Hoge Raad voor de Justitie. Conseil Supérieur de la Justice

Transcriptie

1 Hoge Raad voor de Justitie Conseil Supérieur de la Justice Verslag over het algemeen toezicht op en bevordering van het gebruik van de middelen van interne controle binnen de rechterlijke orde Kalenderjaar 2000 Goedgekeurd tijdens de Algemene Vergadering van 24 april 2002

2 Algemeen toezicht op en bevordering van het gebruik van de middelen van interne controle binnen de rechterlijke orde Jaar Wettelijk kader. Dit tweede jaarverslag over het toezicht op de middelen van interne controle slaat op het kalenderjaar Gezien het wettelijk kader voor deze materie niet veranderde in de beschouwde periode, volstaat het te verwijzen naar hetgeen hierover werd uiteengezet in het eerste jaarverslag. 2. Praktische bedenkingen. 1. Het eerste verslag betrof het gerechtelijk jaar en had bijgevolg betrekking op de periode van 1 september 1999 tot 30 juni 2000 (zie art. 334 Ger.W.). Aangezien de statistische gegevens per kalenderjaar worden bijgehouden en ingevolge diverse opmerkingen, werd voor deze tweede verslaggeving overgestapt van het gerechtelijk jaar naar het kalenderjaar als referentieperiode. Dit verslag m.b.t. het kalenderjaar 2000, overlapt dus voor de helft het vorige verslag. Om herhalingen te voorkomen, legt het verslag zich in deze overgangsperiode vooral toe op kwantitatieve gegevens, terwijl inhoudelijk enkele thema s worden aangesneden. In tegenstelling tot het eerste verslag wordt veel minder een inventaris van de inhoud van de controle weergegeven. 2. Alle rechtsmachten brachten verslag uit overeenkomstig artikel 259bis-14 Ger.W., met uitzondering van het Arbeidshof van Brussel, het parket-generaal van het Hof van Beroep van Antwerpen, de parketten van Bergen, Neufchâteau en Nijvel en de rechtbank van koophandel van Antwerpen. 3. De H.R.J. betreurt dat de procureur des Konings te Dendermonde meedeelt niet in de mogelijkheid te zijn een georganiseerd of gestructureerd toezicht te kunnen opzetten met betrekking tot zijn bevoegdheden van interne controle, zodat over voormeld parket geen gegevens beschikbaar zijn. 3. Methodologie. 1.Ook dit jaar werd gewerkt met voorgestructureerde formulieren m.b.t. de verschillende wetsartikels inzake interne controle. De uiterste inleveringsdatum werd bepaald op 1 november Rechtsmachten die op die datum nog niet hadden geantwoord werden aangeschreven en verzocht per kerende te antwoorden. Pagina 2 van 31

3 2. Het is de bedoeling in de toekomst de verslaggeving af te ronden voor 15 maart. Een bepaling in die zin werd opgenomen in de zogenaamde reparatiewet. 3. In overleg met een werkgroep, samengesteld door het College van procureurs-generaal en de Raad van de procureurs des Konings, heeft de Verenigde Advies- en Onderzoekscommissie (VAOC) de formulieren, die betrekking hadden op de verslaggeving over de bevoegdheden voortvloeiende uit de artikelen 140 en 399 Ger.W., gewijzigd. Die twee bevoegdheden zijn niet duidelijk te scheiden. Een formulier werd dan ook voor de twee bevoegdheden samen opgesteld, waarbij het openbaar ministerie meer vrijheid werd gegeven over de wijze van verslaggeving. Ingevolge een administratieve vergissing werd niet alleen dit nieuwe formulier aan de korpsoversten overgemaakt, maar eveneens het oude formulier over de bevoegdheden voortvloeiend uit art. 140 Ger.W. Dit zorgde jammer genoeg voor enige verwarring. 4. Bespreking van de middelen van interne controle Het toezicht van het openbaar ministerie op de regelmatigheid van de dienst van hoven en rechtbanken en de handhaving van orde en tucht, regelmatige uitoefening van de dienst, uitvoering van wetten en verordeningen in hoven en rechtbanken (art. 399 Ger.W.). (art. 140 en 399 Ger.W.). 1. Het parket van het Hof van Cassatie. Tijdens het jaar 2000 werd geen enkele inbreuk op de regelmatigheid van de dienst vastgesteld. 2. De parketten-generaal bij de hoven van beroep. De procureur-generaal te Luik merkt op dat : er geen gestructureerde controle is georganiseerd, maar dat onregelmatigheden konden worden opgemerkt dank zij het overleg tussen de eerste voorzitter, de procureur-generaal en de hoogdgriffier. Wat er ook van zij, alle kamers werken goed en er is geen noemenswaardige acherstand in strafzaken. In burgerlijke zaken is voor enkele kamers de termijn voor vaststelling zorgwekkend, maar in fiscale zaken is er achterstand. Voor de strafzaken bedraagt het aantal in 2000 ingekomen dossiers 868. Er werden 801 arresten gewezen, waarvan 716 eindarresten zijn en 85 arresten alvorens recht te spreken. De spoedeisende dossiers worden binnen 3 tot 4 maanden vastgesteld voor rechtsdag. Tijdens 2000 konden de niet spoedeisende dossiers binnen het jaar worden vastgesteld, maar er kondigen zich problemen aan voor de toekomst Er zijn ook tal van dossiers over de burgerlijke belangen waarin men wacht op de conclusies van de partijen. De arresten worden binnen een termijn van een maand gewezen, behalve in uitzonderlijke dossiers. Voor de burgerlijke zaken bedraagt de termijn voor vaststelling van rechtsdag 8 tot 18 maanden, afhankelijk van de kamers. In 2000 bestond de burgerlijke en fiscale achterstand uit dossiers De procureur-generaal verduidelijkt het gehanteerde begrip burgerlijke en fiscale achterstand niet en specifieert niet de herkomst van dit getal. Pagina 3 van 31

4 De fiscale achterstand heeft betrekking op de vroegere rechtspleging en is te wijten aan de toevloed van dossiers vanuit de administratie. Er dient te worden gemeld dat drie magistraten ontbraken op het hof tijdens Men kan dus stellen dat de activiteit van het hof normaal is, gelet op zijn personeelsbezetting De procureur-generaal van Bergen wenst toe te voegen : Gegeven het ontbreken van een uitbreiding van de administratieve personeelsformatie en het ontbreken van een opleiding van het personeel is het vanwege het belang van de aan het openbaar ministerie toevertrouwde taken op dit ogenblik niet mogelijk om precieze statistische tabellen op te stellen. Sinds het einde van het eerste semester van 2001 werd in het arrondissement Charleroi een nieuw systeem ingevoerd voor dagelijkse zittingsverslagen in strafzaken. In dit arrondissement is het dankzij de oprichting van een griffie van de rollen mogelijk om maandelijks over een statistische tabel te beschikken die de activiteit van iedere correctionele kamer weergeeft. De procureur-generaal te Bergen merkt het volgende op: a) Het openbaar ministerie bij het arbeidshof zetelt eveneens in de 4 de correctionele kamer van het hof van beroep in het kader van het hoger beroep tegen de vonnissen die de correctionele rechtbanken wezen in sociaal strafrecht. Vanwege zijn beperkte inmenging in deze rechtstak kan het openbaar ministerie zich geen realistisch en objectief beeld vormen van de regelmatigheid van de dienst van deze kamer. De statistieken zijn terzake veelzeggend aangezien er 6 hogere beroepen werden aangetekend tijdens het kalenderjaar 2000 en men op 1 januari 2001 een achterstand van 35 zaken vaststelt. b) Het toezicht op de correctionele en de politierechtbanken van het rechtsgebied inzake sociaal strafrecht verloopt via dagelijkse zittingsverslagen die iedere maand door de arbeidsauditeurs worden overgezonden. Deze verslagen vermelden de duur van de terechtzittingen, de eventuele schorsingen en de aanleiding daartoe, de identiteit van de magistraten van de zetel, het aantal vastgestelde zaken, het resultaat van iedere zaak, de redenen voor uitstel Er wordt toezicht uitgeoefend op de statistieken van de vonnissen en arresten, op de zittingsverslagen, het aantal zaken per zitting, de duur van de zitting, het aantal en het motief van de uitstellen, de achterstand in het recht spreken, de afwezigheden, het personeelsbestand en de opvolging van de vergaderingen. Opmerkelijk is de vaststelling dat als enige onder de parketten-generaal, dat van Brussel blijkbaar geen toezicht uitoefent op de technisch-juridische juistheid van de uitspraken noch op de divergentie in de rechtspraak. 3. De parketten. Enkel voor de parketten van Antwerpen, Hoei, Mechelen en Tongeren werden tijdens het jaar 2000 inbreuken op de regelmatigheid van de dienst vastgesteld. Deze parketten delen niet altijd het aantal vastgestelde inbreuken mee. Antwerpen meldt dat deze informatie niet beschikbaar is. Hoei meldt dat volgende inbreuken werden vastgesteld : weinig stipte opvolging van de dossiers in het kabinet van een onderzoeksrechter; Pagina 4 van 31

5 gedurende verschillende maanden werden de uittreksels uit de vonnissen van de correctionele rechtbank niet overgezonden aan het centraal strafregister; enkele malen was het onmogelijk of moeilijk om een zetel samen te stellen voor de correctionele rechtbank. In Mechelen werd slechts één inbreuk vastgesteld. De procureur des Konings te Tongeren brengt overeenkomstig de richtlijnen van de procureur-generaal, maandelijks verslag uit over de overschrijding van de termijn van beraad van 1 maand, voorzien in art. 770 Ger.W. Hij stelde 58 overschrijdingen van die termijn vast door de burgerlijke rechtbank en 54 door de correctionele rechtbank in het jaar Deze onregelmatigheden worden gespreid over alle maanden van het jaar vastgesteld, met uitzondering van de maanden oktober, november en december In Brussel meldt de procureur dat de vastgestelde onregelmatigheden te maken hebben met het gegeven dat sommige kamervoorzitters hun terechtzitting niet stipt om 8.45 u. beginnen, wat aanleiding geeft tot grieven vanwege de advocaten die zich om 9 u. dienen aan te bieden voor de regeling van de rollen van de kamers van het hof van beroep. Overigens wordt vastgesteld dat sommige kamers onvoldoende lang zitting houden (uurrooster 8.45 u. tot u. en u. tot u.). Het parket stuurt deze statistieken aan de voorzitter van de rechtbank. Laatstgenoemde is dus zeer goed op de hoogte van de activiteit van rechters in zijn rechtbank. Voor zover wij weten zouden sommige rechters door de voorzitter van de rechtbank ertoe zijn aangemaand om aan deze onregelmatigheden te verhelpen. Deze onregelmatigheden houden uitsluitend verband met individuele tekortkomingen. Namen meldt dat er vorig jaar geen enkele inbreuk op de regelmatigheid van de dienst van de rechtbanken werd vastgesteld, maar dat de betrokken magistraten herinneringen ontvingen om de beslissingen van de evaluatie- en opvolgingscommissie stipt toe te passen. Sinds de invoering van het systeem van beheer van de zittingen in strafzaken, in 1998, dienen de beslissingen immers in herinnering te worden gebracht opdat de magistraten meer discipline aan de dag zouden leggen voor het beheer van de terechtzittingen, wat niet vanzelfsprekend is. Sommige magistraten houden immers vast aan de overtuiging dat zij alleen meester zijn over hun terechtzittingen en dat zij deze beheren naar believen. Hetzelfde geldt voor sommige advocaten die het moeilijk hebben om de regels uit de circulaires van de stafhouder van de orde van advocaten na te leven en die hardnekkig om onverantwoord uitstel blijven verzoeken op het laatste ogenblik. Er werd eveneens bepaald dat de door de rechtbank aangeduide gerechtelijke experten worden gecontacteerd vóór ze worden aangeduid, om te vermijden dat sommigen van hen hun opdracht zouden weigeren en dat dossiers onnodig worden uitgesteld. Luik vermeldt dat geen enkele inbreuk in strafzaken werd vastgesteld. Kortrijk meldt dat tijdens het kalenderjaar geen enkele inbreuk werd vastgesteld maar antwoordt toch «2000» op de vraag wanneer voor het laatst onregelmatigheden werden vastgesteld. De procureur des Konings te Ieper meldt een heel concrete en ernstige disfunctie in de werking van de rechtbank van eerste aanleg. Volgens hem zouden door een gebrekkige Pagina 5 van 31

6 voorbereiding van de zittingen en een slechte organisatie van de rechtbank regelmatig zaken dienen uitgesteld te worden. De VAOC zal zich hierover verder informeren overeenkomstig artikel 259bis-14 2 Ger. W. alvorens te beslissen over een passend gevolg. Ook de procureur des Konings van Oudenaarde kaart een belangrijk structureel probleem aan. Uit de cijfers die hij overmaakt blijkt dat de gerechtelijke onderzoeken al te lang aanslepen. Zo meldt hij op 26 september 2001 dat er nog 35 zaken van vóór 1996 in onderzoek zijn (waarvan weliswaar 3 meegedeeld voor eindvordering en 4 waarin reeds een eindvordering werd genomen). Ook hier zal de VAOC zich verder informeren. 4. De arbeidsauditoraten. De auditoraten van Brugge, Gent, Hoei, Leuven en Mechelen stelden inbreuken op de regelmatigheid van de dienst vast. In Hasselt werden geen ernstige tekortkomingen vastgesteld tijdens het kalenderjaar Er moet enkel worden opgemerkt dat een aantal vonnissen niet binnen de in artikel 770 Ger. W. bepaalde termijn werden uitgesproken. De redenen waarom de vonnissen soms niet tijdig werden uitgesproken, vonden telkens hun oorsprong in de onmogelijkheid om op de vastgestelde datum de zetel regelmatig samen te stellen, alsmede in het feit dat een bijkomend beraad met rechters in sociale zaken in enkele gevallen noodzakelijk bleek. Een echte inbreuk op de regelmatigheid van de dienst werd niet gedetecteerd. Zowel Hoei als Mechelen stelden slechts één inbreuk vast: in Hoei betrof het de niet naleving van de wettelijke termijn van één maand om bepaalde vonnissen te wijzen, maar dit auditoraat meldt eveneens dat voor de zaken die in juni werden gepleit, de vonnissen systematisch naar september worden verschoven en dat er tijdens de vakantiezittingen geen uitspraak wordt gedaan.. Mechelen geeft geen verdere uitleg. In Brugge, Gent en Leuven werden twee inbreuken vastgesteld. Herhaaldelijk wordt het probleem vermeld van het uitstellen van zaken ingevolge de afwezigheid van de rechters in sociale zaken De opdrachten van de algemene vergaderingen van hoven en rechtbanken (art. 340 Ger.W.). 1. Voorafgaande opmerking. De dubbele vraagstelling, met betrekking enerzijds tot het kalenderjaar 2000 en, anderzijds,tot het kalenderjaar 1999, heeft bij een aantal rechtsmachten tot verwarring geleid omtrent de bedoelde periode. Daardoor hebben een aantal gegevens voor het kalenderjaar 1999 betrekking op een verkeerde periode of zijn zij beperkt tot een verwijzing naar het antwoord voor het kalenderjaar Kwantitatief overzicht Kwantitatief overzicht kalenderjaar Pagina 6 van 31

7 In tegenstelling tot het eerste verslag, is er nu voldoende sluitende informatie voorhanden om een overzicht voor 1999 te geven. Tabel 1: Aantal algemene vergaderingen bijeengeroepen in Rechtsmachten Gegevens Aantal bijeengeroepen vergaderingen/rechtsmacht 0 1x 2x 3x 4x 5x 6x 7x 8x 9x 10x 11x 12x 13x 15x x Hof van Cassatie 1/1 1 Hoven van beroep 5/ (5) Arbeidshoven (5) 3/5 3 3 Rechtbanken van 25/ eerste aanleg Rechtbanken van 21/ Koophandel Arbeidsrechtbanken 18/ Totaal aantal rechtsmachten Analyse Alhoewel de oude wetgeving alle hoven en rechtbanken reeds de theoretische mogelijkheid bood om in een geest van overleg te beraadslagen en te beslissen over onderwerpen die voor alle kamers van belang waren (oud artikel 341 Ger.W.), bevestigen de gegevens voor het kalenderjaar 1999 de vermelde bevindingen in het eerste verslag dat in de praktijk nauwelijks van deze mogelijkheid gebruik werd gemaakt. Zo waren er niet minder dan elf verschillende rechtsmachten die geen algemene vergaderingen hielden, zelfs niet waar dit nochtans wettelijk voorgeschreven is, bvb. voor het goedkeuren van de lijst van curatoren. Het aantal algemene vergaderingen varieert meestal tussen nul en twee per jaar. Het meest voorkomende aantal was één per jaar. Twee rechtbanken van eerste aanleg 7, twee rechtbanken van koophandel 8 en zeven arbeidsrechtbanken 9 hielden geen algemene vergadering. Hetzelfde geldt voor de arbeidshoven te Antwerpen, Bergen en Luik wanneer men de plechtige openingszitting bij het begin van het gerechtelijk jaar niet in aanmerking neemt. 2 Er is enkel rekening gehouden met het aantal officiële algemene vergaderingen. Verder is geen onderscheid gemaakt in functie van de wettelijke basis van de samenroeping (artikel 340 Ger.W. of andere, zoals art. 27 Faillissementswet), noch in functie van de samenstelling (al dan niet excl. lekenrechters e.a.) 3 Geen gegevens: Brussel en Gent 4 Geen gegevens: Oudenaarde en Tongeren 5 Geen gegevens: Antwerpen en Nijvel 6 Geen gegevens: Brugge, Gent en Tongeren 7 Brussel en Hasselt 8 Hoei en Bergen 9 Antwerpen, Eupen-Verviers, Hasselt, Leuven, Mechelen, Namen-Dinant en Nijvel Pagina 7 van 31

8 Zoals ook reeds uit het eerste verslag bleek, organiseren het Hof van Cassatie en de hoven van beroep het meest systematisch algemene vergaderingen. Zo werden in het Hof van Cassatie en in de hoven van beroep te Bergen, Brussel, Luik, Antwerpen en Gent respectievelijk 15, 6, 6,13, 11 en 13 vergaderingen gehouden Uitschieters in eerste aanleg zijn de Rechtbanken van Eerste Aanleg te Kortrijk en Leuven met respectievelijk zes en vijf vergaderingen en de Rechtbank van Koophandel te Kortrijk met eveneens vijf vergaderingen. Een aantal rechtsmachten merkt evenwel op dat naast de algemene vergaderingen regelmatig informele vergaderingen worden gehouden Kwantitatief overzicht kalenderjaar In tegenstelling tot het eerste verslag, is er nu voldoende sluitende informatie voorhanden om ook voor het jaar 2000 een overzicht te geven. Hierin zijn evenwel niet de algemene vergaderingen van de vrederechters en de politierechtbanken begrepen vermits deze slechts met ingang van 30 maart 2001 zijn in het leven geroepen 10, zodat de nodige gegevens nog niet konden worden opgevraagd. Tabel 2: Aantal algemene vergaderingen bijeengeroepen tijdens het kalenderjaar Rechtsmachten Gegevens Aantal bijeengeroepen vergaderingen/rechtsmacht 1x 2x 3x 4x 5x 6x 7x 8x 9x 10x 11x 12x 13x 17x Hof van Cassatie 1/1 1 Hoven van beroep 5/ (5) Arbeidshoven (5) 3/ Rechtbanken van 25/ eerste aanleg Rechtbanken van 21/ Koophandel Arbeidsrechtbanken 18/ Totaal aantal rechtsmachten Analyse Wet 13 maart 2001, B.S. 30 maart Er is enkel rekening gehouden met het aantal officiele algemene vergaderingen. Verder is geen onderscheid gemaakt in functie van de wettelijke basis van de samenroeping (artikel 340 Ger.W. of andere, zoals art. 27 Faillissementswet) noch in functie van de samenstelling (al dan niet excl. lekenrechters e.a.) 12 Geen gegevens van het Arbeidshof te Brussel en te Gent 13 Geen gegevens van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Oudenaarde en te Tongeren 14 Geen gegevens van de Rechtbank van Koophandel te Antwerpen en te Nijvel 15 Geen gegevens van de Arbeidsrechtbanken te Brugge, Gent en Tongeren Pagina 8 van 31

9 In tegenstelling tot de periode 1999 en de periode hebben alle rechtscolleges in 2000 ten minste één algemene vergadering gehouden. Dit lijkt het gevolg te zijn van de uitgebreide bevoegdheden van deze vergadering. De bijeenroeping van de algemene vergaderingen was evenwel niet steeds gesteund op artikel 340 Ger.W.. Net zoals voor de vorige periodes nemen een aantal arbeidshoven de plechtige openingszitting bij de aanvang van het gerechtelijke jaar (art. 345 Ger.W.) mee in rekening. Sommige rechtbanken van koophandel vermelden tevens de algemene vergaderingen, die in uitvoering van artikel 27 van de faillissementswet zijn bijeengeroepen om de lijst van curatoren op te stellen. Zo ook wordt in een aantal gevallen opnieuw een onderscheid gemaakt tussen de officiële en informele algemene vergaderingen en tussen de vergaderingen gehouden met en zonder lekenrechters. Het aantal algemene vergaderingen varieert meestal tussen één en drie per jaar. Het meest voorkomende aantal was twee per jaar. Hoewel het aantal vergaderingen per rechtsmacht soms sterk uiteenloopt, is dit globaal genomen toegenomen. Net zoals voorheen werden algemene vergaderingen in 2000 het meest systematisch georganiseerd in het Hof van Cassatie en in de hoven van beroep. Zo werden in het Hof van Cassatie en in de Hoven van Beroep te Bergen, Luik, Brussel, Antwerpen en Gent respectievelijk 17, 7, 11, 9, 8 en 13 vergaderingen gehouden. De meerderheid van de rechtbanken van eerste aanleg organiseert twee tot vier vergaderingen per jaar. Uitschieters vormen de rechtbanken van eerste aanleg te Aarlen, Leuven en Namen met vijf algemene vergaderingen per jaar en de rechtbanken van eerste aanleg te Brussel, Kortrijk en Turnhout met zes algemene vergaderingen per jaar. De meerderheid van de rechtbanken van koophandel organiseert één tot twee algemene vergaderingen per jaar. Uitschieters vormen de Rechtbanken van Koophandel te Brussel en Kortrijk met vijf vergaderingen per jaar. De meeste arbeidsrechtbanken organiseren slechts één vergadering per jaar. Bij een minderheid varieert dit aantal van twee tot drie vergaderingen per jaar. Het blijft onduidelijk of aan de doelstelling van de nieuwe wet, waarbij de algemene vergadering wordt gezien als een instrument van interne democratie, is voldaan dan wel of de toegenomen samenroeping vooral gebeurt om te voldoen aan een aantal wettelijke vereisten, zoals de aanduiding van magistraat-evaluatoren, bepaalde aanwijzingen en voordrachten of de goedkeuring van het jaarverslag. Opvallend is dat de reeds gesignaleerde informele overlegstructuren naast de algemene vergaderingen blijven bestaan en zelfs aan belang schijnen te winnen. 3. Deelname aan de Algemene Vergadering. Pagina 9 van 31

10 3.1. Kalenderjaar Geen nieuwe gegevens beschikbaar Kalenderjaar 2000 Net zoals in het eerste verslag dringt een onderscheid zich op naargelang de rechtsmachten alleen bestaan uit beroepsmagistraten of ook uit lekenrechters. Rechtsmachten die uitsluitend bestaan uit beroepsmagistraten vermelden een zeer hoge aanwezigheidsgraad. Deze ligt vrijwel steeds boven de grens van 50 % en bedraagt in de grote meerderheid van de gevallen tussen 70 en 100 %. Bij het Hof van Cassatie en de rechtbanken van eerste aanleg blijken in minstens een vierde van de gevallen zelfs alle leden aanwezig te zijn. De hoven van beroep wijken in bepaalde gevallen af van deze vaststellingen. De aanwezigheidsgraad bij de Hoven van Beroep te Bergen (gemiddeld 85 %), Luik ( 68 tot 97%) en Antwerpen ( zeer hoog ) is eveneens hoog. Bij het Hof van Beroep te Brussel schommelt deze evenwel tussen de 60 en de 100%, terwijl het gemiddelde ten opzichte van de periode ongeveer gelijk is gebleven (74 %). De vraag blijft dus hoe deze relatief grotere desinteresse te verklaren is. Wat betreft het Hof van Beroep te Gent is een opmerkelijke evolutie merkbaar: waar de gemiddelde aanwezigheidsgraad tijdens de periode van 1 januari tot eind juli 2000 rond de 55% bedraagt, met tweemaal een dieptepunt van rond de 40 %, is dit gemiddelde tijdens de periode van 1 september en tot einde december opgelopen tot 77 %. Een reden hiervoor wordt niet opgegeven, maar vermoedelijk is dit te verklaren door de inwerkingtreding van een aantal nieuwe bevoegdheden van deze algemene vergadering. Enkele rechtbanken van eerste aanleg splitsen hun gegevens op naargelang het gaat om vast benoemde rechters, toegevoegde rechters of plaatsvervangende rechters. Daaruit blijkt ondermeer dat de aanwezigheidsgraad van de eerste categorie steeds hoger ligt dan 60 % en in de helft van de gevallen zelfs 100% bedraagt, deze van de tweede categorie ongeveer gelijk verdeeld is tussen de 50 en de 70% en tussen de 90 en de 100%, en deze van de derde categorie in alle gevallen minder dan 50 % bedraagt. In de weinige gevallen waar ook afzonderlijke gegevens beschikbaar zijn over de aanwezigheid van de vrederechters en politierechters, blijken deze meestal voltallig te zijn, in tegenstelling tot hun plaatsvervangers waarvan de aanwezigheid schommelt tussen de 20 en de 40 %. Samengevat blijkt aldus uit de gegevens inzake de toegevoegde rechters en de plaatsvervangende rechters dat de effectieve verbondenheid met het rechtscollege en de effectieve inschakeling als rechter een rol speelt. Rechtsmachten die ook bestaan uit lekenrechters hebben gemiddeld een lagere aanwezigheidsgraad die schommelt tussen de 50 en 100 % van alle leden. In ongeveer de helft van de gevallen bedraagt deze meer dan 80 %. In de gevallen waar de aanwezigheidsgraad werd opgesplitst, geldt voor de beroepsmagistraten een aanwezigheid die schommelt tussen de 60 en 100 %, en in twee derde van de gevallen zelfs 100 %. Voor de raadsheren en rechters in sociale zaken en rechters in handelszaken wordt in de meerderheid van de gevallen een aanwezigheidsgraad tussen de 50 en de 80 % vermeld. Pagina 10 van 31

11 Deze cijfers schijnen de vroegere opmerkingen van de betrokken korpschefs betreffende de moeilijkheid om de lekenrechters voldoende te interesseren, opnieuw te bevestigen. Uit een verslag van de Arbeidsrechtbank te Luik blijkt dat de afwezigheden ondermeer het gevolg zijn van gezondheidsredenen, deelname aan studiedagen en dwingende beroepsverplichtingen. Daarnaast moet ermee rekening worden gehouden dat de wet in een aantal gevallen de lekenrechters uitsluit van deelname (vb. voor de verkiezing van de magistraat-evaluatoren), zonder dat dit in de gegevens steeds duidelijk naar voren komt. 4. Bijeenroeping. Hoewel de wet in andere mogelijkheden voorziet, werden in de beschouwde periode alle algemene vergaderingen - net zoals tijdens de periode samengeroepen op initiatief van de korpsoverste Het hiërarchisch toezicht van de hoven en rechtbanken (398 Ger.W.). 1. Het Hof van Cassatie. Het Hof herhaalt het antwoord opgenomen in het vorige verslag, namelijk dat tot op heden deze controle gebeurde naar aanleiding van de voorzieningen bij het Hof, van de klachten van de burgers bij de eerste voorzitter of bij de procureur-generaal en van de verslagen van de eerste voorzitters van de hoven van beroep en van de arbeidshoven. Visitatiecommissies zijn in oprichting. 2. De hoven van beroep. Het onderscheid dat vorig jaar werd opgemerkt blijft bestaan: terwijl Brussel en Gent geen georganiseerd toezicht kennen, wordt in Luik en Bergen het toezicht uitgevoerd aan de hand van een regelmatige verslaggevingsplicht. In Antwerpen bracht de eerste voorzitter, in het kader van het sectorieel beleid in het ressort, een bezoek aan alle rechtbanken van eerste aanleg en rechtbanken van koophandel. Het hiërarchisch toezicht wordt vooral ingeroepen om tussen te komen bij gerechtelijke achterstand, hoewel soms ook een kwaliteitscontrole wordt beoogd (zoals aangegeven door de eerste voorzitters van het Hof van Beroep te Bergen en door de eerste voorzitters van het Arbeidshof te Antwerpen en te Luik). In alle ressorten worden op het vlak van gerechtelijke achterstand tekortkomingen gemeld. Specifieke cijfergegevens werden hoewel gevraagd - niet meegedeeld. De eerste voorzitter van het Hof van Beroep te Antwerpen vermeldt regelmatig problemen. In Brussel zijn maandelijkse tussenkomsten van de eerste voorzitter vereist. In Gent werd het aantal gevallen niet bijgehouden. Enkel de eerste voorzitter van het Hof van Beroep van Luik schijnt exacte cijfergegevens te hebben bijgehouden: hij diende vijfmaal een beroep te doen op zijn bevoegdheden van hiërarchische overste. Een deel daarvan had betrekking op achterstand. Pagina 11 van 31

12 In de mate dat de achterstand een individueel probleem was, bood het hiërarchisch toezicht onder de vorm van herhaalde tussenkomsten bij de betrokkenen een oplossing. De eerste voorzitter van het Hof van Beroep te Luik verwoordt een terugkerende bezorgdheid die verdere aandacht verdient: hij stelt vast dat het bijzonder moeilijk is op te treden in de gevallen die te maken hebben zich bevinden op de rand van de gezondheidsproblemen en de tucht. Hij vraagt een betere regeling van de verschijning voor de medische commissie op verzoek van de hiërarchische overste. 3. De arbeidshoven. In de arbeidshoven is een meer doorgedreven toezicht van toepassing: naast de regelmatige vergaderingen met de voorzitters van de arbeidsrechtbanken, wordt op georganiseerde wijze verslag uitgebracht, in het bijzonder over statistische informatie. De eerste voorzitter van het Arbeidshof te Antwerpen moest tweemaal tussenkomen in uitspraken van beroepsmagistraten omdat de structuur en motivering niet door de beugel konden. Ook werd hem een geval gesignaleerd waar het gedrag van een beroepsmagistraat ter terechtzitting niet aanvaardbaar was. In het ressort Luik werden verschillende problemen van achterstand in twee rechtbanken gemeld, weliswaar in verband gebracht met ziekte, onvolledigheid van het kader of afwezigheid van toegevoegde magistraten. Daarnaast was de tussenkomst van de eerste voorzitter ook nodig om in een arbeidsrechtbank een betere dienstverlening te verzekeren of om in drie gevallen te herinneren aan de deontologie. De eerste voorzitters van de Arbeidshoven te Bergen en Gent melden geen problemen. 4. De rechtbanken van eerste aanleg. Ook op het niveau van de Rechtbank van Eerste Aanleg heeft het hiërarchisch toezicht voornamelijk betrekking op de achterstand in het beraad bij vrederechters en politierechters. Ook hier werden de gevraagde cijfermatige gegevens niet verschaft. In Antwerpen was in een vredegerecht achterstand ingevolge een structureel probleem. Na herhaalde tussenkomsten bij de betrokken vrederechter werd het probleem opgelost. In Brugge worden problemen gemeld met plaatsvervangende vrederechters. In zwaardere kantons hebben zij het moeilijk om hun taak te combineren met hun advocatenpraktijk. De voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Brussel meldt dat de deken van de politierechters nu statistieken bijhoudt. Aan de hand van maandelijkse lijsten is de controle op de achterstand mogelijk en heeft men ook een beeld van de werklastverdeling. In Leuven heeft het hiërarchisch toezicht ervoor gezorgd dat ook tijdens de vakanties zittingen worden gehouden in de politierechtbank. Pagina 12 van 31

13 In Charleroi was het ingevolge de ziekte van een rechter nodig om het Hof van Cassatie te vragen om de onttrekking van een aantal zaken te bevelen. Het toezicht heeft hier dus gewerkt en verzekerde de normale werking van het gerecht. De voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Dinant meldt een tiental gevallen van overschrijding van de termijn van beraad. Ook hier werkte het toezicht, weze het door te dreigen met tuchtsancties, het opleggen van een termijn voor de uitspraak en de controle daarop door de overlegging van een kopie van de vonnissen. In Nijvel deed zich één geval van overschrijding van de termijn voor in hoofde van een plaatsvervangende vrederechter Het hiërarchisch toezicht binnen het openbaar ministerie (art. 400 Ger.W.). 1. De procureur-generaal bij het Hof van Cassatie. De procureur-generaal bij het Hof van Cassatie oefent dit toezicht uit ter gelegenheid van de mededeling, door het college van procureurs-generaal bij de hoven van beroep, van de dagorde van hun vergaderingen of naar aanleiding van klachten van particulieren. Er is ook het persoonlijk contact met de procureurs-generaal ter gelegenheid van de bijeenkomst van de vaste vergadering van de korpschefs. Volgens het ontvangen verslag werden daarbij geen tekortkomingen vastgesteld. 2. De procureurs-generaal bij de hoven van beroep. De procureurs-generaal te Brussel, Gent en Antwerpen melden dat over vastgestelde tekortkomingen geen statistische gegevens bekend zijn. De procureur-generaal te Brussel vermeldt dat de zeldzame gevallen van duidelijke nalatigheid buiten beschouwing gelaten, de belangrijkste gevallen van functiestoornissen in de behandeling van de zaken door de parketten van de procureurs des Konings, kunnen worden herleid dat : 1. achterstand in de behandeling van de dossiers (meestal te wijten aan structurele oorzaken), 2. een te oppervlakkige benadering van de juridische kwesties (zowel wat de kwalificaties als de procedureproblemen betreft), 3. een te strikte en te formalistische appreciatie van de opportuniteit tot vervolging in materies waarin het vervolgingsbeleid niet nauwkeurig werd uitgestippeld. De procureur-generaal te Antwerpen antwoordt in dezelfde zin. De procureur-generaal te Gent maakte opmerkingen in verband met gebrekkige kwalificaties, gebrekkige samenstelling van dossiers en achterstand in de afhandeling van dossiers. De procureur-generaal te Bergen meldt twee gevallen waarin tekortkomingen werden vastgesteld. Het ging over achterstand en over gedragsmoeilijkheden. De procureur-generaal te Luik voerde geen systematisch toezicht uit maar vermeldt vluchtig opgestelde vorderingen en wanordelijke dossiers. Zij schrijft dit toe aan het chronische gebrek Pagina 13 van 31

14 aan magistraten in de parketten van eerste aanleg, aan het gebrek aan tijd die aan vorming kan besteed worden en aan de afvloeiïng van ervaren magistraten, naar de zetelende magistratuur. Wat de toestand in het ressort Luik betreft lijkt het de HRJ nodig overeenkomstig art. 259bis Ger.W. navraag te doen naar de maatregelen, die werden getroffen om voor de structurele problemen een oplossing te vinden. Waar er gegevens over het verleden beschikbaar zijn, bleek het niet de eerste keer dat de onregelmatigheden werden vastgesteld. Het verslag van de procureur-generaal te Gent wijst op een actieve invulling van zijn bevoegdheden, in de lijn van de nieuwe taken aan die zijn ambt zijn toebedeeld na de verticalisering van het parket: het toezicht verloopt per arrondissement, door tussenkomst van contactmagistraten. Sedert 1997 werd een evaluatiesysteem ontwikkeld waarbij de inzet van elke magistraat permanent werd geëvalueerd. Waar nodig, zoals in Oudenaarde, werd een audit uitgevoerd Kennisgeving van de miskenning van de ambtsplichten van de leden van het openbaar ministerie (art. 401 Ger.W.). De procureur-generaal bij het Hof van Beroep te Brussel maakt gewag van één geval. Het was de eerste keer dat dit gebeurde. De andere procureurs-generaal (die van het Hof van Cassatie inbegrepen) melden geen dergelijke incidenten. Geen enkele procureur des Konings of auditeur heeft kennis gekregen van gevallen waarbij een magistraat van het openbaar ministerie op de zitting afweek van de plichten van zijn staat. De voorzitters van de rechtbanken van eerste aanleg, de handelsrechtbanken en de arbeidsrechtbanken melden al evenmin problemen op dit gebied. Enkel de voorzitter van de Rechtbank van Eerste Aanleg te Hasselt maakt melding van een incident (evenwel niet ter zitting) i.v.m. de onafhankelijkheid van de onderzoeksrechter. Het parket werd daarbij gewezen op de vereiste onafhankelijkheid van de onderzoeksrechter in de uitvoering van zijn onderzoeken. Dit gebeurde via overleg. Volgens de voorzitter was dit echter niet voldoende om een einde te stellen aan de vastgestelde afwijking. Aangezien het ook hier om een mogelijk belangrijke disfunctie gaat, zal de VAOC zich eveneens hierover verder informeren overeenkomstig art. 259bis-14 2 Ger.W., alvorens te beslissen over een passend gevolg. De eerste voorzitter van het Hof van Beroep te Brussel maakt melding van één geval, nl. de onmogelijkheid om correct te vorderen ingevolge misbruik van alcohol en geneesmiddelen. Hiervan werd kennis gegeven aan de procureur-generaal, maar de eerste voorzitter weet niet welke maatregelen getroffen werden en stelt vast dat deze blijkbaar niet voldoende waren om een einde te stellen aan de vastgestelde afwijking, nu de feiten in 2001 opnieuw werden vastgesteld. Ook over deze feiten dient verder informatie te worden ingewonnen. Pagina 14 van 31

15 4.6. Toezicht op de leden van het parket in hun hoedanigheid van officieren van gerechtelijke politie (402 Ger.W.). Wat de leden van het openbaar ministerie betreft wordt dit toezicht niet gescheiden georganiseerd van het hiërarchisch toezicht. Voor wat de politierechters betreft, is hun bevoegdheid van officier van gerechtelijke politie in feite achterhaald. Het toezicht heeft dan ook weinig te betekenen Toezicht op de referendarissen bij het Hof van Cassatie (art. 402bis Ger.W.). Tijdens het jaar 2000 werd naar aanleiding van het toezicht op de referendarissen bij het Hof van Cassatie geen enkele tekortkoming vastgesteld. Op 29 augustus 2001 legden vier nieuwe referendarissen de eed af, waardoor hun aantal op 14 werd gebracht. Van de tien die eerst in dienst waren, werken er zeven onder het gezag van de eerste voorzitter terwijl de drie andere onder het gezag van de procureur-generaal werken. Op het parket wordt het toezicht steeds op dezelfde manier georganiseerd : alle opdrachten die de magistraten van het parket aan de referendarissen wensen op te dragen, worden door één advocaat-generaal gecentraliseerd, die zodoende namens de procureur-generaal toeziet op de omvang van het gepresteerde werk. In de mate dat de referendarissen specifiek belast zijn met de actualisering, per kabinet, van de reeds geruime tijd geleden ingestelde cassatieberoepen, staan zij onder het rechtstreeks toezicht van de betrokken advocaatgeneraal, met wie zij nauw samenwerken. Het globaal toezicht geldt voor zowel de kwaliteit als voor de kwantiteit van het werk van de referendarissen. Voor de zetel wordt dit toezicht op de kwaliteit van het werk, de ijver, de nauwgezetheid, en de stiptheid uitgeoefend door de voorzitter en de afdelingsvoorzitters, aan wie de referendarissen werden toegewezen. De afdelingsvoorzitters rapporteren aan de eerste voorzitter van het Hof Toezicht door het openbaar ministerie over griffiers, griffiepersoneel, vertalers, opstellers en beambten van alle rechtbanken, vredegerechten en politierechtbanken (art. 403 Ger. W.). Hier past het vast te stellen dat ingevolge de zeer uiteenlopende praktijken, de efficiëntie van deze vorm van interne controle in vraag kan worden gesteld. Een groot deel van de activiteiten van de griffies valt trouwens onder de bevoegdheid van het hoofd van de zittende magistratuur. Dit is de uitvoerende macht niet ontgaan: de minister van Justitie vroeg de H.R.J. om advies inzake de opportuniteit van de invoering van een inspectiedienst voor de griffies en de parketsecretariaten. Pagina 15 van 31

16 1. De procureur-generaal van het Hof van Cassatie. In de praktijk wordt voornamelijk door de dagelijkse contacten en ter gelegenheid van de evaluatie toezicht uitgeoefend over griffies en parketsecretariaten, zoals door de procureurgeneraal bij het Hof van Cassatie aangegegeven. 2. De procureurs-generaal bij de hoven van beroep. In Brussel is het toezicht van het parket-generaal louter reactief. Er werden geen tekortkomingen gemeld. In Bergen concentreert het toezicht zich op de aanwezigheden. Ook hier vielen geen tekortkomingen op. In Gent werd sedert 1997 de inspectie van de griffie terug ingevoerd op het niveau van het Hof van Beroep. Het toezicht gebeurt verder ingevolge meldingen door de eerste voorzitter, de hoofdgriffier of de hoofdsecretaris. Het verband wordt gelegd met de evaluaties en de tuchtbevoegdheden. In de loop van 2000 werden 12 tuchtprocedures ingesteld. In Luik werkt een gelijkaardig systeem. Daar werden drie tuchtprocedures ingesteld. In Antwerpen steunt het toezicht op de regelmatige contacten, de evaluatie en het toezicht op de afwezigheden. Er werden geen tekortkomingen gemeld. 3. Auditeurs-generaal Geen enkele auditeur-generaal stelde tijdens het betrokken kalenderjaar een tekortkoming vast. Het toezicht geldt voor een aantal personen dat varieert van veertig tot om en bij de vijftig. De auditeur-generaal bij het Arbeidshof te Bergen meldt het volgende: «Zoals ik al meldde in het verslag over het gerechtelijk jaar diende ik tijdens het afgelopen kalenderjaar, op aangifte van een arbeidsauditeur van mijn rechtsgebied, een griffier-hoofd van dienst ernstig terecht te wijzen wegens oneerbiedige taal aan het adres van de korpschef van het rechtscollege, en diende ik tussen deze ambtenaar en zijn hiërarchische meerdere een bemiddeling te organiseren om beide partijen bewust te maken van de noodzaak om in overleg en goede verstandhouding in te staan voor het beheer van de griffie, waarbij ik hun beider rol onderstreepte ; die is hiërarchisch complementair en vergt een gedeelde loyauteit. Vervolgens opende ik een tuchtrechtelijke procedure tegen dezelfde griffier uit hoofde van tekortkomingen aan zijn plichten wegens een toegegeven permissiviteit in het circuleren binnen de dienst van een document dat de verantwoordelijkheid van de leden en personeelsleden van de griffie impliceerde, waarvan zijn hiërarchische meerdere niet op de hoogte was. Deze permissiviteit werd in de hand gewerkt doordat op dat ogenblik persoonlijke taken werden uitgevoerd. De zaak werd geseponeerd. Hoewel bewezen, werden de tekortkomingen gesitueerd in de bijzondere context van de opengevallen plaats van hoofdgriffier van het rechtscollege, en van de spanningen tussen de betrokkene en zijn hiërarchische meerdere, die beiden kandidaat waren voor dit ambt. Pagina 16 van 31

17 Volgens de betrokken arbeidsauditeur was het probleem op 11 september 2001 nog niet opgelost en was het wachten op de benoeming van een hoofdgriffier. De plaats was vacant sedert 10 december Procureurs des Konings. Het aantal personen op wie de procureur des Konings toezicht uitoefent, varieert van 27 (Eupen) tot 384 (Charleroi). Enkel Antwerpen hanteert nog de melding «antwoord niet beschikbaar» op de vraag of in het kader van het toezicht van de procureur des Konings op de hoofdgriffiers, griffiers, en personeelsleden van de griffie tekortkomingen werden vastgesteld. De informatie wordt immers individueel gerangschikt. Om de vragen van de H.R.J. te kunnen beantwoorden, zal de informatie in de toekomst worden gecentraliseerd. Meerdere procureurs melden dat hoewel geen enkele tekortkoming werd vastgesteld, het toezicht op grond van artikel 403 Ger. W. in een aantal gevallen heeft geleid tot de vaststelling van diverse problemen, die waar mogelijk werden opgelost. In Antwerpen bij voorbeeld maakt de procureur des Konings gewag van een vrij belangrijke achterstand bij een personeelslid met de graad van opsteller en dit wegens ziekte. De procureur des Konings van Kortrijk meldt eveneens dat er geen ernstige tekortkomingen zijn, tenzij mogelijks enige achterstand op het werkschema die na overleg met de diensthoofden werd weggewerkt (achterstand mede door personeelstekort). Aangezien het probleem van korte duur was en snel werd opgelost, werd het aantal betrokken personen niet gepreciseerd door de procureur. Hetzelfde doet zich voor in Namen, waar de procureur meldt dat een grondige inspectie van de griffie van de Rechtbank van Koophandel nodig was ingevolge moeilijkheden bij het beheer ervan. Een overduidelijk gebrek aan personeel leidde tot spanningen tussen de directie van de griffie en meerdere griffieleden. Er werd met name verlof geweigerd en het werk nam dermate toe dat de normale griffie-activiteiten niet konden worden voorgezet. Ieder personeelslid werd gehoord door de parketmagistraat die met de inspectie was belast. Zowel de hoofdgriffier als de procureur des Konings namen meerdere initiatieven om bijkomend personeel te verkrijgen en een normaal griffiebeheer toe te laten. De situatie kwam ter sprake tijdens twee rechtstreekse gesprekken tussen de procureur des Konings en de hoofdgriffier van de rechtbank. Het ministerie lijkt rekening te hebben gehouden met de opmerkingen die na enorm veel initiatieven werden geformuleerd. Vandaag is de situatie nog niet volledig normaal. De spanningen zijn evenwel verdwenen en er werd een opmerkelijke verbetering van de sfeer binnen deze griffie vastgesteld. De procureur maakt eveneens melding van een klein probleem binnen een vredegerecht over het onthaal van de personen, die een verzoekschrift neerleggen in het kader van de wet betreffende de geesteszieken. Dit probleem werd opgelost aan de hand van een gesprek tussen een griffier, de hoofdgriffier van het betrokken vredegerecht en de procureur des Konings, waarbij opheldering werd gegeven over de wet en over de rol die de griffie van het vredegerecht en het parket spelen. Pagina 17 van 31

18 De andere procureurs des Konings melden geen enkele tekortkomingen, behalve Charleroi, Leuven en Doornik. In Charleroi werd een tekortkoming in een vredegerecht vastgesteld. Twee personen die bij deze ambtsmisdrijven betrokken waren, werden geschorst ; er werd een onderzoek geopend. In Leuven werd vorig jaar een tuchtrechtelijke procedure ingezet, die op dit ogenblik nog niet is afgerond. In Doornik werd in 1999 door de hoofdgriffier van de Rechtbank van Eerste Aanleg aangifte gedaan van een tekortkoming. Deze procedure werd afgesloten in 2000 en betrof slechts één persoon. Het probleem werd via een tuchtstraf opgelost. Wat hier ook opvalt is het gebrek aan uniformiteit in de uitoefening van het toezicht. Hoewel zij beiden onder toezicht staan van de procureur-generaal te Gent, oefent de procureur des Konings te Ieper een zeer doorgedreven jaarlijkse inspectie van de griffie uit, terwijl zijn collega te Kortrijk afgaat op de meldingen door de hoofdgriffier of de hoofdsecretaris. In het ressort Antwerpen werden bij circulaire van 11 mei 1995 de periodieke inspecties trouwens opgeschort met dien verstande dat ingeval van aanwijzingen, tekorten en inbreuken de nodige verificaties dienen te gebeuren en erover dient gewaakt te worden dat zich ter zake geen misbruiken voordoen. Waar systematische inspecties nog plaatsvinden - zoals in Marche-en-Famenne - wordt gemeld dat daartoe achterhaalde formulieren moeten worden gebruikt. 5. Arbeidsauditeurs. Het aantal aan het toezicht onderworpen personen varieert van 9 (Hoei) tot 120 (Brussel). De meeste arbeidsauditeurs hebben tijdens het jaar 2000 geen enkele tekortkoming vastgesteld. De auditeurs van Brussel, Charleroi, Gent, Ieper-Kortrijk-Veurne en Hoei melden nochtans dat zij sommige tekortkomingen hebben vastgesteld. In Brussel werden tekortkomingen vastgesteld bij 5 griffiers, 2 bedienden met opdracht, en 1 secretaris, die niet goed nota hadden genomen of hadden verzuimd de instructies van een magistraat correct op te volgen. In Gent betroffen de vastgestelde tekortkomingen twee griffiers die hadden verzuimd een zaak op de rol te plaatsen. Bij het auditoraat van Hoei beperken de vastgestelde tekortkomingen zich tot materiële fouten in het uittikken van de vonnissen door de griffier en tot enkele dagen vertraging in de mededeling van de uitgesproken vonnissen door de griffie. Er was slechts één persoon bij betrokken, namelijk een griffier. Pagina 18 van 31

19 De auditeur van het auditoraat van Ieper-Kortrijk-Veurne meldt : Er werden geen meldenswaardige tekortkomingen vastgesteld. Vaststellingen van kleinere tekortkomingen worden ter kennis gebracht aan de hoofdgriffier of de secretaris die hun personeelsleden daarna de nodige instructies geven om hieraan te verhelpen. De arbeidsauditeur te Brussel wijst op het nut van de functioneringsgesprekken in het kader van de evaluatie, om disfuncties bij te sturen. Vermeldenswaardig is het voorstel van de arbeidsauditeur te Luik die het mandaat-systeem naar analogie van de korpsoverste, wil uitbreiden tot de functies van hoofdgriffier en hoofdsecretaris Het tuchtrecht (art. 404 t.e.m. 414 Ger.W.). 1. Het Hof van Cassatie. De eerste voorzitter van het Hof van Cassatie meldt geen enkel geval waarbij toepassing werd gemaakt van zijn bevoegdheid tot waarschuwing en censuur. Inzake de bevoegdheden van het Hof van Cassatie zelf was eind 2000 geen enkele tuchtrechtelijke procedure meer hangende. Tijdens het jaar 2000 werden twee tuchtrechtelijke procedures opgestart, een in zake een magistraat en een andere in zake een plaatsvervangend magistraat, wegens gedragingen die afbreuk doen aan de waardigheid van hun ambt. Deze procedures werden in de loop van het jaar afgesloten en leidden alle twee tot een sanctie. De magistraat werd geschorst en de plaatsvervangende magistraat werd ontzet uit zijn ambt. Tegen geen van beiden werd al eerder een sanctie uitgesproken. In beide gevallen werden de feiten ter kennis gebracht door het openbaar ministerie. 2. De procureur-generaal van het Hof van Cassatie. Aan het einde van het betrokken kalenderjaar was geen enkele tuchtrechtelijke procedure meer hangende. In de loop van 2000 werd er geen enkele procedure opgestart, en er werd geen enkele tuchtrechtelijke procedure overgezonden aan de minister van Justitie. 3. De hoven van beroep Inzake de bevoegdheden van de hoven van beroep Geen enkel hof van beroep meldt een procedure die op het einde van het kalenderjaar 2000 nog hangende zou zijn en geen enkele procedure werd ingeleid tijdens het betrokken jaar. Gent merkt evenwel op dat de gegevens pas sinds 2000 worden verzameld en dat het bijgevolg het antwoord op sommige vragen dient schuldig te blijven. Inzake de bevoegdheid van de eerste voorzitter tot waarschuwing en censuur. De hoven melden daarentegen dat toepassing werd gemaakt van de bevoegdheid van de eerste voorzitter tot waarschuwing en censuur. Pagina 19 van 31

20 In ieder rechtsgebied, behalve voor het Hof van Beroep te Luik, waren er nieuwe rechtsplegingen die in de loop van 2000 werden ingeleid: Antwerpen : 4 (ingeleid 16 in februari, maart en april 2000), die op het einde van het betrokken kalenderjaar nog hangend zijn. Brussel : 3 (ingeleid in september 2000), nog steeds hangend aan het eind van het betrokken kalenderjaar. Gent : 6 nieuwe procedures werden ingeleid tijdens het betrokken gerechtelijk jaar. Gent meldt echter slechts twee eindbeslissingen in de loop van het jaar 2000 en geeft aan dat er geen enkele procedure meer hangende is. Bergen : 1 nieuwe procedure werd ingeleid maar werd niet voortgezet omdat de betrokken persoon vrijwillig met vervroegd pensioen ging. Eind 2000 waren dus enkel nog procedures hangende voor de Hoven van Beroep te Antwerpen en te Brussel, respectievelijk 4 en 3 zaken. De Hoven van Beroep te Antwerpen, Brussel en Luik wezen elk een eindbeslissing in De procedures die aan deze eindbeslissingen voorafgingen, werden ingeleid in 2000 voor Antwerpen, in voor Brussel en in 99 voor Luik. In Antwerpen kreeg een plaatsvervangend rechter een waarschuwing wegens gedragingen die afbreuk deden aan de waardigheid van zijn ambt, terwijl in Brussel de opgelegde sanctie bestond in een eenvoudige berisping. Dit hof preciseert echter niet voor welke tekortkoming de magistraat een sanctie opliep. Voor de in Brussel behandelde zaak werden de feiten gemeld door een burger, in Antwerpen en in Luik door het openbaar ministerie. In twee gevallen hadden de betrokken magistraten al eerder een tuchtsanctie opgelopen : in Antwerpen werd tegen de betrokken magistraat een eenvoudige berisping uitgesproken in 1992, terwijl de betrokken magistraat in Brussel in al een waarschuwing had gekregen. In Luik kreeg een magistraat een censuur met berisping uit hoofde van tekortkoming aan de plicht tot gereserveerdheid bij verklaringen aan de pers. Deze magistraat had geen disciplinaire antecedenten. Luik geeft bovendien aan dat er «geen ander dossier is geweest, ten minste bij de officieel geopende dossiers, dat zonder sanctie werd afgesloten». De eerste voorzitter van het Hof van Beroep te Gent meldt eveneens dat er in de loop van 2000 twee eindbeslissingen werden gewezen voor de tijdens 1998 ingeleide procedures. In iedere zaak werden de feiten door het openbaar ministerie aangegeven. Een van deze twee procedures ten laste van magistraten werd afgesloten door een waarschuwing en de andere door een eenvoudige berisping. Aan de betrokken magistraten werden gedragingen verweten die afbreuk deden aan de waardigheid van hun ambt, en aan een van hen kwam daar nog bij dat hij tekortkwam aan de plichten van zijn ambt. Het ging om een eerste sanctie. In Luik en Bergen werd een procedure overgezonden aan de eerste voorzitter van het Hof van Cassatie. In het eerste geval gebeurde de overzending op advies van het door de eerste voorzitter geraadpleegde college van kamervoorzitters, aangezien betrokkene een kamervoorzitter was en de eerste voorzitter de schijn zou kunnen geven niet alle waarborgen van objectiviteit te hebben. De zaak betrof een tekortkoming aan de plicht tot 16 Antwerpen deelt mee dat als inleidingsdatum werd genomen de kennisgeving door de procureur-generaal van de feiten die aanleiding gaven tot een tuchtonderzoek, in tegenstelling tot vorig jaar waar meestal verwezen werd naar de conclusie van het openbaar ministerie. Pagina 20 van 31