De waterpuzzel van de industrie

Transcriptie

1 8 ste jaargang / nummer 4 / september 2012 Magazine Online Live De waterpuzzel van de industrie Bedrijven komen zonder waterstrategie in de knel Zoet water krijgt een prijskaartje, ook in Nederland Industrie en EU investeren in nieuwe watertechnologie Pijnlijke keuzes: Politiek ontloopt debat over risico s waterveiligheid Interview met 'water footprint'-professor Arjen Hoekstra: "Nederland zet zijn koppositie op het spel"

2 Global Experts, Local Passion September 2010 marked the beginning of a new global force in the water sector, dedicated to bringing the latest thinking, proven technologies and the most advanced application knowledge to the municipal and industrial water, and wastewater markets around the globe. The merger of Eimco Water Technologies, Enviroquip and Christ Water Technology brings together over 200 years of water expertise and some of the best known brands and most experienced people into one place. We won t claim to be the biggest. But we will aim to be the best. Ovivo will be driven by one goal to create value in water through innovation, creativity and expertise. For more information please contact us at: info.nl@ovivowater.com Tomorrow is looking very different Municipal Potable Water Desalination Industrial Deployable Semiconductor & Photovoltaic Power & Energy Metal Treatment & Automotive Municipal Wastewater Desalination Municipal Food & Beverage Pulp and Paper & Petrochemical Oil & Gas Land Drainage & Irrigation and Hydropower ovivowater.com Copyright 2011 GLV Inc. All rights reserved

3 Inhoud Pagina actueel 4 Nieuws 6 Mens in Beeld: Wim van Vierssen over European Innovation Partnership on Water 10 Verkiezingen: Politieke partijen willen zich niet branden aan heikele waterkwesties 12 Kaderrichtlijn Water: Door bezuinigingen dreigt botsing met Brussel Wim van Vierssen Interview 16 Hoogleraar Arjen Hoekstra waarschuwt Nederlandse industrie Nederland zet zijn koppositie op het spel De Twentse hoogleraar Arjen Hoekstra onderzocht de waterconsumptie bij bedrijven. De uitkomst van dat onderzoek is zorgwekkend. Met het huidige innovatiebeleid dreigt Nederland de boot te missen. Arjen Hoekstra DE WATERPUZZEL VAN DE INDUSTRIE 20 Maasvlakte II krijgt in september voorzieningen voor industriewater 22 Bedrijven anticiperen op tekort aan industriewater de internationale industrie maakt van water een topprioriteit. In Europa anticiperen bedrijven, kennisinstellingen en de watersector op een toekomstig zoetwatertekort. De waarde van water zal in 2030 strategisch zijn. Maasvlakte II 27 Europees programma gaat technologie voor waterhergebruik testen de komende jaren investeren de Europese Commissie en de industrie in demonstratieprojecten voor hergebruik van water. Europa wil zo innovatieve technologie ontwikkelen die wereldwijd kan worden verkocht. 31 Europees beleid richt zich op faire prijs voor water Uniform waterbeleid heeft verregaande consequenties voor de industrie. 34 De dans om het Brabantse grondwater Opinie en expertise 5 Redactioneel 36 Over de vloer: Kaasfabriek gebruikt slimme scan lozingsrisico s 38 Sociale media 40 Column Jac van Tuijn: Een heerlijke smeltkroes 3

4 actueel 4 [MARKT] Arcadis wil via overname Braziliaans waterbedrijf groeien Advies- en ingenieursbureau Arcadis heeft het Braziliaanse waterbouwbedrijf ETEP overgenomen. Dat maakte de onderneming begin augustus bekend. Via de overname wil Arcadis de technologie van het in 2009 overgenomen Amerikaanse Malcolm Pirnie naar Brazilië gaan exporteren. De Braziliaanse markt groeit sneller dan de markten in Europa en de Verenigde Staten. Voor Arcadis is ETEP een interessante asset die het mogelijk maakt de activiteiten in Brazilië uit te breiden, aldus woordvoerder Joost Slooten van Arcadis. De Braziliaanse Arcadis-dochter Logos (industriewater) wees Arcadis er in de afgelopen periode op dat ETEP in de etalage stond. Arcadis is vervolgens in gesprek geraakt met het bedrijf dat gespecialiseerd is in watervoorziening en afvalwaterzuivering. Uiteindelijk heeft Arcadis de aandelen van het management overgenomen. ETEP heeft 300 mensen in dienst en behaalt een netto jaaromzet van ongeveer zestien miljoen euro. Het totaal aantal werknemers van het ingenieursbureau komt daarmee op De totale omzet in 2011 bedroeg ruim twee miljard euro. [WATERBEHEER] Slenaken onderstreept belang internationale samenwerking Het peil in het kabbelende riviertje De Gulp steeg in een half uur tijd met anderhalve meter. (Foto: Wikimedia Commons) In juli werd Slenaken aan de Gulp getroffen door een vloedgolf. De wateroverlast was het gevolg van een zeer lokale, intensieve regenbui enkele kilometers verderop in het Belgische stroomgebied. De overstroming verraste het waterschap volledig. In een half uur tijd viel er zoveel regen dat het rivierpeil anderhalve meter steeg. In Slenaken was er die middag geen druppel regen gevallen en aan de regenwatermeters in de omgeving was helemaal niets te zien, vertelt woordvoerder Ruud van Heel van waterschap Roer en Overmaas. De gebeurtenis maakt duidelijk dat het noodzakelijk is om de samenwerking met België en Duitsland verder te intensiveren. Van Heel: We werken nu al samen in het grensoverschrijdend project Aquadra, maar die samenwerking moeten we intensiveren. Of het Belgisch meteorologisch instituut de bui had zien aankomen, weet ik niet. Wat we wel weten is dat door de klimaatverandering dit soort buien zich vaker zullen voordoen. Wij gaan nu onderzoeken welke maatregelen we kunnen treffen om dit soort overstromingen te voorkomen. Uit het onderzoek moet onder meer blijken hoeveel preventieve maatregelen gaan kosten. Het is dan aan de politiek om keuzes te maken, zegt Van Heel. De ravage die het water achterliet bij twee getroffen hotels, een restaurant en een appartementencomplex met vakantiewoningen is groot. Ook werden er vijftien tot twintig auto s door het water meegesleurd. [WATERBELEID] Arcadis ziet Brazilië als groeimarkt. (Foto: Wikimedia Commons) TU-Delft onderzoeker Ties Rijcken: Ik betaal liever belasting voor een preventief systeem Meerlaagsveiligheid lijkt de watersector te verdelen in voor- en tegenstanders. TU-Delft onderzoeker Ties Rijcken pleit voor investeren in de eerste laag (preventie, door aanpassingen aan het hoofdwatersysteem, zoals dijkversterking) en zo min mogelijk in de tweede laag (ruimtelijke ordening) en derde laag (crisismanagement). Ik ben er op tegen dat we in de watertoets gaan opnemen dat we bij binnendijkse gebiedsontwikkeling maatregelen voor een mogelijke dijkdoorbraak gaan verplichten. Dan is er minder energie voor andere binnendijkse ruimtelijke doelen, zoals duurzaam bouwen of groenvoorziening. Als de overheid het risico op een binnendijkse overstroming aanvaardbaar laag houdt, blijven de verantwoordelijkheden helder verdeeld, zegt Rijcken. De TU-Delft onderzoeker vreest dat nieuwe binnendijkse maatregelen in de tweede en derde laag slechts mimimaal effect op het totale risico zullen hebben, maar de aandacht afleiden van problematische dijktrajecten. In het hoofdwatersysteem is de meeste veiligheidswinst te behalen en met uitgekiende ontwerpen kan het landschap worden gespaard of er zelfs mooier op worden. Voor wie hoe dan ook meer wil doen aan laag 2 en 3, heeft hij een advies. Wacht niet op de overheid! U kunt direct aan de slag. Maak uw huis overstromingsbestendig, koop een rubberboot, leg een noodrantsoen op zolder en plan jaarlijks met uw gezin een evacuatieoefening. Dien de rekening echter niet bij mij in. Ik betaal liever belasting voor een preventief systeem. Lees het volledige interview op

5 commentaar Dagelijks nieuws online Op de website van WaterForum Online vindt u dagelijks nieuws uit de watersector. U kunt u ook aanmelden voor de gratis nieuwsbrief WaterForum Weeknieuws. Rioned wil de kosten voor vervanging van riolering niet bij komende generaties neerleggen.(foto: Wikimedia Commons) [RIOLERING] Magazine Online Live Rioned wil kosten vervanging riolering niet vooruitschuiven De waterpuzzel van de industrie Begin jaren vijftig is Nederland op grote schaal voorzien van riolering. Met een gemiddelde levensduur van zestig tot honderd jaar moet het oude rioolstelsel langzamerhand worden vervangen. De kosten daarvan bedragen in de periode een kleine zeven miljard euro. Daardoor zal de rioolheffing de komende jaren stijgen. Gemeenten mogen zelf bepalen hoe zij de vervanging van de oude riolering bekostigen. Stichting Rioned adviseert de gemeenten om de rekening, die kan oplopen door lange afschrijvingstermijnen, niet volledig bij komende generaties neer te leggen. Directeur Hugo Gastkemper: Wij adviseren gemeenten de afschrijvingstermijn van een lening te beperken. Uiteindelijk zit je met hogere kosten en zet je jezelf klem. Het meeslepen van een lening leidt ook tot inflexibiliteit. Dat betekent dat er geen ruimte meer is voor onverwachte uitgaven. De kosten voor het vervangen van de riolering worden anno 2012 in rekening gebracht via de rioolheffing. Na de oorlog betaalden huiseigenaren bij de aankoop van grond ook voor de aanleg van riolering. Destijds is het rioleringsstelsel dus gefinancierd vanuit de grondopbrengst. Nu moet de rekening worden betaald via de rioleringsheffing, wat leidt tot een forse stijging van die heffing. Lees het volledige artikel op Een nieuwe puzzel Europa is in de verkiezingscampagnes in elk geval voor sommige partijen de kop van Jut. In Nederland groeit het unheimliche gevoel dat Brussel alles bepaalt. Opmerkelijk, want op veel terreinen is de invloed van de Europese Unie al lang voelbaar. Politici hebben zich daar nauwelijks eerder over druk gemaakt. Zo wordt het waterbeleid een grensoverschrijdend thema bij uitstek voor een belangrijk deel bepaald door Europese regelgeving, zoals de Hoogwaterrichtlijn en de Kaderrichtlijn Water (KRW). Nederland was daar zelfs voortrekker in en profiteerde daar ook van als eindpunt van de grote internationale rivieren Rijn, Maas en Schelde. Maar de laatste jaren, als Brussel Nederland op zijn verplichtingen wijst, groeit in Den Haag de onvrede. Maar dat verzet komt te laat, want de afspraken zijn al jaren geleden gemaakt. In dat licht is het nog opmerkelijker dat de politiek nu weinig oog heeft voor de uitwerking van de KRW. De EC zal de achterblijvende waterkwaliteit niet accepteren. Of wat te denken als er straks een prijskaartje komt te hangen aan het verbruik van zoet water. De industrie lijkt zich wel te realiseren dat de omstandigheden razendsnel veranderen. Niet alleen in de regelgeving, maar ook in de natuurlijke omstandigheden. De druk op de schaarse waterbronnen groeit, zelfs in Nederland. Verschillende bedrijven en kennisinstellingen werken in regionaal, nationaal of internationaal verband samen aan een waterstrategie. En daarbij is Brussel geen vijand maar juist een bondgenoot. Ze moeten wel, want zonder doordachte waterstrategie komen zij in de knel. En Nederlandse bedrijven zouden zelfs kunnen profiteren van de unieke wateromstandigheden in eigen land, maar daarvoor moeten alle betrokkenen overheden, bedrijfsleven, onderzoekers en wetenschappers samen aan tafel zitten om alle stukjes van de waterpuzzel te kunnen leggen. In plaats van ons te verschansen achter dijken van topkwaliteit, hebben wij alles te winnen met een waterbeleid dat zowel over fysieke als mentale grenzen gaat. 8 ste jaargang / nummer 4 / september 2012 Bedrijven komen zonder waterstrategie in de knel Zoet water krijgt een prijskaartje, ook in Nederland Industrie en EU investeren in nieuwe watertechnologie Pijnlijke keuzes: Politiek ontloopt debat over risico s waterveiligheid Interview met 'water footprint'-professor Arjen Hoekstra: "Nederland zet zijn koppositie op het spel" Arjan Veering Hoofdredacteur WaterForum Magazine 5

6 A ct u ee l Mens in Beeld Dit wordt een serieuze oefening, anders had ik niet meegedaan Wim van Vierssen Geboren in Eindhoven Cum Laude afgestudeerd in biologie aan de Universiteit in Nijmegen Docent Aquatische Ecologie aan de Universiteit in Wageningen Gepromoveerd op Aquatische Ecologie aan de Universiteit in Nijmegen Professor Aquatische Ecologie aan het IHE in Delft Directeur Nederlands Instituut voor Oecologisch Onderzoek (NIOO-KNAW) Rector van het International Institute for Infrastructural, Hydraulic and Environmental Engineering (IHE: www unesco-ihe.org) Algemeen Directeur Environmental Services Group Wageningen UR Directeur KWR Watercycle Research Institute Deeltijd Rathenau hoogleraar Science System Assessment TU Delft 6 (foto: Ivar Pel, Utrecht)

7 Actueel Wim van Vierssen, directeur KWR Watercycle Research Institute, is samen met Cees Veerman (namens VEWIN en Unie van Waterschappen) en Harry Doremalen (IBM) gevraagd voor de stuurgroep van het European Innovation Partnership (EIP) on Water. De stuurgroep bestaat uit 26 innovatie- en waterexperts van het hoogste niveau en moet het EIP on Water adviseren over hoe Europa kan wedijveren met andere delen van de wereld. Wim van Vierssen over European Innovation Partnership on Water Beter organiseren van de Europese Kennisinfrastructuur Door Olav Lammers Een gemeenschappelijke Europese aanpak, naast alle afzonderlijke handelsmissies van de afzonderlijke EU-lidstaten. Waar is dat goed voor? Het doel is om de versnipperde watersector in de Europese Unie beter te organiseren. Publieke en private partijen, maar ook technologieleveranciers, willen innovatief een deuntje kunnen (blijven) meeblazen in de wereld. Water is vaak nog een lokaal issue. Ook willen we de toekomstige watervoorziening veiligstellen. Door klimaatverandering dreigen er, vooral aan de randen van de EU problemen, te ontstaan. Is dit niet weer een leuk praatclubje waarvan er al zo veel zijn? Er zijn inderdaad genoeg praatclubjes. Wie nog eens gezellig van mening wil verschillen, kan op vele plekken terecht. De EU maakt zich echter terecht zorgen over de versnippering. Dit wordt een heel serieuze oefening, anders had ik er niet aan meegedaan. Ik verwacht een beperkt aantal vergaderingen voordat de taskforce met onze ideeën aan de slag gaat. Taskforce? Waar heb ik dat eerder gehoord? Omdat de stuurgroep onder meer bestaat uit staatssecretarissen en ministers, is dat een politiek signaal dat de lidstaten de opdracht serieus nemen. Om die reden heb ik ook geen bezwaar tegen een tijdelijke stuurgroep. Ik zeg altijd: je mag twee keer schieten, daarna ben je af. Anders wordt het niets. Natuurlijk moet er echt een follow up worden gegeven aan de dingen die worden bedacht. Dat gaat de taskforce doen. Wat wordt uw rol en bijdrage in het geheel? Ik zit er met veel ambitie in en verwacht ook een stevig uitvoeringsbudget. Ik zet in op verbetering van de organisatie rond de kennisinfrastructuur in de Europese Unie en een betere verbinding met de eindgebruikers. Als we het beste uit de Europese kenniswereld bundelen en er efficiënter en effectiever mee omgaan, zal de eindgebruiker daar uiteindelijk van profiteren. Een mooi streven, maar kan het nog iets concreter? Ik zal mijn best doen een aantal inhoudelijke thema s op de agenda te krijgen, maar met name stimuleren dat kennis sneller wordt toegepast. Dat kan als innovatieve projecten in Europa zichtbaarder worden aanbesteed en de toonaangevende kennisinstituten en smaakmakende bedrijven vaker samen gaan optrekken. Zo zouden we op korte termijn voorbeeldprojecten kunnen creëren die de toon gaan zetten in Europa. Het delen van kennis. Dat klinkt mooi, maar is het ook haalbaar? Mijn persoonlijke ambitie is om de publieke kant van de zaak op te peppen, ook in deze tijd van bezuinigingen en economische crisis. Overigens werkt het Aqua Research Collaboration (ARC), - bestaande uit vijf Europese publieke kennisinstituten en bedrijven - daar nu al heel hard aan. Is een Europees initiatief wel zinvol nu het voorbestaansrecht van de EU voortdurend ter discussie staat? Waterproblematiek houdt zich niet aan grenzen en blijft voortbestaan. We zullen iets moeten doen. Als wetenschapper houd ik mij natuurlijk bij de feiten, maar luister ook naar argumenten. Ik loop al een tijdje mee en heb Europa zien groeien. Ik hoor de Eurosceptische commentaren die nu vanaf de tribune klinken, maar die zullen verstommen. Als ik de jonge generatie wetenschappers zie, internationaal georiënteerd en Europees denkend en handelend, komt dat eigenlijk vanzelf goed. 7

8

9 Actueel Alle politieke partijen bespreken water in hun verkiezingsprogramma s, maar het blijft meestal beperkt tot enkele korte opmerkingen. Is het water geen echt thema meer voor de politiek, nadat de afgelopen jaren grote programma s als Ruimte voor de Rivier en het Deltaprogramma in gang zijn gezet? Toch moet een nieuw kabinet beslissen over ingrijpende kwesties die gaan over miljarden euro s én mensenlevens. Water is sinds jaar en dag een onderwerp voor fractiespecialisten en zelden aanleiding voor een volle vergaderzaal van de Tweede Kamer. De komende jaren staan echter enkele zeer gevoelige kwesties op de rol, zoals de te nemen risico s in hoogwaterbescherming. Politieke partijen mijden heikele waterkwesties in verkiezingstijd Nieuw gekozen Kamer moet cruciale beslissingen nemen Door Olav Lammers De mogelijke veranderingen in het beleid kunnen grote gevolgen voor de mensen in Nederland hebben. Binnen de politieke partijen is er nog geen begin van benul van de morele keuzes die moeten worden gemaakt en hoe die doorwerken in het beslissingsproces, blikt Jan Boelhouwer vooruit. De waarnemend burgemeester van de Brabantse gemeente Bernheze was jarenlang waterwoordvoerder namens de PvdA in de Tweede Kamer. Met enige afstand kan Boelhouwer de verkiezingsprogramma s op waterinhoud beoordelen en direct valt op dat in de huidige politiek het debat over waterzaken grotendeels uitblijft. Hij wijst naar de discussie over meerlaagsveiligheid, waarbij hoogwaterbescherming niet alleen meer om preventie draait, maar ook gebiedsinrichting om overlast te beperken en in uiterste gevallen rampenbeheersing. Als ik de verkiezingsprogramma s lees, merk ik dat men er van links tot rechts zelfs nog niet aan toe is om er een standpunt over te formeren. Morele discussies over mensenlevens Boelhouwer wijst erop dat in Nederland er gemiddeld een proces van 12 jaar nodig is voordat een plan gerealiseerd is. Met die bril moet je de programma s kunnen lezen, maar op het gebied van water is het vooruitdenken nog steeds niet erg sexy. De discussies die volgens hem ontstaan, zullen al snel een hoog moreel gehalte krijgen, te vergelijken met de commotie over dure medicijnen. De vraag speelt hoeveel geld voor een mensenleven moet worden uitgegeven. Zodra de media de problematiek vertalen naar mensen met een gezicht, zal dat grote invloed op de discussie hebben en op de standpunten van de partijen. Dat gaat met water ook gebeuren en zeker bij de meerlaagsveiligheid. Dan komen 9

10 Actueel 10 Jan Boelhouwer (ex-kamerlid PvdA): Zodra de media meerlaagsveiligheid vertalen naar mensen met een gezicht, heeft dat grote invloed op de standpunten van de partijen er mensen op televisie die zich afvragen waarom zij niet hetzelfde recht op bescherming tegen hoogwater hebben als hun buurman. Dat de komende jaren nog veel geld moet worden uitgegeven om zeker in het westen van het land mensen en goederen te beschermen, ziet Boelhouwer maar weinig terug in de politieke debatten. Terwijl de risico s waar mensen aan zullen worden blootgesteld aanmerkelijk groter zijn dan de kans die iemand loopt dat zijn gezondheid op een bepaalde manier wordt aangetast. Men loopt met een grote boog om die debatten heen, zegt Boelhouwer. Dat is overigens van alle tijden, geeft het oud-kamerlid toe. Hij merkt verder op dat veel partijen de voordelen van het Bestuursakkoord Water al hebben ingeboekt. Maar dat je soms ergens in moet investeren om er vervolgens van te profiteren, blijkt nergens uit de verkiezingsprogramma s. Water is dus nog steeds het ondergeschoven kindje, terwijl er veel staat te gebeuren. Als ik mensen uitleg wat er allemaal nodig is en hoeveel dat gaat kosten, vragen zij zich hardop af waarom zij daar met de verkiezingen geen invloed op kunnen uitoefenen, aldus Boelhouwer. Ik ben er op dit moment niet gerust op of de politiek zich wel bewust is wat er staat te gebeuren, zeker omdat de meeste mensen er nog automatisch van uitgaan dat ze veilig zitten. Veiligheid financieren uit pensioenfondsen Gezien de peilingen kan de SP na de verkiezingen een sterkere stempel op het waterbeleid gaan drukken. SP- Kamerlid Paulus Jansen ziet ook dat water weinig aandacht in de politieke programma s krijgt. Hij vreest bovendien de gevolgen van bezuinigingen en het herhaaldelijk toepassen van de kaasschaafmethode op bijvoorbeeld de budgetten voor waterveiligheid, zeker nu de crisis zich verdiept. Eventuele financiering vanuit de pensioenfondsen is voor ons daarom een bespreekbare optie, mits daarmee niet de deur wordt opengezet voor particuliere beleggers, want dan komen we op een glijdende schaal terecht. Jansen mist, net als Boelhouwer, een duidelijke stellingname over meerlaagsveiligheid in de programma s. Hij wijst bovendien op de hoogwaterbescherming die nu al niet aan de normen voldoet. Van de waterkeringen voldoet eenderde nu nog steeds niet aan de normen uit Daarom zien wij maatregelen in de tweede (gebiedsinrichting) en derde laag (rampenbeheersing) eerder als een soort reserve. Dat Paulus Jansen (SP): Financiering van waterveiligheid vanuit pensioenfondsen is bespreekbaar, maar particuliere beleggers houden we buiten de deur we nog wat vlees op de botten hebben, in het geval dat. Jansens partij pleit voor het onderbrengen van de waterschappen bij de provincies. Waterschappen doen prima werk, stelt Jansen. Maar wij pleiten voor het instellen van regionale nutsbedrijven waarin afvalwaterzuivering (waterschappen) en rioolbeheer (gemeenten) worden ondergebracht. Dan geeft al veel synergie. Op termijn kan het geheel wellicht leiden tot geïntegreerde regionale drinkwaterbedrijven. Stientje van Veldhoven (D66): Regionaal maatwerk is sleutelwoord in waterveiligheid Deltafonds aanspreken voor regio D66-Kamerlid Stientje van Veldhoven stelt dat in het verkiezingsprogramma van haar partij water op verschillende plaatsen terugkomt. We bouwen voort op wat al in uitvoering is, maar leggen daarnaast nadruk op de rol die de natuur kan spelen bij waterveiligheid. Soms is een overloopgebied veiliger dan een extra dijk. Ze stelt dat de financiële middelen schaars zijn en dat D66 per regio wil bekijken hoe de veiligheid zo slim mogelijk kan worden gegarandeerd. Zoveel mogelijk veiligheid per euro. Volgens Van Veldhoven is het niet per definitie uitgesloten daarvoor gebruik te maken van geld uit het Deltafonds. Ze wil daar case by case naar kijken.

11 Actueel Regionaal maatwerk vormt het sleutelwoord. Dat is een heikel punt, omdat anderen het Deltafonds daarvoor niet willen aanbreken. Iedereen weet uiteindelijk dat het budget beperkt is. Als je dingen efficiënter kunt doen, waarom zou je dat dan laten?, vraagt Van Veldhoven. Oog voor zoetwatervraagstuk D66 is een van de weinige partijen die aandacht besteed aan het zoetwatervraagstuk. Hoe raar het ook mag klinken, ook in Nederland is voldoende zoet water niet altijd gegarandeerd. Bij grote droogte gebruiken ook de landen bovenstrooms meer water uit de rivieren die naar ons stromen. Daarom wil D66 internationale afspraken om de beschikbaarheid van voldoende zoet rivierwater veilig te stellen in tijden van schaarste. Van Veldhoven wijst ook op de waterkwaliteit. We maken ons hard voor het verbeteren van de waterkwaliteit en willen de bezuinigingen op de Kaderrichtlijn Water (KRW) terugdraaien. Net als de meeste andere partijen wil D66 de integratie van de drink- en afvalwaterketen verder stimuleren. D66 bepleit onder meer één prijs voor een liter drinkwater. Van Veldhoven: We willen mensen daarmee een prikkel geven water te besparen. Bijvoorbeeld door meer gebruik te maken van opgevangen regenwater voor zaken als autowassen, toiletwater en tuinbesproeiing. Niet door de prijs verhogen, maar wel door rioolrechten, zuiveringsheffing en kosten voor drinkwater(bereiding) te berekenen naar gebruik. De vervuiler betaalt is het leidende principe. Verbruik je minder, betaal je minder. Zo gaat het lonen om bij nieuwbouw te investeren in bijvoorbeeld een grijswaterstelsel. Risicobeleid politiek zeer gevoelig Ed Nijpels, voorzitter van NLingenieurs en voormalig VVD-minister voor milieu, rekent de komende kabinetsperiode wel degelijk op verschillende grote waterdiscussies in de Tweede Kamer. De nieuwe staatssecretaris krijgt geweldig veel werk op zijn bord en er Ed Nijpels (NLingenieurs): In twee uur schrijf ik voor elke coalitie een waterparagraaf in het regeerakkoord komen ook principiële debatten aan over hoe wij met water in Nederland om willen gaan. Denk vooral aan de meerlaagsveiligheid. Dat is op zich een tamelijk eenvoudig en overzichtelijk concept, maar met een politiek zeer gevoelige afweging: hoeveel doden accepteren wij met het risicobeleid. Ik heb dat zelf als minister meegemaakt met de discussie over de aanlanding van vloeibaar gas en risico s van kerncentrales. De principiële tegenstellingen die nu in de discussie oplaaien, snap ik ook niet. Het debat moeten we echter met elkaar voeren. Simpelweg alleen maar dijken verhogen, die tijd is achter de rug. Gezien de huidige financiële crisis verwacht Nijpels dat ook voor het thema veiligheid prioriteiten gesteld moeten worden. Dat zal de politieke discussies alleen maar intensiveren. Aan de andere kant, dat er geen revolutionaire zaken in de verkiezingsprogramma s staan heeft ook te maken met het gegeven dat er enerzijds over waterbeleid tot nu toe relatief veel consensus bestaat en anderzijds het gegeven dat een kabinetsformatie nooit op waterbeleid zal springen. Als ik er twee uur voor ga zitten, kan ik zo voor welke coalitie dan ook een regeerakkoord schrijven over water waar men zich in kan vinden. Nad r u k o p veiligheid Waterveiligheid staat voorop bij alle partijen. Sommige partijen spreken zich ronduit uit voor een risicobenadering (D66 en VVD). Zij wijzen erop dat de middelen schaars zijn en dat er keuzes gemaakt moeten worden bij de investeringen in dijken. SP benadrukt dat de primaire dijken op orde moeten worden gebracht volgens de geldende normen. CDA en ChristenUnie (CU) leggen nadruk op de uitvoering van het Hoogwaterbeschermingsprogramma, waar CU zelfs extra wil investeren. PvdA en GroenLinks kennen veel belang toe aan natuurgebieden die tegelijk als hoogwaterbescherming kunnen dienen. PVV spreekt zich uit voor dijken van topkwaliteit. Voor de financiering kijken verschillende partijen naar het Deltafonds (CDA, VVD, D66). CU zegt expliciet dat er niet aan het Deltafonds mag worden getornd. Op WaterForum Online zijn alle waterthema s uit de verkiezingsprogramma s op een rij gezet, zoals de zoetwatervoorziening, de waterkwaliteit, de (afval)waterketen, de positie van de waterschappen en het innovatiebeleid. Kijk voor het hele overzicht op 11

12 ACTUEEL In 2027 moeten 724 waterlichamen in Nederland voldoen aan de Europese maatlatten voor de waterkwaliteit. In 2009 stond de teller voor wat betreft de ecologische waterkwaliteit nog maar op drie waterlichamen. In 2015 moeten dat er 99 zijn. Of Nederland de volledige KRW-doelstelling in 2027 zal halen, is onduidelijk. Zeker gezien de rijksbezuiniging van 150 miljoen euro en de temposering van een fors aantal KRW-maatregelen. De zorgen groeien en een nieuwe aanvaring met Brussel dient zich aan. Waterdirecteur Peter Gammeltoft tijdens de Green Week in Brussel. (Foto: WaterForum) KRW-doelen verder uit zicht na bezuinigingen op waterkwaliteit Nieuwe botsing met Brussel Door Jac van Tuijn 12 Als we in dit tempo doorgaan, hebben we dit royaal op tijd in orde, verzekerde milieustaatssecretaris Joop Atsma de Tweede Kamer op 4 juli, vlak voor het zomerreces. De geruststelling van Atsma betrof de waterkwaliteitsdoelstellingen van de Kaderrichtlijn Water voor Er zijn volgens hem nog forse stappen te zetten, maar daarvoor is nog tijd genoeg. Kamerleden Stientje van Veldhoven (D66) en Rik Grashoff (GroenLinks) vroegen zich daarop af waar Atsma zijn optimisme vandaan haalt. Niets wijst op een verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit die al ruim tien jaar min of meer gelijk blijft. Rijksbeleid met acties om diffuse verontreinigingen aan te gaan pakken, zoals medicijnresten en bestrijdingsmiddelen, wordt telkens vooruitgeschoven. Ander geluid Ook uit Brussel klinkt inmiddels een ander geluid. Nederland was één van de initiatiefnemers van de Kaderrichtlijn Water en behoorde tot de lidstaten die de eerste rapportage op de vereiste KRW-verslaglegging opstuurden. Ook alle stroomgebiedsbeheersplannen (SGBP) gingen op tijd op de post. Daarmee liep Nederland in de pas met de meeste andere EU-lidstaten. Inmiddels gaat het niet meer over de rapportages maar over de feitelijk waterkwaliteit. In een Europees perspectief gezien, staat Nederland er niet goed voor. Zeker niet voor wat betreft de ecologische waterkwaliteit. De waterunit van het directoraat-generaal milieu in Brussel beschikt inmiddels over gedetailleerde rapportages van ruim Europese waterlichamen en de eerste analyses komen nu naar buiten. Zo toonde waterdirecteur Peter Gammeltoft bij de Europese Commissie in mei tijdens de Europese milieuweek die helemaal in het teken stond van water een grafiek van de ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater in 27 lidstaten. Uit de opgestuurde SGBP s maakt de Europese Commissie op dat er in Nederland in 2009 slechts 3 van 724 oppervlaktewaterlichamen het predicaat goede ecologische status hebben. Daarmee scoort Nederland, na België, het slechtst van alle lidstaten. Ecologische waterkwaliteit als stiefkindje Het feit dat Nederland er met de ecologische waterkwaliteit zo slecht voor staat is deels historisch verklaarbaar. In de jaren zeventig zetten de Nederlandse waterkwaliteitsbeheerders sterk in op de aanpak van lozingen van afvalwater. Hierdoor nam het zuurstofgehalte in het water weer toe en nam de chemische verontreiniging af. Maar hydrologische en morfologische maatregelen om de visstand en de ecologie langs de oevers te verbeteren, blijven achterwege. De Nederlandse wateren zijn met alle dijken, gemalen, sluizen, stuwtjes en rechtgetrokken oevers, bovenal vaarwegen en stelsels om zoute kwel en overstromingen te voorkomen. De geringe natuurwaarde van de vaak stagnante wateren is nooit een probleem geweest. Dit komt nu in de vergelijking met de andere lidstaten sterk naar voren. Uitstel van maatregelen De eerste analyses uit Brussel zijn moeilijk te rijmen met het optimisme van staatssecretaris Atsma. Later dit jaar wordt het echt spannend, als Nederland een voortgangsrapportage naar Brussel moet sturen over de uitvoering van de maatregelen die in de SGBP-plannen zijn aangekondigd. Brussel stuurt op zijn beurt een evaluatie van de Nederlandse SGBP-plannen. Tijdens de milieuweek in Brussel maakte Gammeltoft duidelijk dat de commissie Nederland niet zal afrekenen op sec het aantal