Voorwoord Bestuur 5 2. Raad van Advies 6 3. Publieke uitleg activiteiten 6 4. Verantwoordingsverklaring Inleiding 9

Transcriptie

1 Jaarverslag 2011

2 Voorwoord 3 A. Bestuursverslag 1. Bestuur 5 2. Raad van Advies 6 3. Publieke uitleg activiteiten 6 4. Verantwoordingsverklaring 6 B. Directieverslag 0. Inleiding 9 1. Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Productgroep terreinbeheer Productgroep terreincoördinatie Productgroep cultuurhistorie en landschap Doelstelling herstel en ontwikkeling natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling voorlichting en communicatie over natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling fondsenwerving Organisatie en administratie Een organisatie in transitie Productgroep beleid en bestuur Productgroep bedrijfsorganisatie 26 Bijlage 1: Samenstelling bestuur en personeel 30 Bijlage 2: Vrijwilligers en vergunninghouders 33 Bijlage 3: Verantwoordingsverklaring bestuur 38 Bijlage 4: Beheerwerk natuurterreinen geordend naar natuurtype 41 Bijlage 5: Aantal gehouden dieren in Natuurpark Lelystad 46 Bijlage 6: Projecten bij de doelstelling herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie 47 (geordend naar regio) Bijlage 7: Jubileumprogramma Het Flevo-landschap 25 jaar! 49 Bijlage 8: Vrienden van Het Flevo-landschap 51 Foto s Beelden van de Natuur Johannes Klapwijk (p. 1, 4 en 52), Ruben Smit (p. 8), Rob Reijnen (p. 29) Inhoudsopgave 2

3 Voorwoord Voor u ligt de jaarrapportage 2011 van Het Flevo-landschap. In Jaarverslag en Jaarrekening verantwoorden Bestuur en Directie het gevoerde beleid, de werkzaamheden en de financiële huishouding in het verslagjaar Was voor Het Flevo-landschap een bijzonder jaar, waarin het 25-jarig bestaan is gevierd en is gestart met de realisatie van de ambities in het beleidsplan Het jubileum is gevierd in de lijn met het beleidsplan: als organisatie die midden in de Flevolandse samenleving staat. Samen met verschillende geledingen in Flevoland van VNG tot geocachers en van Sunsation tot Rabobank zijn speciale activiteiten aangeboden aan bevolking en bestuurders van Flevoland. Het Flevo-landschap kijkt tevreden terug op de vele blijken van belangstelling en voelt zich gedragen door de samenleving. Het Flevo-landschap heeft 2011 daarnaast benut om de organisatie toe te rusten voor de toekomst. Bestuur en werkorganisatie hebben zich voorbereid op de invoering van een nieuwe bestuursmodel. Daarbij zijn taken en werkprocessen tegen het licht gehouden en waar nodig aangepast. Het Rijksbeleid voor natuur en de veranderende maatschappelijke houding tegenover natuurorganisaties hebben Het Flevolandschap niet onberoerd gelaten. Het Flevo-landschap is ervan overtuigd dat een positie als partner in de samenleving de enige juiste koers is om kwaliteit van natuurbeheer en natuurbeleving te kunnen blijven bieden. Het Oostvaarderswold is een van de issues waarin Het Flevo-landschap, in hechte samenwerking met de provincie Flevoland, haar maatschappelijke verantwoordelijkheid heeft genomen. Samen met anderen spant Het Flevo-landschap zich in om dit voor natuur en bevolking zo belangrijke gebied te ontwikkelen. Het Flevo-landschap heeft in 2011 vele steunbetuigingen ontvangen en wederom meer begunstigers welkom mogen heten. Dat geeft vertrouwen en energie! Voorwoord 3

4 Bestuursverslag

5 A. Bestuursverslag 1. Bestuur Het bestuur heeft in 2011 tien keer vergaderd. Deze frequentie is hoger dan gebruikelijk. Dat hing samen met de politieke dynamiek in het rijks- en provinciale natuurbeleid en vooral met de ontwikkeling van het OostvaardersWold. In de vergaderingen is een groot aantal onderwerpen aan bod gekomen. De aandacht van het bestuur is in 2011 vooral uitgegaan naar: De viering van het 25-jarig jubileum In 2011 bestond het Flevo-landschap, net als de provincie en andere organisaties in Flevoland 25 jaar. Een Programma Het Flevo-landschap 25 jaar! is ontwikkeld en uitgevoerd. Bij de viering is aansluiting bij andere jubilerende organisaties gezocht. De insteek van de viering was om met en bij de Flevolanders te vieren. Met de activiteiten is een divers aantal doelgroepen bereikt. Hiermee is Het Flevo-landschap goed zichtbaar geweest en heeft het gemarkeerd wat in 25 jaar opgebouwd is en daarmee de positie die Het Flevo-landschap in de Flevolandse samenleving heeft ingenomen. Als afsluiting is het symposium Wetlands en Flevoland georganiseerd. Daarmee het belang van wetlands, dus grote delen van de Flevolandse natuur, onderstrepend als natuurkapitaal bij uitstek met een lokale, nationale en internationale waarde. De ontwikkeling van Het OostvaardersWold Het Flevo-landschap heeft de afgelopen jaren een aanzienlijk grondpositie in het gebied verworven. Deze wil het Flevolandschap inzetten ten behoeve van natuur- en landschaps ontwikkeling en recreatieve natuurbeleving voor de Flevolanders. Tevens wordt daarmee het belang van de verdere ontwikkeling van Flevoland gediend. Door het samen met het WNF tekenen van een intentieovereenkomst met de provincie heeft Het Flevo-landschap zich duidelijk gepositioneerd. De aandacht van het bestuur ging met name uit naar het creëren van de randvoorwaarden voor uitvoering, het onderkennen van risico s en kansen en de positionering van Het Flevo-landschap bij deze gebieds ontwikkeling. Het bestuurlijk model van Het Flevo-landschap Ingegeven door de doorgaande ontwikkeling van werk en organisatie van Het Flevo-landschap en door de dynamiek en toegenomen complexiteit in de omgeving heeft het bestuur zich beraden op het gewenste bestuurlijk model voor de toekomst. Daarbij zijn voorbereidingen getroffen om te ontwikkelen naar een Raad van Toezicht model. Organisatieontwikkeling Diverse malen is gesproken over de benodigde verdere ontwikkeling van de werkorganisatie. De ontwikkelingen in de omgeving en het kunnen invullen van de ambitie en speerpunten uit het beleidsplan zijn vertaald in de benodigde professionalisering (denk aan verder invullen van de meerjarige en jaarlijkse plannings- uitvoeringsen verantwoordingscyclus). Ook de overgang naar het nieuwe bestuurlijk model stelt randvoorwaarden aan de werkorganisatie. Visie op natuurbeheer De visie op natuurbeheer in de terreinen van Het Flevo-landschap is diverse malen besproken, ook buiten de bestuursvergadering (zomeravondbijeenkomst) en vastgesteld. Daarmee is een overkoepelend kader aanwezig dat richting geeft aan de beheerplannen van de individuele terreinen. De ontwikkeling van Almere In het bijzonder het Groen Blauwe Casco en de Pampus hout is enkele malen onderwerp van gesprek geweest. Het Flevolandschap wil van betekenis zijn voor de inwoners van Almere. Gezien de ontwikkeling de komende tientallen jaren van de wijken Poort en Pampus gelegen rondom de Pampushout wil Het Flevo-landschap de Pampushout actief ontwikkelen. In 2011 hebben de gemeente Almere, het ministerie van EL&I, de provincie Flevoland, Staatsbosbeheer en Het Flevolandschap de intentieovereenkomst Uitwerking IAK programma Groenblauw ondertekend. In 2012 zal een ontwikkelplan voor het deelgebied Pampushout worden opgesteld. Bestuursverslag 5

6 Ontwikkeling in de terreinen Verwerving/verkoop, inrichting en beheer staan iedere vergadering standaard op de agenda. In 2011 is onder andere gesproken en zijn besluiten genomen over verwervingen in het gebied OostvaardersWold, N2000 Beheerplan Lepelaarsplassen, herinrichting plas Larservaartbos, natuurontwikkeling Rotterdamse Hoek, Schokland, groepskampeerterrein De Abbert. De ontwikkelingsrichting op langere termijn van Natuurpark Lelystad als onderdeel van het Knargebied evenals de concrete plannen voor impuls Natuurpark, herinrichting bezoekerscentrum en verbouwing kantoor zijn een aantal malen besproken. Financiën Het bestuur heeft de gebruikelijke documenten besproken en vastgesteld: Jaarverslag 2010, Jaarrekening 2010, Managementletter accountant Kwartaalrapportages Jaarplan 2012, begroting De voorzitter en vicevoorzitter hebben een beoordelingsgesprek met de directeur gevoerd. 2. Raad van Advies De Raad van Advies is in 2011 twee maal bijeen geweest (februari en oktober). Onderwerpen van bespreking en advisering waren: Programma Het Flevo-landschap 25 jaar! Politieke actualiteit landelijk en provinciaal ten aanzien van natuur- en landschapsbeleid De ontwikkeling van het OostvaardersWold en de positionering van het Flevo-landschap daarbij. Beleidsplan Het Flevo-landschap Impuls Natuurpark. Organisatieontwikkeling, bestuursmodel. 3. Publieke uitleg activiteiten Het Flevo-landschap Het bestuur heeft tijdens diverse bijeenkomsten maar vooral bij de activiteiten in het kader van de jubileumviering de activiteiten en het beleid van Het Flevo-landschap uitgedragen. In het bijzonder is dat gebeurd bij de zomeravondbijeenkomst in juni gericht op de stakeholders uit openbaar bestuur en bedrijfsleven. Nieuwe oriëntaties op natuur en de visie op natuurbeheer bij Het Flevo-landschap vormden het inhoudelijk thema. In de drie regiobijeenkomsten gericht op de begunstigers van het Flevo-landschap zijn de onderwerpen waar het bestuur mee bezig is geweest toegelicht en is vooruitgeblikt. Daarnaast stond de visie op natuurbeheer bij het Flevo-landschap centraal. In 2011 mocht Het Flevo-landschap zich in alle drie de deelregio s verheugen in een grote opkomst. Daarmee vervullen de regiobijeenkomsten een duidelijk rol naar de achterban. 4. Verantwoordingsverklaring Het Centraal Bureau Fondsenwerving vraagt aan het bestuur een verantwoordingsverklaring waarin het bestuur toelicht hoe de taken besturen, toezicht houden en uitvoeren gehanteerd worden in Het Flevo-landschap. Hier wordt een samenvatting gegeven, de Verantwoordings verklaring is als bijlage 3 in dit Jaarverslag opgenomen. Scheiding van uitvoering, besturen en toezicht: Het Bestuur bestaat uit onafhankelijke leden. De bestuursleden verrichten hun activiteiten onbezoldigd en ontvangen slechts een vergoeding voor werkelijk gemaakte onkosten. Het Bestuur vervult de taken besturen en toezicht houden. De penningmeester is met name belast met de toezichthoudende taak. De directeur vervult met de werkorganisatie de taak uitvoering. Afspraken tussen het Bestuur en de directeur zijn Bestuursverslag 6

7 vastgelegd in het directiestatuut. De beleidsmedewerker is tevens plaatsvervangend directeur. De directie informeert het Bestuur bij elke bestuurs vergadering in een managementrapportage over de voortgang van de uitvoering van het Jaarplan en actuele ontwikkelingen. De voorzitter en een lid van het Bestuur voeren jaarlijks een functioneringsgesprek met de directeur. De nevenfuncties van de bestuursleden en de directeur zijn vermeld in bijlage 1. Efficiënte en doelmatige besteding van middelen: Het Flevo-landschap streeft naar een efficiënte en doelmatige besteding van de middelen voor de doelstellingen. Het Flevo-landschap hanteert een meerjarenbeleidsplan met een meerjarenbegroting, vastgesteld door het Bestuur. De werkorganisatie stelt jaarlijks binnen het kader van het beleidsplan een jaarplan en jaarbegroting op met concrete doelen, bij voorkeur gericht op effecten dan wel inspanningen. Ten aanzien van kosten van natuurbeheer en deelname aan activiteiten worden kengetallen en prestatie-indicatoren opgenomen. Duidelijkheid over omgang met belanghebbenden: Het Flevo-landschap ambieert een organisatie te zijn die in open wisselwerking met de maatschappelijke omgeving opereert. Het betreft zowel de begunstigers, sponsoren en vrijwilligers, alsook de beleidsmatige en bestuurlijke omgeving. Het Flevo-landschap betrekt de bestuurlijke en maatschappelijke omgeving bij de evaluatie en het formuleren van het beleid. Het Flevo-landschap informeert de belanghebbenden met diverse uitingen: website, magazine, digitale nieuwsbrief, jaarverslag en folders. Het Flevo-landschap heeft een beleid t.a.v. sponsoren geformuleerd. Jaarlijks worden de bedrijfsvrienden uitgenodigd voor een informerende bijeenkomst. Jaarlijks vinden ook de zogenaamde regiobijeenkomsten plaats in de provincie. In deze bijeen komsten blikken Bestuur en directeur met de begunstigers en andere relaties terug en vooruit op het gevoerde beleid en de verrichte activiteiten. Jaarlijks organiseert Het Flevo-landschap een brede bijeenkomst voor de vrijwilligers. Daarnaast vinden met regelmaat bijeenkomsten plaats voor specifieke groepen vrijwilligers. De werkorganisatie kent twee soorten overleggen: stafoverleg en lijnoverleggen. Daarnaast overleggen directeur en personeels vertegenwoordiging met regelmaat. Bestuursverslag 7

8 Directieverslag

9 B. Directieverslag Ter inleiding beleidsplan In het jaar waarin Het Flevo-landschap 25 jaar bestaat is gestart met de uitvoering van het beleidsplan De missie van Het Flevo-landschap is in het beleidsplan als volgt beschreven: Het Flevo-landschap staat voor instandhouding en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed en investeert in duurzame ecosystemen en een vitaal landschap in Flevoland. Het Flevo-landschap wil in een open wisselwerking met de Flevolandse samenleving mensen uitdagen tot het beleven van de natuur. Dat kan door fysiek actief te zijn in onze terreinen of thuis via smartphone, Ipad of pc te genieten van wat de Flevolandse natuur te bieden heeft. Het Flevo-landschap stelt daarom zijn gebieden open voor Flevolanders en toeristen en wil daartoe met partners diensten ontwikkelen zodat mensen ontspanning en inspiratie kunnen vinden. Dit versterkt de kwaliteit van leven en betrokkenheid van mensen. Het Flevo-landschap stelt in het beleidsplan vijf speerpunten centraal: Kwaliteit in beheer Het beschermen van de natuur blijft de hoofdtaak van Het Flevo-landschap. Voor de natuur en de biodiversiteit, maar ook om mensen ervan te laten genieten. Er wordt een kwaliteitshandboek opgesteld en per gebied een beheerplan op maat. Mens en natuur: genieten en doen Het Flevo-landschap blijft mensen uitnodigen om van de natuur te genieten, maar wil de bezoekers inspireren om ook iets voor de natuur te doen. Daartoe worden bezoekers, begunstigers en vrijwilligers meer betrokken bij de activiteiten. Regionale accenten Sommige gebieden zijn zeer geliefd bij publiek, of hebben de potentie om dat te worden. Bijvoorbeeld door de ligging, door ontwikkelingen in de omgeving, of door hun uitzonderlijke natuurlijke of cultuurhistorische waarde. Die gebieden worden benut om de verbinding tussen mens en natuur te versterken. Partner in de samenleving Het beschermen van de Flevolandse natuur kan de organisatie niet alleen. Daar is hulp van bestuurders, agrariërs, ondernemers en collega natuurbeheerders in de regio bij nodig. Als regionale organisatie neemt Het Flevo-landschap de rol van bruggenbouwer op zich, zodat gezamenlijk de verbinding tussen mens en natuur kan worden versterkt. Nieuwe bronnen van inkomsten Om alle ambities waar te maken, is geld nodig. Op dit moment komen de inkomsten onder andere uit subsidies, sponsoring, donaties en opbrengsten van terreinbeheer en publieks bezoek. Van sommige geldstromen is de omvang in de toekomst onzeker. Daarom gaat Het Flevo-landschap op zoek naar nieuwe mogelijkheden om inkomsten te genereren. Het Flevo-landschap 25 jaar! Vele activiteiten stonden dit jaar in het teken van de jubileumviering. Van uit het vertrekpunt dat we nog lang niet klaar zijn en de toekomst voor ons ligt was het doel van de jubileumactiviteiten Het Flevo-landschap verder op de kaart te zetten. Het Flevo-landschap wil de verbinding zoeken. Verbinden van de inwoners van Flevoland met Natuur, Landschap en Cultuurhistorie (en Het Flevo-landschap). Verbinden van delen van Flevoland met elkaar, verbinden van natuurgebieden met elkaar. Verbinden van organisaties met elkaar. Dat is gelukt. Het Flevo-landschap in transitie Ook is in 2011 gewerkt aan de organisatie van Het Flevo-landschap. De dynamiek in onze omgeving vergt aanpassing van bestuursmodel, werkorganisatie en werkwijze. We willen de werkorganisatie zodanig inrichten dat we de ambities uit het beleidsplan waar kunnen maken. Directieverslag 9

10 De activiteiten die Het Flevo-landschap heeft verricht dienen de missie en in 2011 is een start gemaakt met de invulling van de genoemde speerpunten. Hierna worden de activiteiten per doelstelling, volgens CBF-format, beschreven. 1. Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Bij terreinbeheer gaat het om twee invalshoeken: beheren voor natuurkwaliteit beheren voor natuurbeleving Voor het beheer en de ontwikkeling van natuurwaarden zijn beheervisies en operationele planning gekoppeld aan monitoring en zorgvuldige uitvoering van het beheer vereisten. De openstelling van terreinen heeft als consequentie dat er aandacht moet zijn voor toegankelijkheid en veiligheid. Een groot deel van het dagelijkse werk betreft deze recreatieve voorzieningen: maaien van paden, verwijderen van overhangende takken, onderhoud van bruggen en recreatiemeubilair was een jaar met bijzondere weersomstandigheden. Een prachtige lente en daarna veel regen, voornamelijk herfstachtig weer, in zomer, herfst en winter. In verschillende gebieden o.a. Natuurpark Lelystad, Schokland en het Reve-Abbertbos waren eikenprocessierupsen aanwezig. De nesten zijn door een gespecialiseerde aannemer verwijderd Productgroep terreinbeheer De enige wijziging in het beheerareaal betrof de overdracht van de Flevohout (71 hectare) van Staatsbosbeheer naar Het Flevo-landschap. Dit brengt het areaal op ha. Tussen de gemeente Almere, Staatsbosbeheer en Flevo-landschap is overeenstemming bereikt over de overdracht van grond in de Pampushout ten behoeve van de aanleg van de Godendreef, de bouw van jeugdzorginstelling Rentray en de ondergrond voor het project Europan. De gerealiseerde reguliere beheerkosten zijn lager dan begroot. Vanwege langdurige onzekerheid omtrent de juridische hardheid van de SNL-bijdragen is in het eerste deel van het jaar een terughoudend bestedingsgedrag aangehouden. Ook de verwachte en wel begrote overdracht van het Hulkesteinse bos vond niet in 2011 plaats. Om deze redenen zijn twee vacatures in het terreinbeheer in 2011 niet vervuld. Een aantal grotere klussen is later in het jaar uitbesteed aan gespecialiseerde aannemers. In de terreinen is regelmatig sprake van overlast door activiteiten die er niet thuis horen: illegaal dumpen van afval, houseparty s, squad rijden, vissen en duiken waar het niet thuishoort. Het Flevo-landschap probeert door inrichtingsmaatregelen deze activiteiten te ontmoedigen. Daarnaast is overleg en samenwerking met gemeenten en toezichthouders van cruciaal belang. beheerareaal realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 totaal hectares in beheer aantal hectares in eigendom en beheer aantal hectares in erfpacht aantal hectares met alleen beheer, niet begroot aantal hectares met beheervergoeding (PB of SNL) totale beheervergoeding (PB of SNL) totale opbrengst verpachting Directieverslag 10

11 Moerassen en plassen Ongeveer 20 % van het beheerareaal (ruim hectare) van Het Flevo-landschap bestaat uit moerassen en plassen. De Lepelaarplassen neemt hierin als Natura 2000 gebied een speciale plaats in. Het Toppad Urk is een Beschermd Natuurmonument. Een essentiële factor in het beheer van moerassen vormt het peilbeheer. In de moerassen die op voedselrijke klei liggen verloopt verlanding snel en zijn het behoud van open water en vochtig terrein een permanente bron van zorg. Met begrazing, maaien en afvoeren worden in een aantal terreinen verruiging en verbossing tegengegaan. Soms is expliciet verschralingsbeheer aan de orde. In de terreinen die opengesteld zijn voor publiek is bovendien maaien van de paden en bermen regelmatig terugkerend werk. Bossen Ongeveer 50 % van het beheerareaal (ruim hectare) van Het Flevo-landschap bestaat uit bossen. Een deel van het Wilgenreservaat heeft daarbij de status van bosreservaat. Het merendeel van de bossen zijn zogenaamde polderbossen: jonge bossen op voedselrijke klei. Bosomvorming om de varieteit te verhogen, ecologisch en in natuurbeleving, is nog steeds aan de orde. Naast het bosbeheer is in de terreinen die opengesteld zijn voor publiek maaien van de paden en bermen regelmatig terugkerend werk. Halfnatuurlijke graslanden Ongeveer 4 % van het beheerareaal (bijna 200 hectare) van Het Flevo-landschap bestaat uit halfnatuurlijke graslanden. Overigens liggen vaak ook binnen andere terreinen (bijvoorbeeld Lepelaarplassen, Schokland, Natuurpark) graslanden. Belangrijk voor de weidevogels is het zogenaamde mozaïekbeheer, wat ervoor zorgt dat gedurende het hele broedseizoen vegetatie van verschillende hoogte en dichtheid aanwezig is. Samen met de pachters wordt ingezet op dit mozaïekbeheer. Landschappelijke elementen Het Flevo-landschap beheert ruim 300 hectare (circa 6%van het areaal) aan landschap pe lijke elementen, grotendeels wegbeplantingen, bosjes, en stroken langs tochten. Dit zijn objecten die intensief beheer vragen: onderhoud van bomen, maaien van gras onder bomen en bermen, en soms ook nog onderhoud van fietspaden. Verschillende wegbeplantingen bereiken de leeftijd dat er drastisch gedund en/of opgesnoeid of zelfs vervangen moeten worden. Alle laanbomen langs Ooievaarsweg, Lepelaarweg en Ibisweg zijn opgekroond. Een rij beplanting langs de Ooievaarsweg is afgezaagd en afgevoerd als biomassa. De uitval door iepziekte viel dit jaar erg mee, slechts twee bomen langs Ooievaarsweg en Lepelaarweg zijn gesneuveld Het waterschap heeft langs Roerdomptocht, Lepelaartocht en Ooievaarstocht groot onderhoud uitgevoerd. Speerpuntgebied Natuurpark Lelystad Natuurpark Lelystad beslaat ruim 370 hectare bos, wetland en grasland met daarin een fijnmazig fiets- en wandelpadennet. In het park worden verschillende diersoorten gehouden, waarvan bedreigde Euraziatische grazers de belangrijkste van zijn. De dieren worden in semi-natuurlijke omstandigheden gehouden. Naast de dagelijkse zorg voor de dieren bestaat het beheer voornamelijk uit bos- en graslandbeheer en vanwege het grote aantal recreanten uit onderhoud van paden en speelweides. Het parkachtige karakter brengt een hoger onderhoudsniveau met zich mee. Het park biedt huisvesting aan het Swifterkamp, een prehistorische nederzetting. In 2011 is gestart met een aanzienlijke impuls voor het Natuurpark. Bijdragen van Europa (EFRO), de provincie Flevoland en de Nationale Postcode Loterij maken het project Natuurpark Lelystad, duurzaam verbindend mogelijk. Het project verbindt het Natuurpark beter met de omgeving en zorgt dat mensen de natuur en de dieren in het Natuurpark intensiever kunnen beleven. De entrees tot het Natuurpark worden beter herkenbaar, het parkeerterrein krijgt een betere indeling en een grotere capaciteit, en de bewegwijzering in het park wordt vernieuwd. Het bezoekerscentrum wordt verbouwd en krijgt een nieuwe inrichting evenals het voorplein. Er komt een nieuw terrein voor natuurevenementen, een natuurlijke speelplek voor kinderen en een educatieve watertuin. De uitvoering van de werkzaamheden is gestart in het najaar. Directieverslag 11

12 In een aantal bosvakken is het bos gedund. Bij het dunnen bleek essentakziekte aanwezig in een aantal essenvakken. De zieke essen zijn gekapt. De schade bleef beperkt tot enkele vakken. De essentakziekte wordt verspreid door een schimmel, waarvan de sporen zich door de lucht over grote afstanden verspreiden. Er is nog geen behandelmethode. Tijdens het broedseizoen werden op drie plaatsen roepende kwartelkoningen gehoord. In het Natuurpark zijn verder veel (zeldzame) vogels waargenomen waaronder de zeearend en meerdere raven (ouderpaar met jongen). De gemeente Lelystad heeft een fietspad aangelegd vanaf de Dronterweg naar de voormalige locatie van het scheepswrak. Met deze schakel is het Natuurpark gemakkelijker en veiliger bereikbaar geworden vanuit Lelystad. Speerpuntgebied Schokland Het werelderfgoed Schokland bestaat uit 1300 hectare, waarvan Het Flevo-landschap 492 hectare beheert. Het gaat om het Schokkerbos, de graslanden en akkers op en rond het eiland, de hydrologische zone aan de oostzijde, archeologische en cultuurhistorische objecten, en een groot aantal kilometers wandel- en fietspaden en informatievoorzieningen. In de beheervisie voor Schokland zijn archeologie en cultuurhistorie prioritair, gevolgd door landschap en ecologie. Het beheerwerk bestaat uit graslandbeheer, bosbeheer, en onderhoud van recreatie voorzieningen. Op en rond de terpen, die archeologische monumenten zijn, wordt rietgroei bestreden en wordt bovendien frequent gemaaid met het oog op toegankelijkheid voor publiek en belevingswaarde. Dit maaibeheer is aanzienlijk intensiever dan maaibeheer voor natuurwaarden. Het project TOP-verdroging is uitgevoerd. In dit PMJP-project hebben Waterschap Zuiderzeeland en Flevo-landschap de waterhuishouding in de hydrologische zone verbeterd. De verbeterde waterhuishouding leidde in 2011 tot een juiste plasdras situatie, met als resultaat goede broedresultaten voor weide- en watervogels. Hoogtepunten in dit succes waren de aantallen grutto s, watersnippen en tureluurs die tot broeden kwamen. Spectaculair was het broeden van het kleinst waterhoen waarvoor vanuit het hele land vogelliefhebbers naar Schokland kwamen. Ook op de gras- en bouwlandbouwkavels ten noorden van het Schokkerbos, is een aantal stuwen geplaatst waardoor de veengrond minder aan uitdroging onderhevig is. In het Schokkerbos is een aantal duikers vervangen en een stuw geplaatst waardoor ook daar meer water kan worden vastgehouden. De kavels ten westen van de Palenweg zijn deels voor natuur ingericht. Er is luzerne ingezaaid en een strook is ingezaaid met een akkerrandmengsel voor zweefvliegen. Daarnaast zijn er bredere akkerranden ingezaaid voor akkervogels. beheerkosten totaal realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares in beheer jaar beheerkosten totaal beheerkosten per ha waterschapslasten totaal waterschapslasten per ha beheerkosten moerassen en plassen realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares beheerkosten totaal beheerkosten per ha Directieverslag 12

13 beheerkosten bossen realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares* beheerkosten totaal beheerkosten per ha * 2010 inclusief 850 ha Hulkesteinse bos en 68 ha Voorbeeldbos beheerkosten halfnatuurlijke graslanden realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares beheerkosten totaal beheerkosten per ha beheerkosten landschappelijke elementen realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares beheerkosten totaal beheerkosten per ha beheerkosten Natuurpark realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares beheerkosten gehouden dieren beheerkosten natuur en recreatie beheerkosten per ha beheerkosten natuur Schokland realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal hectares beheerkosten totaal beheerkosten per ha Productgroep terreincoördinatie Er is een aantal voorwaardenscheppende en coördinerende werkzaamheden die cruciaal zijn voor het werken aan een goede natuurkwaliteit en een goed evenwicht tussen de doelen natuurkwaliteit en het bieden van natuurbeleving. Het betreft uiteenlopende zaken als de kadastrale en financiële administratie, het afsluiten van de pachtcontracten, het bijhouden en uitbouwen van het GIS, de coördinatie van het beheerwerk en de monitoring, het faunabeheer, de verwerving van subsidies voor beheer, de onderhandelingen inzake verwerving en vervreemding en last but not least de beheer planning. Bij het werk maakt Het Flevo-landschap gebruik van geautomatiseerde systemen. Het Flevo-landschap neemt deel aan de ontwikkeling van CMSi, een geautomatiseerd beheersysteem voor natuurgebieden. CMSi zal per 2013 het huidige systeem NeLIS vervangen, dat niet langer voldoende functionaliteit biedt. Het CMSi is een van de instrumenten voor de certificering. CMSi wordt samen met Natuurmonumenten, SBB en enkele ander landschappen ontwikkeld op basis van een in het Verenigd Koninkrijk gebruikt systeem. Nieuw subsidiestelsel natuur- en landschapsbeheer Met ingang van 2011 is het nieuwe Subsidiestelsel Natuur- en Landschapbeheer (SNL) van kracht. Dit stelsel is een landelijk stelsel gebaseerd op berekeningen van feitelijke beheerkosten. Het stelsel gaat uit van vertrouwen in de deskundigheid van de natuurbeheerder, die zich daarvoor kan laten certificeren. Met het oog op de certificering is een landelijk kwaliteitshandboek ontwikkeld, dat in 2012 wordt geimplementeerd bij Het Flevo-landschap. Het Flevo-landschap heeft per 2011 met alle terreinen de overstap gemaakt naar SNL. In 2011 zijn ook de pachtcontracten aangepast op het nieuwe stelsel. Directieverslag 13

14 Als onderdeel van SNL wordt gewerkt aan een systeem van beoordeling met bijbehorend systeem van monitoring. Planmatig beheer De quicksan voor alle natuurgebieden is voltooid. In deze quickscan zijn voor ieder terrein de doelen op gebied van natuur, landschap en recreatie vastgelegd. Bij het opstellen van beheerplannen zijn de quickscan samen met de visie op natuurbeheer (zie hfd ) leidend. In 2011 is het beheerplan voor het Reve-Abbertbos gereed gekomen. Het beheerplan voor het Priembos is benut om het format voor de beheerplannen verder te ontwikkelen. Met deze basis is ook het beheerplan voor het Heggenlandschap en de Wildwallen opgesteld. Met de beheerplannen voor Stichtse Putten, Knarbos en Ooievaarplas/Reigerplas is een flinke start gemaakt. Voor de gebieden Toppad, Schokland, Ooievaarplas/Reigerplas, Stichtse Putten, Larservaartbos, en Heggenlandschap de Wildwallen zijn voorbereidende inventarisaties uitgevoerd. Het Natura 2000 Beheerplan Lepelaarplassen vergde wederom inzet. Samen met de provincie Flevoland is de tekst aangepast n.a.v. wensen van het Rijk. Het Beheerplan is besproken in de stuurgroep, maar in afwachting van het nieuwe bestuursakkoord Rijk-IPO is de inspraakprocedure aangehouden. voortgang beheerplannen vastgesteld voorbereiding omschrijving Quickscan alle terreinen 2011 gereed Gruttoveld x 2014 Heggenlandschap - de Wildwallen x 90% gereed Knarbos x 75% gereed Larserbos x stage-rapport Lepelaarplassen x Natura-2000 traject Ooievaarsplas en Reigerplas x 25% gereed Pampushout 2007 Priembos x bijna gereed Reve-Abbert x 99% gereed Robert Morris x 2015, relatie N23 Rotterdamse hoek x 2012 Schokland 2004 x gestart, afronding 2012 Stichtse Putten x 50% gereed Urkerbos x overzicht waarden, 2016 Wegbeplantingen 2007 Inventarisatie en monitoring Medewerkers van Het Flevo-landschap monitoren (jaarlijks) in eigen beheer een aantal terreinen. Daarnaast vinden aanvullend inventarisaties plaats van terreinen in het kader van de beheerbijdragen, ter voorbereiding van projecten of ter verkenning van ontwikkelingen. Het gaat hierbij met name om specifieke vogelsoorten (kiekendieven, kwartelkoning) en kenmerkende plantensoorten. Het Flevo-landschap maakte ook dankbaar gebruik van de gegevens van vele vrijwilligers die o.a. vogels, vlinders, libellen en paddenstoelen inventariseren (zie bijlage 2). Directieverslag 14

15 voortgang monitoring realisatie 2008 realisatie 2009 realisatie 2010 realisatie 2011 Burchtkamp vegetatie door vrijwilligers x x x x Casteleynsplas vissen door vrijwilligers x x x Gruttoveld in eigen beheer x x x x Gorzenveld broedvogels door vrijwilligers x x x Greppelveld in eigen beheer x x x x Greppelveld vissen door vrijwilligers x Heggenlandschap/Wildwallen, broedv. door bureau x Kamperhoek libellen en vlinders door vrijwilligers x x x x Kamperhoek macrofauna water x x Knarbos libellen, vlinders, nachtvlinders door vrijwilligers x x x x Knarbos vissen door vrijwilligers x Larserbos door bureau x Larservaartbos flora in eigen beheer x Larservaartbos broedvogels door bureau x Lepelaarplassen broedvogels door vrijwilligers x x x x Lepelaarplassen Natte graslanden in eigen beheer x Natuurpark vissen door vrijwilligers x Natuurpark nachtvlinders door vrijwilligers x x x Noordoostpolder roofvogels door vrijwilligers x x x Ooievaarplas flora in eigen beheer x Ooievaar- en Reigerplas broedvogels door bureau x Reve Abbertbos flora en historie door bureau x Schokland libellen en vlinders door vrijwilligers x x x x Schokland flora door bureau x Schokland broedvogels door bureau x Stichtse Putten broedvogels door bureau x Tollebekerbos libellen en vlinders door vrijwilligers x x x x Toppad flora en historisch onderzoek door bureau x Toppad broedvogels door bureau x Urkerbos libellen en vlinders door vrijwilligers x x x Wildwallen in eigen beheer x 1.3 Productgroep cultuurhistorie en landschap Het Flevo-landschap beheert een aantal bijzondere objecten die bij uitstek aanleidingen bieden voor beleving van landschap en cultuurhistorie van Flevoland. kosten cultuur(historie) realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 Robert Morris Aardzee havenhoofd Elburg cultuurhistorie Schokland geologisch reservaat P. van der Lijn Observatorium Robert Morris Rond de langste dag heeft in het Observatorium Robert Morris Sunsation plaatsgevonden, dit jaar op 18 juni. Vanwege het 25-jarig bestaan van Het Flevo-landschap en het 30-jarig bestaan van Sunsation was er ook een middagprogramma voor jongeren, waarin onder meer Ellen ten Damme optrad. Directieverslag 15

16 De werkzaamheden aan de Hanzelijn en N23 vorderen gestaag. Eind 2011 is gestart met de herinrichting van het terrein rond het Observatorium. De paden zijn aangelegd en de midden cirkel is aangevuld tot de hoogte van de damwand. Tevens zijn de palen voor het geluidsscherm geplaatst. In het voorjaar van 2012 zullen de werkzaamheden worden afgerond. Aardzee De Aardzee is een landschapskunstwerk van Piet Slegers. Een intensief beheerd object, waar vooral veel maai-uren worden besteed om het landschappelijk beeld in stand te houden. Dit jaar is een nieuwe laag schelpen aangebracht op de schelpenpaadjes en het parkeerterrein. Historische havenhoofden Elburg De havenhoofden zijn voormalige strekdammen van de haven van Elburg, die enkele jaren zijn gerestaureerd en door een waterpartij zijn omgeven. Om veronkruiding op het havenhoofd tegen te gaan is chemische onkruidbestrijding toegepast in combinatie met een aantal malen branden. Het gras rond het havenhoofd is twee keer gemaaid. Werelderfgoed Schokland Het Werelderfgoed Schokland is in 2011 in bestuurlijke zin een nieuwe fase ingegaan. De Siteholdergroep en de Gebiedscommissie Schokland zijn nu operationeel. Het managementplan is in uitvoering. Een van de vraagstukken waar intensief aan is gewerkt is de concretisering van de archeologische waarden in met name het landbouwgebied van het werelderfgoed, en als vervolg daarop het zoeken naar beheermaatregelen die effectief zijn, maar niet onnodig beperkingen opleggen aan het landbouwkundig gebruik. Het Flevo-landschap heeft samen met de gemeente Noordoostpolder een start gemaakt met het opstellen van een nieuwe publieksparticipatieplan voor de periode Eind 2010 is de nieuwe rijksregeling BRIM (Behoud, Restauratie en Instandhouding Monumenten) van kracht geworden. Het Flevo-landschap heeft met succes subsidieverzoeken ingediend voor onderhoud van de terpen en de archeologische kavel P Doelstelling herstel en ontwikkeling natuur, landschap en cultuurhistorie Projecten met als doel herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie maken een aanzienlijk deel uit van de werkzaamheden van het Flevo-landschap. Ook al wordt vaak gebruik gemaakt van diensten van derden, de planvoorbereiding, werving van middelen, projectbegeleiding en -verantwoording vergen grote inzet. Het betrof met name projecten die de waterhuishouding verbeteren: Schokland inclusief hydrozone, Larserbos/ Larservaartbos, Staartreservaat, Greppelveld, Natuurpark, Lepelaarplassen Daarnaast werden enkele projecten opgepakt met een cultuurhistorische achtergrond: archeologie en publieksontsluiting Schokland, beleefbaar maken van archeologie in het Hulkesteinse bos in de Laakse Slenk. Tot slot werden een aantal projecten opgepakt die met de inrichting van gebieden te maken hebben, vaak mede met een achtergrond van recreatieve natuurbeleving : Natuurpark Lelystad: duurzaam verbindend, inrichting nieuwe natuur Rotterdamse Hoek, (recreatieve) ontwikkeling Pampushout, wandelpaden Knarbos, aanlooptraject Flevohout De projecten zijn meerjarig en verkeren in verschillende fase, van onderzoek, voorbereiding en uitvoering. In de bijlage wordt een overzicht gegeven van financiers en voortgang van de projecten. De projecten worden inhoudelijk beschreven bij het betreffende terrein. Directieverslag 16

17 3. Doelstelling voorlichting en communicatie over natuur, landschap en cultuurhistorie In het beleidsplan is de ambitie Mens en natuur: beleven en doen een belangrijk uitgangspunt voor de activiteiten. Het jubileum jaar is in veel communicatieactiviteiten de rode draad geweest. Het Flevo-landschap richt zich op de Flevolandse bevolking met diverse media (magazine, website, digitale nieuwsbrief, jaarverslag, folders en informatiepanelen), met excursies, evenementen en arrangementen, deelname aan beurzen en uiteraard via de pers (persberichten, uitzendingen Natuurlijk Flevoland). Belangrijke intermediair vormen de vrijwilligers, in wie dan ook bij voortduring wordt geïnvesteerd. Voor de begunstigers en relaties worden jaarlijks bijeenkomsten georganiseerd. Het magazine is drie keer verschenen met een oplage van stuks. Het eerste nummer van 2011 was een speciaal jubileumnummer waarbij een overzicht werd gegeven van de afgelopen 25 jaar. Voor de begunstigers is bij het eerste nummer een speciaal jubileumkwartetspel meegestuurd. Hierop ontving Het Flevo-landschap veel positieve reacties. In 2011 is gestart met een pilot voor twitter. Een aantal medewerkers van Het Flevo-landschap is gestart met deze vorm van social media. Vooral jonge mensen maken gebruik van dit medium. Eind 2011 is geconcludeerd dat twitter een extra middel is om contact te leggen met onze bezoekers en dat met twitter doorgegaan wordt. Op de website zijn de twitterberichten te volgen. Het aantal abonnees op de digitale nieuwsbrief is in 2011 gegroeid van naar Viering Het Flevo-landschap 25 jaar! De activiteiten die in het kader van het jubileumjaar werden georganiseerd, hadden tot doel meer zichtbaarheid voor Het Flevo-landschap en de wens van Het Flevo-landschap om samen actief te zijn voor de natuur en daarbij inwoners en organisaties op te zoeken. Zoveel als mogelijk is aangehaakt bij bestaande activiteiten en evenementen. Daarbij is gezorgd voor een goede spreiding van activiteiten over de gehele provincie. In bijlage.. staan de ondernomen activiteiten beschreven. Van alle jubileumactiviteiten zijn filmopnames gemaakt. Al deze opnames waren terug te zien op de website. De website werd in 2011 zeer goed bezocht. Vooral de activiteiten in de verschillende gebieden werden bekeken. Uit de evaluatie blijkt: De activiteiten in 2011 hebben veel publiciteit en zichtbaarheid voor Het Flevo-landschap opgeleverd. Niet alleen door de eigen publiciteit en promotie maar ook omdat wij meegelift hebben op de publiciteit van organisaties die het evenement organiseerden. Door de pers zijn veel activiteiten goed opgepakt. Door samen te doen met de verschillende organisaties heeft Het Flevo-landschap deze hoeveelheid aan activiteiten kunnen aanbieden Een aantal van deze samenwerkingen zijn voor meerdere jaren aangegaan. In een aantal situaties zijn bestaande afspraken vastgelegd en in andere gevallen zijn ze juist gemaakt in Uitgangspunten bij de langdurige samenwerking is dat het evenement cq de organisatie aansluit bij de positionering van Het Flevo-landschap en de binding met onze achterban verstevigd. Te noemen zijn: Voor Uitgast is in 2011 de samenwerking voor de komende jaren vastgelegd. Dit evenement past goed bij Het Flevo-landschap omdat het van oorsprong een Lelystads evenement is. Sunsation. Ook met deze organisatie zijn de afspraken vastgelegd. Voor de komende jaren zal de samenwerking meer gaan aansluiten bij de combinatie van landschapskunst, cultuur, Flevo-landschap. Omloop Flevoland (Rabobank). Dit was een eenmalige samenwerking die wel goed aansloot bij Het Flevolandschap en het actief zijn in de natuur. Verdere samenwerking wordt verkend. Kom uit je tent. Hiervoor is een 3-jarige samenwerking aangegaan. Ook in 2012 zal er op Schokland gekampeerd kunnen worden. Dit evenement past goed bij Het Flevo-landschap is namelijk gericht op natuurrecreatie en is een promotie van de Noordoostpolder. Koolzaad. Dit was een eenmalige samenwerking. Wel wordt Het Flevo-landschap nu vaker benaderd door theatergezelschappen die willen optreden in onze gebieden. Als er een goede zichtbaarheid en samenwerking mbt onze achterban mogelijk is, zullen wij vaak op deze verzoeken ingaan. Geocachers. De samenwerking met deze organisatie wordt voortgezet. Dit geeft een andere manier van natuurbeleving en deze organisatie heeft een grote achterban achter zich. In praktische uitwerking vergt deze samenwerking wel de nodige aandacht. Directieverslag 17

18 Eigen evenement. Op zondag 25 september hebben we een eigen gezinsevenement georganiseerd, waarbij de samenwerking met de geocachers is aangegaan. Deze samenwerking was goed. Evenementen zijn een zeer krachtig communicatie-instrument. In 2012 wordt wederom ingezet op een evenement. De extra communicatie-uitingen zoals het kwartetspel en het jubileumnummer zijn zeer positief ontvangen. Ook zijn de filmpjes een middel om extra aandacht voor de activiteit te krijgen, omdat bezoekers van de website de filmpjes kunnen bekijken zonder zelf het evenement bijgewoond te hebben. Al deze activiteiten hebben geleid tot een betere zichtbaarheid van Het Flevo-landschap. Het Flevo-landschap is verder op de kaart gezet. Bezoekerscentra en paviljoen Waterlely Specifiek onderdeel is het beheer van de drie bezoekerscentra Natuurpark, Gesteentetuin en Trekvogel en ontvangstpaviljoen De Waterlely. De drie bezoekerscentra spelen een belangrijke rol in het contact met de bezoekers aan de gebieden. In 2011 is een duidelijke groei in het aantal bezoekers van alle drie de centra te zien. In 2011 is gestart met de werkzaamheden in het kader van het project Natuurpark Lelystad, Duurzaam verbindend. Het bestaande bezoekerscentrum is in oktober gesloten en is een tijdelijk informatiepunt geopend voor bezoekers. Deze aanzienlijke operatie is goed verlopen en de bezoekers van het Natuurpark weten het tijdelijk informatiepunt goed te vinden. De vrijwilligers hebben deze tijdelijke voorziening goed opgepakt. In de Waterlely zijn bij de huwelijkssluitingen zijn naar alle tevredenheid vrijwilligers als gastvrouw ingezet. Totaal zijn er 35 huwelijken gesloten. Daarnaast waren er 43 overige bijeenkomsten. Het gebruik van de Waterlely is in 2011 wederom afgenomen. De economische situatie is daar een belangrijke reden voor. kosten bezoekerscentra, ontvangstlocatie, magazine realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 bezoekerscentrum Natuurpark bezoekerscentrum Trekvogel bezoekerscentrum Gesteentetuin paviljoen De Waterlely magazine deelnemers aan activiteiten realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 bezoekers bezoekerscentrum Natuurpark* bezoekers bezoekerscentrum Trekvogel bezoekers bezoekerscentrum Gesteentetuin aantal bijeenkomsten ontvangstlocatie Waterlely Vrijwilligers In 2011 waren totaal 199 vrijwilligers actief. Het aantal vrijwilligers voor bezetting van de drie bezoekerscentra en de Waterlely is voldoende. In 2011 is verder uitvoering gegeven aan het vrijwilligersbeleid. Er is een aantal trainingen opgezet voor de vrijwilligers. De onderwerpen waren: vogels, vlinders en libellen, bomen en geologie en stenen. Deze trainingen zijn goed bezocht. In 2011 is gestart met een groep van 11 nieuwe gidsen voor het Natuurpark. Zij kregen een intensieve opleiding met naast inhoudelijke onderwerpen ook onderwerpen als: Hoe benader je een groep? Hoe geef je de excursie vorm? en Hoe nodig je deelnemers uit om begunstiger te worden van Het Flevo-landschap? Door deze nieuwe groep zijn er meer vaargidsen en wagengidsen gekomen. Dat is een welkome aanvulling. De jaarlijkse vrijwilligersdag op 25 juni had een extra feestelijk tintje vanwege het jubileum. In het Natuurpark konden de vrijwilligers kennis maken met een andere manier van excursie geven gebaseerd op waarneming met alle zintuigen. Na een goede barbecue ging de groep per bus naar de voorstelling Koolzaad van theatergroep De Bonte Hond. Deze voorstelling gaf een beeld van de pioniers van Flevoland. De opkomst was goed. Directieverslag 18

19 vrijwilligers realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 aantal vrijwilligers totaal aantal vrijwilligers bez.centra, excursies en promotie aantal vrijwilligers inventarisatie terreinen inzet vrijwilligers bez.centra, excursies, promotie in uren inzet vrijwilligers inventarisatie in uren Publieksactiviteiten en PR Naast de publieksactiviteiten die in 2011 in het teken van het jubileumjaar stonden organiseerde Het Flevo-landschap nog vele andere activiteiten. In het weekend van 18 en 19 juni vond het Werelderfgoedweekend plaats. Dit jaar hebben de gemeente Noordoostpolder en Het Flevo-landschap de activiteiten geconcentreerd op het museumterrein op Schokland. Het zomerkamp is in 2011 niet doorgegaan, daarvoor waren er te weinig aanmeldingen. De spreiding van vakanties over de regio s Noord en Midden maakt het lastig om voldoende deelnemers te hebben. In het Natuurpark is door de Kunstenaarsvereniging Flevoland voor de zesde keer de tijdelijke kunstroute gemaakt. Deze route was van eind juni tot begin november en had als thema 7. deelnemers aan activiteiten realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 bezoekers website * abonnees digitale nieuwsbrief aantal excursies, arrangementen, scholen e.d aantal deelnemers excursies, arrang., scholen e.d aantal bezoekers culturele evenementen * website pageviews versus unieke bezoekers Op 1 december was de feestelijke start van de aanleg van het Natuurspeelbos Urk. Kinderen van de Maarten Lutherschool startte met de graafwerkzaamheden voor de beekloop. Wethouder G. Post van de gemeente Urk, heemraad J. Naaktgeboren van Waterschap Zuiderzeeland en directeur M. Jansen van Het Flevo-landschap hielpen een handje mee. Het Flevo-landschap heeft in 2011 ook op een aantal evenementen gestaan. Dit waren de Scandinaviëmarkt op Schokland, de Doe-en kijkdag in Almere, de Dag van het Park in Lelystad, Uitgast, Sunsation en bij Natuurlijk in de bieb van de Nieuwe bibliotheek in Almere. Voorlichting en educatie In 2011 zijn minder excursies doorgegaan maar het totaal aantal deelnemers lag hoger. Dit betrof zowel door Het Flevolandschap georganiseerde excursies als groepsexcursies op aanvraag. In Natuurpark Lelystad waren de excursies met boot en excursiewagen populair en werden wandelexcursies minder geboekt. De rugzakroute Wilgenbos in het Wilgenbos in Almere is geheel herzien. De teksten zijn aangepast en het bijbehorende boekje is aangepast evenals de materialen in de rugzak. Daarmee is deze rugzakroute weer actueel. In de Trekvogel Almere zijn 1257 scholieren ontvangen voor excursies naar de Lepelaarplassen en het Wilgenbos. Het Flevo-landschap was mede-organisator van de boomfeestdag in Noordoostpolder. In het kader van het 25 jarig jubileum zijn er vijf speciale uitzendingen geweest van Natuurlijk Flevoland bij Omroep Flevoland. Daarbij werd ingegaan op vragen van kijkers over de natuur in Flevoland. Directieverslag 19

20 Pers en media In 2011 is er veel aandacht geweest voor de jubileumactiviteiten. Niet alleen in de door Het Flevo-landschap verstuurde persberichten, maar ook in persberichten van andere organisaties waarmee wij gezamenlijk activiteiten uitgevoerd hebben. Andere belangrijke onderwerpen in de pers waren het project Beelden van de natuur en Oostvaarderswold (zie ook 3.9). Oostvaarderswold heeft ook veel landelijke publiciteit opgeleverd. uitingen van Het Flevo-landschap realisatie 2010 begroting 2011 realisatie 2011 magazine aantal edities magazine oplage aantal beschikbare folders en brochures digitale nieuwsbrief aantal edities nieuwsbrief vrijwilligers persberichten verzonden persberichten regionale aandacht bladen aantal items op radio en tv Projecten communicatie In 2011 is veel mogelijk gebleken dankzij de projectmatige inzet van extra middelen Beelden van de natuur Begin 2011 heeft Het Flevo-landschap een subsidie gekregen van het Prins Bernhard Cultuurfonds, afdeling Flevoland vanwege het 25 jarig jubileum van beide organisaties. Het project Beelden van de natuur bestond uit drie onderdelen: een reizende expositie van foto s van professionele fotografen, een fotowedstrijd voor amateurfotografen en filmpjes van de vier seizoenen in zes van onze gebieden. De reizende tentoonstelling heeft in het najaar de stadscentra aangedaan van alle zes gemeenten in Flevoland. De feestelijke start was op 5 september in Lelystad en Prinses Irene deed de opening. Deze opening heeft veel publiciteit en zichtbaarheid opgeleverd. Voor de fotowedstrijd werden 150 inzendingen ontvangen. Per regio (Noordoostpolder. Oostelijk Flevoland en Zuidelijke Flevoland) was er een publiekswinnaar (tot stand gekomen door het publiek te laten stemmen via de website) en een jurywinnaar (bestaande uit bestuursleden van het Prins Bernhard Cultuurfonds, de professionele fotograaf Ruben Smit en een medewerker van Het Flevo-landschap). De foto s van de winnaars hebben een maand gehangen op billboards op de treinstations van Almere en Lelystad. De uitreiking aan de prijswinnaars vond plaats op 25 september door Commissaris van de Koningin Leen Verbeek, tevens voorzitter van het Prins Bernhard Cultuurfonds afdeling Flevoland. De fotowedstrijd heeft in de regionale pers veel publiciteit opgeleverd. De filmpjes van de gebieden zijn in het voorjaar van 2012 gereed en zijn dan via de website te bekijken. Veldacademie Schokland Het is dit jaar door de vele jubileumactiviteiten niet gelukt om debatten in de Veldacademie Schokland te organiseren.. Wel vond in november een zeer geslaagde dagexcursie plaats van 50 in archeologie geïnteresseerde Almeerders. Dit was een samenwerking van De Nieuwe Bibliotheek Almere, Bureau Archeologie Almere en Het Flevo-landschap. Directieverslag 20