten komen, met de overheid in een faciliterende rol. De Jonge Ruimtemakers is weliswaar geïntroduceerd door Jong APPM, maar het is de bedoeling dat het initiatief een eigen leven gaat leiden. Gezien de enthousiaste reacties lijkt dat te lukken. Meer informatie bij Tjitske van Erp, erp@appm.nl p. 31 korte berichten

17 korte berichten p 'Betrek omgeving meer bij aanleg 380 kv-net' Tennet werkt aan de vernieuwing en uitbreiding van het Nederlandse hoogspanningsnet. Dit gebeurt in samenwerking met de Rijksoverheid. Projecten als deze kenmerken zich door hun complexiteit, met name vanwege de impact op de omgeving en de politieke gevoeligheden. De verbindingen worden voor het overgrote deel bovengronds aangelegd. De masten nemen veel ruimte in beslag en doorsnijden het landschap. Daarnaast is er een aanzienlijke magneetveldzone waarbinnen bepaalde voorzieningen niet mogen worden gebouwd. Bovendien speelt er ook nog zoiets als gevoelshinder : veel mensen vrezen negatieve gezondheidseffecten van elektromagnetische straling. De aanpak van Tennet en het Rijk kan op een aantal punten beter aansluiten bij de uitdagingen van deze opgave. Maartje Rieter en Wouter Müller van APPM doen in het artikel Hoogspanning bij aanleg 380 kv-net in het september nummer van Ruimtelijke Ontwikkeling magazine aanbevelingen om het project anders in te richten. Het gaat daarbij om het nadrukkelijker en eerder betrekken van de omgeving, het duidelijker inrichten van de besluitvorming en het scheppen van helderheid in de projectorganisatie. Kijk voor het artikel op onder nieuws p. 33 korte berichten

18 Smart grids cruciaal voor energietranisitie Elektrisch vervoer (EV) wordt voor steeds meer overheden vanzelfsprekend. De volgende stap is EV koppelen aan duurzame energiewinning. Daarvoor hebben we smart grids nodig. Binnen dit thema zitten overheden met vragen op het gebied van technologie, organisatie en financiering. Pilots en proeftuinen leveren de eerste antwoorden op, maar vaak worden daarin niet meer dan afzonderlijke onderdelen van de slimme netwerken beproefd. Het is nu zaak om elementen met elkaar te combineren en betrokken partijen met elkaar te verbinden. Letterlijk en figuurlijk. > 34 35

19 Smart grids zijn zelfstandige, slimme netwerken > Op de toekomstige elektriciteitsmarkt zijn consumenten producenten en producenten consumenten. Huishoudens, en ook bedrijven, winnen zelf stroom, bijvoorbeeld uit wind- en zonne-energie. Die leveren ze aan elkaar en aan de energiemaatschappijen via smart grids: zelfstandige, slimme netwerken, die gekoppeld zijn aan het hoofdnet. Tekorten binnen de smart grids worden aangevuld vanuit het hoofdnet, overschotten worden daarheen of naar andere smart grids doorgesluisd. Slimme elektriciteitsmeters sturen dit proces aan en maken dynamische beprijzing mogelijk. Mobiele accu De elektrische auto is een belangrijke schakel in de smart grids. Omdat ze mobiel zijn, kunnen ze op verschillende plekken en op verschillende momenten van de dag onderdeel zijn van telkens een ander netwerk. In de accu wordt energie opgeslagen. Overdag bijvoorbeeld, staat de auto op het werk en wordt hij opgeladen. Bij thuiskomst zal de accu nog laag is, kan de eigenaar zijn auto weer opladen met energie die anders verloren zou gaan. Ook slimme financieringsstrategieën In de huidige proeftuinen met smart grids wordt veelal met niet meer dan onderdelen van het smart grid gewerkt. Pas als we alle losse elementen koppelen, krijgen we een echt slim netwerk. Dat koppelen is veel meer dan alleen een technologisch vraagstuk. Er is een groot aantal spelers betrokken: energiemaatschappijen, netwerkbeheerders, kennisinstellingen, overheden, bedrijven, consumenten. Ze zijn nog beperkt bekend met het fenomeen en met elkaar. Netwerkbeheerders en technologische instellingen kunnen bijvoorbeeld al veel, maar hebben weinig ervaring in het samenwerken met individuele consumenten, maar bijvoorbeeld ook met corporaties. Wat nodig is, is een intermediair die alle deelgebieden kent, partijen bij elkaar krijgt, de verschillende belangen verenigt en slimme financieringsstrategieën ontwikkelt, zodat initiatieven kunnen doorgroeien na de pilotfase. Marktleider APPM is marktleider op het gebied van het een overschot bevatten, die in het eigen huishouden organiseren van elektrisch rijden en opladen. Al 36 kan worden aangewend. s Nachts, wanneer de vraag twee jaar geleden adviseerden we de gemeente > 37

20 > Amsterdam bij de aanbesteding van oplaadinfrastructuur. Voor de gemeente Tilburg stellen we een Uitvoeringsprogramma Elektrisch Vervoer op, waarbinnen we ook gaan onderzoeken hoe elektrisch vervoer en smart grids met elkaar te combineren zijn. Ook in de ruimtelijke ordening. worden smart grids een belangrijk thema. Bij de plannen voor de duurzame wijk Erasmusveld in Den Haag hebben we een Programma van Eisen voor een intelligent netwerk voor elektriciteit, water en afval laten ontwikkelen. Op het bedrijventerrein A4 Zone West trekt APPM de duurzaamheidskar. Ook daar adviseren we over hoe de verschillende stromen in het gebied slim met elkaar te combineren zijn. Er is een intermediair nodig die alle deelgebieden kent, partijen bij elkaar brengt en belangen verenigt 38 Energietransitie is noodzakelijk en zonder smart grids niet mogelijk. De vraag is niet of maar wanneer we de slimme netwerken gaan gebruiken. Om tot een volwaardige markt te komen, zijn de komende tijd meer experimenten en pilots nodig om stap voor stap de benodigde kennis te verwerven. Mark van kerkhof

21 De manager als topsporter Acht APPM ers hebben voor het Koningin Wilhelmina Fonds (KWF) de Alpe d Huez bedwongen. Ruim euro aan sponsorgeld hebben ze bij elkaar gefietst, en dat was heel wat meer dan ze vooraf dachten. Erik Tetteroo fietste mee en maakt de klim zes keer. Ook dat was meer dan hij durfde hopen. Het heeft me geleerd dat je ambitieuze doelen moet durven formuleren. > 40 41

22 > Hij herinnert zich nog hoe ze met acht APPM ers bij elkaar zaten in het kantoor in Zoetermeer, vrolijk tegen elkaar opbiedend over het aantal malen dat ze de Alpe d Huez gingen bedwingen. Erik: Ik dacht dat een keer of vier wel een goede prestatie zou zijn. Maar collega s van mij met minder ervaring zeiden dat ze vijf of zes keer naar boven zouden gaan. Dus ik kon niet achterblijven en zette in op vijf keer. De dag voor de beklimming zat ik wel in de piepzak. Met twee keer kon ik echt niet thuiskomen, ook drie was te weinig en vier het absolute minimum. Uiteindelijk lukte het me om zes keer de col te bedwingen! Het project inspireerde hem tot het opschrijven van zes uitgangspunten voor managers om tot topprestaties te komen. 1 Stel ambitieuze doelen. Neem geen genoegen met de veilige middelmaat maar ga voor het allerbeste. Dan ontdek je vanzelf nieuwe wegen. 2 Doe het met elkaar. We werkten op de d Alpe Huez in een goede sfeer De dag voor de beklimming zat ik wel in de piepzak Draag uit wat je doet. Vooraf hebben we ons grote netwerk op een directe, persoonlijke manier aangesproken. Zorg voor een goede voorbereiding en neem daar de tijd voor. Ik zie nog te vaak, ook in projecten, dat er vertrouwd wordt op improvisatievermogen. Haal kracht uit tegenslag. Mijn collega Michiel Venne brak de dag voor de Grote Beklimming zijn sleutelbeen. Hij baalde als een stekker, maar besloot de berg te voet te bedwingen. Dat deed hij vier keer! Be inspired! Als je betrokken bent bij wat je doet, kom je tot bijzon- met een team met aanvullende kwaliteiten. Dat geeft dere prestaties. APPM wil Nederland mooier maken. 42 veel extra energie. Dat moeten we ons steeds voor ogen houden. >

23 44 45 Paul Musters Michiel Venne Harm-Jan Idema Erik Tetteroo Erwin Hemmelder Taco van Berkel Ronald de Haas Erwin Meijer

24 > Olympisch Finn-zeiler Pieter-Jan Postma is een topsporter pur sang. Ook hij ziet overeenkomsten tussen topsport en topmanagement. En ook hij heeft, heel toevallig, een lijstje van zes punten. Formuleer eerst concreet wat succes voor je betekent. Neem jezelf serieus, gun het jezelf om succesvol te worden. Neem vervolgens verantwoordelijkheid en zet door. Luister naar je innerlijke stem. Ga er met hart en ziel voor, geef je helemaal. Blijf jezelf prikkelen, stel elke dag een uitdagend maar haalbaar doel. Behoud je energie. Zorg goed voor je zelf. Neem rust als dat nodig is, maar vier je successen. meerdere keuzemogelijkheden. Maak de keuze die ten dienste staat van je prioriteiten. Als topsporter moet mijn lichaam in balans zijn, dat betekent dat ik niet met mijn vrienden kan stappen. Het klinkt paradoxaal: maar de mate waarin ik mezelf ondergeschikt weet te maken aan mijn persoonlijke doelen, bepaalt mijn succes. erik tetteroo tetteroo@appm.nl Het allerbelangrijkste voor Pieter-Jan is wat hij het pieter jan postma maken van keuzes noemt. In elke situatie heb je 46 47

25 Innovatieve methodiek leidt tot transparante contractkeuze

26 50 APPM heeft voor de provincie Zuid-Holland een contractkeuzemethodiek ontwikkeld voor aanleg en onderhoud van infrastructuur en water- en groenprojecten. Uitgangspunt was de behoefte van de provincie aan één methodiek. Deze moet op transparante wijze leiden tot keuzes die helder en logisch zijn, voor de interne opdrachtgever, de bestuurder en de marktpartijen. Er bestaan legio tools die het maken van de keuze voor een contractvorm ondersteunen. Nadeel is dat ze vaak niet aansluiten op de behoeften. Zo zijn veel hulpmiddelen te veel een black box. De gebruiker beantwoordt een reeks vragen, drukt op de knop en krijgt een advies. Er is echter geen direct zichtbare link tussen de antwoorden en het advies, wat ruimte laat voor discussie en interpretatie. Daarnaast leveren de tools vaak een te globaal advies op. Stel dat D&C de ideale contractvorm blijkt te zijn, dan is nog niet duidelijk welke elementen van het ontwerp zich voor uitbesteding lenen. Hetzelfde geldt voor onderhoudsvraagstukken. Meerdere invalshoeken Het vertrekpunt van de APPM-methodiek is dat de opdrachtgever alleen het feitelijke bouwen uitbesteedt. Vervolgens onderzoekt hij welke ontwerpfuncties hieraan kunnen worden toegevoegd: het detailontwerp, het definitief ontwerp of misschien zelfs het voorontwerp. Daarna worden de onderhoudsactiviteiten geanalyseerd: gaat de markt het onderhoud op zich nemen, en zo ja, in welke mate. Een uitgebreide vragenset leidt de opdrachtgever naar beargumenteerde keuzes Om de opdrachtgever naar beargumenteerde keuzes te leiden, heeft APPM een uitgebreide vragenset ontwikkeld. De opdrachtgever beantwoordt de vragen projectspecifiek, door de opgave integraal te benaderen vanuit drie invalshoeken: vanuit de omgeving in de ruime zin van het woord (bestuur, politiek, wegbeheerders, omwonenden, enzovoort), vanuit de techniek en vanuit de markt. Zinvolle discussies Belangrijk kenmerk van de aanpak van APPM is dat de contractkeuze als proces is vormgegeven. De vragen zorgen voor structuur en geven voeding > 51