Bestuursverslag 5. Directieverslag 9. Inleiding Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling voorlichting 17

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012

2 Voorwoord 3 Bestuursverslag 5 Directieverslag 9 Inleiding 9 1. Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling voorlichting Doelstelling herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling fondsenwerving Organisatie en administratie Beleid en bestuur Bedrijfsorganisatie Toekomstparagraaf 30 Bijlage 1: Samenstelling bestuur en personeel 32 Bijlage 2: Verantwoordingsverklaring bestuur 35 Bijlage 3: Vrijwilligers en vergunninghouders Bijlage 4: Beheerplannen en monitoring 43 Bijlage 5: Gehouden dieren in Natuurpark Lelystad 44 Bijlage 6: Bedrijfsvrienden van Het Flevo-landschap 45 Inhoudsopgave 2

3 Voorwoord 2012 was een jaar met veel dynamiek, zowel veroorzaakt door de omgeving als door ontwikkeling van Het Flevo-landschap zelf. Bij dit alles wist Het Flevo-landschap zich weer gesteund door een achterban van ruim begunstigers en een trouwe groep vrijwilligers. Veel dynamiek en vooral onzekerheid bracht het Natuurakkoord tussen rijk en provincies. Voor Flevoland brengt dit Natuurakkoord naast bevoegdheden en verantwoordelijkheden ook financiële zorgen mee. Zorgen, die Het Flevolandschap kunnen raken in het vervullen van haar kerntaken. De discussie in Provinciale Staten rond het Oostvaarderswold, en als vervolg daarop het Open planproces Natuur in Flevoland hebben de nodige aandacht gevraagd. Het Flevo-landschap heeft actief uitgedragen hoe het als particulier natuurbeheerder in Flevoland bij kan dragen aan ontwikkeling van nieuwe natuur en natuurbeleving voor de inwoners van Flevoland. Positieve dynamiek bracht een aantal grote projecten, die in 2012 zijn gerealiseerd of zijn voorbereid. De aanleg van het Natuurspeelbos op Urk, de ontwikkeling van de Archeoroute op Schokland, en de vernieuwing van het bezoekerscentrum samen met de aanleg van nieuwe recreatieve voorzieningen in Natuurpark Lelystad hebben veel inzet gevraagd, maar ook prachtige en alom gewaardeerde resultaten opgeleverd. Daarnaast kon worden gestart met de voorbereiding van de inrichting van de nieuwe natuur in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur in de Rotterdamse hoek. In al deze projecten is samengewerkt met partners: van gemeenten tot buurtwerk, van waterschap tot agrariërs. Het Flevo-landschap is al deze partijen erkentelijk hiervoor. De toenemende compleiteit en dynamiek in de omgeving heeft er mede toe geleid dat Het Flevo-landschap gaat werken met het Raad van Toezicht model, conform de code van goed bestuur. Per 1 januari 2013 is een Raad van Toezicht aangetreden. Voor de samenstelling en een overzicht van de nevenfuncties van de leden wordt naar de website verwezen. De raad van Toezicht heeft uit haar midden een Audit Commissie gevormd In financiële zin kon het jaar neutraal worden afgesloten: er waren geen verrassingen ten opzichte van de begroting. Kostenbesparing en efficiënt werken blijven onze aandacht houden. Voorwoord 3

4 Bestuursverslag

5 Bestuursverslag Het bestuur heeft in 2012 zes keer vergaderd. De aandacht van het bestuur is in 2012 vooral uitgegaan naar: Beleidsontwikkeling op rijks- en provinciaal niveau Decentralisatie van het natuurbeleid van Rijk naar Provincies, herijking van de EHS, bezuinigingen op verwerving, inrichting en beheer, later vastgelegd in een Natuurakkoord tussen Rijk en IPO, stonden regelmatig op de agenda. Hoewel de gevolgen voor Het Flevo-landschap op korte termijn niet heel groot zijn, zal dat op langere termijn anders liggen. Ook in verband van De12Landschappen, het landelijk samenwerkingsverband, is geprobeerd via landelijk lobby voldoende middelen veilig te stellen, primair voor beheer van bestaande natuur. Gelukkig is met het aantreden van het kabinet Rutte II een meer vriendelijke toon voor natuur ontstaan, maar nog steeds verkeert Nederland in een economisch moeilijke periode, dus is er schaarste aan middelen. Grotere projecten in kader van herstel en ontwikkeling Natuur en Landschap Het Flevo-landschap heeft in 2012 fors kunnen investeren door enkele grotere projecten uit te voeren die de natuur en landschap in Flevoland verder ontwikkelen. Daarbij lag ook een groot accent op de natuurbeleving van jong en oud, en het uitdragen van de betekenis van natuur, landschap en cultuurhistorie. In het directieverslag wordt hier dieper op in gegaan, met name bij de doelstelling herstel en ontwikkeling. Het bestuur heeft de uitvoering van deze projecten besproken en gevolgd. Te noemen zijn Impuls Natuurpark, duurzaam verbindend, Archeoroute Schokland, Natuurspeelbos Urk, voorbereiding inrichting Rotterdamse Hoek, planvorming verdere ontwikkeling Pampushout bij Almere. Ook is de problematiek op Schokland besproken aan de hand van de notitie Naar een Duurzaam behoud archeologie Schokland. Ontwikkeling van plangebied Oostvaarderswold De aandacht van het bestuur ging de afgelopen jaren vooral uit naar het creëren van de randvoorwaarden voor uitvoering, het onderkennen van risico s en kansen en de positionering van Het Flevo-landschap bij deze gebiedsontwikkeling. Zo ook in Nadat de Raad van State in maart 2012 het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor het Oostvaarderswold vernietigde hebben Provinciale Staten gevraagd om een uitwerking van de verschillende scenario s. In mei presenteerde GS drie scenario s, variërend van een afgeslankte versie van Oostvaarderswold, tot een complete ontmanteling van het natuurplan. De Provinciale Staten besloten de discussie breder te trekken. Op 30 mei namen de Provinciale Staten van Flevoland de motie Open Planproces Natuur in Flevoland aan. Trekker en boegbeeld van dat proces werd professor Roel Bekker. De verworven gronden wil het Flevo-landschap nog steeds inzetten ten behoeve van natuur- en landschapsontwikkeling en recreatieve natuurbeleving voor de Flevolanders, vooral de inwoners van Almere. Tevens wordt daarmee het belang van de verdere ontwikkeling van Flevoland gediend. Gezien de uitkomst van het Open Planproces zal dat nieuwe planvorming vergen. Organisatie ontwikkeling en bestuurlijk model van het Flevo-landschap In1986 is Het Flevo-landschap opgericht in de jonge dynamische provincie Flevoland. Het begon met vrijwel niets, pionierend. Vervolgens is het te beheren natuurareaal sterk gegroeid. Er moet ook een bepaalde omvang zijn om bestaansrecht te hebben. De laatste jaren zijn inspelen op de dynamiek van de omgeving en bewust ook de verbinding en samenwerking opzoeken van toenemend belang. Het Flevo-landschap is inmiddels een organisatie die hecht maatschappelijk verankerd is in de provincie Flevoland. Ingegeven door de doorgaande ontwikkeling van werk en organisatie van Het Flevo-landschap en door de dynamiek en toegenomen compleiteit in de omgeving heeft het bestuur zich beraden op het gewenste bestuurlijk model voor de toekomst. In 2012 is het besluit genomen om over te gaan naar een Raad van Toezicht en is dit voorbereid. Naast wijziging van statuten en reglementen, en het werven van een Raad van Toezicht, ging het vooral over de benodigde verdere ontwikkeling van de werkorganisatie. De ontwikkelingen in de omgeving en het kunnen invullen van de ambitie en speerpunten uit het beleidsplan zijn vertaald in de benodigde professionalisering (denk aan verder invullen van de meerjarige en jaarlijkse plannings- uitvoerings- en verantwoordingscyclus). In december 2012 heeft het bestuur zijn laatste vergadering gehouden. Bestuursverslag 5

6 Financiën en HRM Het bestuur heeft de gebruikelijke (formele) documenten besproken en vastgesteld: Jaarverslag 2011, Jaarrekening 2011, Managementletter accountant 2011, Jaarplan 2012, Begroting 2013, Kwartaalrapportages Organisatie- en personeelsontwikkeling hebben regelmatig de aandacht van het bestuur gehad, evenals de personele bezetting van de leidinggevende posities. Door het managementteam is een Opleidingsplan opgesteld. De voorzitter en vicevoorzitter hebben een beoordelingsgesprek met de directeur gevoerd. Tot slot Het bestuur heeft in de jaarlijkse thematische ecursie uitgebreid stilgestaan bij: De bijzondere Landschapsstructuren in Flevoland De (ruimtelijke) samenhang en verbinding tussen terreinen in Flevoland, én tussen Flevoland en de gebieden daarbuiten. Raad van Advies De Raad van Advies is in 2012 eenmaal bijeen geweest (mei). Daarbij is kennis genomen van de impuls die aan het Natuurpark is gegeven. Inhoudelijk is gesproken en geadviseerd over de ontwikkeling van het plangebied Oostvaarderswold en de bestuurlijke en organisatorische ontwikkeling van Het Flevo-landschap. Publieke uitleg activiteiten Het Flevo-landschap Het bestuur heeft tijdens de zomeravondbijeenkomst en de regiobijeenkomsten de activiteiten en het beleid van Het Flevo-landschap uitgedragen. Tijdens de zomeravondbijeenkomst gericht op de stakeholders uit het openbaar bestuur en bedrijfsleven is met elkaar gesproken over het omgaan met de spanning die er soms is tussen natuur voor behoud en ontwikkeling van ecosystemen en soorten, en gebruikers die de natuur vooral zien als een bron van vertier. In de drie regiobijeenkomsten gericht op de begunstigers van het Flevo-landschap zijn de onderwerpen waar het bestuur mee bezig is geweest toegelicht en is vooruitgeblikt. Daarnaast werden samen met agrarisch ondernemers voorbeelden gepresenteerd van samenwerking tussen natuur en landbouw. Het Flevo-landschap mocht zich in alle drie de deelregio s verheugen in een grote opkomst. Daarmee vervullen de regiobijeenkomsten een duidelijk rol naar de achterban. Samenvatting Verantwoordingsverklaring Het Centraal Bureau Fondsenwerving vraagt aan het bestuur een Verantwoordingsverklaring waarin het bestuur toelicht hoe de taken besturen, toezicht houden en uitvoeren gehanteerd worden in Het Flevo-landschap. Hier wordt een samenvatting gegeven, de Verantwoordingsverklaring is als bijlage 3 in dit Jaarverslag opgenomen. Scheiding van uitvoering, besturen en toezicht: Het bestuur bestaat uit onafhankelijke leden. De leden hebben een zittingsduur van maimaal drie jaren en zijn na afloop van een zittingsperiode twee maal herbenoembaar. De bestuursleden verrichten hun activiteiten onbezoldigd en ontvangen slechts een vergoeding voor werkelijk gemaakte onkosten. Het bestuur vervult de taken besturen en toezicht houden. De directeur vervult met de werkorganisatie de taak uitvoering. Afspraken tussen het bestuur en de directeur zijn vastgelegd in het directiestatuut. Het hoofd Beleid & Kwaliteit is tevens plaatsvervangend directeur. De directeur informeert het bestuur elke vergadering schriftelijk en mondeling over ontwikkelingen en in een rapportage per kwartaal over de voortgang van de uitvoering van het jaarplan en de bereikte resultaten en de bereikte resultaten. De voorzitter en een lid van het Bestuur voeren jaarlijks een functioneringsgesprek met de directeur. De nevenfuncties van de bestuursleden en de directeur zijn vermeld in bijlage 1. Bestuursverslag 6

7 Efficiënte en doelmatige besteding van middelen: Het Flevo-landschap streeft naar een efficiënte en doelmatige besteding van de middelen voor de doelstellingen. Het Flevo-landschap hanteert een meerjarenbeleidsplan met een meerjarenbegroting, vastgesteld door het bestuur. De werkorganisatie stelt jaarlijks binnen het kader van het beleidsplan een jaarplan en jaarbegroting op met concrete doelen, bij voorkeur gericht op effecten dan wel inspanningen. Ten aanzien van kosten van natuurbeheer en deelname aan activiteiten worden kengetallen en prestatie-indicatoren opgenomen. Duidelijkheid over omgang met belanghebbenden: Het Flevo-landschap wil een organisatie zijn die in open wisselwerking met de maatschappelijke omgeving opereert. Het betreft zowel de begunstigers, sponsoren en vrijwilligers, alsook de beleidsmatige en bestuurlijke omgeving. Het Flevolandschap betrekt de bestuurlijke en maatschappelijke omgeving bij de evaluatie en het formuleren van het beleid. Het Flevo-landschap informeert de belanghebbenden met diverse uitingen: website, magazine, digitale nieuwsbrief, jaarverslag en folders. Het Flevo-landschap heeft een beleid t.a.v. sponsoren geformuleerd. Jaarlijks worden de bedrijfsvrienden uitgenodigd voor een informerende bijeenkomst. Jaarlijks vinden ook de zogenaamde regiobijeenkomsten plaats in de provincie. In deze bijeenkomsten blikken bestuur en directeur met de begunstigers en andere relaties terug en vooruit op het gevoerde beleid en de verrichte activiteiten. Jaarlijks organiseert Het Flevo-landschap een brede bijeenkomst voor de vrijwilligers. Daarnaast vinden met regelmaat bijeenkomsten plaats voor specifieke groepen vrijwilligers. De werkorganisatie kent twee soorten overleggen: managementteamoverleg en werkoverleg per afdeling. Daarnaast is er het beheeroverleg. Tot slot overlegt de directeur regelmatig met de personeelsvertegenwoordiging. Bestuursverslag 7

8 Directieverslag

9 Directieverslag Inleiding Het jaar 2012 is het tweede jaar van het beleidsplan Beleven, Beheren en Samen doen zijn de trefwoorden die bij het beleidsplan horen. De missie in het Beleidsplan is als volgt: Het Flevo-landschap staat voor instandhouding en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed en investeert in duurzame ecosystemen en een vitaal landschap in Flevoland. Het Flevo-landschap wil in een open wisselwerking met de Flevolandse samenleving mensen uitdagen tot het beleven van de natuur. Dat kan door fysiek actief te zijn in onze terreinen of thuis via smart phone, ipad of pc te genieten van wat de Flevolandse natuur te bieden heeft. Het Flevo-landschap stelt daarom zijn gebieden open voor Flevolanders en toeristen en wil daartoe met partners diensten ontwikkelen zodat mensen ontspanning en inspiratie kunnen vinden. Dit versterkt de kwaliteit van leven en betrokkenheid van mensen. Het Beleidsplan stelt een vijftal speerpunten centraal. Daarnaast is het cruciaal dat de organisatie zich verder ontwikkelt. Daarom komt in dit jaarverslag ook organisatieontwikkeling als speerpunt terug. speerpunten Beleidsplan toelichting kwaliteit in beheer Het beschermen van de natuur is de hoofdtaak van Het Flevo-landschap. Voor de natuur en de biodiversiteit, maar ook om mensen ervan te laten genieten. genieten en doen Het Flevo-landschap nodigt mensen uit om van de natuur te genieten, maar wil ook inspireren om iets voor de natuur te doen. Daartoe worden bezoekers, begunstigers en vrijwilligers meer betrokken bij de activiteiten. regionale accenten Sommige gebieden zijn zeer geliefd bij publiek, of hebben de potentie om dat te worden. Die gebieden worden benut om de verbinding tussen mens en natuur te versterken. partner in de samenleving Het beschermen van de Flevolandse natuur kan de organisatie niet alleen. Als regionale organisatie neemt Het Flevo-landschap de rol van bruggenbouwer op zich, zodat gezamenlijk de verbinding tussen mens en natuur kan worden versterkt. nieuwe inkomsten Om alle ambities waar te maken, is geld nodig. Van sommige geldstromen is de omvang in de toekomst onzeker. Daarom is Het Flevo-landschap op zoek naar nieuwe mogelijkheden om inkomsten te genereren. organisatieontwikkeling De samenleving verandert snel. Het Flevo-landschap moet daarin meegroeien. Ontwikkeling van de organisatie, het bestuurlijk model, en de werkprocessen is nodig. Directieverslag 9

10 Accenten in 2012 Aan de basis van het werk van het Flevo-landschap staan de reguliere activiteiten zoals het beheer van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed, de communicatie-uitingen, de belangen behartiging, meedenken met overheden en de bedrijfsorganisatie. In 2012 vroegen daarnaast een aantal activiteiten gericht op ontwikkeling etra aandacht en inzet van medewerkers van het Flevo-landschap: De inrichting en verdere ontwikkeling van natuur en recreatie in een aantal gebieden: Pampushout, Rotterdamse Hoek, Schokland, Lepelaarsplassen en Greppelveld. De nieuwe inrichting van het bezoekerscentrum en recreatieve voorzieningen in het Natuurpark, de verbouwing van het kantoor en de daarmee gepaard gaande verhuizingen. De verdere professionalisering van de kwaliteit in natuurbeheer. In 2012 is gestart met de implementatie van het ondersteunende systeem CMSi en is het kwaliteitshandboek voor de certificering voor het Subsidiestelsel Natuur en Landschapsbeheer (SNL) opgesteld. Organisatie- en bestuurlijke-ontwikkeling. In 2012 is definitief besloten tot de bestuurlijke overstap naar een Raad van Toezicht en is deze overstap voorbereid. Mogelijke bezuinigingen op subsidies voor natuurbeheer omdat het rijk onvoldoende middelen aan de provincie beschikbaar stelt. Het gesprek met de provincie hierover is gestart. De provincie heeft aangekondigd dat er in de nabije toekomst ook bezuinigingen op subsidies voor natuur aan de orde kunnen zijn. Het gesprek met de provincie hierover is gestart. Als vervolg op politieke besluitvorming rond Oostvaarderswold loopt het Open planproces Natuur. Het Flevolandschap is hier partij in. Leeswijzer Het Jaarverslag volgt in zijn opbouw de doelstellingen en de algemene taken zoals gehanteerd in de CBF-verantwoording. Dit zijn: 1 beheer van natuur, landschap en cultuurhistorie 2 voorlichting 3 herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie 4 fondsenwerving 5 organisatie en administratie In het jaarverslag wordt per doelstelling uiteengezet hoe de speerpunten zijn opgepakt. In het financieel jaarverslag wordt de financiële (cijfermatige) rapportage gegeven en toegelicht. Directieverslag 10

11 1. Doelstelling beheer, natuur, landschap en cultuurhistorie Onder deze doelstelling vallen alle werkzaamheden in het terrein, die gericht zijn op bestendig beheer van natuurgebieden, recreatievoorzieningen, en objecten met speciale culturele betekenis. Dit werk keert voor een groot deel jaarlijks of in elk geval regelmatig terug, soms zijn eenmalige maatregelen aan de orde. Bij terreinbeheer gaat het om twee invalshoeken: beheren voor natuurkwaliteit, en beheren voor natuurbeleving. Binnen de doelstelling beheer van natuur, landschap en cultuurhistorie zijn de speerpunten Kwaliteit in Natuurbeheer en Mensen en natuur: genieten en doen de belangrijkste. Vanuit haar doelstellingen stelt het Flevo-landschap in haar Visie op natuurbeheer twee natuuroriëntaties centraal: vitale natuur voor biodiversiteit en beleefbare natuur voor mensen. Daarmee ligt de focus van de afdeling terreinbeheer op biodiversiteit en op toegankelijkheid van gebieden. In veel gevallen gaan biodiversiteit en natuurbeleving goed samen, maar niet altijd. Daarom is per natuurgebied een keuze gemaakt of biodiversiteit dan wel beleving prioriteit krijgt. Deze keuze is bepaald aan de hand van factoren als kansen die de abiotiek biedt, de ligging ten opzichte van andere natuurgebieden, de nabijheid van bevolkingscentra en recreatiegebieden. Het Flevo-landschap vindt het belangrijk om dit proces van keuzes maken, plannen en beheren transparant te maken en daar ook verantwoording over af te leggen. De koppeling tussen doelstelling en beheer wordt vastgelegd in een beheerplan per gebied (gemiddeld eens per 6 jaar). Dit beheerplan vormt de basis voor de planning van werkzaamheden per jaar. Dat betekent dat er systematisch gepland, beheerd, gemonitord en teruggekeken wordt hoe handelingen uitgewerkt hebben. Vervolgens worden conclusies getrokken voor de volgende jaren. Resultaten 2012 In 2012 is 26% van de totale middelen aan deze doelstelling besteed. besteed aan doelstelling realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 realisatie 2012 % begroting beheer natuur, landschap en cultuurhistorie % Het Flevo-landschap heeft een Kwaliteitshandboek Natuurbeheer ontwikkeld. Het Kwaliteitshandboek legt de werkprocessen vast die Het Flevo-landschap hanteert bij planning, uitvoering en evaluatie van natuurbeheer en zaken die daaraan gerelateerd zijn. Het Kwaliteitshandboek is een belangrijk hulpmiddel bij de interne borging en maakt certificering voor SNL mogelijk. Het Kwaliteitshandboek is in nauwe samenwerking door de provinciale Landschappen ontwikkeld. Een tweede belangrijk hulpmiddel bij de professionalisering van het terreinbeheer vormt de invoering van het gezamenlijk digitale informatie- en planningssysteem voor natuur- en landschapsbeheer, CMSi. In 2012 is de basis ontwikkeld en in gebruik genomen, verdere implementatie en oplevering van maatwerk vinden in 2013 plaats. Beheerplannen geven richting aan het beheer in de praktijk. Het Flevo-landschap werkt gestaag aan het ontwikkelen van beheerplannen. In 2012 zijn daarbij goede vorderingen gemaakt in het voor de verschillende afdelingen hanteerbaar maken van de Plan-Do-Act-Evaluate cyclus. De beheerplannen voor de gebieden Reve-Abbertbos, Priembos, en Heggenlandschap-de Wildwallen zijn vastgesteld, en voor Stichtse Putten en Knarbos gereed gekomen. De beheerplannen voor de gebieden Flevohout (i.s.m. Robinia), Larserbos en Larservaartbos, Ooievaar- en Reigerplas, Toppad Urk en Schokland zijn voor een flink deel opgesteld (zie bijlage 4). Bij enkele beheerplannen is eterne epertise ingehuurd op gebied van bosontwikkeling. Dit draagt bij aan kwaliteit van de plannen en heeft een scholend effect. Monitoringgegevens geven inzicht in de effecten van het beheer en eventuele specifieke maatregelen. Daarom wordt de natuur in een gebied in de loop van een beheerplanperiode geïnventariseerd. Afgelopen jaar is met de beschikbare SNLvergoeding een evenredig deel van gebieden met SNL-subsidie gemonitord (zie bijlage 4). Het betrof flora-inventarisaties, vegetatie- en structuurkarteringen, inventarisaties van broedvogels, vlinders en libellen. Directieverslag 11

12 Ad hoc vond monitoring plaats van bijzondere soorten zoals de kwartelkoning. Voor een groot deel van de inventarisaties zijn bureaus ingehuurd, een deel vond in eigen beheer plaats. Er zijn ook dit jaar weer veel vrijwilligers actief geweest met inventariseren van specifieke soortgroepen. Ook zijn enkele studenten van de CAH Dronten actief geweest met vegetatie-onderzoek langs de Larservaart en gestart met een onderzoek naar de akkernatuur in Zuidelijk Flevoland. Beheerareaal Onderstaande tabel geeft een overzicht van het areaal dat Het Flevo-landschap in beheer heeft, wat de eigendomspositie is, en de omvang van de beheervergoedingen in het kader van de subsidieregeling SNL. SNL vergoedt in principe 84% van de gemaakte kosten van het beheer. De vergoeding is gebaseerd op een landelijke berekening van kosten per natuurbeheertype en bedraagt in ,--. overzicht areaal in beheer en verpachting realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 totaal areaal in beheer (eigendom en erfpacht) areaal in eigendom en beheer (ha) areaal in erfpacht (ha) areaal met beheervergoeding SNL (ha) Hieronder wordt ingegaan op de grote lijnen uit het beheerwerk per terreintype. Moerassen en plassen (1.141 hectare) Het basisbeheer van moerassen bestaat uit peilbeheer, gefaseerd maaien van riet en (lokaal) tegengaan van verbossing. Kijkhutten zijn een goed middel om bezoekers te laten genieten van de moerasnatuur. Ze vragen wel om regelmatig onderhoud. In de Lepelaarplassen is enkele malen brand ontstaan bij de toegangsschermen naar de Lepelaarhut, waarschijnlijk door brandstichting. Met hulp van vrijwilligers zijn de schermen hersteld. Het beheer van de Natte graslanden en het Trekvogelgrasland gebeurt deels met beweiding. Het zoeken naar een goed evenwicht tussen het meest geschikte waterpeil voor de natuur en dat voor vee, is lastig. Afzien van beweiding leidt tot hoge kosten van maaien en afvoeren. In de sloten binnen de peilgebieden van het Gorzenveld zijn dammetjes aangebracht om wegzijgen van grondwater naar de wegsloot te beperken. De Reigerplas wordt redelijk intensief recreatief gebruikt. Het beheer is daarop afgestemd. Het strand is geploegd tegen vegetatie. De bestrating is hersteld. Helaas is er ook vaak sprake van ongewenst gebruik. In 2012 is een grote wietplantage opgeruimd. In februari zijn na een melding van crossen met quads in de Ooievaarplas en Reigerplas vier personen door politie aangehouden. Crossen met quads is iets wat de laatste jaren veel in natuurgebieden plaatsvindt en veel schade en verstoring veroorzaakt. In de Ooievaarplas is de oeverzwaluwwand door vrijwilligers van Landschapsbeheer aangevuld met zand. In het Staartreservaat is op circa 1 hectare het riet gemaaid en afgevoerd in het kader van verschralingsbeheer. Met hulp van Landschapsbeheer Flevoland en een school uit Urk zijn de bloemrijke graslandjes gemaaid en afgevoerd. De herinrichting van dam-, duikers, stuwen en vernieuwen van het hekwerk zijn uitgesteld omdat de gemeente Urk ter plekke een deel nodig heeft voor de aanleg van een rotonde. In het Toppad is in 2011 gestart met een forse ingreep om verbossing tegen te gaan. Deze maatregel is dit jaar afgerond, zodat de verbossing nu voor 80-90% is teruggezet. Dankzij de grootschalige ingreep werd goed zichtbaar waar het water Directieverslag 12

13 over het maaiveld naar de ringsloot wegvloeit. Op deze locaties zijn de kades opgehoogd zodat er betere plas-dras situaties in het rietland ontstaan, met als gevolg meer kwalitatief goed nat rietland voor moerasvogels. De gemeente Urk heeft Het Flevo-landschap verzocht om een natuurijsbaan in de randzone van het Toppad te mogen aanleggen. Na uitgebreid vooronderzoek is hiervoor toestemming gegeven. Afgelopen winter is de ijsbaan in gebruik genomen. In het moeras van de Kamperhoek is circa 3 hectare rietland gemaaid en afgevoerd. De hut en de aanlegsteiger voor de beheerboot zijn vernieuwd. Vrijwilligers hebben onderhoud gedaan aan en schermen geplaatst bij de vogelkijkhutten. Bossen (2.835 hectare) Nadat een tiental jaren intensief is geïnvesteerd in omvorming van jonge polderbossen, is het stadium bereikt dat weinig eindkap en herinplant van slechte bosvakken meer nodig is. Het bosbeheer richt zich steeds meer op dunning van te dicht wordende bosopstanden en in het beheer en de ontwikkeling van bosranden. In 2012 is bosbeheer uitgevoerd in het Heggenlandschap- De Wildwallen, het Knarbos, het Larserbos, de landschappelijke beplantingen Noordoostpolder, Natuurpark Lelystad, de Pampushout, het Reve-Abbertbos en het Vaartsluisbos. De totale houtopbrengsten waren groter dan begroot. In het Larserbos is veel gedund en is randenbeheer uitgevoerd. Er zijn bomen verwijderd zodat de veiligheid van gebruikers van luchthaven Lelystad Airport gewaarborgd blijft. In het Heggenlandschap is een deel van de opgaande bomen verwijderd zodat de heggen kunnen verjongen (o.a. meidoorn en sleedoorn). In de Pampushout en het Vaartsluisbos is conform planning populier en loofhout gedund. In het Knarbos en Reve-Abbertbos vond eveneens dunning plaats. In alle bossen is de nodige tijd besteed aan het reguliere onderhoud ten behoeve van toegankelijkheid en recreatief gebruik: maaien van paden, bestrijden van onkruid op (half)verharding, onderhoud van recreatiemeubilair, bebording, slagbomen e.d. En last but not least opruimen van zwerfafval, illegaal gestort afval en wietplantages. In het Knarbos is langs de natuurontwikkelingskern een bosrand open gemaakt met het oog op vlinder- en /insectenbeheer. De rode bosmiernesten die hier zaten, zijn helaas spoorloos verdwenen. Door de ingreep hopen we dat de bosranden o.a. voor de bosmier weer geschikt worden. Door andere werkzaamheden is een kleine geplande houtoogst niet uitgevoerd. In Knarbos-west is, in het kader van veiligheid, langs het fietspad dood hout uit de boomkronen verwijderd. Langs de Ecologische verbindingszone in de Pampushout heeft de gemeente een mitigatieproject voor bevers uitgevoerd. Hiermee heeft de watergang ook een natuurlijker vorm gekregen. Ten behoeve van de ontsluitingsweg van Almere Poort is een strook grond in de Pampushout overgedragen aan de gemeente. Ook op een locatie nabij de Pinasweg is een perceel gedeeltelijk overgedragen. Verder is toestemming gegeven voor de aanleg van enkele fietspaden vanuit Almere Poort naar de doorgaande fietsroute. In het Vaartsluisbos zijn op verzoek van gebruikers enkele bankjes geplaatst. Tegelijkertijd moesten vanwege illegaal gebruik de fietspaden zwaarder worden afgesloten. Bij het Priembos heeft in relatie met het Oostvaarderswold een ruiling met een agrariër plaatsgevonden. Voor het beheerplan is het bos in eigen beheer geïnventariseerd, en is beschreven wat er de komende jaren aan onderhoud nodig is. Natte delen in de bospaden zijn hersteld. In de Stichtse Putten zijn de plekken ingeplant waar in 2010 een zomerstorm alle populieren heeft afgebroken. Ook dit jaar zijn verschillende malen populieren omgewaaid. Voor het beheerplan zijn de structuur en de beheermaatregelen voor alle bosvakken in kaart gebracht. In het gebied is een scheepswrak onderzocht, dat bij Het Flevo-landschap nog niet bekend was. De ingang Reve-Abbertbos aan de Reveweg is in overleg met de gemeente Dronten voor gemotoriseerd verkeer afgesloten. Directieverslag 13

14 De poel bij kampeerterrein de Abbert is geschoond en opnieuw onder profiel gemaakt zodat er gemakkelijker mechanisch beheerd kan worden om dichtgroeien tegen te gaan. Langs de meeste poelen is een verschralingsbeheer uitgevoerd. Na een aantal jaren van beheer worden resultaten zichtbaar: in en langs de poelen ontwikkelen interessante vegetaties. Het verschralingsbeheer is wel bijzonder intensief. Er wordt daarom gekeken naar andere vormen van beheer, maar wel met behoud van kwaliteit. Ook wordt gezocht naar vrijwilligers die de poelen willen gaan monitoren (vegetatie, libellen, amfibieën). In het Tollebekerbos is het scholenproject in samenwerking met Landschapsbeheer, IVN Consulentschap, IVN-afdeling Noordoostpolder en het Flevo-landschap in elk geval tijdelijk gestopt door gebrek aan uren bij de verschillende partners. De poel bij de speelweide in het Urkerbos is gedeeltelijk uitgediept en geschoond. Het riet in de poel groeit zo weelderig dat de poel binnen één jaar volledig dichtgroeit. Hopelijk heeft verwijderen van de sliblaag en dus verarming van de bodem effect. Langs een aantal fietspaden, wandelroutes, ruiterpaden en bospaden zijn overhangende takken, bomen en stobben verwijderd. Graslanden en akkers (197 hectare) In een deel van de graslanden en akkers is het beheer deels gericht op botanische waarden. In dat geval wordt verschralingsbeheer toegepast, bestaande uit maaien en afvoeren van het gewas. In het andere deel is het beheer gericht op weide- en akkervogels. Voor akkervogels is een gewas rijk dat veel zaden en indirect muizen oplevert de sleutel tot welslagen. Bij weidevogels is een voldoende hoog waterpeil in het voorjaar belangrijk. Als beheermaatregel in weidevogelgrasland wordt zowel maaien en afvoeren als beweiding toegepast. Dankzij de bemaling met kleine windmolentjes, enkele kleinschalige maatregelen in het gebied en lokaal opbrengen van ruige stalmest, was de vogelstand in het Gruttoveld ook in 2012 weer goed. In het Winkelse zand is een nieuw raster geplaatst zodat de begrazing met runderen weer doorgang kan vinden. Er is een nieuw type toegangsbord geplaatst, dat beter waarschuwt om afstand te houden tot het ingeschaarde vee en verzoekt om niet te voeren. Alle kavels van het Greppelveld zijn ook dit jaar weer verpacht geweest. Qua weidevogels wordt het steeds lastiger om de doelen te halen. Door verdroging en verruiging van het terrein is sprake van een behoorlijke achteruitgang in weidevogelsoorten als grutto, watersnip en kievit. In 2013 gaat er een vernattingsingreep plaatsvinden om meer plas-dras situaties te creëren. Met de Agrarische Natuurvereniging Rondom het Greppelveld is overlegd met onder andere als doel de versterking van de natuur en natuurbeleving in het Greppelveld en omgeving. Landschappelijke beplantingen (321 hectare) Het Flevo-landschap beheert een aantal wegbeplantingen, houtwallen, tochtstroken en overhoekjes. Deze elementen liggen in het agrarisch gebied. In het beheer is vaak overleg met de andere gebruikers aan de orde. Er waren dit jaar relatief veel iepen met iepziekte langs Ooievaarweg en Lepelaarweg, een aantal is omgewaaid. Aan het eind van het jaar zijn deze gezaagd in combinatie met opsnoeien van de iepen. Ook de essen langs de Ooievaarweg zijn opgesnoeid. De Paddepoelen zijn als akkernatuur ingericht met luzerne en deels met graan dat de winter over blijft staan. In de singel zijn gaten van 30 meter gemaakt en is een wilg geringd. In de winter is het succes van deze maatregel gebleken. Er zijn grote aantallen wintervogels als vinken, kepen, kneuen, groenlingen en holenduiven waargenomen, maar ook blauwe kiekendief en smelleken. Schokland (492 hectare) Het Flevo-landschap beheert 500 hectare op en rond het voormalig eiland Schokland. Vanwege de grote cultuurhistorische waarde van het werelderfgoed is in het beheer behoud van archeologie en landschappelijke structuur leidend, en worden Directieverslag 14

15 binnen deze randvoorwaarden de beste condities voor natuur en recreatie nagestreefd. Met financiering van BRIM zijn de andere terpen gemaaid en is het gewas afgevoerd. Vanwege de funderingen in de bodem gebeurt dit met machines met aangepaste bodemdruk. De terpen worden jaarlijks drie maal gemaaid, telkens is de gewasproductie weer groot. Op zich niet verwonderlijk daar de terpen in het verleden met plaggen, kraggen en mest werden opgehoogd. Op de archeologische meest waardevolle kavel, P14, is etra zorgvuldig gras en riet gemaaid en afgevoerd. De graslanden op en rond Schokland zijn zoveel als mogelijk verpacht aan agrariërs uit Flevoland. Graslanden met potentie als weidevogelgebied worden als zodanig beheerd. Voor het op peil houden van de voedselvoorziening voor weidevogels mogen deze gebieden met vaste stalmest worden bemest. Met name in het zuidelijk deel van de hydrozone zitten steeds meer weidevogels. De kwartelkoning liet zich dit jaar voor het eerst op Schokland in de akkers, in een graanakker op de zuidzijde, horen. Om hier zorgvuldig mee om te gaan is de pachter gevraagd om zijn werkwijze aan te passen. Aan de zijde van de Palenweg is de akkerrand deels opnieuw ingezaaid. In de wintermaanden is deze akkerrand een trekker voor diverse zangvogels, vooral groenlingen, en roofvogels, waaronder regelmatig de ruigpootbuizerd. Langs de Keileemweg in het Schokkerbos is samen met de beheervrijwilligers een stukje berm verschraald. Deze berm is in het voorjaar altijd een lust voor het oog met bloeiende randen van speenkruid, fluitenkruid en look zonder look. Tijdens de natuurwerkdag zijn bij de Gesteentetuin een aantal stukken bosrand opnieuw afgezet en delen van de schelpenpaden voorzien van een nieuw laagje schelpen. Natuurpark Lelystad (365 hectare) In het Natuurpark vragen naast beheer voor natuur en onderhoud van recreatievoorzieningen de gehouden dieren veel aandacht. In 2012 is aanvullend op het project Natuurpark Lelystad; duurzaam verbindend de nodige aandacht besteed aan de toestand van de paden en laanbomen, van de bruggen en aanlegplaatsen. De aanwas bij de wisenten was ook in 2012 goed. Om te voorkomen dat de kudde groter wordt dan het terrein kan dragen, worden dieren uitgeplaatst. Er hebben twee wisenttransporten plaatsgevonden, twee koeien naar Schotland en grotere groep dieren naar Spanje. Aan het eind van het seizoen vond bij de zwijnen en de edelherten het jaarlijks afschot van dieren plaats teneinde de groepen in een verantwoord aantal de winter in te laten gaan (populatiebeheer). De vitaliteit van de Pater Davidsherten laat al enkele jaren te wensen over. Samen met de dierenarts is gezocht naar de oorzaak en een oplossing. Dankzij giften konden de twee vrouwelijke elanden gezelschap krijgen van een elandstier en hebben moeflons hun intrede gedaan in het Natuurpark. Bijlage 5 geeft een overzicht van de aantallen gehouden dieren in het Natuurpark. Beheerkosten natuur realisatie begroting realisatie 2012 begroting overzicht van totale beheerkosten totaal beheerd areaal beheerkosten (ecl. waterschapslasten) beheerkosten per ha (ecl. waterschapslasten) waterschapslasten waterschapslasten per ha Directieverslag 15

16 De kosten van het beheer waren in 2012 vergelijkbaar met Het merendeel van de kosten betreft regulier beheer, dat jaarlijks een min of meer gelijke inspanning vraagt. De fluctuaties tussen jaren worden met name veroorzaakt door cyclisch beheer en door benodigde investeringen in terreinen. De beheerkosten zijn niet voor alle gebieden gelijk. De kosten zijn afhankelijk van het natuurtype en van de mate waarin gebieden recreatief worden benut. De speerpuntgebieden Natuurpark en Schokland zijn aanzienlijk duurder in beheer dan bijvoorbeeld een groter en minder bezocht bosgebied. Cultureel erfgoed Het Flevo-landschap heeft enkele landschapskunstwerken in eigendom en beheert een aantal cultuurhistorische objecten, waaronder een groot deel van het werelderfgoed Schokland. Het beheer en onderhoud van dit cultureel erfgoed is intensief van aard. Het landschapskunstwerk Aardzee is frequent gemaaid en de parkeerplaats, schelpenpaden en taluds zijn onkruidvrij gehouden. De toegangsbruggen en het recreatiemeubilair hebben de kleuren van de huisstijl gekregen. De Aardzee had meermalen te kampen met afvalstort en ontvreemding van de afvalcontainer. De provincie heeft in samenwerking met het Flevo-landschap de herinrichting van het Observatorium Robbert Morris afgerond. Vanwege de aanleg van de Hanzelijn en de N23 zijn de ingang en parkeerplaats verplaatst naar de geknipte Houtribweg. Het hele terrein is gebruiksvriendelijker gemaakt en deels voorzien van nieuwe beplanting. In het geologisch reservaat P. van der Lijn is bosopslag bestreden op ca. 10% van de oppervlakte. Dit beschermt de geologische formatie en geeft pionierkruiden zoals donderkruid en duizendguldenkruid ruimte. Ook de jeneverbes staat er met tientallen zaailingen. Het lijkt dat zij baat hebben bij het bestrijden van de andere vegetatie. Als het zo doorgaat groeit het in geologisch reservaat in 10 tot 20 jaar uit tot een jeneverbessenbos. Overwogen wordt om de jonge jeneverbessen uit te steken en te verkopen aan andere natuurbeheerders voor herintroductie. Het Havenhoofd Elburg ligt er prachtig bij, een grote plas water aan de uiteinden van het havenhoofd waarin tientallen, soms honderden, eenden van velerlei soort verblijven. Bruidsparen uit Dronten en Elburg laten zich graag op of voor het havenhoofd fotograferen. Het vrijhouden van begroeiing van het havenhoofd blijft echter een lastige en intensieve klus. kosten cultuur(historie) realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 Robert Morris Aardzee havenhoofd Elburg cultuurhistorie Schokland geologisch reservaat P. van der Lijn Directieverslag 16

17 2. Doelstelling voorlichting De doelstelling betreft het informeren, betrekken en binden van de verschillende doelgroepen bij de doelen en werkzaamheden van Het Flevo-landschap. Binnen de marketing- en communicatiestrategie en uitvoering van Het Flevo-landschap zijn de primaire doelgroepen de begunstigers van Het Flevo-landschap, inwoners van Flevoland, pers, bedrijven en organisaties in met name Flevoland en verblijfsrecreanten. Het Flevo-landschap zet hiervoor verschillende communicatiemiddelen in (magazine, website, digitale nieuwsbrief, jaarverslag, folder en informatiepanelen), organiseert activiteiten en evenementen, ontwikkelt routes en ecursies en voert een actief persbeleid. Het beheer van de drie bezoekerscentra Natuurpark, Gesteentetuin en Trekvogel vormt een specifiek en belangrijk onderdeel van het werk. Het betrekken van vrijwilligers bij de werkzaamheden is en blijft een belangrijk aspect. Specifieke nadruk ligt op de gebieden in Almere, Natuurpark Lelystad en Schokland. Binnen de doelstelling Voorlichting zijn de speerpunten Mensen en natuur: genieten èn doen en het Flevo-landschap, partner in de samenleving de belangrijkste. Voor 2012 lag de nadruk op versterken van de identiteit en vergroten van de betrokkenheid van organisaties en inwoners van Flevoland. Daarbij is de inzet van sociale media verder vergroot. Resultaten 2012 In 2012 is 17% van de totale middelen aan deze doelstelling besteed. besteed aan doelstelling realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 realisatie 2012 % begroting voorlichting % In 2012 is verder gebouwd aan de herkenbaarheid en draagvlak voor Het Flevo-landschap, ook projectmatig. Dit is terug te zien in de realisatie. Daarvoor is zowel gebruik gemaakt van traditionele communicatiemiddelen als persberichten en folders, maar is ook de inzet van digitale media verder uitgebouwd. Vrijwilligers Dankzij de inzet van veel vrijwilligers is het mogelijk om activiteiten te organiseren en de bezoekerscentra open te houden. In 2012 is verder uitwerking gegeven aan het vrijwilligersbeleid dat zaken als binden, werven, herkenbaarheid en deskundigheid centraal stelt. De klankbordgroep vrijwilligers is van start gegaan. Twee keer is er een overleg geweest met de klankbordgroep en de directeur en hoofd marketing & communicatie over algemene zaken die vrijwilligers betreffen. Ook is een nieuwe kledinglijn voor de vrijwilligers ontwikkeld. In 2012 heeft een aantal vrijwilligers een volledige BHV cursus gehad en de meeste vrijwilligers hebben meegedaan aan een eendaagse BHV training. Eind 2012 is de kledinglijn voor de publieksvrijwilligers bepaald en besteld. De kleding is begin 2013 geleverd. De vrijwilligersdag heeft plaatsgevonden op 8 september Op die dag hebben de vrijwilligers nader kennis kunnen maken met twee grote projecten, namelijk Natuurpark Lelystad: Duurzaam Verbindend en de Archeoroute Schokland. Om mensen aan te spreken die het fijn vinden om daadwerkelijk de handen uit de mouwen te steken in de natuur, is een plan opgesteld om de komende jaren meer beheervrijwilligers te werven. Directieverslag 17

18 vrijwilligers realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 aantal vrijwilligers totaal aantal vrijwilligers bez.centra, ecursies en promotie aantal vrijwilligers inventarisatie terreinen aantal beheervrijwilligers pm Bezoekerscentra Vanwege de verbouwing is het bezoekerscentrum Natuurpark Lelystad tot Pasen gesloten geweest en was er een tijdelijk bezoekerscentrum neergezet. Dat het nieuwe bezoekerscentrum door bezoekers aan het Natuurpark gewaardeerd wordt, blijkt uit het feit dat de bezoekersaantallen fors zijn toegenomen na opening van het vernieuwde bezoekerscentrum. De Trekvogel en de Gesteentetuin zijn iets minder bezocht. Daarbij zijn de weersomstandigheden in het voor- en najaar van invloed geweest. In 2012 is besloten om per 1 januari 2013 de drie bezoekerscentra rechtstreeks onder regie van de afdeling marketing & communicatie te laten vallen. Activiteiten De reguliere activiteiten zijn weer uitgevoerd. Het aantal ecursies is onder de raming gebleven, maar het waren er wel meer dan in In 2012 zijn etra evenementen georganiseerd om de inwoners van Flevoland bij de natuur te betrekken. Op 25 maart is bij bezoekerscentrum De Trekvogel het evenement Begroet de lente voor de eerste keer georganiseerd. Met een bezoekersaantal van ruim 600 was het evenement zeer geslaagd. Het zal in 2013 herhaald worden. Rondom de verschillende projecten zijn ook openingsevenementen georganiseerd. De opening van het Natuurspeelbos Urkerbos was mede door het mooie weer een groot succes. Een paar honderd kinderen namen het Natuurspeelbos direct in gebruik. Het Hemelvaartweekend stond helemaal in het licht van de opening van het Natuurpark-project. Op de verschillende dagen waren er etra activiteiten voor diverse doelgroepen georganiseerd. Zo kon iedereen op zijn of haar manier genieten van het vernieuwde bezoekerscentrum en de buitenruimte. De Archeoroute Schokland kreeg etra aandacht tijdens het Werelderfgoedweekend in juni. Het Kom uit je tent festival in de Noordoostpolder werd voor de tweede keer georganiseerd. Wederom was het mogelijk om op een terrein van Het Flevo-landschap in het Werelderfgoed Schokland te overnachten en zijn er etra activiteiten georganiseerd in het bezoekerscentrum. Eind juni werd Natuurkunstpark in Natuurpark Lelystad voor de 8e keer georganiseerd. Het thema dit jaar was Een verwijzing naar de voorspelling van de Maya kalender. De tentoonstelling duurde dan ook tot 22 december. Op 13, 14 en 15 juli vonden er op Schokland voorstellingen plaats van theatergezelschap t Woud Ensemble. Zij speelden drie eenakters van Tsjechov. Met Uitgast werd het nieuwe buitentheater in Natuurpark Lelystad voor het eerst in gebruik genomen. Door het etreem warme weer op zondag waren er die dag minder bezoekers dan gebruikelijk. Maar de zaterdagavond was druk bezocht. Uit de evaluatie is een aantal verbeterpunten gekomen voor De Kerstmarkt kon in 2012 ook weer georganiseerd worden en was een groot succes met bezoekers en 54 standhouders. Het Flevo-landschap was ook aanwezig op een aantal evenementen die door andere organisaties georganiseerd werden zoals de Doe-en Kijkdag op de Kemphaan in Almere en de Scandinavië markt bij Museum Schokland. Directieverslag 18

19 deelnemers aan activiteiten realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 bezoekers bezoekerscentra aantal activiteiten (ecursies, evenementen e.d.) aantal deelnemers activiteiten en evenementen aantal unieke bezoeken/bezoekers website* niet begroot aantal abonnees digitale nieuwsbrief niet begroot Het aantal geregistreerde bezoekers was als gevolg van de cookie-wetgeving in het vierde kwartaal veel lager. kosten bezoekerscentra, ontvangstlocatie, magazine realisatie begroting realisatie 2012 begroting bezoekerscentra paviljoen De Waterlely magazine inkomsten uit publieksactiviteiten en winkels realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 winst winkel/verhuur bezoekerscentra parkeergelden Natuurpark (zonder aftrek kosten) ecursies, arrangementen, scholen, feestjes e.d verhuur ontvangstlocatie Waterlely totaal Waterlely In de resultaten van de Waterlely is de economische situatie zichtbaar. In 2012 is ingezet op een efficiëntere eploitatie van de Waterlely. Publiciteit In 2012 zijn weer drie edities van het magazine verschenen. Er is een nieuwe folder gemaakt over alle kinderactiviteiten die bij Het Flevo-landschap mogelijk zijn. Over de activiteiten zijn persberichten verstuurd, waarbij in de pers vooral veel aandacht was voor drie belangrijke projecten, Natuurpark Lelystad, Archeoroute Schokland en Natuurspeelbos Urkerbos. In de serie Natuurlijk Flevoland over vogels met Nico de Haan zijn ook gebieden van Het Flevo-landschap onder de aandacht gekomen zoals de Lepelaarplassen bij Almere en het Natuurpark Lelystad. In 2012 zijn social media meer ingezet en dan vooral twitter. Met een eigen Flevo-landschap twitteraccount, maar ook met twitteraccounts van de medewerkers die als ambassadeur optreden zijn er veel volgers voor de activiteiten van Het Flevolandschap. In totaal zijn er ruim volgers. Uit verschillende reacties blijkt dat deze manier van communiceren op veel waardering mag rekenen. Websites Naast de eigen website, de website Schokland, de website voor de Waterlely, en de website Mooi Flevoland werkt Het Flevolandschap mee aan nog twee andere websites gericht op specifieke doelgroepen. Zo is in 2012 samen met De12Landschappen gestart met het project Greenkids. Naast televisieopnames is er ook een website waarop o.a. kinderactiviteiten opgenomen worden. Met De Friesland zorgverzekeraar en andere groene organisaties is gestart met de opzet van de website ZoBuiten.nl. Deze website heeft als doel om mensen actief naar buiten te laten gaan door hen allerlei activiteiten in de natuur aan te bieden. Directieverslag 19

20 uitingen van Het Flevo-landschap realisatie 2011 begroting 2012 realisatie 2012 begroting 2013 magazine aantal edities magazine oplage digitale nieuwsbrief aantal edities * 12 nieuwsbrief vrijwilligers persberichten verzonden *) In 2e helft 2012 werd wekelijks op verzoek de nieuwsbrief verstuurd. Daarnaast is een aantal zaken projectmatig opgepakt, deze zijn deels beschreven in hoofdstuk 3. Etra impuls draagvlak Dit project omvat verschillende activiteiten om het draagvlak en de bekendheid van Het Flevo-landschap verder te vergroten. Vanuit dit project is de verdere uitrol van twitter georganiseerd. Ook is de digitale nieuwsbrief aangepast. Deze is in de tweede helft van het jaar meer vraaggestuurd gemaakt. Ontvangers van de digitale nieuwsbrief kunnen zelf aangeven met welke frequentie en over welke onderwerpen zij via de nieuwsbrief geïnformeerd willen worden. Ook de website ZoBuiten.nl is dankzij dit project gerealiseerd. Dit geldt ook voor het evenement Begroet de lente bij de Trekvogel in Almere en de kerstmarkt in Natuurpark Lelystad. In 2012 zijn diverse nieuwe vormen van acties bedacht en uitgevoerd om natuur, het werk van Het Flevo-landschap en Het Flevo-landschap zelf meer bekend te maken. Naast de bestaande direct mail is dit jaar een bijsluiter meegezonden met de regionale en lokale kranten in Flevoland. Dit heeft tot bijna huis aan huis bereik geleid en tot een landelijk gezien hoge respons. Ook is gestart met Google adwords, waarmee het bezoek van mensen met natuurinteresse aan de website wordt vergroot. Dit alles met als resultaat dat het aantal begunstigers ook in 2012 weer is gegroeid. Op deze wijze werkt Het Flevo-landschap voortdurend aan de binding met de inwoners van Flevoland en het genereren van inkomsten. Marketing & ICT Doel van dit project was het realiseren van een online boekingssysteem met betaalmogelijkheden. Dit project zal grotendeels doorgeschoven worden naar Redenen zijn weinig beschikbare capaciteit en wisseling van hoofd bedrijfsondersteuning. Marketing en communicatie Schokland Dit project is gecombineerd met de ontwikkeling en promotie van de Archeoroute Schokland. In de herfstvakantie zijn etra activiteiten georganiseerd. In 2012 is een plan opgesteld voor verdere ontwikkeling van activiteiten en de promotie daarvan. Dit wordt in 2013 uitgerold. Marketing en communicatie Pampushout In 2012 is veel inzet gepleegd op het Ontwikkelingsplan Pampushout. In dit plan zijn de contouren van de verdere ontwikkeling van Pampushout-Zuid vastgelegd. Er zijn contacten gelegd met de inwoners van Almere Poort en de Vrienden van het Cascadepark, de vrijwilligersgroep die zich bezighoudt met de verdere ontwikkeling van het park in Poort. Op 17 juli is een informatiebijeenkomst gehouden voor omwonenden over de plannen voor de Pampushout. Deze werden enthousiast ontvangen. Voor 2013 zal vooral etra inzet gepleegd worden om de omwonenden te betrekken bij de ontwikkelingen en activiteiten in de Pampushout. Greenkids Dit is een gezamenlijk project met De12Landschappen en RTL. Ook Landschapsbeheer Nederland doet mee aan het project. Doel is om kinderen kennis te laten maken met natuur. Naast een televisieprogramma in het kinderprogramma Telekids bestaat het project ook uit een website. In het najaar van 2012 vonden de opnames bij Het Flevo-landschap plaats. Er zijn opnames gemaakt in de Gesteentetuin op Schokland met als onderwerp: stenen. Directieverslag 20