Jaarverslag Regionaal Bureau Leerplicht 2011/2012. November 2012

Transcriptie

1 Jaarverslag Regionaal Bureau Leerplicht 2011/2012 November

2 Voorwoord Voor u ligt het jaarverslag over schooljaar 2011/2012 van het Regionaal Bureau Leerplicht Holland Rijnland. In dit jaarverslag wordt informatie gegeven over de werkzaamheden van het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL) op het gebied van leerplicht, kwalificatieplicht en de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie Voortijdig Schoolverlaten (RMC-functie). Het Regionaal Bureau Leerplicht is onderdeel van het samenwerkingsverband Holland Rijnland. In 2011 hebben samenwerkende rekenkamers van negen gemeenten in Holland Rijnland onderzoek gedaan naar de uitvoering van de leerplichtfunctie door het RBL. In het rapport staan nuttige aanbevelingen om de uitvoering van de leerplichtfunctie te versterken. De prestatie-, monitor en effectindicatoren die naar aanleiding van het rekenkamerrapport zijn opgesteld, worden vastgesteld in het beleidsplan leerplicht en zullen met ingang van dat schooljaar ook toegepast kunnen worden in het jaarverslag RBL. Vooruitlopend hierop tracht het RBL in haar jaarverslagen over en zoveel mogelijk in de geest van het rekenkamerrapport te handelen en waar mogelijk leerplichtgegevens te duiden en aanbevelingen voor beleid mee te geven. In het jaarverslag wordt zoals ieder jaar verslag gedaan van het aantal meldingen van de verschillende soorten verzuim en de wijze van afdoening door het RBL. Nieuw daarbij is dat meldingen op school- en gemeenteniveau onderling vergeleken kunnen worden door ze om te rekenen naar het aantal meldingen per 1000 leerlingen. Hierdoor kunnen betrokkenen inschatten of het aantal meldingen op hun school of in hun gemeente nu veel of weinig is. Het meest opvallende verschil met vorig schooljaar is de toename van het aantal verzuimmeldingen met 10% en de verdubbeling van het aantal meldingen van spijbelverzuim. Het RBL schat in dat niet de toename van het verzuim zelf, maar beter meldgedrag van de scholen hieraan ten grondslag ligt. Het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters is, afgaande op de eerst beschikbare gegevens zoals gepubliceerd in dit jaarverslag, verder afgenomen. De door het Rijk ingezette aanval op de schooluitval en de maatregelen die in onze regio uit rijksmiddelen worden gefinancierd lijken effect te sorteren. Het convenant voortijdig schoolverlaten dat gemeenten en scholen met het Rijk hebben afgesloten is in 2012 met een jaar verlengd. Het Rijk heeft ook in 2012 middelen beschikbaar gesteld om naast de reguliere werkzaamheden van het RMC de aanval op de schooluitval voort te zetten. Een van de maatregelen die vanuit deze middelen is gefinancierd is de verzuimaanpak van leerlingen in het mbo van 18 jaar en ouder. Na de pilot in 2011 heeft het RBL de verzuimaanpak 18+ verbreed naar alle mbo-instellingen in de RMC-regio. Met dit jaarverslag hoop ik als verantwoordelijk bestuurder u een document in handen te geven waarmee u inzicht krijgt in de leerplicht- en vsv-problematiek op uw school of in uw gemeente, en de wijze waarop het RBL deze problematiek oppakt. Met uw op- en aanmerkingen op dit jaarverslag kunnen we samenwerken aan de verbetering van de kwaliteit van de uitvoering van de leerplicht- en RMC-functie door het RBL. H.J.J. Lenferink Voorzitter Dagelijks Bestuur Holland Rijnland, 2

3 Inhoudsopgave 1 Ontwikkelingen Inleiding Ontwikkelingen Regionale informatie leerplicht Relatief verzuim Absoluut verzuim Thuiszitters Preventief en nazorg Vrijstellingen Schoolbezoeken Doorlooptijden Afdoeningen Samenwerking van het RBL met partners Voortijdig schoolverlaten Inleiding Cijfers voortijdig schoolverlaten Voorlopige cijfers per school Zomeractie in het kader van Sluitende Aanpak VSV verzuim Signalen en ontwikkelingen Signalen leerplicht Ontwikkelingen leerplicht Ontwikkelingen voortijdig schoolverlaten Informatie per gemeente Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Teylingen Voorschoten Zoeterwoude

4 1 Ontwikkelingen 1.1 Inleiding Het Regionaal Bureau Leerplicht (RBL) Holland Rijnland is verantwoordelijk voor de uitvoering van de leerplicht- en kwalificatieplichthandhaving, de Regionale Meld- en Coördinatiefunctie (RMC) voor voortijdig schoolverlaten en voert de leerlingenadministratie van de deelnemende gemeenten. Het RBL voert deze taken uit voor twaalf gemeenten in de regio Holland Rijnland. Dit zijn de gemeenten Hillegom, Kaag en Braassem, Katwijk, Leiden, Leiderdorp, Lisse, Noordwijk, Noordwijkerhout, Oegstgeest, Teylingen, Voorschoten en Zoeterwoude. De RMC-regio 026 Zuid-Holland Noord waarvoor het Regionaal Bureau Leerplicht de RMCfunctie uitvoert, bestaat ook uit deze twaalf gemeenten. De gemeente Leiden is formeel RMCcontactgemeente en aanspreekpunt voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. De gemeente Leiden heeft haar RMC-taken belegd bij het samenwerkingsorgaan Holland Rijnland. Uitvoering van de leerplicht- en RMC-taak zijn opgenomen in de gemeenschappelijke regeling. De gemeenten Alphen a/d Rijn, Rijnwoude en Nieuwkoop, die ook onderdeel uitmaken van samenwerkingsorgaan Holland Rijnland, voeren zelf de leerplichtfunctie uit en maken onderdeel uit van RMC-regio 027 Zuid-Holland Oost. 1.2 Ontwikkelingen Het werk van de leerplichtambtenaar bestaat uit het in behandeling nemen van meldingen van verzuim, beoordelen van vrijstellingsaanvragen en het controleren van verzuimregistraties op scholen. Hoewel duidelijk begrensd door de wettelijke bepalingen (Leerplichtwet 1969), is het werkveld van de leerplichtambtenaar steeds in beweging. Maatschappelijke ontwikkelingen, veranderingen binnen het onderwijs en in wet- en regelgeving maken dat het werk van de leerplichtambtenaar en de wijze waarop invulling wordt gegeven aan de taken en bevoegdheden verandert. Steeds wordt een belangenafweging gemaakt. Tussen handhaven en zorg, tussen het belang van scholen en van ouders/jongeren en het belang van gemeenten. Rekenkameronderzoek In het schooljaar 2010/2011 hebben de samenwerkende rekenkamercommissies van negen gemeenten in Holland Rijnland (verder: de rekenkamer) een onderzoek gedaan naar de uitvoering van de Leerplichtwet door het RBL. Belangrijkste conclusie was dat de Leerplichtwet naar behoren wordt uitgevoerd door het RBL. De rekenkamer heeft aanbevelingen gedaan op drie thema's: de meetbaarheid van de doeltreffendheid en doelmatigheid van de inzet van het RBL, de bijdrage van de inzet van leerplicht aan het lokale jeugdbeleid en de kaderstellende rol van gemeenten als opdrachtgever van het RBL. Doordat het RBL met een productbegroting werkt, wordt inzicht verkregen in de doelmatigheid en de rechtmatigheid. Hierdoor ontstaat echter geen beeld van de doeltreffendheid. Hiervoor is het toevoegen van kwalitatieve gegevens noodzakelijk. Het inzichtelijk maken van doeltreffendheid is mogelijk, maar niet eenvoudig. De activiteiten van het RBL zijn onderhevig aan invloeden van derden (scholen, gemeentelijk beleid, justitie en zorgpartners en gedrag van leerlingen zelf). Voor het bepalen van de doeltreffendheid van de interventies van leerplicht is het noodzakelijk om kwalitatieve gegevens over een langere 4

5 periode te monitoren en gebruik te maken van een groot aantal indicatoren. Het RBL heeft een werkgroep prestatie-indicatoren opgericht waarin het opstellen van relevante prestatieindicatoren verder wordt uitgewerkt. In deze werkgroep zitten vertegenwoordigers van leerplicht, RMC, Jongerenloket en gemeenten. In dit jaarverslag wordt gestart met de rapportage van een aantal indicatoren om de doeltreffendheid over een langere periode te kunnen monitoren. Zo wordt onder andere gemeten bij hoeveel constateringen van verzuim na één interventie van leerplicht niet opnieuw verzuim vastgesteld wordt. Gemeentebezoeken Het afgelopen schooljaar hebben de teamleider leerplicht en de RMC-coördinator alle wethouders van de deelnemende gemeenten bezocht. Doel hiervan was enerzijds input verzamelen voor het nieuw op te stellen beleidsplan leerplicht en anderzijds te horen wat de gemeenten vinden van de dienstverlening van het RBL op het terrein van leerplicht en VSV en waar verbeteringen nodig zijn. Beleidsplan leerplicht Het huidige beleidsplan leerplicht van RBL Holland Rijnland loopt tot en met Voor de jaren is een nieuw beleidsplan leerplicht opgesteld, welke op 19 december 2012 door het Algemeen Bestuur van Holland Rijnland wordt vastgesteld. In verband met de komende wijzigingen in het onderwijs en de transities die op de gemeenten afkomen is gekozen voor een korte looptijd. Per 2015 kan dan een gezamenlijk beleidsplan voor de leerplicht- en RMC-functie voortijdig schoolverlaten opgesteld worden. Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van het lopende beleidsplan zijn: de handhavingsfunctie van leerplicht m.b.t. het verzuimbeleid en meldgedrag van scholen wordt versterkt; de toepassing van Eén leerling, één gezin, één plan als werkwijze voor alle gevallen van signaalverzuim. leerplicht voert in 2013 en 2014 ter voorkoming van voortijdig schoolverlaten ook de verzuimopvolging voor leerlingen boven de 18 jaar uit. naar aanleiding van de aanbevelingen van het rekenkamerrapport leerplichtfunctie uit 2011 zijn er monitorvariabelen en prestatie- en effectindicatoren opgesteld. RMC beleidsplan Eind 2010 is een beleidsplan RMC vastgesteld waarin onder andere afspraken zijn gemaakt over de te leveren rapportages en analyses. In het schooljaar 2011/2012 zijn veel van deze zaken opgepakt en ontwikkeld, maar er is ook nog veel te doen. Zo ontvangen de scholen in de regio maandelijks een overzicht van het aantal verzuimmeldingen dat gedaan is, uitval van de betreffende school en de totale uitval in de regio in die maand en de totale uitval sinds de start van het schooljaar. De oude en nieuwe vsv ers zijn voor de zomer allemaal benaderd door het RBL in samenwerking met het Jongerenloket. Op dit moment wordt gewerkt aan een doelgerichte aanpak van zowel oude als nieuwe vsv ers. Naar verwachting zal deze werkwijze in het najaar van 2012 geïmplementeerd worden. Er wordt nog gewerkt aan een kwartaalrapportage per gemeente waarin verzuim, uitval en inzet van het Jongerenloket per gemeente wordt uitgesplitst. Sluitende Aanpak VSV In 2011 is met de Regionale Opleidingscentra (ROC s) een werkwijze ontwikkeld om (dreigende) schoolverlaters eerder en beter in beeld te hebben en vervolgens met gerichte acties te benaderen. Tweewekelijks worden gegevens over vsv ers bij ROC s administratief gecheckt en maandelijks vindt een overleg plaats waarin vertegenwoordigers van de vijf ROC s in onze 5

6 regio, leerplicht en Jongerenloket met elkaar (dreigende) schoolverlaters bespreken. Dit overleg is erop gericht om voor iedere jongere een geschikte onderwijsplek te vinden, geen jongeren tussen wal en schip te laten vallen en waar nodig extra begeleiding in te zetten. De schoolverlaters van genoemde ROC s worden allemaal telefonisch benaderd door een medewerker van de leerlingenadministratie van het RBL. Jongeren die van andere opleidingen worden uitgeschreven worden per brief benaderd door de leerlingenadministratie. De jongeren wordt een aanbod tot trajectbegeleiding gedaan. Doel van deze werkwijze is inzicht in de vsv-doelgroep en snel in contact komen met de jongeren om ze terug te leiden naar school. In hoofdstuk 2 staan de leerplichtcijfers van het Regionaal Bureau Leerplicht Holland Rijnland in het schooljaar 2011/2012. In hoofdstuk 3 staan de vsv-cijfers en hoofdstuk 4 beschrijft de signalen en ontwikkelingen. In hoofdstuk 5 staat de informatie over leerplicht en vsv per gemeente. 6

7 2 Regionale informatie leerplicht 2.1 Relatief verzuim Het Regionaal Bureau Leerplicht behandelt meldingen van verzuim. Deze meldingen bepalen mede de workload van leerplicht. De leerplichtambtenaar start op basis van de melding een onderzoek naar het verzuim en de oorzaak daarvan. Bij relatief verzuim staat een jongere wel ingeschreven op een school, maar heeft de leerling niet aan de verplichting voldaan om de school ook volgens het vastgestelde lesrooster te bezoeken. Het aantal meldingen van relatief verzuim is onder te verdelen in luxeverzuim, spijbelverzuim en signaalverzuim. Er zijn 1754 meldingen gedaan in de leerplichtregio Holland Rijnland. Het totaal aantal meldingen is in het schooljaar 2011/2012 aanzienlijk hoger dan in de twee voorgaande schooljaren (tabel 1). Met name het aantal meldingen van spijbelverzuim is toegenomen; het is sinds vorig schooljaar ruim verdubbeld van 215 meldingen in 2010/2011 naar 481 meldingen in 2011/2012. Tabel 1 Totaal aantal meldingen van relatief verzuim Soort verzuim 2011/ / /2010 Luxeverzuim Spijbelverzuim n.v.t. Signaalverzuim * Totaal * In 2009/2010 werd geen onderscheid gemaakt tussen signaalverzuim en spijbelverzuim. De categorieën zijn samengenomen. Figuur 2 laat zien wat de leeftijdsverdeling is van de leerlingen waarvan verzuim gemeld is bij het RBL. Het aantal meldingen over leerlingen van 5 t/m 12 jaar is ongeveer gelijk. Het aantal meldingen neemt toe vanaf 13 jaar. Van 17-jarigen wordt het meest verzuim gemeld. Er zijn tien meldingen gedaan over leerlingen van 18 jaar en ouder, deze staan niet in de grafiek. Figuur 2 Leeftijd van gemelde leerlingen In tabel 3 staat het aantal meldingen van relatief verzuim per gemeente. Het gaat om meldingen over leerlingen die in de gemeente wonen. In het merendeel van de gemeenten is het aantal meldingen van relatief verzuim toegenomen ten opzichte van vorig schooljaar (zie tabel 3 op de volgende pagina). Met name Leiderdorp, Noordwijkerhout, Oegstgeest en Zoeterwoude kennen een sterke toename van het aantal meldingen (een derde of meer). 7

8 Tabel 3 Totaal aantal meldingen van relatief verzuim per woongemeente Gemeente 2011/ / /2010 Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Totaal * 1559 * Aantal telt niet op tot 1590 omdat 1 melding leerling betreft die buiten de regio woont. De gemeenten verschillen van elkaar in grootte en dus ook in het aantal leerlingen dat in de gemeente woont. Om een vergelijking te kunnen maken tussen gemeenten op het gebied van verzuimmeldingen, is het aantal meldingen per 1000 leerlingen berekend (tabel 4). Een leerling kan in een schooljaar meerdere keren verzuimen van school en meerdere keren gemeld worden bij leerplicht. In deze tabel worden alle meldingen meegeteld, leerlingen kunnen dus meerdere meldingen hebben. In de leerplichtregio Holland Rijnland is het gemiddeld aantal meldingen per 1000 leerlingen 28,3 (tabel 4). Het aantal meldingen per 1000 leerlingen ligt in nagenoeg alle gemeenten lager dan gemiddeld in de regio. Met name in Kaag en Braassem, Katwijk, Noordwijk, Noordwijkerhout en Teylingen wordt relatief weinig verzuimd. Leerlingen die in Leiden en Leiderdorp wonen, verzuimen meer dan gemiddeld. Tabel 4 Verhouding aantal meldingen van relatief verzuim per 1000 leerlingen Gemeente Aantal meldingen per 1000 leerlingen Hillegom 27,6 Kaag en Braassem 20,0 Katwijk 23,6 Leiden 41,4 Leiderdorp 32,0 Lisse 25,6 Noordwijk 23,2 Noordwijkerhout 22,7 Oegstgeest 24,0 Teylingen 21,0 Voorschoten 24,7 Zoeterwoude 27,9 Gemiddeld 28,3 * Gebaseerd op aantal leerplichtigen op 1 januari 2012 (CBS, 2012) Bij ruim tachtig procent van de leerlingen is in het schooljaar 2011/2012 één melding gedaan van verzuim (zie figuur 5). Vijftien procent van de leerlingen waarvan verzuim gemeld is, is twee keer gemeld en 4% zelfs vaker dan twee keer. 8

9 Figuur 5 Aantal meldingen per leerling 15% 3% 1% 1 melding 2 meldingen 3 meldingen 4 meldingen of meer 81% Luxeverzuim Van luxeverzuim is sprake wanneer een leerling zonder toestemming tijdens de schoolperiode met vakantie gaat. Bij een melding van luxeverzuim wordt na het onderzoek door de leerplichtambtenaar in principe een proces verbaal opgemaakt. Het aantal meldingen van luxeverzuim is sinds vorig schooljaar nagenoeg gelijk gebleven (zie tabel 6). Het luxeverzuim fluctueert per gemeente. In Katwijk is het bijvoorbeeld sterk toegenomen sinds vorig schooljaar, in Noordwijk juist afgenomen. Tabel 6 Totaal aantal meldingen van luxeverzuim per woongemeente Gemeente 2011/ / /2010 Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Totaal In tabel 7 is het aantal meldingen per 1000 leerlingen per gemeente te zien. Dit maakt vergelijking van de gemeenten mogelijk. Gemiddeld zijn er in de leerplichtregio Holland Rijnland 3,6 meldingen van luxeverzuim per 1000 leerlingen gedaan. Het aantal meldingen per 1000 leerlingen in Hillegom, Katwijk, Lisse en Voorschoten is hoger dan gemiddeld. In Voorschoten wordt twee keer zo vaak luxeverzuim gemeld als gemiddeld in de regio en ook in Katwijk ligt het aantal meldingen beduidend hoger dan gemiddeld. Van leerlingen die wonen in Zoeterwoude zijn door de scholen geen meldingen van luxeverzuim gedaan. 9

10 Tabel 7 Aantal meldingen van luxeverzuim per 1000 leerlingen Gemeente Aantal meldingen in gemeente per 1000 leerlingen Hillegom 4,2 Kaag en Braassem 2,6 Katwijk 6,3 Leiden 3,5 Leiderdorp 1,4 Lisse 5,4 Noordwijk 2,0 Noordwijkerhout 2,8 Oegstgeest 1,0 Teylingen 1,3 Voorschoten 7,0 Zoeterwoude 0,0 Totaal 3,6 * Gebaseerd op aantal leerplichtigen op 1 januari 2012 (CBS, 2012) In figuur 8 is het luxeverzuim opgedeeld naar schoolsoort. Het betreft hier meldingen over leerlingen van de betreffende schoolsoort, dus ook leerlingen die in andere gemeenten wonen (wel binnen de Holland Rijnland leerplichtregio) dan waar de school staat. Het grootste deel van de meldingen van het luxeverzuim komt van het basisonderwijs, gevolgd door het voortgezet onderwijs (vo). Het aantal meldingen in het basisonderwijs is licht toegenomen ten opzichte van 2010/2011, terwijl dit in het voortgezet onderwijs juist is afgenomen. Luxeverzuim in het mbo wordt minder gemeld. Figuur 8 Meldingen van luxeverzuim naar schoolsoort waarvan melding afkomstig is Totaal Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Speciaal onderwijs 2011/ / /2010 Om het niveau van luxeverzuim per schoolsoort te bepalen is het aantal meldingen per 1000 leerlingen berekend (zie tabel 9). Het primair, speciaal en voortgezet onderwijs hebben ongeveer hetzelfde niveau van luxeverzuim. Hier worden meer meldingen van luxeverzuim gedaan dan gemiddeld. Het middelbaar beroepsonderwijs haalt het gemiddelde van de regio omlaag; in het mbo zijn beduidend minder meldingen van luxeverzuim gedaan. Tabel 9 Aantal meldingen van luxeverzuim per 1000 leerlingen naar schoolsoort Schoolsoort Aantal meldingen per 1000 leerlingen Basisonderwijs 3,4 Voortgezet onderwijs 3,4 Middelbaar beroepsonderwijs 0,2 Speciaal onderwijs 3,8 Gemiddeld 2,9 * Gebaseerd op aantal leerlingen op 9 januari 2012 (Bron: LBA, 2012) 10

11 In het begin van het schooljaar (augustus) en aan het eind van het schooljaar (juli) worden de meeste meldingen gedaan van het zonder toestemming op vakantie gaan tijdens de schoolperiode (figuur 10). Figuur 10 Momenten van melding luxeverzuim Aug. Sept. Okt. Nov. Dec. Jan. Febr. Maart April Mei Juni Juli Spijbelverzuim Spijbelverzuim is licht verzuim of te laat komen, waarbij eventuele achterliggende problematiek geen rol speelt bij het verzuim. Vanaf 2010/2011 wordt onderscheid gemaakt tussen spijbelverzuim en signaalverzuim (zie volgende paragraaf). Bij spijbelverzuim kan als sanctie de Halt-afdoening worden opgelegd (zie paragraaf Justitiële afdoeningen ). Het spijbelverzuim is ruim verdubbeld in de leerplichtregio Holland Rijnland (tabel 11). In alle gemeenten is het aantal meldingen van spijbelverzuim toegenomen sinds vorig schooljaar. Tabel 11 Totaal aantal meldingen spijbelverzuim per woongemeente Gemeente 2011/ /2011 Hillegom 18 4 Kaag en Braassem 14 4 Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk 19 4 Noordwijkerhout 19 2 Oegstgeest 25 9 Teylingen 43 9 Voorschoten 26 8 Zoeterwoude 15 2 Totaal Gemiddeld heeft een gemeente 7,7 meldingen per 1000 leerlingen (zie tabel 12 op de volgende pagina). Kaag en Braassem kent in verhouding het minst aantal meldingen van spijbelverzuim van de regio. Ook in Noordwijk is weinig spijbelverzuim gemeld. Van leerlingen uit Leiden, Leiderdorp en Zoeterwoude is het aantal meldingen van spijbelverzuim relatief hoog. 11

12 Tabel 12 Aantal meldingen van spijbelverzuim per 1000 leerlingen Gemeente Aantal meldingen in gemeente per 1000 leerlingen Hillegom 5,8 Kaag en Braassem 3,3 Katwijk 7,5 Leiden 11,0 Leiderdorp 9,0 Lisse 6,8 Noordwijk 5,3 Noordwijkerhout 7,6 Oegstgeest 6,4 Teylingen 6,7 Voorschoten 6,5 Zoeterwoude 11,3 Totaal 7,7 * Gebaseerd op aantal leerplichtigen op 1 januari 2012 (CBS, 2012) Spijbelverzuim bestaat niet als aparte categorie in het primair onderwijs. Bij spijbelverzuim kan als sanctie een Halt-maatregel worden opgelegd. Leerlingen in het primair onderwijs kunnen niet naar Halt. Wanneer in het basisonderwijs sprake is van spijbelgedrag, wordt dit altijd behandeld als signaalverzuim. Het aantal meldingen van spijbelverzuim is het grootst in het voortgezet onderwijs, gevolgd door het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) (figuur 13). De toename van het spijbelverzuim komt grotendeels door de toename van het aantal meldingen van het mbo. Het mbo besteedt sinds 2011/2012 nog meer aandacht dan voorheen aan de registratie en het melden van verzuim. Van spijbelverzuim is sprake wanneer er sprake is van licht verzuim en te laat komen. De mbo s hebben steeds meer aandacht voor het registreren en melden van verzuim waardoor het aantal meldingen vanuit het mbo is toegenomen. Er is dan ook een verschuiving te zien van meldingen van signaalverzuim naar meldingen van spijbelverzuim, door het tijdig melden is de achterliggende problematiek in veel gevallen nog beperkt. Figuur 13 Meldingen van spijbelverzuim naar schoolsoort waarvan melding afkomstig is / / Totaal Voortgezet onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs 17 In verhouding wordt in het mbo het meest gespijbeld, ruim twee keer zoveel als in het voortgezet onderwijs (tabel 14). Het mbo kent 27,6 meldingen van spijbelverzuim per 1000 leerlingen, het voortgezet onderwijs 11,7. 12

13 Tabel 14 Aantal meldingen van spijbelverzuim per 1000 leerlingen naar schoolsoort Schoolsoort Aantal meldingen per 1000 leerlingen Voortgezet onderwijs 11,7 Middelbaar beroepsonderwijs 27,6 Speciaal onderwijs 0 Gemiddeld 6,9 In het begin van het schooljaar wordt nog nauwelijks gespijbeld (figuur 15). Vanaf januari neemt het spijbelverzuim toe en in mei is het aantal meldingen van verzuim het grootst. Figuur 15 Momenten van melding spijbelverzuim Aug. Sept. Okt. Nov. Dec. Jan. Febr. Maart April Mei Juni Juli Signaalverzuim Signaalverzuim is verzuim waarbij achterliggende problematiek de oorzaak is van het schoolverzuim van de leerling. Het aantal meldingen van signaalverzuim in de regio is ten opzichte van de twee voorgaande schooljaren afgenomen (zie tabel 16). In de meeste gemeenten is het aantal meldingen afgenomen, in Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude is het echter toegenomen. Tabel 16 Totaal aantal meldingen signaalverzuim per woongemeente Gemeente 2011/ / /2010* Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Totaal * In 2009/2010 werd nog geen onderscheid gemaakt tussen signaalverzuim en spijbelverzuim. In de leerplichtregio Holland Rijnland zijn gemiddeld 17 meldingen van signaalverzuim gedaan per 1000 leerlingen (tabel 17). In Katwijk is het signaalverzuim opvallend veel lager dan gemiddeld. Voorschoten, Teylingen en Noordwijkerhout kennen ook relatief weinig signaalver- 13

14 zuim per 1000 leerlingen. Leiden heeft relatief de meeste meldingen van signaalverzuim, met 27 meldingen per 1000 leerlingen. In Leiderdorp komt signaalverzuim ook relatief veel voor. Tabel 17 Aantal meldingen van signaalverzuim per 1000 leerlingen Gemeente Aantal meldingen in gemeente per 1000 leerlingen Hillegom 17,6 Kaag en Braassem 14,1 Katwijk 9,8 Leiden 26,9 Leiderdorp 21,6 Lisse 13,4 Noordwijk 15,9 Noordwijkerhout 12,3 Oegstgeest 16,6 Teylingen 13,0 Voorschoten 11,2 Zoeterwoude 16,6 Totaal 17,0 * Gebaseerd op aantal leerplichtigen op 1 januari 2012 (CBS, 2012) Het aantal meldingen is met name in het middelbaar beroepsonderwijs afgenomen in 2011/2012 vergeleken met voorgaande schooljaren (figuur 18). Dit wordt veroorzaakt door de verschuiving van de meldingen van signaalverzuim naar spijbelverzuim. In het voortgezet onderwijs is het aantal meldingen van signaalverzuim juist toegenomen. Figuur 18 Meldingen van signaalverzuim naar schoolsoort waarvan melding afkomstig is / / / Totaal Basisonderwijs Voortgezet onderwijs Middelbaar beroepsonderwijs Speciaal onderwijs Het aantal meldingen van signaalverzuim is het grootst in het voortgezet onderwijs, gevolgd door het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) en het basisonderwijs (zie tabel 19). In verhouding is er in het voortgezet onderwijs het meest sprake van signaalverzuim met 32,4 meldingen per 1000 leerlingen. In het basisonderwijs is het aantal meldingen per 1000 leerlingen het laagst (3,0). Tabel 19 Aantal meldingen van signaalverzuim per 1000 leerlingen naar schoolsoort Schoolsoort Aantal meldingen per 1000 leerlingen Basisonderwijs 3,0 Voortgezet onderwijs 32,4 Middelbaar beroepsonderwijs 23,3 Speciaal onderwijs 13,3 Gemiddeld 15 14

15 Wanneer het luxeverzuim buiten beschouwing wordt gelaten, is te zien dat Leiden en Leiderdorp de meeste meldingen van verzuim hebben per 1000 leerlingen en Katwijk de minste (tabel 20). Zoeterwoude heeft een hoger aantal meldingen dan gemiddeld in de regio, met luxeverzuim is dat iets lager dan gemiddeld. Tabel 20 Aantal meldingen van spijbelverzuim en signaalverzuim per 1000 leerlingen Gemeente Aantal meldingen in gemeente per 1000 leerlingen Hillegom 23,4 Kaag en Braassem 17,4 Katwijk 17,3 Leiden 37,9 Leiderdorp 30,6 Lisse 20,2 Noordwijk 21,2 Noordwijkerhout 19,9 Oegstgeest 22,9 Teylingen 19,8 Voorschoten 17,7 Zoeterwoude 27,9 Totaal 24,7 * Gebaseerd op aantal leerplichtigen op 1 januari 2012 (CBS, 2012) Ook in tabel 21 is het luxeverzuim niet meegerekend. Het middelbaar beroepsonderwijs heeft veruit de meeste meldingen van spijbel- en signaalverzuim samen per 1000 leerlingen. Ook het voortgezet onderwijs heeft twee keer zoveel meldingen per 1000 leerlingen als gemiddeld in het onderwijs in de regio. Het basisonderwijs en het speciaal onderwijs kennen geen spijbelverzuim en relatief weinig signaalverzuim. Tabel 21 Aantal meldingen van spijbelverzuim en signaalverzuim per 1000 leerlingen naar schoolsoort Schoolsoort Aantal meldingen per 1000 leerlingen Basisonderwijs 3,0 Voortgezet onderwijs 44,1 Middelbaar beroepsonderwijs 50,9 Speciaal onderwijs 13,4 Gemiddeld 21,8 De maanden waarin de meeste meldingen van signaalverzuim bij het RBL binnenkwamen zijn november en december (figuur 22). Ook in februari, maart en april meldden scholen relatief veel signaalverzuim. Figuur 22 Momenten van melding signaalverzuim Aug. Sept. Okt. Nov. Dec. Jan. Febr. Maart April Mei Juni Juli 15

16 Relatief verzuim in het voortgezet onderwijs In voorgaande paragrafen is weergegeven hoeveel verzuimmeldingen er per schoolsoort gedaan zijn. Er zijn veel meldingen gedaan door scholen voor voortgezet onderwijs. Om te kunnen zien of er in het voortgezet onderwijs verschillen zijn tussen bepaalde onderwijsniveaus, zijn de scholen onderverdeeld naar de onderwijsniveaus die op scholen in de regio gegeven worden. Het aantal verzuimmeldingen per onderwijsniveau of per school betreft leerlingen die op deze school zitten en in de leerplichtregio Holland Rijnland wonen. In tabel 23 is te zien dat scholen waar zowel vmbo, havo en vwo gegeven wordt 435 keer verzuim gemeld hebben. Vmbo-scholen hebben 393 keer ongeoorloofd verzuim gemeld. Opvallend in tabel 23 is dat vmbo-scholen tweeënhalf keer zoveel meldingen per 1000 leerlingen hebben gedaan als gemiddeld in de leerplichtregio. Alleen één school in de categorie overig (school met onderwijs voor anderstaligen) heeft in verhouding meer meldingen gedaan, maar dit betreft een zeer specifieke en kleine groep leerlingen en gaat om 24 meldingen per jaar. Scholen waar ook havo en/of vwo worden gegeven hebben beduidend minder meldingen gedaan. Het aantal meldingen van het praktijkonderwijs per 1000 leerlingen komt overeen met het regiogemiddelde. Tabel 23 Aantal meldingen relatief verzuim per groep scholen ingedeeld naar onderwijssoort Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Scholen voor vmbo, havo en vwo ,6 Scholen voor vmbo ,3 Scholen voor vmbo, havo 41 38,3 Scholen voor havo en/of vwo (ath/gymn) 99 30,4 Praktijkonderwijs 20 44,1 Overig ,3 Totaal (gemiddeld) ,6 Om inzicht te krijgen in de verschillen tussen scholen waar dezelfde onderwijssoorten (niveaus) gegeven worden, zijn de scholen onderverdeeld naar soorten onderwijs. Tabel 24 geeft het aantal meldingen per school voor vmbo-, havo- en vwo-onderwijs in de leerplichtregio Holland Rijnland weer. Het Bonaventuracollege Burggravenlaan heeft met 83 meldingen de meeste meldingen van de scholen voor vmbo, havo en vwo. Vrijbergen en het Luzac College hebben helemaal geen verzuim gemeld. Om het aantal verzuimmeldingen per school voor vmbo, havo, vwo te kunnen vergelijken is het aantal meldingen per 1000 leerlingen berekend. Het Bonaventuracollege Burggravenlaan en de Vrije School hebben vergeleken met de andere scholen veel verzuimmeldingen gedaan, bijna drie keer zoveel als gemiddeld voor scholen waar deze onderwijssoorten gegeven worden. 16

17 Tabel 24 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor vmbo, havo en vwo Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Andreas College Helmbergweg 12 8,8 Bonaventuracollege Burggravenlaan 83 88,9 Bonaventuracollege Schoolbaan 8 29,9 Da Vinci College Kagerstraat 55 49,6 Driestar College 12 34,1 Rijnlands Lyceum 27 19,3 Vlietland College Vrijbergen 0 0 Leonardo 19 22,7 Luzac College 0 0 Northgo College Het Rijnlands Lyceum Sassenheim Teylingen College Langelaan 10 7,8 Visser 't Hooft Lyceum Kagerstraat 25 17,2 Visser 't Hooft Lyceum Muzenlaan 11 15,6 Visser 't Hooft Lyceum Noordeinde 5 21,7 Vrije School 38 84,8 Totaal (gemiddeld) ,6 Van de vmbo-scholen in tabel 25 heeft het Da Vinci College Lammenschans de meeste meldingen van verzuim gedaan. Het Wellantcollege Garbialaan heeft geen verzuim gemeld, maar heeft dan ook slechts 12 leerlingen. Vergeleken met andere scholen voor voortgezet onderwijs die zich (ook) op andere niveaus richten is het aantal meldingen per 1000 leerlingen het hoogst voor vmbo-scholen. Het Visser t Hooft Lyceum Vijf Meilaan heeft veruit de meeste meldingen van verzuim gedaan. Het aantal meldingen is ruim drie keer zo hoog als gemiddeld in de leerplichtregio Holland Rijnland en het hoogst van alle scholen voor voortgezet onderwijs in de regio. Ook het Fioretti College Garbialaan en het Bonaventuracollege Boerhaavelaan hebben ruim twee keer zoveel gemeld als gemiddeld op een vmbo-school. Tabel 25 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor vmbo Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Andreas College Louise de Colignylaan 36 56,1 Bonaventuracollege Boerhaavelaan ,9 Da Vinci College Lammenschans Fioretti College Achterweg 17 58,6 Fioretti College Garbialaan ,5 Teylingen College Leidsevaart ,2 Visser 't Hooft Lyceum Vijf Meilaan ,7 Wellantcollege Garbialaan 0 0 Wellantcollege Lange Voort 26 78,5 Wellantcollege Sandtlaan 7 22,4 Totaal (gemiddeld) ,3 Van de scholen die zowel vmbo als havo onderwijzen heeft het Teylingen College Wijttenbachweg de meeste meldingen van verzuim gedaan (tabel 26). Het Fioretti College aan de 17

18 Prinses Irenelaan heeft per 1000 leerlingen de meeste meldingen van verzuim gedaan. Namelijk 56,8 meldingen (tabel 26). Tabel 26 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor vmbo, havo Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Fioretti College Prinses Irenelaan 13 56,8 Fioretti College Fazantlaan 1 3,9 Teylingen College Wijttenbachweg 27 46,1 Totaal (gemiddeld) 41 38,3 In de leerplichtregio Holland Rijnland zijn vier scholen voor voortgezet onderwijs met alleen havo- en/of vwo-niveau (tabel 27). Het Bonaventuracollege aan de Mariënpoelstraat heeft 45 keer verzuim gemeld, dat is ongeveer de helft van alle meldingen op dit niveau. Relatief gezien heeft het Bonaventuracollege Mariënpoelstraat twee keer zoveel meldingen gedaan als gemiddeld. Tabel 27 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor havo,vwo Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Bonaventuracollege Mariënpoelstraat 45 62,2 Fioretti College Sportlaan 15 16,5 Stedelijk Gymnasium Fruinlaan 17 18,2 Stedelijk Gymnasium Nieuwe Marnixstraat 22 32,2 Totaal (gemiddeld) 99 30,4 Beide scholen voor praktijkonderwijs in de leerplichtregio hebben ongeveer tien keer verzuim gemeld in het schooljaar 2011/2012 (tabel 28). Het aantal meldingen per 1000 leerlingen is ongeveer gelijk op de praktijkscholen. Tabel 28 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor praktijkonderwijs Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen OCL Het Waterland 11 43,7 Limes Praktijkonderwijs 9 44,6 Totaal (gemiddeld) 20 44,1 Tot slot zijn er nog twee scholen die niet onder voorgaande categorieën vallen. Het Da Vinci College Sumatrastraat heeft 24 meldingen gedaan en heeft met 198,3 meldingen per 1000 leerlingen relatief veel meldingen gedaan vergeleken met de meeste andere scholen voor voortgezet onderwijs in de regio (tabel 29). The British School heeft helemaal geen verzuim gemeld in het schooljaar 2011/

19 Tabel 29 Aantal meldingen relatief verzuim per vo-school voor overige onderwijsniveaus Totaal aantal meldingen Aantal meldingen per 1000 leerlingen Da Vinci College Sumatrastraat (anderstaligen) ,3 The British School Senior (internationaal) 0 0 Totaal 24 Niet berekend* * voor de categorie overig is geen gemiddeld aantal meldingen per 1000 ll. berekend omdat de scholen niet vergelijkbaar zijn. 2.2 Absoluut verzuim Van absoluut verzuim is sprake wanneer een leerplichtige leerling niet ingeschreven staat op een school. Ouders zijn verantwoordelijk voor de schoolinschrijving van hun kind. Wanneer er sprake is van vermoedelijk absoluut verzuim, start de leerplichtambtenaar een onderzoek. Als uit het onderzoek blijkt dat er inderdaad sprake is van absoluut verzuim, kan de leerplichtambtenaar bemiddelen bij het vinden van een passende onderwijsplek. Als ouders niet meewerken, kan de leerplichtambtenaar besluiten om een proces-verbaal op te maken tegen ouders met als doel de leerling op school te plaatsen. Het RBL houdt voor alle gemeenten waarvoor zij de leerplichttaken uitoefent ook de leerlingenadministratie bij. Door het digitaal verwerken van de in- en uitschrijvingen van de scholen is vermoedelijk absoluut verzuim snel in beeld en heeft het RBL zicht op de schoolhistorie van de leerlingen. In totaal zijn er in het schooljaar 2011/ gevallen van absoluut verzuim geconstateerd. In vijf gevallen is vanwege absoluut verzuim een proces-verbaal opgemaakt. Voorgaand schooljaar waren er 39 gevallen van absoluut verzuim en werd in 12 gevallen een procesverbaal opgemaakt. Een kwart van de gevallen van absoluut verzuim is van basisschoolleeftijd (5 t/m 12 jaar). Vijf jongeren behoren tot de leeftijdscategorie 13 t/m 15 jaar. Bijna twee derde van de absoluut verzuimgevallen is 16 of 17 jaar. In 17 gevallen is het kind weer ingeschreven op een school. Van vijf kinderen werd geconstateerd dat zij naar het buitenland zijn vertrokken. Er zijn zes vrijstellingen afgegeven (school buitenland, richtingsbezwaar en ander onderwijs). Eén jongere volgt een zorgtraject. Twee jongeren wonen in het asielzoekerscentrum. Zij hebben recht op onderwijs, maar in de praktijk blijkt dat ze niet altijd naar school gaan of willen. Eén van de jongeren gaat inmiddels weer naar school. De andere jongere wil niet naar school in verband met de persoonlijke situatie. Het RBL voert in dit geval tegen deze jongere geen strikt beleid. Acht jongeren zijn ondertussen 18 jaar geworden en zijn overgedragen aan het Jongerenloket en twee meldingen van absoluut verzuim lopen nog. 2.3 Thuiszitters Het RBL registreert de thuiszitters volgens de Ingrado-norm. Ingrado, de landelijke brancheorganisatie voor leerplicht en RMC, heeft met het ministerie van OCW afgestemd welke leerlingen als thuiszitter tellen in de jaarlijkse melding van het schoolverzuim: Een thuiszitter is een leerplichtige jongere tussen de 5 en 16 jaar of een jongere van 16 of 17 jaar die valt onder de kwalificatieplicht en die ingeschreven staat op een school of onderwijsinstelling en die zonder geldige reden meer dan 4 weken verzuimt, zonder dat hij/zij ontheffing heeft van de leerplicht resp. vrijstelling van geregeld schoolbezoek wegens het volgen van ander onderwijs. (Ingrado, 2012) 19

20 Volgens deze norm heeft het RBL in het schooljaar 2011/ jongeren geregistreerd als thuiszitter. Het gaat hierbij om jongeren waarbij vanwege de aard van hun problematiek niet altijd een passende onderwijsplek voorhanden is. Hier horen ook leerlingen bij die behandeling voor psychische problematiek weigeren. Daarnaast heeft het RBL nog 49 jongeren geregistreerd als thuiszitter die niet volgens de Ingrado-definitie tot de thuiszitters horen, maar waar het RBL wel stagnatie in de schoolgang heeft gesignaleerd en er zorgen zijn om deze jongeren weer op school geplaatst te krijgen. Deze jongeren hebben op basis van hun lichamelijke of psychische klachten een geldige reden om een periode niet naar school te gaan, maar komen niet in aanmerking voor een vrijstelling. Bij deze jongeren wordt er aan gewerkt om de schoolgang weer te hervatten. In het schooljaar heeft het RBL steeds in samenwerking met ketenpartners geprobeerd een oplossing te bedenken om het thuiszitten op te lossen. Ook intern heeft het RBL veel aandacht besteed aan de aanpak van thuiszittersproblematiek. Het aantal thuiszitters volgens de Ingrado-norm is in 2011/2012 bijna 40% lager dan in 2010/2011 (tabel 30). Tabel 30 Thuiszitters volgens Ingrado-norm per gemeente naar schooljaar Gemeente 2011/ /2011 Hillegom 2 0 Kaag en Braassem 0 5 Katwijk Leiden Leiderdorp 1 3 Lisse 1 0 Noordwijk 3 8 Noordwijkerhout 1 2 Oegstgeest 1 2 Teylingen 4 0 Voorschoten 4 6 Zoeterwoude 0 1 Totaal Zes thuiszitters zijn van basisschoolleeftijd. Van de thuiszitters is 30% tussen de 13 en 15 jaar oud en 58% is 16 of 17 jaar oud (zie tabel 31). Tabel 31 Thuiszitters volgens Ingrado-norm per gemeente naar leeftijdscategorie Gemeente Totaal 5 t/m 12 jaar 13 t/m 15 jaar jaar Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Noordwijk Noordwijkerhout Oegstgeest Teylingen Voorschoten Zoeterwoude Totaal

21 In het schooljaar 2011/2012 zijn 18 jongeren weer naar school gegaan. Er zijn 25 jongeren nog in onderzoek bij het RBL. Van zeven jongeren heeft het RBL geconstateerd dat ze voor leerplicht om verschillende redenen niet plaatsbaar waren. Bijvoorbeeld omdat de jongere vertrokken is naar het buitenland, een Wajong uitkering heeft of 18 jaar is geworden en overgedragen is aan het Jongerenloket. 2.4 Preventief en nazorg Preventieve meldingen worden door de leerplichtambtenaar aangemaakt wanneer er sprake is van zorg en/of dreigend verzuim. Er is dan nog geen melding van verzuim gedaan, maar er vindt wel overleg tussen school en de leerplichtambtenaar plaats. Vaak wordt de leerplichtambtenaar om advies gevraagd. In een aantal gevallen volgt hierna een verzuimmelding. Nazorgtrajecten zijn bedoeld voor het monitoren van jongeren waarbij de verzuimmelding al is afgesloten, maar de leerplichtambtenaar de jongere nog enige tijd wil blijven volgen. In het schooljaar 2011/2012 zijn er 305 preventieve meldingen aangemaakt en 172 nazorgtrajecten gestart (tabel 32). De preventieve en nazorgprocessen geven inzicht in de workload van de leerplichtambtenaar. Tabel 32 Aantal preventieve meldingen/nazorgtrajecten Soort 2011/ /2011 Preventieve meldingen Nazorgtrajecten 172 n.v.t.* Totaal * In 2010/2011 werden nog geen nazorgtrajecten geregistreerd. 2.5 Vrijstellingen Ieder jaar komen bij het Regionaal Bureau Leerplicht aanvragen voor vrijstellingen binnen. In totaal zijn er 266 aanvragen voor een vrijstelling gedaan in 2011/2012. Dat zijn er minder dan in het vorige schooljaar toen er nog 352 vrijstellingsaanvragen waren. Van de aanvragen zijn er 244 toegekend, 9 afgewezen, 9 teruggetrokken en 4 aanvragen zijn nog in behandeling. In de volgende deelparagrafen staat beschreven welke vrijstellingen er zijn en hoeveel vrijstellingen aangevraagd en toegekend zijn. De meeste aanvragen worden in januari en in juni gedaan (figuur 33). Een groot deel van de aanvragen in januari heeft betrekking op vrijstelling artikel 5 onder c (school in het buitenland). In oktober/november worden brieven verstuurd aan kinderen die niet staan ingeschreven op een school. Vaak blijkt de leerling dan in het buitenland te verblijven en moeten de ouders een vrijstelling aanvragen. Die aanvragen worden dan in januari gedaan. In juni worden voornamelijk vrijstellingen aangevraagd voor het volgende schooljaar. De meeste van deze vrijstellingen hebben betrekking op vrijstelling artikel 5 onder a en artikel 5 onder c (zie volgende paragrafen). 21

22 Figuur 33 Momenten van vrijstellingsaanvraag Aug. Sept. Okt. Nov. Dec. Jan. Febr. Maart April Mei Juni Juli Vrijstelling van de inschrijvingsplicht Bij vrijstelling van de inschrijvingsplicht hoeft een kind/jongere niet ingeschreven te staan op een school of instelling. Vrijstelling artikel 5 onder a van de Leerplichtwet: een vrijstelling voor kinderen/jongeren die op lichamelijke of psychische gronden niet deel kunnen nemen aan het onderwijs. In het afgelopen schooljaar zijn er bij het RBL 65 vrijstellingen artikel 5 onder a aangevraagd. Er zijn 62 aanvragen toegekend, 1 is er teruggetrokken en 2 zijn nog in behandeling. Vrijstelling artikel 5 onder b: ouders die een beroep op deze vrijstelling doen, vinden dat geen enkele vorm van regulier onderwijs aansluit bij de levensovertuiging van het gezin. Voorbeelden hiervan zijn mensen met een holistische levensovertuiging of sikh. De leerplichtambtenaar toetst bij deze aanvragen of het echt gaat om een richtingsbezwaar, en niet om bijvoorbeeld opvoedkundige of onderwijskundige bezwaren. Deze vrijstelling moet aangevraagd worden vóór een kind vijf jaar oud is. Als een kind al eerder op een school ingeschreven heeft gestaan, kunnen ouders hier geen beroep meer op doen en zijn ouders verplicht om hun kind op een school in te schrijven. Doen zij dit niet, dan kan de leerplichtambtenaar een proces-verbaal opmaken vanwege absoluut verzuim. In totaal zijn in het schooljaar 2011/ vrijstellingen artikel 5 onder b aangevraagd. Hiervan zijn 11 toegekend en 5 afgewezen. Eén aanvraag is nog in behandeling. Vrijstelling artikel 5 onder c: een beroep op deze vrijstelling kan worden gedaan als de leerling een school in het buitenland gaat bezoeken. De ouders moeten een bewijs van inschrijving overleggen en moeten kunnen aantonen dat de leerling deze school daadwerkelijk bezoekt. Bijvoorbeeld door rapporten of een verklaring van de betreffende school te overhandigen. In de verslagperiode zijn er 76 aanvragen voor vrijstelling schoolbezoek buitenland aangevraagd. Er zijn twee aanvragen teruggetrokken, de overige aanvragen zijn alle toegekend. Vrijstelling van geregeld schoolbezoek Naast vrijstelling van de inschrijvingsplicht bestaat er ook een vrijstelling van geregeld schoolbezoek (artikel 11g). Hierbij staat een leerling wel ingeschreven op school, maar is voor een bepaalde periode vrijgesteld om naar school te gaan. Bij deze vrijstelling moet er sprake zijn van gewichtige omstandigheden waardoor het kind de school tijdelijk niet kan bezoeken. Uitgangspunt hierbij is dat deze externe omstandigheden buiten de wil van de ouders en/of kind plaatsvinden. Als de vrijstelling wordt aangevraagd voor een periode van maximaal tien 22

23 schooldagen, beslist de schooldirecteur over deze aanvraag. Bij vrijstellingsaanvragen van meer dan tien schooldagen, beslist de leerplichtambtenaar. In uitzonderlijke situaties doen ouders een beroep op deze vrijstelling. Bijvoorbeeld voor een begrafenis van een familielid in het buitenland of langdurige ziekte van een van de (groot)ouders. Bij het RBL zijn het afgelopen schooljaar 18 aanvragen voor vrijstelling vanwege andere gewichtige omstandigheden aangevraagd. In 13 gevallen heeft de leerplichtambtenaar deze vrijstelling toegekend, in 4 gevallen is de aanvraag afgewezen, één aanvraag is nog in behandeling bij het RBL. Vervangende leerplicht In de Leerplichtwet bestaan ook twee vrijstellingen voor vervangende leerplicht. De eerste is vrijstelling volgens artikel 3a. Bij deze vrijstelling gaat het om leerplichtige leerlingen van 14 of 15 jaar die niet in staat zijn om volledig dagonderwijs te volgen. Deze kunnen worden vrijgesteld om onderwijs te volgen aan een onderwijsinstelling (een ROC). Zonder deze vrijstelling kunnen leerlingen van deze leeftijd niet worden toegelaten op het beroepsonderwijs. In het schooljaar 2011/2012 hebben 8 jongeren een beroep op deze vrijstelling gedaan. Zij zijn alle toegekend. Voor leerlingen die in het laatste volledige leerplichtjaar zitten (16-jarigen) bestaat deze vrijstellingsmogelijkheid ook. Dan is het een beroep op artikel 3b van de Leerplichtwet. In het verslagjaar is 2 keer een beroep op deze vrijstelling gedaan. Allebei de aanvragen zijn ingewilligd. Vrijstelling van de kwalificatieplicht Als laatste bestaat er nog de mogelijkheid om een vrijstelling van kwalificatieplicht aan te vragen wanneer een jongere op een andere wijze onderwijs volgt. Op grond van bijzondere omstandigheden kan deze vrijstelling worden verleend. Het is niet noodzakelijk dat een jongere ingeschreven staat op een school of instelling, maar er moet wel aangetoond worden dat de jongere op andere wijze voldoende onderwijs geniet. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan een jongere die bij een werkgever opgeleid wordt voor een bepaald vak. Het RBL heeft het afgelopen schooljaar 80 verzoeken voor het verlenen van deze vrijstelling behandeld. Er zijn zes aanvragen teruggetrokken. De overige aanvragen zijn alle toegekend. 2.6 Schoolbezoeken In het schooljaar 2011/2012 hebben de leerplichtambtenaren schoolbezoeken afgelegd. Het doel van de schoolbezoeken is het adviseren van scholen over hun verzuimbeleid, verzuimregistratie en zorgstructuur. In het beleidsplan leerplicht is de ambitie uitgesproken dat jaarlijks alle scholen worden bezocht. De scholen in het basisonderwijs worden eenmaal per jaar bezocht en de scholen voor voortgezet onderwijs worden driemaal per jaar bezocht door de leerplichtambtenaar. Van de 206 scholen in de leerplichtregio Holland Rijnland zijn 193 scholen door de leerplichtambtenaar bezocht voor een schoolbezoek 1. Over het algemeen bleken de verzuimregistraties bij de meeste scholen op orde te zijn. Waar verbeteringen mogelijk waren, zijn hier met de scholen afspraken over gemaakt. Deze afspraken worden ook gecheckt tijdens het schoolbezoek in het huidige schooljaar. In het hoofdstuk per gemeente staat meer informatie over de schoolbezoeken. 1 Omdat de basisscholen niet per (sub)locatie worden ingeschreven door DUO worden de scholen ook niet per locatie in het jaarverslag vermeld. Deze indeling is tevens bij dit rapport aangehouden, zowel voor de meldingen als voor de schoolbezoeken. Bij de schoolbezoeken dient vermeld te worden dat iedere school waar op zijn minst één locatie is bezocht als bezocht wordt beschouwd. 23

24 In het verslagjaar zijn alle scholen voor voortgezet onderwijs bezocht. Niet alle basisscholen zijn bezocht. Dit heeft vooral te maken met het moment waarop de leerplichtambtenaar de afspraken wilde maken, dit was soms laat in het schooljaar waardoor het voor de scholen niet altijd uitkwam. Ook is gebleken dat het afleggen van de schoolbezoeken volgens het door ons vastgestelde format zeer tijdrovend is en nog onvoldoende inzicht geeft in de verzuimregistratie en het meldgedrag van de school. Het RBL vindt het belangrijk om dit goed in beeld te krijgen. Met ingang van 2013 gaat het RBL een eenduidiger werkwijze hanteren op basis van het format dat de Onderwijsinspectie hiervoor ontwikkeld heeft. 2.7 Doorlooptijden Uitnodigingen na verzuimmeldingen Het RBL heeft in het schooljaar 2011/ verzuimmeldingen behandeld. Het RBL heeft in het beleidsplan de ambitie uitgesproken dat ouders/verzorgers en/of leerling binnen vijf werkdagen worden uitgenodigd voor een gesprek met de leerplichtambtenaar. In de praktijk blijkt dat de leerplichtambtenaar niet altijd begint met het uitnodigen van ouders, maar vaak eerst informatie wil inwinnen bij school. Bijvoorbeeld over de oorzaak van het verzuim of de persoonlijke omstandigheden van de leerling. In dit jaarverslag wordt dan ook gekeken naar de eerste actie in het dossier. Bij 1587 meldingen is te meten hoe lang het duurt voordat de eerste actie plaatsvindt nadat de melding gedaan is. In enkele gevallen is er al actie ondernomen door het RBL voordat er een melding gedaan is bij het RBL. Bij 95% van de meldingen vindt de eerste actie na de verzuimmelding binnen vijf werkdagen plaats (zie tabel 34). Bij 5% van de meldingen duurt het langer dan vijf werkdagen voor de eerste actie plaatsvindt. Tabel 34 Tijd tussen de melddatum en eerste actie leerplichtambtenaar 2011/2012 Uitnodigingen Aantal % Actie binnen 5 werkdagen % Actie binnen 5 tot 10 werkdagen 30 2% Actie na meer dan 10 werkdagen 41 3% Totaal % Verzuimmeldingen zonder meetmoment eerste actie De leerplichtambtenaar nodigt na een melding van verzuim de leerling en/of diens ouders uit voor een gesprek. In sommige gevallen neemt de leerplichtambtenaar na een melding een beslissing over de afhandeling van het verzuim, zonder dat er overleg met school plaatsvindt of de jongere en/of ouders zijn uitgenodigd voor een gesprek. Het betreft hier vaak herhaald verzuim. Het kan zijn dat er direct een waarschuwing is gegeven, of dat de melding meteen heeft geleid tot het opmaken van een proces-verbaal. In 686 gevallen is direct een afdoening gekozen zonder eerst een gesprek met ouders en/of jeugdige te hebben (tabel 35). In 236 gevallen constateerde de leerplichtambtenaar dat er geen sprake van verzuim was en heeft daarom geen uitnodiging verstuurd. Van de meldingen waren 51 processen nog niet afgesloten aan het eind van het schooljaar. Dit komt bijvoorbeeld voor bij meldingen die in de laatste week voor de zomervakantie worden gedaan (met name luxe verzuim) en nog niet tot een definitief eindpunt hebben geleid. De leerplichtambtenaar roept de jongere en/of ouders dan op voor een gesprek na de vakantie. 24