Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 1 van 10
|
|
- Christiaan Bauwens
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Nota Weerstandsvermogen 2013 Gemeente Olst-Wijhe Olst-Wijhe, maart 2013 doc. nr.: Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 1 van 10
2 Inhoudsopgave Samenvatting 3 Hoofdstuk indeling 1. Inleiding 4 2. Risicobeleid en risicomanagement 5 3. Weerstandscapaciteit en weerstandsvermogen 7 4. Uitvoering risicobeleid 8 Bijlage I. Kansklassen, gevolgklassen, risicoscore 10 Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 2 van 10
3 Samenvatting Op grond van het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording) dienen wij in de paragraaf weerstandsvermogen van de begroting en de jaarrekening in te gaan op onze weerstandscapaciteit en onze risico s. Ons huidige beleid dateert uit Aan uw raad is toegezegd om in 2013 een nieuwe beleidsnota aan te bieden. Daarnaast is vorig jaar de gemeentebrede risico-inventarisatie afgerond. In het gewenste risicomanagement worden eerst de risico s geïdentificeerd en gekwantificeerd. Het identificeren van risico s gebeurt per risicogebied naar verschillende risicocategorieën in een risicomatrix. Voor het kwantificeren van de individuele risico s gelden kansklassen en gevolgklassen, waarmee per risico de risicoscore s zijn bepaald. Vervolgens worden er beheersmaatregelen getroffen, die de kans van optreden en/of de gevolgen van risico s beheersbaar houden/ maken. De mate waarin de beheersmaatregelen de risico s terugdringen weegt uiteindelijk mee bij het bepalen hoeveel middelen gereserveerd moeten worden ter afdekking van de risico s. De weerstandscapaciteit is de buffer die ervoor zorgt dat het bestaande beleid niet in gevaar komt, wanneer risico s werkelijkheid worden. De componenten van deze buffer kunnen zijn (bestemmings, stille) reserves, post onvoorzien, onbenutte belastingcapaciteit en ruimte ontstaan uit bezuinigingen. In de paragraaf weerstandsvermogen wordt steeds bezien in hoeverre deze componenten worden betrokken bij het bepalen van de weerstandscapaciteit. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de voor afdekking van de risico s benodigde weerstandscapaciteit (middelen). De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald door het risicoprofiel van de gemeente, waarbij de waarschijnlijkheid en omvang van ieder risico afzonderlijk is gewaardeerd. De relatie drukken we uit in een verhoudingsgetal. In deze nota staan de beleidsregels betreffende het weerstandsvermogen in relatie tot de toepassing van het risicomanagement in onze gemeente vanaf Bij de begroting en de jaarrekening, wordt de top 10 risico s behandeld. De overige risico s worden samengevat weergegeven, maar wegen wel mee voor het bepalen van het weerstandsvermogen. Daarmee wordt uw raad een integraal beeld gegeven van de risico s, de aanwezige weerstandscapaciteit, het weerstandsvermogen, en de ontwikkelingen ten opzichte van de vorige rapportage. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 3 van 10
4 Hoofdstuk 1 Inleiding 1.1 Aanleiding In 2006 heeft onze gemeente haar eerste beleidsnota weerstandsvermogen opgesteld. Daarin is het begrip weerstandsvermogen uiteengezet en zijn de grenzen verkend over risico s en de mate waarin deze kunnen worden afgedekt. Tegelijk is in die nota een eerste inventarisatie gemaakt van de mogelijke risico s in onze gemeente. Nu zes jaar later, is door praktijkvoorbeelden het begrip over weerstandsvermogen verduidelijkt en heeft onze gemeente een inhaalslag gemaakt met een gerichte beheersing en sturing van haar risico s. Daarnaast is in de programmabegroting 2013 toegezegd om deze beleidsnota in het 1 e kwartaal van 2013 te actualiseren. 1.2 Wettelijk kader Het berekenen van het weerstandsvermogen vloeit voort uit het BBV (Besluit Begroting en Verantwoording). Gemeenten zijn op grond hiervan verplicht om een inventarisatie van hun weerstandscapaciteit en risico s te maken evenals het gevoerde beleid hieromtrent. Welke risico s relevant zijn en wat tot de weerstandscapaciteit wordt gerekend verschilt per gemeente. Elke gemeente dient daarom zelf de risico s en capaciteit in beeld te brengen. Evenals welke ratio/norm voor het weerstandsvermogen wordt nagestreefd en welke omvang voldoende wordt geacht voor de komende jaren. 1.2 Doel van deze nota Het doel van deze nota is om het huidige kader en de beleidsuitgangspunten met betrekking tot het weerstandsvermogen te actualiseren. In deze nota staat onze visie op risicomanagement en weerstandsvermogen, en de uitvoering daarvan. Achtereenvolgens gaan wij in op: Doelstelling en reikwijdte van risicomanagement; Beleid ten aanzien van gewenste weerstandsvermogen; Spelregels voor de uitvoering van het risicobeleid; 1.3 Relatie met nota Grondbeleid en actualiseren grondexploitaties De verliesvoorzieningen grondexploitaties en de algemene reserve grondexploitatie vormen een afgebakend terrein. Dit wordt in de nota grondbeleid behandeld. Verder wordt in de jaarlijkse kadernota expliciet ingegaan op de risicoanalyses van de afzonderlijke grondexploitaties. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 4 van 10
5 Hoofdstuk 2 Risicobeleid en risicomanagement 2.1 Huidig risicobeleid Het huidig risicobeleid is vastgelegd in de nota Weerstandsvermogen bij raadsbesluit van Met betrekking tot de vermogenspositie en de gewenste hoogte van de vrije reserves is dit beleid vastgelegd in de nota Reserves en Voorzieningen bij raadsbesluit van Tot nu toe wordt inhoud gegeven aan het risicobeleid door in de begroting en jaarrekening de risico s te vermelden en eventuele maatregelen voor te stellen om die risico s te beperken. Daarnaast is begin 2012 in onze gemeente de gemeentebrede risicoinventarisatie afgerond. Risico s veranderen echter in de loop van de tijd, zodat het nodig is om periodiek de uitkomsten van de risicoanalyse opnieuw te bezien. Voor de sturing en beheersing dienen de risico s daarom vast op de agenda van de bedrijfsvoering te staan en volgens een vaste procedure te verlopen. 2.2 Gewenst risicomanagement Risicomanagement wordt gedefinieerd als het identificeren en kwantificeren van risico s en het bepalen van activiteiten die de kans van optreden en/of de gevolgen van risico s beheersbaar houdt/ maakt. Deze activiteiten worden beheersmaatregelen genoemd. Een onderdeel van de beheersmaatregelen is het op niveau houden van de financiële positie door het opbouwen van weerstandsvermogen. Doelstellingen als uitgangspunt De belangrijkste reden voor risicomanagement is om zonder veel schade (financieel, vertraging, imago e.d.) de gestelde doelen te bereiken. Het is daarom van belang om eerst zicht te krijgen op de doelstellingen. Daarnaast is risicomanagement gericht op proactief handelen in plaats van reactief en gaat het om een periodiek terugkerend proces dat onderdeel uitmaakt van de verantwoordelijkheid van het management. In het proces onderscheiden we de volgende fasen: Risico-identificatie In de eerste stap in de cyclus brengen we alle relevante risico's in kaart. Hierbij valt te denken aan een breed scala van risico's. Voorbeelden van risicocategorieën zijn: Financiële en fiscale risico's (directe aantasting van de vermogenspositie) Juridische/aansprakelijkheidrisico's (claims van derden, juridische procedures met mogelijke gevolgen voor de vermogenspositie) Risico's in het bedrijfsproces (aantasting van de productiecapaciteit) Imago/ politieke risico's (onbevoegde besluitvorming, negatieve publiciteit) Materiële risico's (beschadiging of verlies van gebouwen, en bedrijfsmiddelen) Risicoanalyse en -beoordeling De analyse bestaat uit een inschatting van de kans dat een gebeurtenis optreedt, en wat daarvan de gevolgen zullen zijn. Met behulp van beoordelingstechnieken kan worden afgewogen hoe groot het risico is. Ieder individueel risico wordt bepaald als: Kans x Gevolg. Het doel is om de hoge risico s te identificeren. Het waarderen van risico s behoort tot de managementverantwoordelijkheid. In zijn aard is de risicoanalyse een proces van taxeren en schatten, en heeft het daarmee altijd in bepaalde mate een subjectief karakter. Deze subjectiviteit beperken we door: a) Er voor te zorgen dat er altijd meerdere personen bij het proces betrokken zijn; b) Onze inschattingen en ons risicoprofiel te spiegelen aan dat van andere gemeenten. In bijlage I staan de Kansklassen en Gevolgklassen waarop ons risicoprofiel is gebaseerd. Beheersmaatregelen Maatregelen om risico s te beheersen kunnen preventief of curatief van aard zijn. Preventieve maatregelen zijn gericht op het voorkomen van een gebeurtenis. Voorbeelden daarvan zijn procedures, herinrichting van processen en systemen. Curatieve maatregelen zijn gericht op het beperken van de gevolgen. Voorbeelden daarvan zijn een rampenorganisatie, risicofinanciering en verzekeringen. Het is van belang dat de beheersmaatregel in verhouding staat tot de omvang van het risico. Op grond van een kostenbatenanalyse kan ook worden besloten dat bepaalde risico s moeten worden geaccepteerd. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 5 van 10
6 Financieel afdekken van risico s Tot slot kan op grond van de analyses bepaald worden hoeveel middelen gereserveerd moeten worden ter afdekking van de risico s. Het gaat daarbij om de restrisico s. Daarmee wordt bedoeld dat de mate waarin de getroffen beheersmaatregelen het oorspronkelijke risico terugdringen, moet worden meegewogen. De uitkomst hiervan moet worden afgezet tegen de middelen die de gemeente beschikbaar heeft. Schematisch ziet de cyclus er dan als volgt uit. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 6 van 10
7 Hoofdstuk 3 Weerstandscapaciteit en weerstandsvermogen 3.1 Weerstandscapaciteit Onder weerstandscapaciteit wordt het geheel van middelen en mogelijkheden verstaan, waarmee niet begrote en onverwachte substantiële kosten kunnen worden opgevangen. Het is als het ware een buffer om er voor te zorgen dat het bestaande beleid en voorzieningen niet in gevaar komen, wanneer risico s werkelijkheid worden. De volgende componenten worden betrokken bij het bepalen van de omvang van de weerstandscapaciteit: Algemene reserve Bestemmingsreserves Stille reserves Post onvoorzien Onbenutte belastingcapaciteit Eventuele bezuinigingsmogelijkheden Het karakter van deze componenten is verschillend. Zo kunnen reserves slechts eenmalig worden ingezet en kent de belastingcapaciteit een structureel karakter. Daarnaast vormen bezuinigingsmogelijkheden een capaciteit die nog gerealiseerd moet worden. Voorzieningen behoren niet tot de weerstandscapaciteit. Het gaat hier om zogenaamd geoormerkt geld waarover niet vrij kan worden beschikt om elke willekeurige tegenvaller op te vangen. De mate waarin deze posten kunnen bijdragen aan de weerstandscapaciteit dient steeds opnieuw te worden bezien. Dit gebeurt in de paragraaf Weerstandsvermogen in de begroting en jaarrekening. 3.2 Weerstandsvermogen Het weerstandsvermogen is de mate waarin onverwachte financiële tegenvallers kunnen worden opgevangen. Hierbij wordt de weerstandscapaciteit afgezet tegen de risico s die een gemeente loopt. Weerstandsvermogen kan zowel een statisch als een dynamisch karakter hebben. Een statisch vermogen is het vermogen om tegenvallers op te vangen zonder dat dit tot beleidswijzigingen in het begrotingsjaar zelf leidt. Het dynamisch vermogen is het vermogen om tegenvallers op te vangen zonder dat dit consequenties heeft voor beleid in meerdere begrotingsjaren. Het weerstandsvermogen bestaat uit de relatie tussen de beschikbare weerstandscapaciteit en de voor afdekking van de risico s benodigde weerstandscapaciteit (middelen). De benodigde weerstandscapaciteit wordt bepaald door het risicoprofiel van de gemeente, waarbij de waarschijnlijkheid en omvang van ieder risico afzonderlijk is gewaardeerd. De relatie drukken we uit in een verhoudingsgetal. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 7 van 10
8 Hoofdstuk 4 Uitvoering risicobeleid 4.1 P&C cyclus Door de bepalingen van het BBV, de verplichte paragraaf Weerstandsvermogen, is risicomanagement onlosmakelijk verbonden aan de Planning & Control cyclus. Dat betekent dat wij minimaal twee keer per jaar, via de begroting en de jaarrekening, een integraal beeld geven van de risico s, de aanwezige weerstandscapaciteit, het weerstandsvermogen, en de ontwikkelingen ten opzichte van de vorige rapportage. 4.2 Kwaliteit van de risicobepaling In de geschetste methodiek van risicomanagement worden risico s individueel beoordeeld op kans van optreden en het daarmee gepaard gaande gevolg. Dat is nauwkeuriger dan tot dusverre werd gedaan, omdat voorheen werd uitgegaan van een gemiddelde kans. 4.3 Omvang van het weerstandsvermogen Niet alle risico s zullen in één jaar in hun maximale omvang optreden. Sommige risico s zullen zich zelfs nooit voordoen. Afhankelijk van wat aan zekerheid acceptabel wordt gevonden om de geïnventariseerde risico s af te dekken, varieert de gewenste weerstandscapaciteit. In veel gemeenten wordt voor de bepaling van de benodigde weerstandscapaciteit daarom een waarde gebruikt die een zekerheidsniveau van 90% weergeeft. Wij sluiten daarbij aan en hanteren eveneens 90%. Dit betekent dat het betreffende bedrag in 90% van de gevallen voldoende is om alle daadwerkelijk uitgekomen risico's te dekken. De ratio van het weerstandsvermogen is dan als volgt te berekenen: De ratio van het weerstandvermogen moet minimaal 1 bedragen als de gemeente voldoende middelen beschikbaar wil hebben om in 90% van de gevallen alle risico's op te vangen. In samenwerking tussen het Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement (NAR) en de Universiteit Twente is de volgende tabel gecreëerd om het weerstandsvermogen te beoordelen. Beoordelingstabel weerstandsvermogen Waardering Ratio Betekenis weerstandsvermogen A >2,0 Uitstekend B 1,4 2,0 Ruim voldoende C 1,0 1,4 Voldoende D 0,8 1,0 Matig E 0,6 0,8 Onvoldoende F < 0,6 Ruim Onvoldoende In de streefwaarde voor het weerstandsvermogen moet er een goede balans gevonden worden tussen een verantwoorde buffer om de uitvoering van de gemeentelijke taken te waarborgen, en overdadige voorzichtigheid. Bij een te laag weerstandsvermogen (vooral lager dan 1) loopt de beleidsuitvoering gevaar, maar het opbouwen van een onnodig hoog weerstandsvermogen neemt middelen in beslag die elders ingezet hadden kunnen worden. Wij streven naar een weerstandsvermogen waarvan de ratio tussen de 1,0 1,4 ligt. Dat wil zeggen waardering C volgens bovenstaande tabel. Dit is echter vanwege het eerder aangegeven deels onzekere karakter van de kwantificering van risico's geen harde doelstelling. Dat wil zeggen dat niet bij iedere afwijking van deze streefwaarde er direct maatregelen worden uitgewerkt die zwaar doorwerken in de beleidsuitvoering. Indien de streefwaarde in enig jaar niet wordt bereikt, dan wordt, afhankelijk van de grootte van de afwijking, een plan voorbereid om het weerstandsvermogen binnen een termijn van drie jaar weer binnen de streefwaarde te krijgen. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 8 van 10
9 4.4 Top 10 risico s Door risico s systematisch te inventariseren ontstaat snel een lange lijst van risico s. Een deel van deze risico s heeft slechts beperkte financiële gevolgen. Wij zullen in de weerstandsparagraaf uitgebreid ingaan op de top 10 risico s. De overige risico s brengen wij in financiële zin samen en wegen onder de noemer overige risico s mee in het weerstandsvermogen. Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 9 van 10
10 Bijlage I Kansklassen, gevolgklassen, risicoscore Voor de beoordeling van de kans dat een risico zich voordoet gebruiken we vijf kansklassen met de volgende indeling. Klasse Waarschijnlijkheid (kans) 1 Zeer klein (10%) 2 Klein (30%) 3 Matig (50%) 4 Groot (70%) 5 Zeer groot (90%) Voor gevolgen van risico's hanteren we de volgende, voor onze organisatie relevante gevolgcategorieën: Financieel Vertragingstagnatie (productie) Imago (waardering door derden) De gevolgklassen van de belangrijkste categorieën zijn als volgt: Gevolgen Klasse Financieel Vertraging/stagnatie Imago gevolg 1 x < x < 1 mnd Zeer klein (individueel) < x < mnd < x < 3 mnd Klein (persoonlijke kring) < x < mnd < x < 6 mnd Midden (plaatselijke pers) < x < mnd < x < 1 jaar Groot (regionale pers) 5 x > x > 1 jaar Zeer groot (landelijke pers) Op basis van de uitkomsten kan ordening in de lijst met risico s worden aangebracht. De uitkomsten leveren een zogenaamde risicoscore op die in de volgende formule kan worden weergegeven: Risicoscore = kans (verwachting) x impact (geldgevolg + tijdgevolg + imagogevolg) Nota Weerstandsvermogen Gemeente Olst-Wijhe 10 van 10
Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Risicomanagement en Weerstandsvermogen Boxmeer, 28 september 2010 tbo . Inhoudsopgave Risicomanagement en weerstandsvermogen 1. Inleiding...3 1.1. Aanleiding... 3 1.2. Doelstelling en reikwijdte... 3 1.3.
Nadere informatieF. Buijserd Burgemeester
emeente nieuwkoop afdeling bedrijfsondersteuning raadsvoorstel portefeuillehouder Jan Tersteeg opgesteld door Ellen Burgers / 186 kenmerk/datum 09.0017140 / 11 februari 2010 vergaderdatum raad 11 februari
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN RECREATIESCHAP VOORNE-PUTTEN-ROZENBURG Opgesteld door: G.Z-H In opdracht van: Recreatieschap Voorne-Putten-Rozenburg Postbus 341 3100 AH Schiedam Tel.: 010-2981010 Fax: 010-2981020
Nadere informatieGemeente Krimpen aan den IJssel NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING 2018
Gemeente Krimpen aan den IJssel NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING 2018 November 2017 1 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Doelstelling en reikwijdte nota... 3 1.3 Definities
Nadere informatieNota risicomanagement 2014
Nota risicomanagement 2014 Opgesteld door: Afdeling concerncontrol D.d.: Februari 2014 2 Inhoud 1 Inleiding... 5 2 Wettelijk kader en doelstellingen... 6 2.1 BBV... 6 2.2 Doelstellingen... 6 3 Risicomanagement...
Nadere informatieNotitie Weerstandsvermogen Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland
Notitie Weerstandsvermogen Veiligheidsregio Amsterdam Amstelland 2017-2020 Inhoud 1. Aanleiding en Context... 3 2. Doel... 3 3. Methode... 3 3.1 Inventariseren en beoordelen risico s... 3 3.2 Vaststellen
Nadere informatieNota risicomanagement. Gemeente Asten
Nota risicomanagement Gemeente Asten Inhoudsopgave: 1 INLEIDING... 3 2 UITGANGSPUNTEN... 4 2.1 BESLUIT BEGROTING EN VERANTWOORDING (BBV)...4 2.2 FINANCIËLE VERORDENING ARTIKEL 212...4 3 DOELSTELLING...
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING 2017
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van de gemeente Nieuwkoop Nr. 115712 6 juli 2017 NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING 2017 Gemeente Nieuwkoop Afdeling Bedrijfsvoering April 2017 1. Inleiding Wettelijke
Nadere informatieRisicomanagementbeleid Gemeente Medemblik IO
Risicomanagementbeleid 2015-2018 Gemeente Medemblik IO-14-18168 Inhoudsopgave Inleiding... 3 1. Wat is Risicomanagement?... 4 1.1 Risico...4 1.2 Risicomanagement...4 1.3 Risicoprofiel...4 2. Doelstellingen
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING Gemeente Nieuwkoop
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOBEHEERSING 2017 Gemeente Nieuwkoop Afdeling Bedrijfsvoering April 2017 1 Inhoud 1. INLEIDING... 3 WETTELIJKE GRONDSLAG... 3 2. DEFINITIES... 4 ARTIKEL 2.1 BEGRIPSBEPALING...
Nadere informatieNota reserves, weerstandsvermogen en solvabiliteit 2015. RAD Hoeksche Waard
Nota reserves, weerstandsvermogen en solvabiliteit 2015 Inhoud Samenvatting... 3 Inleiding Risicomanagement... 4 Doel risicomanagement Stappen risicomanagement Risicobeheersing Taken en verantwoordelijkheden
Nadere informatieBijlage bij raadsvoorstel nr Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2012-2015 1 Inhoudsopgave 1. Inleiding a. Aanleiding en kader b. Proces 2. Risicomanagement a. Risico's en risicomanagement b. Invoering van risicomanagement
Nadere informatieBeleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit. Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit
Aan de raad, Onderwerp: Beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit Voorstel: Vaststellen beleidsregel weerstandsvermogen en weerstandscapaciteit 1 SAMENVATTING Tijdens de raadsinformatiebijeenkomst
Nadere informatieGemeente Krimpen aan den IJssel NOTA RISICOMANAGEMENT EN WEERSTANDSVERMOGEN
Gemeente Krimpen aan den IJssel NOTA RISICOMANAGEMENT EN WEERSTANDSVERMOGEN Oktober 2012 1 Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Doelstelling en reikwijdte nota... 3 1.3 Definities en
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen September 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Aanleiding... 4 3. Nadere toelichting... 5 4. Doelstellingen en wettelijke kaders... 6 4.1. Doelstellingen...
Nadere informatieRisicomanagement en weerstandsvermogen. 1. Inleiding
Risicomanagement en weerstandsvermogen 1. Inleiding Met deze nota wordt het beleid op gebied van risicomanagement en de spelregels voor de uitvoering vastgelegd, in het bijzonder waar het financiële risico
Nadere informatieNota risicomanagement en weerstandsvermogen
Vastgesteld door B&W op: 24 oktober 2016 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Doel en verantwoordelijkheidsverdeling 3 2 Risicomanagement(beleid) 5 2.1 Het begrip risico 5 2.2 Het begrip risicomanagement
Nadere informatieBeleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen)
Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen) 2 januari 2014 2 Beleidsnotitie reserves en voorzieningen (inclusief risicomanagement / weerstandsvermogen) Inhoudsopgave
Nadere informatie11.2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing
11.2. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Risicomanagement Risicomanagement is het proces waarbij de organisatie continue en systematisch doorlopen wordt op risico s, met als doel de gevolgen ervan
Nadere informatie4.2 Weerstandsvermogen
4.2 Weerstandsvermogen 4.2.1 Inleiding Deze paragraaf handelt over de hoogte van de algemene reserve en andere weerstandscapaciteit waarover de gemeente Spijkenisse beschikt om calamiteiten en andere tegenvallers
Nadere informatieBELEIDSNOTA RISICOMANAGEMENT WEERSTANDVERMOGEN
BELEIDSNOTA VOOR RISICOMANAGEMENT EN WEERSTANDVERMOGEN Eijsden-Margraten, 19 september 2013 Pagina: 1 van 8 1 INLEIDING Toenemende complexiteit van de samenleving en van projecten waar de gemeenten in
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2013 Financial control 17 december 2012 Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen Pagina 2 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 5 2 Aanleiding... 6 3 Inleiding...
Nadere informatieNota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H)
Nota Reserves en Voorzieningen Gemeente Bergen (N-H) INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 2 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 2 1.2 Inhoud van de nota... 2 2 Regelgeving en
Nadere informatieKadernota Risicomanagement provincie Groningen
Kadernota Risicomanagement provincie Groningen Provincie Groningen December 2014 1. Inleiding Op basis van de Financiële Verordening Provincie Groningen dienen Gedeputeerden Staten (GS) ten minste eenmaal
Nadere informatieVolgens artikel 11 van het besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) bestaat het weerstandsvermogen uit de relatie tussen:
Meent 94 Postbus 70012 info@rekenkamer.rotterdam.nl t 010 267 22 42 3000 KP Rotterdam www.rekenkamer.rotterdam.nl Gemeente Rotterdam Gemeenteraad d.t.k.v. de griffie Coolsingel 40 3011 AD ROTTERDAM ons
Nadere informatieNota weerstandsvermogen en risicomanagement van de gemeente Enschede
Nota weerstandsvermogen en risicomanagement van de gemeente Enschede december 2012 Inhoudsopgave 1. Samenvatting... 3 2. Inleiding... 7 3. Risicomanagement... 9 3.1. Doel... 9 3.2. Stappen risicomanagement...
Nadere informatie(Proces)voorstel aanpak opstellen Nota Risicomanagement
(Proces)voorstel aanpak opstellen Nota Risicomanagement Aanleiding Het college heeft de opdracht een Nota Risicomanagement op te stellen. Hiertoe heeft de raad besloten bij de rapportage Financiële Strategie.
Nadere informatieII. De Nota risicomanagement Delfland vast te stellen met onder meer de volgende bepalingen:
agendapunt B.05 1046082 Aan Verenigde Vergadering ONTWERP NOTA RISICOMANAGEMENT DELFLAND Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 05-06-2014 I. De Nota risico's en weerstandsvermogen Delfland, vastgesteld
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen 2015-2018 0LGGHQ'HOÀDQG
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen 2015-2018 0LGGHQ'HOÀDQG Inhoudsopgave Bestuurssamenvatting 3 1. Inleiding 4 2. Doelstellingen 5 3. Risicomanagement in de organisatie 5 3.1 Verantwoordelijkheids-
Nadere informatieNota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert
Nota Reserves en Voorzieningen 2014 Gemeente Zundert Intern document 2014/10084 behorende bij B&W nota 2014/10024 Colofon Uitgave Mei 2014 Gemeente Zundert Markt 1 4881 CN Zundert Postbus 10.001 4880 CA
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen en Risicomanagement Omgevingsdienst West- Holland
Nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement Omgevingsdienst West- Holland 1 Inhoud Management Samenvatting... 3 Hoofdstuk 1 Inleiding... 4 Hoofdstuk 2 Weerstandsvermogen... 5 Hoofdstuk 3 Begrippenkader...
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen en Risicomanagement
Nota Weerstandsvermogen en Risicomanagement Risico s Economisch Politiek Juridisch Milieu Financieel Weerstandscapaciteit Reserves Bezuinigingen Onbenutte belastingcapaciteit Weerstandsvermogen Datum:
Nadere informatieNota weerstandsvermogen. gemeente Leeuwarderadeel
Nota weerstandsvermogen gemeente Leeuwarderadeel Inhoudsopgave Inleiding...3 Wet- en regelgeving en huidig beleid...4 2.1 Besluit begroting en Verantwoording...4 2.2 Financiële verordening gemeente Leeuwarderadeel...4
Nadere informatieKADERNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT Provincie Noord-Holland
KADERNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT Provincie Noord-Holland Leeswijzer De Kadernota Weerstandsvermogen is op het gebied van risicomanagement een vervolg op de verordening financieel beheer
Nadere informatieRaadsvoorstel2012.0029001 Nota risicomanagement en weerstandsvermogen
gemeente Haarlemmermeer Onderwerp Raadsvoorstel2012.0029001 Nota risicomanagement en weerstandsvermogen Portefeuillehouder J.J. Nobel stellers U. Donmez en A. Rozet Collegevergadering 12 juni 2012 Raadsvergadering
Nadere informatiebeleidskader RISICOMANAGEMENT
beleidskader RISICOMANAGEMENT The biggest risk is not taking any risk... In a world that changing really quickly, the only strategy that is guaranteed to fail is not taking risks. Mark Zuckerberg, oprichter
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT Vastgesteld in de gemeenteraad 25 januari 2011 Nota weerstandsvermogen en risicomanagement Pagina 1 van 9 Weerstandsvermogen en risicomanagement 1. Inleiding.
Nadere informatieNota reserves en voorzieningen
Nota reserves en voorzieningen 2019 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 1 1. INLEIDING... 3 1.1 Waarom een nota reserves en voorzieningen?... 3 1.2 Inhoud van de nota... 3 2 Regelgeving en definities reserves
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT Beek, november 2011 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Wettelijke kaders en doelstellingen 4 2.1 Wettelijke kaders 4 2.2 Doelstellingen 5 3 Risicomanagement 6 3.1
Nadere informatieKadernota Integraal risicomanagement en weerstandsvermogen
Kadernota Integraal risicomanagement en weerstandsvermogen 1 2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 5 1 INTEGRAAL RISICOMANAGEMENT 7 1.1 Relevante beleidskaders en wetgeving 7 1.2 Ambitie gemeente Almere 9 1.3 Doelstellingen
Nadere informatieZundertse Regelgeving Wetstechnische informatie
Zundertse Regelgeving Wetstechnische informatie Rubriek: Financiën en economie Naam regeling: Nota risicomanagementbeleid 2015 Citeertitel: Nota risicomanagementbeleid 2015 Wettelijke grondslag Vastgesteld
Nadere informatieStartnotitie Weerstandsvermogen en Risicobeheersing
GEMEENTE BUREN Startnotitie Weerstandsvermogen en Risicobeheersing 20-12-2016 Inhoud 1 Startnotitie Nota Weerstandsvermogen en risicobeheersing... 3 1.1 Aanleiding... 3 1.2 Inleiding taakverdeling tussen
Nadere informatieWie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth
Wie bewaakt mijn geld? Financiële controle en risicobeheersing binnen de gemeente Nuth De taak van de raad onder het dualisme Kaders stellen (WMO, Jeugdwet, handhaving) Budgetteren (begroting) Lokale wetgeving
Nadere informatieNotitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer
Notitie weerstandsvermogen gemeente Ten Boer 1. Inleiding In 2008 heeft Aniek Geerts, student Master of Business Administration met begeleiding vanuit de Rijksuniversiteit Groningen door de heer B.J.W.Pennink
Nadere informatieHandreiking Weerstandsvermogen voor Raadsleden
Handreiking Weerstandsvermogen voor Raadsleden Handreiking Weerstandsvermogen voor Raadsleden Weerstandsvermogen te complex voor gemeenteraadsleden 1 en dus vooral voor het college? Neen, de gemeenteraad
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen Gemeente Simpelveld
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2008 Stafbureau Planning & Control Januari 2008 2 Inhoudsopgave Inleiding 4 1. Huidige situatie 5 2. Risicomanagement 6 2.1 Begripsbepaling 6 2.1.1 Risico 6
Nadere informatieRisicomanagementbeleid. Gemeente Beemster. BNG Consultancy Services (BCS) BCS. Referentienummer
Risicomanagementbeleid Gemeente Beemster BNG Consultancy Services (BCS) Referentienummer BCS Doorkiesnummer (070) 3750 473 Faxnummer (070) 3649 349 Datum oktober 2009 Versie Versie 1.0 Samenvatting Conform
Nadere informatieReactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie
Reactie college op onderzoek Jaarstukken 2017 Rekenkamercommissie 30 mei 2018 Concerncontrol Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Aanbevelingen RKC 3 2 1. Inleiding De Rekenkamercommissie (RKC) heeft naar aanleiding
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Nota Weerstandsvermogen en risicobeheersing November 2017 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Visie, kaders en begrippen... 5 2.1. Visie en doelstellingen... 5 2.2. Kaders en criteria... 5 2.3. Begrippenkader...
Nadere informatieRAADSVOORSTEL Agendanummer 9.1. Onderwerp: Voortgang uitvoering plan van aanpak voor de realisatie van risicomanagement
RAADSVOORSTEL Agendanummer 9.1 Raadsvergadering van 2 oktober 2008 Onderwerp: Voortgang uitvoering plan van aanpak voor de realisatie van risicomanagement Verantwoordelijke portefeuillehouder: M.G. de
Nadere informatieReserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels. Gemeente Albrandswaard
Reserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels Gemeente Albrandswaard Reserve Ontwikkelingsprojecten Spelregels Gemeente Albrandswaard Datum: 18 mei 2012 Afdeling: Bestuur, team ontwikkeling Afdelingshoofd:
Nadere informatieRapportage weerstandsvermogen. Gemeente Koggenland
Rapportage weerstandsvermogen Gemeente Koggenland Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement Enschede, januari 2013 2013 Nederlands Adviesbureau voor Risicomanagement bv. Dit rapport is uitsluitend
Nadere informatieStafdienst Bedrijfsvoering Afdeling Concernfinanciën 31 augustus 2005. Kadernota weerstandsvermogen
Stafdienst Bedrijfsvoering Afdeling Concernfinanciën 31 augustus 2005 Kadernota weerstandsvermogen INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING... 1 2 DEFINITIES VOOR WEERESTANDSCAPACITEIT EN RISICO S... 2 2.1 Weerstandscapaciteit...
Nadere informatie2. Motivering In deze beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen wordt de beleidsnota van 2009 geactualiseerd
Raadsvoorstel Aan : Raad van Geertruidenberg Raadsvergadering : 28 januari 2016 Agendanummer : 08 Datum collegebesluit : 8 december 2015 Onderwerp : Beleidsnota risicomanagement en weerstandsvermogen 0.
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing Groesbeek 2015
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Groesbeek. Nr. 88648 25 september 2015 Nota Weerstandsvermogen en Risicobeheersing Groesbeek 2015 De raad van de gemeente Gemeente Groesbeek; gelezen het voorstel
Nadere informatieDatum voorstel Datum raadsvergadering Bijlagen Ter inzage 17 juli 2012 17 juli 2012 1 5 vertrouwelijke bijlages
Raadsvoorstel Agendapunt: 16 Onderwerp risicomanagement grondexploitaties Datum voorstel Datum raadsvergadering Bijlagen Ter inzage 17 juli 2012 17 juli 2012 1 5 vertrouwelijke bijlages Aan de gemeenteraad,
Nadere informatieBeleidsnota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Beleidsnota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2014-2017 Gemeente Lingewaard Auteur: Team Concerncontroller, Ralph Thuis Datum: 29 augustus 2014 Versie 2.0 Managementsamenvatting Wat willen we bereiken?
Nadere informatieTelefoonnummer Onderwerp: Nota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2015 Gemeente Harlingen
Voorstel aan de gemeenteraad van Harlingen *GR15.00077* GR15.00077 Behandeld in Gezamenlijke commissie Mens & Bestuur en Omgeving Datum Commissie 17 juni 2015 Agendanummer 9 Datum Raad 1 juli 2015 Agendanummer
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2014
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen 2014 Gemeente Neder-Betuwe Dodewaard Echteld Kesteren Ochten Opheusden IJzendoorn Opheusden 3 december 2013 Nota risicomanagement en weerstandsvermogen 2014
Nadere informatieNota weerstandsvermogen en risicobeheersing. Gemeente Uden
Nota weerstandsvermogen en risicobeheersing Gemeente Uden Opgesteld door: Marieke Wagemakers Functie: Adviseur Planning & Control Afdeling: Middelen Cluster: Bedrijfsbureau - 1 - Inhoudsopgave 1.1 Samenvatting...
Nadere informatieOnderzoek naar weerstandsvermogen
Rekeningcommissie Veiligheidregio Haaglanden Onderzoek naar weerstandsvermogen Inleiding / Aanleiding In haar advies op de jaarrekening 2010 heeft de commissie aangekondigd onderzoek te willen doen naar
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen 2012
Nota Weerstandsvermogen 2012 Provincie Fryslân Afdeling Financiën Planning & Control GS 25 september 2012 Inhoudsopgave pagnr. 1. Inleiding 3 2. Definitie weerstandsvermogen 4 3. Beschikbare weerstandscapaciteit
Nadere informatieRisicomanagement. Kadernota
0 Risicomanagement Kadernota Concerncontrol Gemeente Goeree-Overflakkee September 2013 1 Risicomanagement Kadernota Inhoudsopgave 1 INLEIDING EN SAMENVATTING KADERS... 2 2 RISICOMANAGEMENT... 4 2.1 DOELSTELLINGEN
Nadere informatieProvincie Zuid Holland Beleidsnota weerstandsvermogen & risicobeheersing 2017
Provincie Zuid Holland Beleidsnota weerstandsvermogen & risicobeheersing 2017 1 1. Inleiding Het weerstandsvermogen is er om de provincie te beschermen tegen de gevolgen van risico s. Dit vermogen wordt
Nadere informatieRaadsinformatiebrief Nr. :
Raadsinformatiebrief Nr. : Onderwerp: Risicomanagement Reg.nr. : 12.0693 B&W verg. : 19 juni 2012 : 1) Status In het licht van de actieve informatieplicht informeren wij U over de stand van zaken met betrekking
Nadere informatie11. Paragrafen. Paragrafen
11. Paragrafen De programmabegroting bevat de volgende paragrafen: 1. Weerstandsvermogen en risicobeheersing 2. Onderhoud kapitaalgoederen 3. Bedrijfsvoering 4. Verbonden partijen 5. Financiering Evenals
Nadere informatieBeleid risicomanagement en weerstandsvermogen Gemeente Dalfsen
Beleid risicomanagement en weerstandsvermogen Gemeente Dalfsen 1 van 19 Inhoud 1 Inleiding risicomanagement en weerstandsvermogen 3 1.1 Doelstellingen risicomanagement 3 1.2 Besluit Begroting en Verantwoording
Nadere informatieKadernota paragraaf A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Kadernota paragraaf A. Weerstandsvermogen en risicobeheersing Versie 2014-1 - Inhoudsopgave: 1 Inleiding... 3 1.1 Algemeen... 3 1.2 Rollen in het kader van risicomanagement... 4 1.3 Doelstellingen kadernota...
Nadere informatieNota reserves en voorzieningen 2017 Eijsden-Margraten
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Eijsden-Margraten. Nr. 180003 20 december 2016 Nota reserves en voorzieningen 2017 Eijsden-Margraten 1 Inleiding De nota reserves en voorzieningen dient conform
Nadere informatieRisicomanagement, voorzieningen en weerstandsvermogen
Risicomanagement, voorzieningen en weerstandsvermogen auteur Bas Bours/Suzan v Wezel datum december 2014 afdeling Fpl & C versie 0.4 status definitief bestandsnaam Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Risicomanagement
Nadere informatieNota weerstandsvermogen en risicomanagement 2011
Nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2011 INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING... 3 Aanleiding... 3 Doelstelling... 3 Evaluatie... 3 Leeswijzer... 3 2. ALGEMEEN en EVALUATIE... 4 2.1 Algemeen... 4 2.2 Evaluatie
Nadere informatieVisie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s
Visie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s Wettelijk kader In het Waterschapsbesluit (2009) is vastgelegd wat de voorschriften zijn voor de paragraaf weerstandsvermogen in de meerjarenraming,
Nadere informatieNOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT GEMEENTE EERSEL
NOTA WEERSTANDSVERMOGEN EN RISICOMANAGEMENT GEMEENTE EERSEL 1. INLEIDING Voor u ligt de nota weerstandsvermogen en risicomanagement gemeente Eersel. Deze nota vloeit voort uit de Financiële verordening
Nadere informatieADVIES STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN JAARSTUKKEN 2010 GGD
ADVIES STUKKEN GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN JAARSTUKKEN 2010 GGD Algemeen: Uit bijgevoegde checklist blijkt dat de jaarrekening 2010 GGD, op een detail na, voldoet aan het BBV. Het saldo van baten en
Nadere informatieNota risicomanagement en weerstandvermogen
CVDR Officiële uitgave van Tubbergen. Nr. CVDR0_ februari 08 Nota risicomanagement en weerstandvermogen De raad van de gemeente Tubbergen, gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders
Nadere informatieNOTA RISICOMANAGEMENT
NOTA RISICOMANAGEMENT 2013-2016 Gemeente Nijkerk Januari 2013 212045 Inhoudsopgave Bestuurlijke samenvatting... 3 INLEIDING... 6 HOOFDSTUK I Begrippen... 8 HOOFDSTUK II Risicomanagement... 13 HOOFDSTUK
Nadere informatieAan de raad van de gemeente Lingewaard
6 Aan de raad van de gemeente Lingewaard *14RDS00194* 14RDS00194 Onderwerp Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2014-2017 1 Samenvatting In deze nieuwe Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Nadere informatie1. Samenvatting In dit voorstel wordt ingegaan op de reactie van de provincie bij de ingediende begroting 2013.
RAADSVOORSTEL Besluitvormend Aan de Raad Instemmen met reactie provincie op programmabegroting 2013. Agenda nr.6 1. Samenvatting In dit voorstel wordt ingegaan op de reactie van de provincie bij de ingediende
Nadere informatieEen gemeente in balans Nota weerstandsvermogen en risicomanagement. Gemeente Losser. \l-col 0^03. v e r s l i n g e r d aan de d $ n k e f
mmmmmtmimt \l-col 0^03 if a»a n js11 Gemeente Losser a* lent L o!* e f Een gemeente in balans 2012 0*«reib iel Nota weerstandsvermogen en risicomanagement 6U(* v e r s l i n g e r d aan de d $ n k e f
Nadere informatieNota algemene reserve B en O en weerstandsvermogen grond- en vastgoedexploitaties versie
Nota algemene reserve B en O en weerstandsvermogen grond- en vastgoedexploitaties versie 26.01.2015 Inhoud Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5 Inleiding 1.1. Aanleiding nota 3 1.2.
Nadere informatieWeerstandsvermogen. Begroting Actueel weerstandsvermogen op concernniveau
Weerstandsvermogen Begroting 2017 De uitvoering van provinciale activiteiten brengt risico's met zich mee. Een actief risicomanagementbeleid helpt bij het beheersen van deze risico's. Uw Staten stellen
Nadere informatieKadernota weerstandsvermogen en risicomanagement van de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Kadernota weerstandsvermogen en risicomanagement van de gemeente Utrechtse Heuvelrug Inhoudsopgave Definities 4 1. Inleiding 6 1.1 Algemeen 6 1.2 Vooruitblik 6 2. Wettelijk kader 7 2.1 Inleiding 7 2.2
Nadere informatieBestuurlijke kadernotitie Risicomanagement 2013
Bestuurlijke kadernotitie Risicomanagement 2013 Augustus 2013 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Samenvatting... 3 1. Inleiding... 6 2. Doelstelling risicomanagement... 9 3. Risicomanagement vanuit politiek-bestuurlijk
Nadere informatieHerziene beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement 2012
Herziene beleidsnota weerstandsvermogen en risicomanagement 2012 Versie: GS 24 april 2012 1. Inleiding 1.1 Achtergrond Uit wet- en regelgeving volgt dat PS tenminste elke vier jaar het beleid voor weerstandsvermogen,
Nadere informatieBeleidsnota risicomanagement & weerstandsvermogen Gemeente Brunssum. 4 september 2013
Beleidsnota risicomanagement & weerstandsvermogen Gemeente Brunssum 4 september 2013 Inhoud 1 Inleiding risicomanagement en weerstandsvermogen 3 1.1 Doelstellingen risicomanagement 3 1.2 Besluit Begroting
Nadere informatieMemo. Datum: 15 mei 2018 Aan: Leden auditcommissie Van: Fred Ruiten en Jeroen Machgeels, Concernstaf Onderwerp: Meerjarig verloop weerstandsratio
Memo Datum: 15 mei 2018 Aan: Leden auditcommissie Van: Fred Ruiten en Jeroen Machgeels, Concernstaf Onderwerp: Meerjarig verloop weerstandsratio Inleiding. Onderdeel van de gemeentelijke P&C cyclus is
Nadere informatieNota weerstandsvermogen en risicomanagement 2015
Nota weerstandsvermogen en risicomanagement 2015 Oktober 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding... 4 Aanleiding... 4 Doelstelling en actualisatie... 4 Leeswijzer... 4 2. Evaluatie nota weerstandsvermogen en
Nadere informatieNota Risicomanagement en Weerstandsvermogen
Nota Risicomanagement en Weerstandsvermogen Maart 2013 Afdeling Kwaliteit & Concerncontrol Team Planning & Kwaliteit Inhoudsopgave 1. Inleiding...3 2. Huidig beleid...5 2.1 Visie en doelstellingen...5
Nadere informatieNotitie Weerstandsvermogen en Risicobeheersing gemeente Landerd 2015
GEMEENTEBLAD Officiële uitgave van gemeente Landerd. Nr. 4892 12 juni 215 Notitie Weerstandsvermogen en Risicobeheersing gemeente Landerd 215 Samenvatting In deze notitie wordt het belang van risicomanagement
Nadere informatieBeleidsnota weerstandsvermogen. en risicobeheersing
Beleidsnota weerstandsvermogen en risicobeheersing 2019-2022 Inhoud 1. Inleiding en samenvatting... 3 2. Kaders voor weerstandsvermogen en risicobeheersing... 4 3. Risico s en risicomanagement... 6 4.
Nadere informatieNOTA RISICOMANAGEMENT EN WEERSTANDSVERMOGEN Pagina 1 van 24
NOTA RISICOMANAGEMENT EN WEERSTANDSVERMOGEN 2016-2019. Pagina 1 van 24 Inhoudsopgave HOOFDSTUK I SAMENVATTING 4 1.1 WEERSTANDSCAPACITEIT 4 1.2 INTEGRAAL RISICOMANAGEMENT 5 1.3 WEERSTANDSVERMOGEN 6 HOOFDSTUK
Nadere informatieB&W Informatieavond 11 oktober Gericht investeren in de toekomst
B&W Informatieavond 11 oktober 2017 Gericht investeren in de toekomst Programma B&W infoavond Opening Toelichting Grondexploitatie & Vastgoedexploitatie 2017 Toelichting Begroting 2018 Slotwoord Einde
Nadere informatieNota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018
Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Titel: Nota reserves en voorzieningen gemeente Someren 2018 Versie: 4 Datum: 14 mei 2018 Auteur(s):
Nadere informatieNota Weerstandsvermogen en risicomanagement
Nota Weerstandsvermogen en risicomanagement Actualisatie voor de jaren 2012 tot en met 2015 Registratienummer: 12.003319 Concernstaf februari 2012 Inhoudsopgave Inhoudsopgave...3 1 Inleiding...5 1.1 Algemeen...5
Nadere informatieNota Reserves en Voorzieningen
Nota Reserves en Voorzieningen 1 2 Inhoud 1 Visie en wettelijke kaders 5 1.1 1.2 Visie Wettelijke kaders 2 Reserves 7 2.1 Soorten reserves 8 2.1.1 Algemene reserves 2.2 2.3 2.4 3 Voorzieningen 11 3.1 3.2
Nadere informatieHoe financieel gezond is uw gemeente?
Hoe financieel gezond is uw gemeente? drs. R.M.J.(Rein-Aart) van Vugt RA A.(Arie)Elsenaar RE RA 1 Hoe financieel gezond is uw gemeente? In dit artikel geven de auteurs op hoofdlijnen aan welke indicatoren
Nadere informatieParagraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing
Paragraaf Weerstandsvermogen en risicobeheersing De wereld om ons heen verandert snel. Dat betekent dat er altijd ontwikkelingen zijn waar geen rekening mee is gehouden. Deze ontwikkelingen kunnen de gemeente
Nadere informatieKadernota weerstandsvermogen & risicomanagement 2006. Kadernota weerstandsvermogen en risicomanagement Gemeente Alkmaar
Kadernota weerstandsvermogen en risicomanagement Gemeente Alkmaar 1 Inleiding en wettelijk kader De vele lopende projecten zoals De Mare, Boekelermeer en Stationsgebied laten zien dat gemeente Alkmaar
Nadere informatie2. Weerstandsvermogen en Risicobeheersing
2. Weerstandsvermogen en beheersing Algemeen Ter dekking van niet in te schatten risico s dienen de algemene reserve en de bestemmingsreserves. Hierbij merken wij op dat de bestemmingsreserves door de
Nadere informatie