Rijden onder invloed in Nederland in 2003

Transcriptie

1 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Rijden onder invloed in Nederland in 2003 Ontwikkeling van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten September 2004

2 Ministerie van Verkeer en Waterstaat opq Rijden onder invloed in Nederland in 2003 Ontwikkeling van het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten September 2004

3 Colofon Uitgegeven door Ministerie van Verkeer en Waterstaat Rijkswaterstaat Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) Postbus BA Rotterdam Informatie en bestellingen AVV-Servicedesk Telefoon: (045) Fax: (045) Internet: September 2004 Overname van (delen van) de inhoud van deze publicatie in gedrukte of digitale vorm is alleen toegestaan met bronvermelding. Hoewel de opgenomen gegevens zo goed mogelijk op juistheid en actualiteit zijn gecontroleerd, kan de samensteller geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke fouten. 3 Rijden onder Invloed in Nederland

4 Inhoudsopgave Samenvatting 5 Summary 8 1. Inleiding Het project Rijden onder invloed Het onderzoek Leeswijzer Alcohol en verkeer Inleiding Effect van alcohol Alcohol en verkeersveiligheid Ontwikkeling alcoholgebruik Het onderzoek verantwoord Ontwikkelingen vanaf Landelijke ontwikkeling Verklaring van de geconstateerde daling Ontwikkeling naar hoofdregio en provincie Ontwikkeling naar politieregio Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd Ontwikkeling naar dag en tijdstip Ontwikkeling naar herkomst Ontwikkeling naar gemeentegrootte Ontwikkeling in relatie tot het beleid Meerjarenprogramma Campagnes Verkeersveiligheid Beginnende bestuurders Educatieve Maatregel Alcohol en verkeer Alcoholslot Conclusies en aanbevelingen Conclusies Aanbevelingen Literatuur Afkortingenlijst 46 Bijlage 1. Maatregelen sinds Bijlage 2. Resultaten statistische toetsen 49 4 Rijden onder Invloed in Nederland

5 Samenvatting Het onderzoek De Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) voert jaarlijks een onderzoek uit naar het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten. De resultaten in deze rapportage richten zich op de vergelijking van de jaren 2002 en Om gegevens te verzamelen houdt de AVV in samenwerking met de politie een aantal alcoholcontroles door het hele land. Om een representatief beeld van Nederland te krijgen, is geprobeerd per politieregio minimaal twee controles te laten plaatsvinden. In totaal moet de steekproef minimaal staandehoudingen zijn. Over het onderzoeksjaar 2003 worden in totaal 57 controles en staandehoudingen meegenomen. Alle politieregio s behalve Rotterdam- Rijnmond hebben aan minimaal één controle meegewerkt. De alcoholcontroles betreffen een aselecte steekproef van automobilisten die in de nacht van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag tussen en uur aan het verkeer deelnemen. Alle automobilisten die langs rijden, worden staande gehouden en moeten een ademtest afleggen. Het resultaat van de blaastest is het Bloed Alcohol Gehalte (BAG) oftewel de hoeveelheid alcohol die iemand in zijn bloed heeft. Een persoon is in overtreding als bij de blaastest op het politiebureau de geldende alcohollimiet (BAG 0,50 ) overschreden wordt. Alcohol en verkeer In 2003 komt het aantal doden als gevolg van een alcoholongeval op 185 oftewel 17% van alle dodelijke slachtoffers in het verkeer. Het aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van een alcoholongeval wordt geschat op De kosten van verkeersongevallen met alcohol in het spel zijn een kleine 1,5 miljard euro in Ontwikkeling van het alcoholgebruik Het percentage overtreders is gedaald van 4,3% in 2002 naar 3,9% in Deze daling is net niet significant, de significantie is 93%. Een daling werd verwacht, aangezien in eerdere AVV-rapportages een verband geconstateerd is tussen verhoogde handhaving en het percentage overtreders. De verklaring voor de daling is te vinden in zowel handhaving als voorlichting. Wat betreft de handhaving, de uren die verkeershandhavingsteams hebben gecontroleerd op alcohol zijn bekend (+28% in 2003). De inzet van de reguliere politiekorpsen is geschat op basis van het aantal verkochte mondstukken door zowel de verkeershandhavingsteams en de reguliere politie (+31% in 2003). Er kan geconcludeerd worden dat de handhaving van de reguliere politie 5 Rijden onder Invloed in Nederland

6 in 2003 met een vergelijkbaar percentage als de verkeershandhavingsteams, maar waarschijnlijk iets meer gestegen is. In samenhang met handhaving speelt ook voorlichting een belangrijke rol bij het tegengaan van rijden onder invloed, zeker als die gelijktijdig plaatsvindt op gecoördineerde wijze en op landelijk en regionaal niveau. In 2003 is voorlichting zowel landelijk en regionaal ingezet onder de vlag van de Bobcampagne. Deze hoog gewaardeerde campagne is eind 2001 opgestart en in 2003 en 2004 voortgezet en geïntensiveerd. Uit onderzoek is gebleken dat de combinatie van beide instrumenten een extra sterk effect heeft. Gezien de relatief bescheiden stijging van de handhaving van de politie kan in ieder geval worden gezegd, dat het waarschijnlijk is dat het geheel van voorlichtingsactiviteiten voor een deel aan de vermindering van het percentage overtreders heeft bijgedragen. Naast het landelijke beeld is het alcoholgebruik ook op meer gedetailleerd niveau onderzocht. West-Nederland heeft in 2003 het hoogste percentage overtreders, namelijk 4,4%. In 2002 stond Zuid-Nederland nog bovenaan met 5,1%. De hoofdregio met het laagste percentage overtreders in 2003 is Noord-Nederland met 2,3%. Drie van de twaalf provincies laten een stijging in het percentage overtreders zien, waarbij Utrecht de grootste stijging heeft. Zuid- Holland heeft procentueel de meeste overtreders. Het hoogste percentage overtreders verdeeld naar politieregio, is gerapporteerd in Gooi en Vechtstreek, dit is gelijk aan de twee voorgaande jaren. In totaal is in 10 regio s het percentage overtreders gestegen, in de overige 15 regio s is het gedaald. Ongeveer 85% van alle overtreders is man. Voor de jaren 2002 en 2003 samen is van alle mannen 4,8% in overtreding en van alle vrouwen 2,1%. In de leeftijdsgroep jaar komen bij de mannen de meeste overtreders voor. Voor vrouwen geldt het hoogste percentage in de leeftijdsgroep jaar. De zware drinkers komen relatief veel voor bij personen vanaf 25 jaar. Er vindt in 2003 een forse daling plaats in het percentage mannelijke overtreders van jaar, terwijl het vrouwelijk percentage in dezelfde leeftijdscategorie juist stijgt. De overige leeftijdsklassen dalen allemaal. In de nacht van vrijdag op zaterdag zijn meer overtreders dan op de zaterdagnacht. De daling naar het aantal overtreders is volledig toe te rekenen aan de zaterdag. Laat in de nacht tussen en 04.00u wordt het meest gedronken, zo toont dit onderzoek. In deze tijdsperiode worden ook de meeste zware drinkers aangehouden. Echter, het aantal zware drinkers op vrijdag voor middernacht is in 2003 toegenomen ten opzichte van Rijden onder Invloed in Nederland

7 Het percentage overtreders, dat de alcohol in de horeca gedronken heeft, is met 55% het grootst. Deze groep wordt gevolgd door personen die bij vrienden alcohol gedronken hebben en mensen die thuis alcohol genuttigd hebben. In 2003 is een opvallende toename te zien in de categorie sportkantines of clubhuis (van 6% van 8%) ten opzichte van de overige klassen. Binnen deze herkomst valt het hoge percentage zware drinkers op. In alle gemeentegrootten is het percentage overtreders gedaald in 2003 ten opzichte van In gemeenten met meer dan inwoners vinden relatief de meeste overtredingen plaats. Beleidsmaatregelen Minister Peijs van Verkeer en Waterstaat heeft een wetsvoorstel geschreven om voor beginnende bestuurders vanaf 1 januari 2006 het maximaal toegestane alcoholpromillage te verlagen naar 0,20. De verlaging, zo heeft de SWOV een aantal jaar geleden berekend, scheelt twaalf verkeersdoden en 100 zwaargewonden per jaar. Vanaf 1996 is door de minister van Verkeer en Waterstaat een administratieve vorderingsprocedure ingevoerd voor mensen die onder invloed van alcohol aan het verkeer hebben deelgenomen. De aard van de opgelegde maatregelen is afhankelijk van het promillage en of iemand al eerder aangehouden is voor rijden onder invloed. Een maatregel is het volgen van een driedaagse cursus over alcohol en verkeer, de zogenaamde Educatieve Maatregel Alcohol en Verkeer (EMA). Het doel van deze cursus is herhaling van alcoholgebruik in het verkeer in de toekomst voorkomen. Het aantal EMA s is met 16% gestegen naar besluiten in Andere maatregelen die onder de procedure vallen, zijn een (medisch) onderzoek naar rijgeschiktheid en het inleveren van het rijbewijs. In 2002 zijn mensen onderzocht op de rijgeschiktheid. In vier van de vijf gevallen van de onderzoeken betreft het alcoholmisbruik. Daarnaast heeft het CBR circa rijbewijzen ongeldig verklaard. Aanbevelingen De resultaten van het onderzoek leiden tot de volgende aanbevelingen: 1) Streven naar een betrouwbaarder inzicht in de inzet van de reguliere korpsen om een beter beeld te krijgen van de handhavingsinzet op alcohol; 2) Streven naar meer inzicht in de mate waarin handhaving en voorlichting afzonderlijk bijdragen aan het totale geconstateerde gedragseffect; 3) Volgen van de ontwikkelingen op het gebied van het alcoholslot in beleid en onderzoek in binnen- en buitenland. 4) Streven naar meer inzicht in het doordeweekse alcoholgebruik; 5) Toespitsing van de voorlichting van de Bobcampagne op personen ouder dan 25 jaar; 6) Geven van op-maat-voorlichting in kantines en clubhuizen; 7) Streven naar meer inzicht in het alcoholgebruik op tijden buiten de periode 22.00u-04.00u. 7 Rijden onder Invloed in Nederland

8 Summary The research Every year, AVV Transport Research Centre carries out research into the alcohol consumption of motorists during weekend nights. The results presented in this report compare the years 2002 and To collect data the AVV carries out a number of alcohol tests in association with the police force throughout the country. To get a representative picture of the Netherlands, each police district has to hold at least two breath tests. The sample must be a minimum of 20,000 tested persons. This report is based on a total of 57 police operations and 22,745 persons. All police districts except Rotterdam- Rijnmond have co-operated in at least one of the alcohol tests. The alcohol tests involve a random sample of motorists driving in the nights of Friday to Saturday and Saturday to Sunday between 22.00h and 04.00h. All motorists were stopped and must undergo a breathalyser test. The result of this test is Blood Alcohol Concentration (BAC). This is an indication of the quantity of alcohol that someone has in his/her blood. A person is in breach of the law when the alcohol limit (BAC 0.50 ) is exceeded. Alcohol and traffic In 2003, the number of traffic fatalities as a result of an alcohol-related accident amounted to 185, that is 17% of all road traffic deaths. The number of hospitalised traffic casualties as a result of an alcohol-related accident is about 3,200. The costs of traffic accidents where alcohol is involved are about 1.5 billion euro in Trends in alcohol consumption The percentage of alcohol offenders has decreased from 4.3% in 2002 to 3.9% in This decrease is marginal (93%). A decrease had been expected, since earlier AVV reports had detected a link between increased enforcement and the percentage of offenders. The explanation for the decrease of alcohol offenders is a combination of enforcement and education. With respect to enforcement, the number of hours spent alcohol testing by traffic enforcement teams is known to have increased (+28% in 2003). The effort of the regular police force has been estimated on the basis of the number of sold mouthpieces (+ 31% in 2003 by both the traffic enforcement teams and the regular police force). It can be concluded that in 2003 enforcement operations by the regular police force increased with at least a similar percentage as those by traffic enforcement teams probably they increased more. In combination with enforcement, education also plays an important role in reducing the amount of driving under the influence of alcohol. 8 Rijden onder Invloed in Nederland

9 This is especially true when the education campaign takes place at the same time as extra enforcement, in a co-ordinated manner, and at both the national and regional levels. In 2003, education was propagated both nationally and regionally, under the flag of the Bob campaign. This highly appreciated campaign was launched in 2001 and continued and intensified in 2003 and Research has shown clearly that the combination of both instruments has an extra strong impact. Given the relatively small increase in police enforcement it is probable that the education activities have at least partly contributed to the reduction of alcohol offenders. In addition to the national results, alcohol consumption has also been examined at a more detailed level: The West Netherlands had the highest percentage of offenders in 2003, namely 4.4%. In 2002, the South Netherlands was the highest with 5.1%. The main region that had the lowest percentage of offenders in 2003 was North Netherlands (2.3%). Three of the twelve provinces show increases in the percentage of offenders, with the largest increase in the province of Utrecht. The province Zuid-Holland has the most offenders in terms of percentage. The highest percentage of offenders (allocated to police districts) was in the Gooi and Vechtstreek, just as in the two previous years. In 10 regions the percentage of offenders has increased, in the remaining 15 regions it has decreased. Approximately 85% of all offenders are male. For the years 2002 and 2003 together, 4.8% of all male drivers were in breach of the law, against 2.1% of all women. Most male offenders belong to the age category years. The highest female percentage is in the category years. Most of the time, the heavy drinkers (BAC 0,8 ) are persons older than 25 years. A strong decrease in the percentage of male offenders aged years took place in 2003, whereas the female percentage in the same age category increased. The remaining age classes all displayed a decrease. There were more offenders on the Friday night than on the Saturday night. The decrease in the number of offenders can entirely be attributed to Saturday. It is in the hours between 02.00h and 04.00h that people are drinking the most. In this time period the most heavy drinkers are caught. However, the number of heavy drinkers on Friday before midnight increased in 2003 compared to The highest percentage of offenders (55%) had drunk alcohol in catering establishments. This group is followed by persons who have drunk alcohol at a friend s place and people who have consumed alcohol at home. In 2003, a striking increase could be seen in the 9 Rijden onder Invloed in Nederland

10 category `sport canteens or club houses (from 6% to 8%) compared to the other categories. Within this group, a high percentage of heavy drinkers is notable. In municipalities of all sizes the percentage of offenders has decreased in 2003 compared to Relatively most offences took place in municipalities with more than 100,000 inhabitants. Policy measures Mrs Peijs, minister of Transport, Public Works and Water Management, has requested legislation to reduce the legally-allowed blood alcohol level for new drivers to The bill will be enacted on 1 January The Dutch institute for road safety research (SWOV) has calculated that the reduction can make a difference of twelve traffic fatalities and 100 serious casualties each year. As from 1996 the minister of Transport, Public Works and Water Management has introduced an administrative prosecution procedure for people who have been driving under the influence of alcohol. The sentence depends on the blood alcohol level and on whether the offender had already been caught driving under influence before. The first measure in this procedure is a three-day course concerning alcohol and driving, the so-called alcohol and traffic educational measure (EMA). The aim of this course is to prevent recurrent alcohol consumption when driving. The number of courses has increased by 16% to 9,117 decisions in Other measures that fall under the procedure are (medical) testing of the ability to drive and surrendering one s driver s license. In 2002, 6,334 people have been tested for their driving ability. In four out of five cases, it concerns alcohol abuse. The Dutch Driving Test Organisation (CBR) has declared approximately 6,300 driver s licenses to be invalid. Recommendations The research results lead to the following recommendations: 1) Striving towards a more reliable picture of the efforts of the regular police force to get a better picture of its commitment to enforcement of blood alcohol limits; 2) Striving towards more understanding of the degree to which enforcement and education separately contribute to the total impact on observed behaviour; 3) Following the developments of the alcohol lock in the Netherlands and other countries. 4) Striving towards more understanding of weekday alcohol consumption; 5) Intensify the Bob-campaign on persons older than 25 years; 6) More focused education in canteens and club houses; 7) Striving towards more understanding of alcohol consumption outside the period 22.00h-04.00h. 10 Rijden onder Invloed in Nederland

11 1. Inleiding Het project Rijden onder invloed De Adviesdienst Verkeer en Vervoer (AVV) voert jaarlijks een onderzoek uit naar rijden onder invloed van alcohol. Dit rapport gaat in op dat onderzoek en beschrijft het alcoholgebruik van automobilisten in weekendnachten. De resultaten richten zich vooral op de vergelijking van de jaren 2002 en Als opdrachtgevers fungeren het Directoraat-generaal Personenvervoer (DGP) en het Bureau Verkeershandhaving van het Openbaar Ministerie (BVOM). DGP kan deze resultaten, met name de aanbevelingen op beleidsniveau, voor advies aan de minister gebruiken. Het BVOM volgt en evalueert met deze resultaten de effecten van de inzet van de verkeershandhavingsteams. 1.2 Het onderzoek Jaarlijks vinden in het kader van het onderzoek in samenwerking met de politie 60 tot 70 alcoholcontroles plaats, verspreid over de 25 politieregio s in Nederland. Iedere automobilist die staandegehouden wordt, moet blazen. Het resultaat van de ademtest wordt op de display van de tester gepresenteerd als een Bloed Alcohol Gehalte (BAG), uitgedrukt in promillage ( ). BAG is de hoeveelheid alcohol (in grammen) die iemand in zijn/haar bloed heeft (per liter). Deze rapportage spreekt regelmatig over het percentage overtreders van de geldende alcohollimiet; dat wil zeggen het percentage van het totaal aantal gecontroleerde bestuurders dat een BAG-waarde van 0,50 of meer heeft geblazen. Dankzij de hulp van alle politieregio s is het ook dit jaar weer gelukt om voldoende alcoholcontroles uit te voeren en daardoor landelijke dekking te krijgen. De AVV bedankt de betrokken politiekorpsen en alle overige betrokkenen voor hun bijdrage aan dit project. 1.3 Leeswijzer Hoofdstuk 2 geeft een korte theoretische uitleg over de combinatie alcohol en verkeer. Tevens komt het effect van rijden onder invloed op de mens en vervolgens op de verkeersveiligheid aan bod. Hoofdstuk 3 bespreekt de ontwikkelingen van het alcoholgebruik in 2002 en Ook komt de langetermijn-ontwikkeling aan de orde. Hoofdstuk 4 gaat in op de ontwikkelingen in relatie tot het beleid. 11 Rijden onder Invloed in Nederland

12 Hoofdstuk 5 beschrijft de conclusies. Daarnaast worden aanbevelingen gedaan ten aanzien van het onderzoek. Hoofdstuk 6 geeft een overzicht van de gebruikte literatuur. Hoofdstuk 7 bevat een afkortingenlijst. In de bijlage is een overzicht opgenomen van wettelijke maatregelen en verbeterde controleprocedures in de periode Ook zijn de voor dit onderzoek gemaakte analyses in de bijlage geplaatst. 12 Rijden onder Invloed in Nederland

13 2. Alcohol en verkeer Inleiding Het merendeel van de bevolking weet dat alcohol van invloed is op de rijvaardigheid. Toch kruipen jaarlijks veel mensen die teveel alcohol hebben gedronken, achter het stuur. Dit hoofdstuk beschrijft het effect van de alcohol op de mens en vervolgens het effect van het drankgebruik op de verkeersveiligheid. 2.2 Effect van alcohol Geconsumeerde alcohol wordt via de maag en de dunne darm opgenomen in het bloed en vervolgens door het hele lichaam verspreid. Alcohol die op deze wijze de hersenen bereikt, beïnvloedt het waarnemingsvermogen en het gedrag. Als gevolg daarvan stijgt de kans op een ongeval, als de desbetreffende persoon een voertuig gaat besturen. Gemiddeld neemt al vanaf 1 à 2 glazen de ongevalskans licht toe. Bij een BAG van 0,5 1 is de kans op een ongeval ongeveer anderhalf keer zo groot als zonder alcoholgebruik. Bij grotere hoeveelheden alcohol is die toename steeds hoger. De relatieve ongevalskans staat in de onderstaande figuur afgezet tegen de BAG-waarde (zie figuur 2.1) Figuur 2.1 De relatieve ongevalskans afgezet tegen de BAG-waarde (in ) (bron: Borkenstein et al, 1974) Relatieve ongevalskans ,0 0,2 0,4 0,6 0,8 1,0 1,2 1,4 1,6 1,8 BAG-waarde (in ) 1 Dit promillage wordt bereikt na het drinken van circa 3 standaardglazen alcoholhoudende drank. Een standaardglas bevat ongeveer 10 gram alcohol. Na 3 glazen heeft men 30 gram alcohol in het bloed overeenkomend met ongeveer 0,5 promille. 13 Rijden onder Invloed in Nederland

14 Behalve op de ongevalskans kan alcoholgebruik ook effect hebben op de letselernst. Autobestuurders met meer dan 1,5 alcohol in hun bloed hebben tot ongeveer 200x zo veel kans om bij een verkeersongeval om het leven te komen dan nuchtere bestuurders. 2.3 Alcohol en verkeersveiligheid Tabel 2.1 Ontwikkeling van het aantal (geregistreerde) doden en ziekenhuisgewonden bij alcoholongevallen (bron: AVV) Het aantal ernstige ongevallen waarbij een van de betrokken bestuurders te veel alcohol (BAG 0,5 ) gedronken had, is waarschijnlijk nog altijd twee à drie maal zo hoog als het aantal door de politie geregistreerde alcoholongevallen. De ongevallendatabase van de AVV laat de volgende geregistreerde aantallen slachtoffers zien van ongevallen, waarbij de politie alcohol heeft geconstateerd bij één of meer betrokkenen (zie tabel 2.1). Jaar Doden Ziekenhuisgewonden Op basis van berekeningen, waarbij onder meer het percentage overtreders wordt omgerekend van weekendnachten naar de hele week, zijn de werkelijke aantallen doden en ziekenhuisgewonden en de daaruit afgeleide registratiegraden gevonden (AVV, 2003). 2 De registratiegraad is het percentage van de ongevallen in de database van de AVV. Voor de onderregistratie hanteert de AVV als definitie de mate waarin alcoholongevallen minder worden geregistreerd dan alle ongevallen ofwel de verhouding tussen de registratiegraad van doden (of gewonden) van alcoholongevallen gedeeld door de registratiegraad van alle doden in het verkeer (of gewonden). Er is een verband te verwachten tussen de onderregistratie (de mate waarin overtredingen worden aangetoond en vastgelegd op het ongevalformulier 3 ) en de mate waarin de politie onderzoek doet naar het alcoholgebruik van betrokkenen bij ongevallen. 2 Hierbij is uitgegaan van een 2,4x, 6,5x en 23x zo groot risico om te overlijden of gewond te raken (op basis van nadere analyse van bestaande literatuur) voor respectievelijk de volgende BAG-klasse 0,5-0,8 ; 0,8-1,3 en 1,3. 3 Op dit ongevalsformuler noteert de politie van alle ongevallen waarbij zij aanwezig is, een aantal gegevens, zoals wel of geen alcohol in het spel en zo ja, wel of niet artikel 8 (persoon is strafbaar bevonden na de (bewijsvoerende) ademanalyse van meer dan 0,5 op het politiebureau). 14 Rijden onder Invloed in Nederland

15 In tabel 2.2 staan het werkelijk aantal alcoholdoden en de bijbehorende registratiegraad genoteerd. In de figuur eronder is het geregistreerd aantal ten opzichte van het werkelijk aantal alcoholdoden afgebeeld Tabel 2.2: Werkelijk aantal doden bij alcoholongevallen en de (onder)registratie ervan (bron: AVV) Jaar Doden Registratiegraad Onderregistratie % 32% % 42% % 49% % 40% % 45% % 44% % 42% % 54% % 41% Figuur 2.2 Geregistreerde aantal alcoholdoden t.o.v. het werkelijk aantal alcoholdoden bij alcoholongevallen (bron: AVV) Geregistreerd aantal doden Werkelijk aantal doden Aantal doden Jaar Het aantal doden als gevolg van een alcoholongeval in 2003 komt hiermee op ongeveer 185 oftewel 17% van alle dodelijke slachtoffers in het verkeer. 4 Het aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van een alcoholongeval komt op basis van eenzelfde berekening op in 2002 (zie tabel 4 Dit percentage is exclusief de slachtoffers van ongevallen die veroorzaakt zijn door gecombineerd alcohol- en drugsgebruik. Een eerste onderzoek van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) naar alcohol in combinatie met drugs e.d. heeft uitgewezen, dat het rijden onder invloed van drugs is toegenomen en dat in 2000/2001 bij bijna de helft van de ziekenhuisgewonden met alcohol in het bloed, ook drugs zijn gevonden. Het risico om te verongelukken is bij gebruik van deze combinatie vele malen hoger dan bij gebruik van alcohol alleen. Met een substantieel percentage van de drinkers die ook drugs gebruiken is nog geen rekening gehouden. Het aantal doden en ziekenhuisgewonden bij ongevallen, waarbij te veel alcohol (geheel én grotendeels) een rol heeft gespeeld, schat de SWOV (voor 2001) op ongeveer 300 verkeersdoden en ruim ziekenhuisgewonden. (Mathijssen, 2002). 15 Rijden onder Invloed in Nederland

16 2.3). Voor 2003 is op dit moment alleen een schatting mogelijk, omdat de werkelijke omvang van het aantal ziekenhuisgewonden als gevolg van een verkeersongeval nog niet bekend is (zie tabel 2.3). In figuur 2.3 staat het geregistreerd aantal ten opzichte van het werkelijke aantal ziekenhuisgewonden bij alcoholongevallen Tabel 2.3: Werkelijk aantal ziekenhuisgewonden bij alcoholongevallen en de (onder)registratie ervan (bron: AVV) Jaar Ziekenhuisgewonden Registratiegraad Onderregistratie % 48% % 52% % 56% % 50% % 50% % 53% % 54% % 55% % 56% Figuur 2.3 Geregistreerd aantal ziekenhuisgewonden t.o.v. het werkelijk aantal ziekenhuisgewonden bij alcoholongevallen (bron: AVV) Aantal ziekenhuisgewonden Geregistreerd aantal ziekenhuisgewonden Werkelijk aantal ziekenhuisgewonden Jaar De onderregistratie is de laatste jaren niet veel veranderd. Zowel bij de verkeersdoden als bij de ziekenhuisopnames is er een piek in Een tweede piek in de onderregistratie is af te lezen bij de verkeersdoden in Een piek houdt een positieve ontwikkeling in; in het betreffende jaar zijn de verkeersdoden en/of ziekenhuisopnames beter geregistreerd dan in andere jaren. De kosten van verkeersongevallen met alcohol in het spel zijn circa 1,5 miljard euro. Bij deze berekening wordt uitgegaan van een nog globale berekening van de totale kosten van alle verkeersongevallen, die rond de 9 miljard euro in 2003 ligt. 16 Rijden onder Invloed in Nederland

17 3. Ontwikkeling alcoholgebruik Het onderzoek verantwoord De metingen binnen het onderzoek van de AVV betreffen een aselecte steekproef van automobilisten die in de nacht van vrijdag op zaterdag en van zaterdag op zondag tussen en uur aan het verkeer deelnemen. Alle automobilisten die langsrijden, worden staande gehouden en moeten een ademtest afleggen. Per politieregio worden in principe minimaal 2 alcoholcontroles per jaar gehouden. Ongeveer 10 agenten nemen deel aan de controle, die bestaat uit 4 tot 6 verschillende locaties in of rondom een bepaalde plaats. De controletijd per locatie varieert van 45 tot 90 minuten. In dit onderzoek wordt gebruik gemaakt van Dräger alcotesters In tegenstelling tot de testers van de politie (de uitslag hiervan is de letter P, A of F) geven de in dit onderzoek gebruikte alcotesters een numerieke waarde als uitslag. Het blaasresultaat wordt direct afgelezen in promillage. De blaastest op straat is een voorselectie. Een automobilist die 0,75 of meer blaast, wordt meegenomen naar het politiebureau. Na minimaal 20 minuten wachten wordt op het bureau opnieuw geblazen 5. Als de betreffende persoon nog steeds een uitslag van 0,50 of meer ( na aftrek van een onzekerheidsmarge) blaast, geeft de politie de bestuurder een proces-verbaal en/of neemt verdere maatregelen (zie paragraaf 4.3). Hierbij moet echter worden opgemerkt dat in dit onderzoek alle personen, die bij de voorselectie op straat 0,5 of hoger blazen, als overtreders worden gedefinieerd. Door deze methode komt het percentage overtreders in dit onderzoek hoger uit dan het percentage dat tijdens een normale politiecontrole wordt gevonden. Om een beeld te krijgen van de groep staandegehouden bestuurders worden van elke persoon de volgende gegevens genoteerd: Geslacht; Leeftijd; Gemeten uitslag op straat (in ). 5 Als iemand kort voor de blaastest nog alcohol gedronken heeft, heeft hij veel mondalcohol. De blaastest kan in dit geval een hoger promillage geven dan de persoon werkelijk in zijn bloed heeft. De wachttijd van minimaal 20 minuten geeft het lichaam de tijd de alcohol te verwerken. Dit voorkomt dat deze persoon aangehouden wordt, terwijl hij niet teveel alcohol gedronken heeft. Om dezelfde reden wordt een persoon ook pas bij 0,75 aangehouden, terwijl men al vanaf 0,50 strafbaar is. 17 Rijden onder Invloed in Nederland

18 Als een bestuurder een uitslag van 0,20 of hoger blaast, worden enkele aanvullende vragen gesteld: Is het rijbewijs korter dan vijf jaar in bezit? (beginnersrijbewijs); Tijdstip van de blaastest; Geboortedatum; Plaats waar de alcohol gedronken is. Jaarlijks wordt gestreefd naar minimaal staandehoudingen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de gehouden controles in de afgelopen twee jaar Tabel 3.1 Overzicht van de gehouden alcoholcontroles in 2002 en 2003 (bron: AVV) Aantal alcoholcontroles Aantal staandehoudingen tijdens de controles Aantal staandehoudingen in dit onderzoek Zoals af te lezen is in de tabel, is er een onderscheid tussen het aantal daadwerkelijk gehouden staandehoudingen en het aantal dat meegenomen wordt in dit onderzoek. Vanwege de vergelijkbaarheid tussen 2002 en 2003 worden alleen die gebieden verwerkt, waar in beide jaren een controle is gehouden. Dit komt voor dit onderzoeksjaar neer op 57 controles. In Nederland zijn 25 politieregio s. Om een representatief beeld van Nederland te krijgen, is geprobeerd per politieregio minimaal twee controles te laten plaatsvinden. De ene controle vindt in de vrijdagnacht plaats, terwijl de tweede controle in de desbetreffende regio van zaterdag op zondagnacht wordt ingepland. De regio s Twente, Gelderland-Midden, Gooi en Vechtstreek, Zuid-Holland-Zuid en Brabant-Noord hebben in 2003 aan een controle meegedaan, regio Rotterdam-Rijnmond heeft aan geen controle meegewerkt. Sommige controles zijn vroegtijdig beëindigd, omdat er onvoldoende agenten meer op straat beschikbaar waren. Om een compleet beeld te krijgen over beide jaren worden de data eerst, indien mogelijk, opgehoogd 7. Daarna worden de nu nog ontbrekende data aangevuld met data uit eerdere jaren. Dit laatste kan in een enkel geval ook gelden voor een hele controle. Vervolgens zijn de data gewogen naar inwonersaantal. Een stad heeft meer inwoners en kan daardoor relatief meer overtreders hebben dan een dorp. De cijfers zijn hierop gecorrigeerd. Verder vindt er een vrijdag/zaterdag-weging plaats. Op vrijdagnacht wordt meer gedronken dan op zaterdagnacht en niet voor alle politieregio s zijn meetgegevens van zowel vrijdag als zaterdag beschikbaar. Deze weging maakt de cijfers representatief voor een gemiddelde weekendnacht. 6 Dit aantal is inclusief opgehoogde en toegevoegde records (voor uitleg, zie verder in de paragraaf). 7 Bij het ophogen is bij een locatie waar minder dan de normale tijd is gemeten, een (beperkt) aantal records dubbel ingevoerd. 18 Rijden onder Invloed in Nederland

19 De metingen vinden in principe plaats van maart tot en met december. Een enkele keer kan het voorkomen dat een al geplande controle komt te vervallen en wordt verschoven naar januari of februari van het volgende jaar. Het zwaartepunt van alle metingen ligt in de herfstmaanden. In de maanden juli en augustus wordt geen controle gepland, omdat dit de vakantieperiode betreft. 8 In de volgende paragrafen worden de resultaten van 2003 afgezet tegen die van het onderzoeksjaar Ontwikkelingen vanaf 1972 Sinds begin jaren 70 wordt het rijden onder invloed in Nederland in beeld gebracht. De SWOV heeft dit onderzoek geleid tot Sinds 1999 voert AVV dit onderzoek uit. De onderstaande figuur geeft een overzicht van het percentage overtreders sinds Figuur 3.1 Percentage overtreders (in %) in de periode (bron: AVV) Percentage overtreders (in %) Jaar De sterke daling in 1974 is veroorzaakt door de invoering van het wettelijke alcohollimiet van 0,50. Tussen 1983 en 1991 daalt het percentage overtreders in weekendnachten geleidelijk van circa 15% tot 3,9%. Verdere wettelijke maatregelen en verbeterde controleprocedures spelen daarbij een belangrijke rol (zie bijlage 1 voor een compleet overzicht). Vanaf 1992 nam het rijden onder invloed echter weer toe: 4,0% overtreders in 1992 en 4,9% in Deze toename van het rijden onder invloed valt samen met een sterke afname van het aselecte politietoezicht, wat een gevolg van de reorganisatie bij de politie is. Gegeven deze terugval in het politietoezicht valt de toename van het 8 In de vakantieperiode is een ander drinkgedrag te zien. Dit geeft mogelijk een vertekend beeld van de ontwikkeling van het alcoholgebruik in weekendnachten. 19 Rijden onder Invloed in Nederland

20 alcoholgebruik nog mee; waarschijnlijk duurde het enige tijd voordat het publiek in de gaten had dat de politie minder controleerde. Na de reorganisatie controleert de politie weer strenger. In de tweede helft van de jaren negentig schommelt het percentage rijders onder invloed rond de 4,5%. Het nieuwe millennium begint met een daling van het percentage overtreders door de opzet van de nieuwe verkeershandhavingsteams. Zonder deze extra inzet zou het percentage overtreders zelfs enigszins gestegen zijn. 3.3 Landelijke ontwikkeling Het percentage overtreders is gedaald van 4,3% in 2002 naar 3,9% in Dit is een daling van bijna 10%. Deze daling mag net niet significant worden genoemd, de significantie is 93%. De bijbehorende z-waarde 9 is 1,8. Deze waarde valt net binnen het gebied van +1,96 en 1,96 en geeft hiermee aan dat er een betrouwbaarheid van iets minder dan 95% geldt. De genoemde significantie en z-waarden van alle analyses zijn terug te vinden in bijlage 2. In tabel 3.2 staan de percentages van het aantal staandehoudingen weergegeven, uitgesplitst naar vijf BAG-klassen Tabel 3.2 Percentages naar BAG-klassen in 2002 en 2003 (N= in 2002 en N= in 2003 met wegingen) 10 (bron: AVV) <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 0, ,0 4,8 2,3 1,4 0,5 4, ,5 4,6 2,1 1,3 0,6 3,9 9 De z-waarde is een maat voor de betrouwbaarheid van de gegevens. Een z-waarde bij een waargenomen wijziging die hoger dan +1,96 of lager dan 1,96 is, geeft aan dat een waargenomen verandering significant is. De kans dat deze verandering betrouwbaar is, is 95% of hoger (de bijbehorende significantie is ook 0,95 of hoger). 10 Bij elke tabel in deze rapportage staat het aantal records (N) weergegeven waarover de resultaten berekend zijn. 20 Rijden onder Invloed in Nederland

21 Vervolgens zijn de overtreders (BAG 0,5 ) in 2002 en 2003 in een figuur uitgezet Figuur 3.2 Percentage overtreders (in %) in 2002 en 2003, uitgesplitst naar BAGklassen vanaf 0,5 (bron: AVV) Percentage overtreders (in %) 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0, ,0 Alle overtreders 0,5-0,8 0,8-1,3 > 1,3 BAG-klassen (in ) De kolom met alle overtreders toont duidelijk de daling van 4,3% naar 3,9%. Verdeeld naar drie BAG-klassen is er bij de categorieën 0,5 0,8 en 0,8 1,3 sprake van een daling van zo n 10%, terwijl de groep met een alcoholpromillage van meer dan 1,3 promille een lichte stijging laat zien. Deze veranderingen zijn echter niet significant, althans niet per jaar bezien. 3.4 Verklaring van de geconstateerde daling De daling van het percentage overtreders kan diverse oorzaken hebben. Een van de redenen kan verhoogde handhaving door de politie zijn. Zowel regionale handhavingteams van het Openbaar Ministerie (de Spee-teams) als reguliere politiekorpsen controleren op alcoholgebruik. De totale inzet van de politie kan geanalyseerd worden op basis van het aantal verkochte mondstukken (zie tabel 3.3) Tabel 3.3 Aantal verkochte mondstukken in de periode (bron: Dräger, Honac en Mickey Cleaning) Jaar Aantal verkochte mondstukken Toename (2000=100) Sinds 1999 stijgt het aantal verkochte mondstukken jaarlijks sterk. In 2003 is de verkoop met 31% toegenomen ten opzichte van Het aantal verkochte mondstukken heeft een directe relatie met het totaal 11 Bij de alcoholcontroles is aan de politie gevraagd een enquête in te vullen over de handhaving op het gebied van alcohol binnen hun district. De respons op deze enquête is zodanig laag, dat het geen resultaten oplevert. Daarom is gezocht naar een andere methode om de handhaving te meten. 21 Rijden onder Invloed in Nederland

22 aantal staandehoudingen, zowel door de Speeteams als door de reguliere politie Tabel 3.3 Aantal controle-uren van de verkeershandhavingteams in de periode (exclusief uren door reguliere politiekorpsen) (bron: BVOM) Van de Spee-teams is, naast het aantal verkochte mondstukken, ook het aantal controle-uren op het gebied van alcohol bekend (zie tabel 3.3). Jaar Aantal uren Toename (2000 = 100) De teams zijn vanaf 1999 opgezet en hebben in 2003 complete landelijke dekking gekregen voor wat betreft de daadwerkelijke politieinzet. Het aantal controle-uren was in % hoger dan in De inzet van de reguliere politiekorpsen is niet bekend, maar kan wel geschat worden. Schommelingen in de voorraad van mondstukken (circa 10%) zijn in de schatting meegenomen. Op basis van de verkochte mondstukken (+31% in 2003) en de controle-uren van de Spee-teams (+28% in 2003) kan geconcludeerd worden dat de handhaving van de reguliere politie in 2003 met een vergelijkbaar percentage als de Speeteams, maar waarschijnlijk iets meer gestegen is. Ook zijn gegevens bij het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen bekend over het aantal automobilisten die een transactie hebben gekregen voor rijden onder invloed. In 2002 waren dit automobilisten. Daarnaast zijn ook nog mensen door de rechter veroordeeld voor rijden onder invloed. In totaal zijn dit ruim automobilisten. Van de veroordeelden krijgt ongeveer tweederde een onvoorwaardelijke ontzegging en eenderde een voorwaardelijke ontzegging. In 2003 kregen bijna mensen een transactie aangeboden. Dat is ten opzichte van 2002 een stijging van ruim 10 procent. Het percentage overtreders in de ongeveer vergelijkbare groep (0,8-1,3 ) is gedaald van 1,4% naar 1,3%. Dit komt overeen met een toename van de politie-inzet van ruim 20%. Dit komt redelijk overeen met de stijging van het aantal staandehoudingen op basis van het aantal verkochte mondstukken. Deze twee verschillende manieren van berekening met elkaar confronterend, is de uitspraak gerechtvaardigd dat er sprake is van een stijging van de handhaving van de politie met ongeveer een kwart. In samenhang met handhaving speelt voorlichting een belangrijke rol bij het tegengaan van rijden onder invloed, zeker als die gelijktijdig plaatsvindt op gecoördineerde wijze op landelijk en regionaal niveau plaats 13. Uit binnen- en buitenlands onderzoek blijkt dat een combinatie 12 Dit getal is exclusief het aantal controle-uren van het handhavingsteam Amsterdam Amstelland. 13 Voorlichting over alcoholgebruik in het algemeen heeft niet geleid tot minder drinken (volgens het Trimbos-instituut). In combinatie met de factor handhaving kan voorlichting wel een effect hebben op het aantal personen, dat met alcohol op achter het stuur kruipt. 22 Rijden onder Invloed in Nederland

23 van intensieve handhaving en voorlichting het meest effectief is bij de beïnvloeding van onveilig gedrag van verkeersdeelnemers. Dit geldt ook voor het rijden onder invloed van alcohol 14. (Delhomme e.a., 1999; WHO, 2004) De vanaf de jaren 80 gevoerde voorlichtingscampagnes hebben eraan bijgedragen dat de grote meerderheid van de Nederlandse bevolking rijden onder invloed als zeer gevaarlijk en maatschappelijk onaanvaardbaar gedrag beschouwt. De sinds eind 2001 lopende Bobcampagne (een gezamenlijk initiatief van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, 3VO en de alcoholbranche) is in 2003 en 2004 voortgezet en geïntensiveerd, onder andere door een steeds grotere participatie van regionale overheden en de horeca. Uit de campagnemonitoring blijkt dat de campagne een zeer groot doelgroepbereik (bijna 100%) heeft en hoog gewaardeerd wordt. De BOB-formule kent inmiddels een brede acceptatie onder de bevolking. De handhavinginspanning in 2003 ten opzichte van 2002 is gestegen. Het is aannemelijk dat de afname van het aantal overtreders voor een deel toe te schrijven is aan de landelijke en regionale voorlichting onder de vlag van de Bobcampagne. De geconstateerde gedragsverbetering mag beschouwd worden als het effect van de combinatie van intensieve handhaving én voorlichting. Gezien de relatief bescheiden stijging van de handhaving van de politie, kan in ieder geval worden gezegd, dat het waarschijnlijk is, dat het geheel van voorlichtingsactiviteiten voor een deel aan de vermindering van het percentage overtreders heeft bijgedragen. Nu de landelijke ontwikkeling is besproken, komt in de volgende paragrafen de ontwikkeling naar een meer gedetailleerd niveau aan bod, bijvoorbeeld naar provincies of leeftijd. 14 Dit blijkt onder andere uit het internationale meta-onderzoek naar de effecten van verkeersveiligheidscampagnes (GADGET) dat in 1999 in opdracht van de Europese Commissie is uitgevoerd in het kader van het Vierde Kaderprogramma Onderzoek. Dit onderzoek werd verricht door een consortium van Europese onderzoeksinstituten, waaronder de SWOV. 23 Rijden onder Invloed in Nederland

24 3.5 Ontwikkeling naar hoofdregio en provincie In onderstaande tabel is per regio en provincie de percentages naar BAG-klasse in 2002 neergezet (zie tabel 3.5). De tabel met cijfers over 2003 staat op de volgende pagina Tabel 3.5 Percentages naar BAG-klassen en naar hoofdregio en provincie in 2002 (N=25.154; met wegingen) (bron: AVV) <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 >0,5 Hoofdregio Noord-Nederland Groningen 94,5 3,0 1,4 0,9 0,2 2,4 Friesland 91,6 5,5 2,0 0,8 0,2 2,9 Drenthe 96,2 2,2 1,0 0,4 0,2 1,6 Totaal 93,9 3,7 1,5 0,7 0,2 2,4 Hoofdregio Oost-Nederland Overijssel 92,9 3,9 1,8 1,2 0,4 3,3 Flevoland 90,3 4,7 2,5 1,6 0,9 5,0 Gelderland 92,9 4,3 1,6 0,7 0,5 2,8 Totaal 92,6 4,2 1,8 0,9 0,5 3,2 Hoofdregio West-Nederland Utrecht 93,9 3,0 1,8 1,1 0,2 3,1 Noord-Holland 89,7 5,5 2,4 2,1 0,3 4,7 Zuid-Holland 88,9 6,0 2,8 1,8 0,6 5,2 Zeeland 90,8 5,4 2,3 0,9 0,6 3,8 Totaal 90,0 5,3 2,5 1,8 0,4 4,6 Hoofdregio Zuid-Nederland Noord-Brabant 89,2 5,1 3,0 1,7 1,0 5,7 Limburg 92,0 4,2 2,0 1,4 0,5 3,9 Totaal 90,1 4,8 2,7 1,6 0,9 5,1 De verdeling naar hoofdregio laat een interessant beeld zien. De daling in het percentage overtreders is terug te zien in elke regio. Het zuiden van Nederland laat de grootste daling zien van 5,1 naar 4,3%, een afname van ruim 16%. De overige drie regio s tonen een daling tussen 3 en 5%. De afname tussen beide jaren zijn echter niet significant. In 2002 had het zuiden van Nederland het hoogste percentage overtreders, namelijk 5,1%. Dit jaar staat West-Nederland bovenaan met 4,4%. Zuid-Nederland volgt met 4,3%, daarna Oost-Nederland met 3%. Het laagste percentage overtreders komt voor in Noord- Nederland, namelijk 2,3%. De genoemde verschillen tussen de regio s zijn duidelijk significant (z-waarde varieert van 2,7 tot 8,0). Als we kijken per provincie, valt op dat de provincies Utrecht, Gelderland en Friesland een stijging laten zien van 2002 op In de overige provincies neemt het percentage overtreders af. De grootste stijger is Utrecht, waar het percentage overtreders is toegenomen met bijna eenvijfde. In procentpunten is de daling in Flevoland (-1,2%) het grootst, de grootste relatieve afname is in Drenthe met ruim een kwart. 24 Rijden onder Invloed in Nederland

25 De volgende tabel laat de percentages zien voor het jaar 2003 (zie tabel 3.6) Tabel 3.6 Percentages naar BAG-klassen en naar hoofdregio en provincie in 2003 (N=23.539; met wegingen) (bron: AVV) <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 >0,5 Hoofdregio Noord-Nederland Groningen 94,2 3,6 1,1 0,9 0,2 2,2 Friesland 91,0 5,8 1,8 0,9 0,5 3,2 Drenthe 96,4 2,4 0,8 0,3 0,1 1,2 Totaal 93,6 4,1 1,3 0,7 0,3 2,3 Hoofdregio Oost-Nederland Overijssel 93,3 3,9 1,6 0,9 0,4 2,8 Flevoland 92,2 3,9 2,5 0,8 0,5 3,9 Gelderland 93,1 3,9 1,4 1,1 0,5 3,0 Totaal 93,0 3,9 1,6 1,0 0,5 3,0 Hoofdregio West-Nederland Utrecht 92,4 4,0 1,6 1,1 0,9 3,6 Noord-Holland 89,6 6,0 2,7 1,2 0,5 4,5 Zuid-Holland 90,6 4,7 2,6 1,6 0,5 4,8 Zeeland 91,6 5,5 1,4 1,1 0,4 2,9 Totaal 90,6 5,0 2,4 1,4 0,6 4,4 Hoofdregio Zuid-Nederland Noord-Brabant 90,2 5,2 2,3 1,6 0,7 4,6 Limburg 92,7 3,9 1,7 1,0 0,7 3,4 Totaal 91,0 4,8 2,1 1,4 0,7 4,3 25 Rijden onder Invloed in Nederland

26 3.6 Ontwikkeling naar politieregio Deze paragraaf kijkt naar de verdeling over de 24 politieregio s 15 in Nederland, waar minimaal één controle in 2003 is uitgevoerd Tabel 3.7 Percentages naar BAG-klassen en naar politieregio in 2002 (N=25.154; met wegingen) (bron: AVV) Tabel 3.7 laat de verdeling naar politieregio in 2002 zien, de tabel op de volgende pagina (tabel 3.8) toont het onderzoeksjaar <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 >0,5 Groningen 94,5 3,0 1,4 0,9 0,2 2,4 Friesland 91,6 5,5 2,0 0,8 0,2 2,9 Drenthe 96,2 2,2 1,0 0,4 0,2 1,6 IJsselland 94,6 3,4 0,9 0,8 0,3 2,0 Twente 91,5 4,2 2,4 1,5 0,4 4,3 N- en O-Gelderland 93,1 4,3 1,6 0,6 0,4 2,6 Gelderland-Midden 92,2 4,9 1,6 0,6 0,6 2,9 Gelderland-Zuid 93,6 3,5 1,7 0,8 0,4 2,9 Utrecht 93,9 3,0 1,8 1,1 0,2 3,1 Noord-Holland-N 89,8 6,0 2,1 1,8 0,3 4,2 Zaanstreek- Waterland 92,7 3,4 1,8 2,1 0,0 4,0 Kennemerland 88,8 6,2 2,7 1,8 0,4 4,9 A dam-amstelland 89,3 5,4 2,6 2,5 0,2 5,3 Gooi en Vechtstreek 88,0 5,5 3,0 2,3 1,3 6,6 Haaglanden 90,2 5,4 2,5 1,3 0,7 4,4 Hollands-Midden 87,8 7,4 3,1 1,2 0,5 4,8 Zuid-Holland-Zuid 85,9 8,4 2,6 2,6 0,5 5,7 Zeeland 90,8 5,4 2,3 0,9 0,6 3,8 Midden- en W-Brab 89,8 5,6 2,6 1,0 1,0 4,6 Brabant-Noord 88,7 4,9 2,8 2,3 1,3 6,3 Brabant-Zuid-Oost 88,9 4,5 3,6 2,0 0,9 6,5 Limburg-Noord 94,4 3,3 1,3 0,8 0,1 2,3 Limburg-Zuid 90,0 4,8 2,5 1,8 0,8 5,1 Flevoland 90,3 4,7 2,5 1,6 0,9 5,0 Wanneer de twee tabellen met elkaar vergeleken worden, valt op dat het percentage overtreders in 10 regio s is gestegen terwijl dat in de overige 15 regio s is gedaald. Het hoogste percentage overtreders is gerapporteerd in Gooi en Vechtstreek, net als in de twee voorgaande jaren. De grootste stijgers zijn de regio s Gelderland-Midden, Kennemerland en Gooi en Vechtstreek, zowel in procentpunten als relatief. De hoogste dalers zijn de regio s Holland-Midden, Zaanstreek-Waterland 15 In tabel 3.6 en 3.7 ontbreekt politieregio Rotterdam-Rijnmond. In 2003 was het niet mogelijk om hier een alcoholcontrole uit te voeren. Voor de regio s waar in 2002 geen controle is geweest, wordt het mogelijk geacht om door middel van interpolatie een voldoende betrouwbare ontwikkeling te schetsen. 26 Rijden onder Invloed in Nederland

27 Tabel 3.8 Percentages naar BAG-klassen en naar politieregio in 2003 (N=23.539; met wegingen) (bron: AVV) en Brabant-Zuid-Oost. Dit geldt voor zowel de absolute als de relatieve daling. <0,2 0,2-0,5 0,5-0,8 0,8-1,3 >1,3 >0,5 Groningen 94,2 3,6 1,1 0,9 0,2 2,2 Friesland 91,0 5,8 1,8 0,9 0,5 3,2 Drenthe 96,4 2,4 0,8 0,3 0,1 1,2 IJsselland 94,8 3,4 1,0 0,4 0,4 1,8 Twente 92,0 4,3 2,0 1,3 0,3 3,6 N- en O-Gelderland 93,1 4,0 1,5 0,9 0,6 3,0 Gelderland-Midden 91,8 4,6 1,6 1,4 0,7 3,7 Gelderland-Zuid 95,2 2,7 1,0 1,0 0,2 2,1 Utrecht 92,4 4,0 1,6 1,1 0,9 3,6 Noord-Holland-N 90,3 5,4 2,3 1,5 0,6 4,3 Zaanstreek- Waterland 92,8 4,6 1,7 0,7 0,2 2,6 Kennemerland 86,5 7,5 3,7 1,8 0,5 6,0 A dam-amstelland 89,6 6,0 2,9 0,9 0,6 4,4 Gooi en Vechtstreek 85,8 6,5 4,5 1,8 1,5 7,7 Haaglanden 89,6 5,4 2,8 1,5 0,7 5,0 Hollands-Midden 92,6 4,1 1,5 1,1 0,7 3,3 Zuid-Holland-Zuid 92,5 3,0 2,7 1,8 0,0 4,5 Zeeland 91,6 5,5 1,4 1,1 0,4 2,9 Midden- en W-Brab 89,8 5,6 2,2 1,8 0,6 4,6 Brabant-Noord 89,2 4,9 2,6 2,1 1,2 5,9 Brabant-Zuid-Oost 91,7 4,8 2,0 0,9 0,5 3,5 Limburg-Noord 94,4 3,1 1,3 0,7 0,5 2,5 Limburg-Zuid 91,3 4,5 2,1 1,3 0,8 4,2 Flevoland 92,2 3,9 2,5 0,8 0,5 3,9 3.7 Ontwikkeling naar geslacht en leeftijd Bij het opsplitsen van de resultaten naar geslacht valt op dat de meeste overtreders van het mannelijk geslacht zijn, namelijk rond de 85% (zie tabel 3.9). De verandering van 2003 ten opzichte van 2002 is klein en niet significant Tabel 3.9 Percentage mannelijke en vrouwelijke overtreders (in %) in 2002 en 2003 (bron: AVV) Man Vrouw ,4 15, ,5 14,5 Echter, het feit dat er meer mannelijke dan vrouwelijke overtreders zijn, is wel significant (z-waarde= 11,9). Van alle mannen is 4,8% in overtreding, van alle vrouwen is dit 2,1% (voor beide jaren samen). De resultaten kunnen behalve naar geslacht, ook worden opgesplitst naar leeftijd. Dit laat zien dat de groep tussen de jaar minder overtreders heeft dan de groep 25+ (z-waarde = 6,0). Daarnaast blijkt ook dat jongeren tussen meer drinken dan mensen die 35 jaar en 27 Rijden onder Invloed in Nederland