Leven met een depressieve stoornis

Transcriptie

1 Leven met een depressieve stoornis

2 Van A tot ggz De boeken in de reeks Van A tot ggz beschrijven niet alleen oorzaak, verloop en behandeling van de onderhavige problemen, maar geven ook antwoord op de vraag hoe men met het probleem om moet gaan. Door de prettig leesbare combinatie van beschouwingen, cartoons en citaten zijn de boeken niet alleen geschikt voor vertegenwoordigers van patiëntenverenigingen, behandelaren en mantelzorgers, maar vooral ook voor de cliënten zelf en de mensen in hun directe omgeving. De reeks staat onder redactie van: Fred Sterk, psycholoog-psychotherapeut, werkzaam bij CAP Den Haag, centrum voor arbeid en psyche Sjoerd Swaen, psycholoog-psychotherapeut, werkzaam bij het programma angststoornissen van PsyQ psycho-medische programma s te Den Haag Jenny Swart, fondsredacteur, uitgeverij Bohn Stafleu van Loghum 2

3 Leven met een depressieve stoornis Joke Kragten Bohn Stafleu Van Loghum Houten

4 2004 Bohn Stafleu Van Loghum, Houten Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b Auteurswet 1912 j het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden. ISBN NUR 770/777 Ontwerp omslag: p3, Huizen Cartoons: Marcel Jurriëns Bohn Stafleu Van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 Distributeur in België: Standaard Uitgeverij Belgiëlei 147a 3990 GA Houten 2018 Antwerpen 4

5 Voorwoord Dit boek gaat over de depressieve stoornis. Een stoornis waar helaas weinig prettigs over te melden valt. Depressieve gevoelens zijn alleen maar vervelend. Hoewel de titel van dit boek luidt Leven met een depressieve stoornis is het dus eigenlijk helemaal niet de bedoeling dat je ermee leert leven. Eigenlijk is dit boek, net als de andere boeken uit de reeks A-ggZ, bedoeld om ervoor te zorgen dat je er zo min mogelijk last van hebt, dat het zo snel mogelijk weer over gaat en dat het ook nooit meer terugkomt. Uiteraard is dit niet altijd mogelijk. Net als met veel psychiatrische stoornissen heb je vaak een zekere kwetsbaarheid voor depressies en moet je soms erg je best doen om te voorkomen dat sombere gevoelens weer opspelen. Hoewel een op de tien Nederlanders in zijn leven te maken krijgt met een depressie, is iedereen toch op zijn eigen manier depressief. De een is vooral heel erg somber, de ander is voornamelijk prikkelbaar en moe. Het is dus de kunst om er achter te komen wat jóuw valkuilen zijn, waar je rekening mee moet leren houden en in welke situaties jij extra risico loopt om depressief te worden. Dit boek is bedoeld om je zoveel informatie te geven dat je succesvol je depressieve aanleg te lijf kunt gaan als dat nodig mocht zijn. Ik heb geprobeerd om de kennis die er op dit moment is over de depressieve stoornis zo toegankelijk mogelijk weer te geven. Want meer kennis betekent meer controle over je ziekte. 5

6 Heb je opmerkingen over het boek, of heb je nieuwe, interessante informatie, laat die dan aan de uitgever weten. Bij een volgende druk zal er dankbaar gebruik van worden gemaakt. Graag wil ik mijn vaste meelezers bedanken die er ook dit keer aan hebben bijgedragen dat het een leesbaar boek is geworden: Roland Jurriëns; Andrea Linschoten; Fred Sterk en Sjoerd Swaen. Daarnaast wil ik Gomp Gille bedanken voor het kritisch doorlezen van het hoofdstuk over de medicamenteuze behandeling. En tot slot ben ik mijn kinderen, Annabel en Boris, erg dankbaar dat ze bereid waren hun puberteitsperikelen op zondagmiddag voor hun vader te bewaren. Joke Kragten Den Dolder, najaar

7 Inhoud 1 Wat is er met me aan de hand? 11 Typerend beeld van de kwaal 11 Symptomen 13 Diagnostiek 14 DSM-IV 14 Verschillende kenmerken van de depressieve stoornis 17 Dysthyme stoornis 18 Zelfdiagnose 19 Valkuilen bij het stellen van de diagnose 20 Unipolair depressief of bipolair depressief? 23 Samenvatting 25 2 Hoe heeft het zover kunnen komen? 27 Biologische factoren 27 Neurotransmitters en erfelijkheid 27 De hypothalamus 30 Ziektes 31 Medicijnen 32 Psychologische factoren 32 Het cognitieve verklaringsmodel 32 De rol van de persoonlijkheid 36 Psychodynamische/psychoanalytische visie 37 7

8 Gebrek aan (sociale) bekrachtiging 38 Omgevingsfactoren 39 Levensgebeurtenissen 39 Samenvatting 40 3 Wat staat me te wachten? 43 Het beloop van de kwaal in de nabije toekomst 43 Onbehandeld 43 Behandeld 47 Zelfmoord 50 Samenvatting 52 4 Wat betekent een en ander voor mijn omgeving? 53 Privé 53 Partners 53 Ouders 57 Kinderen 62 Werk 63 Samenvatting 64 5 Welke behandelingen zijn er? Zelfhulptechnieken 67 Gedragstherapeutische technieken 67 Dag-nachtritme 68 Bewegen 70 Sociale contacten 71 Vervelende klusjes afhandelen 72 Cognitieve technieken 75 Opzoeken en registreren van automatische gedachten (de vijf G s) 77 Uitdagen van automatische gedachten 79 8

9 Alternatieve (rationele) gedachten formuleren en toetsen aan de werkelijkheid 82 Tweekolommentechniek 83 Onderliggende schema s opzoeken 87 Interpersoonlijke psychotherapie 88 Korte oplossingsgerichte therapie 89 Achterliggende problemen aanpakken 91 Persoonlijkheidskenmerken 92 Samenvatting 95 6 Welke behandelingen zijn er? Medicatie en andere therapieën 97 Wanneer worden medicijnen voorgeschreven? 97 Verschillende soorten antidepressiva 99 Pillenpreutsheid 102 Bijwerkingen 104 Complicaties 106 Alternatieve medicatie 107 Overige behandelingen 108 Lichttherapie 108 Elektroconvulsietherapie (ECT) 108 Samenvatting Hoe kan ik de draad weer oppakken? 113 Zal ik mijn oude leven kunnen hervatten? 113 Wat moet ik veranderen in privé- en werksfeer om de kans op terugval te verminderen? 114 Alertheid 114 Een signaleringsplan opstellen 115 Stappenplan 116 (Leren) verdragen of de situatie veranderen 119 9

10 Preventieprogramma s 121 Samenvatting Geraadpleegde literatuur, aanbevolen literatuur en adressen 123 Gedachteregistratieformulier 127 Zelfinvullijst Depressieve Symptomen (Inventory of Depressive Symptoms: IDS-SR) 128 Over de auteur 137 Raad van advies