Ergtherapeutisch Team: Studenten: Mattanja van Dormael Marieke Kaufman. Senioradviseur Sandra Jellema

Transcriptie

1 Ergtherapeutisch Team: Studenten: Mattanja van Dormael Marieke Kaufman Senioradviseur Sandra Jellema Opdrachtgever/Contactpersoon Joanne Blaak Mirjam Stoter Linda van Vulpen

2 Til jij er zwaar aan? Fysieke Belasting en de weg naar beleid, scholing en individueel protocol DATUM: Januari 2006 ERGOTHERAPEUTISCH TEAM Studenten: Mattanja van Dormael Marieke Kaufman Senioradviseur Sandra Jellema Opdrachtgever/Contactpersoon Joanne Blaak Mirjam Stoter Linda van Vulpen Copyright Hogeschool van Amsterdam TIL JIJ ER ZWAAR AAN?

3 VOORWOORD In opdracht van CWZW-MiddenNederland breed, locatie De Blinkert, hebben wij voor ons afstudeerproject van de Hogeschool van Amsterdam, instituut ergotherapie, onder andere deze handleiding bij het project fysieke belasting voor De Blinkert als toegepast product ontwikkeld. Binnen De Blinkert was er behoefte aan een up-to-date beleid fysieke belasting, een cursus fysieke belasting en een gedigitaliseerd individueel transferprotocol om de fysieke (over)belasting van de verpleging en verzorging van De Blinkert te minimaliseren. Hiervoor is een adviesteam vanuit de Hogeschool van Amsterdam bestaande uit twee vierdejaars studenten Ergotherapie (junioradviseurs) en een docent van de opleiding Ergotherapie (senioradviseur) gevormd om met deze vraagstelling aan de slag te gaan. Deze handleiding bij de cursus fysieke belasting is dan ook één onderdeel van de drie deelopdrachten, van het project fysieke belasting, waarvoor een toegepast product is ontwikkeld. De twee andere deelprojecten zijn het beleid fysieke belasting en het digitaliseren van een individueel transferprotocol. Naast deze toegepaste producten is het geheel beargumenteerd door middel van een theoretische onderbouwing. Het gehele project is uitgevoerd vanuit (ergotherapeutische) literatuur, modellen en interventies, meeloopdagen en een nauwe samenwerking met verschillende betrokkenen van De Blinkert. Wij willen graag iedereen bedanken die aan de totstandkoming van dit product een bijdrage heeft geleverd. Mattanja van Dormael Marieke Kaufman Januari 2006 TIL JIJ ER ZWAAR AAN? I

4 INHOUD VOORWOORD INHOUD INLEIDING I II IV DEEL I BIJEENKOMST INLEIDING FYSIEKE (OVER)BELASTING BELASTING EN BELASTBAARHEID GEZONDE BEWEGINGEN BIJ DE VERZORGING VAN CLIËNTEN TILPRINCIPES BENADERINGWIJZE TRANSFERAANPAK 5 FASEMODEL UITVOEREN VAN MANUELE TRANSFERHANDELINGEN AFSLUITING 12 BIJEENKOMST INLEIDING INDIVIDUEEL TRANSFERPROTOCOL UITVOEREN VAN TRANSFERHANDELINGEN AFSLUITING 17 SCHEMA BIJEENKOMSTEN 18 DEEL II BIJEENKOMST INTRODUCTIE 24 Structuur cursus 24 Belang cursus 24 Beleid fysieke belasting FYSIEKE (OVER)BELASTING 26 Ervaringsverhaal van iemand met klachten door fysieke overbelasting 26 Definitie van fysieke (over)belasting 26 Aspecten van fysieke (over)belasting 26 Consequenties van fysieke (over)belasting voor de zorgverlener 28 Consequenties van fysieke (over)belasting voor de cliënt BELASTING EN BELASTBAARHEID 31 Aspecten van belasting en belastbaarheid 31 Mogelijkheden tot het vergroten van de belastbaarheid 31 Belastbaarheid en eigen werkzaamheden GEZONDE BEWEGINGEN BIJ DE VERZORGING VAN CLIENTEN 33 Aspecten van gezonde bewegingen bij de verzorging van cliënten TILPRINCIPES 34 Algemene transferprincipes BENADERINGSWIJZE 34 Algemene benaderingswijze TRANSFERAANPAK 5 FASEMODEL 35 De 5 fasen van een transferaanpak 35 Regels voor het geven en ontvangen van feedback UITVOEREN VAN MANUELE TRANSFERHANDELINGEN 37 Algemene voorwaarden: 37 TIL JIJ ER ZWAAR AAN? II

5 Opstaan, lopen en gaan zitten 37 Statische belasting 37 Van zit naar zit AFSLUITING 38 BIJEENKOMST INLEIDING 39 Indeling 2 de bijeenkomst 39 Vragen over de vorige bijeenkomst: 39 Herhaling van de 1 ste bijeenkomst INDIVIDUEEL TRANSFERPROTOCOL 40 Wat is een individueel transferprotocol? 40 Waarom een individueel transferprotocol? 40 Wie maakt het individuele transferprotocol? 40 Hoe werken de pictogrammen? UITVOEREN VAN TRANSFERHANDELINGEN 40 Algemene voorwaarden: 40 Handelingen aan bed 41 Gebruik passieve lift 41 Gebruik actieve lift AFSLUITING 41 DEEL III ENQUÊTE CURSUS FYSIEKE BELASTING 43 CHECKLIST 45 OEFENINGEN 46 POWERPOINT PRESENTATIE BIJEENKOMST 1 63 POWERPOINT PRESENTATIE BIJEENKOMST 2 67 LITERATUURLIJST 70 TIL JIJ ER ZWAAR AAN? III

6 INLEIDING Voor u ligt de handleiding bij de cursus fysieke belasting. Deze handleiding is geschreven voor de cursusleider van de cursus fysieke belasting. De cursus fysieke belasting is ontwikkeld aan de hand van het didactische model van Van Gelder. Hierin worden de doelstelling, beginsituatie, onderwijsleersituatie en de evaluatie behandeld. Dijkman, 1993.(Voor de complete uitwerking van het model verzoeken wij u de theoretische onderbouwing van het project fysieke belasting te raadplegen.) De doelstellingen voor de cursus fysieke belasting hebben wij gerangschikt aan de hand van de Taxonomie van Bloom (1956), cognitieve, affectieve en psychomotorische doelstellingen. Cognitieve doelstellingen 1. De cursist is op de hoogte van de aanwezigheid van het beleid fysieke belasting. 2. De cursist heeft kennis van de consequenties van fysieke (over)belasting voor zichzelf en de cliënt, die genoemd worden in de cursus. 3. De cursist is zich bewust van een belastende houding en van de eigen belastbaarheid. 4. De cursist heeft kennis van het eigen gezonde bewegen en kan dit gebruiken bij de fysieke belasting, die ontstaat bij de verzorging van cliënten. 5. De cursist is in staat fysiek belastende handelingen, die in de cursus aangehaald worden, te observeren. 6. De cursist is in staat om geobserveerde handelingen bij fysieke belasting van een ander op een positief kritische manier te uiten. Affectieve doelstellingen 7. De cursist kan de benaderingswijze, die in de cursus naar voren komen bij de juiste individuele cliënt kiezen. 8. De cursist kan zijn eigen fysiek belastende werkzaamheden indelen en rekening houden met zijn eigen belastbaarheid. 9. De cursist is in staat om in al zijn dagelijkse bezigheden een balans aan te brengen tussen belasting en belastbaarheid. Psychomotorische doelstellingen 10. De cursist heeft de motivatie om het eigen lichaam te sparen. 11. De cursist kan (manuele) transferhandelingen, die in de cursus naar voren komen op een voorgeschreven wijze uitvoeren. 12. De cursist is in staat transferhulpmiddelen, die binnen de instelling aanwezig zijn op de voorgeschreven wijze te hanteren. 13. De cursist kan volgens het individuele transferprotocol handelen. 14. De cursist is in staat methodisch een transferprobleem aan te pakken. 15. De cursist is in probleemsituaties in staat flexibel om te gaan met de transferprincipes, die in de cursus zijn aangeleerd. 16. De cursist is in staat om casussituaties om te zetten naar praktijksituaties. 17. De cursist bezit de vaardigheid om cliënten te stimuleren zoveel mogelijk zelf te doen. De cursus zal door De Blinkert verplicht gesteld worden en dus binnen de uren van De Blinkert gevolgd worden. De groepsgrootte tijdens de bijeenkomsten zal uit minimaal 8 en maximaal 15 verpleegkundig en verzorgend personeel bestaan. De eerste bijeenkomst van de cursus fysieke belasting zal drie uur duren. Hierin wordt eerst anderhalf uur aan theorie besteed en daarna anderhalf uur aan het oefen van (manuele) transferhandelingen. De tweede bijeenkomst zal twee uur duren. Een half uur herhaling van theorie en anderhalf uur oefenen van transferhandelingen. TIL JIJ ER ZWAAR AAN? IV

7 De groepsindeling tijdens de bijeenkomsten zal zoveel mogelijk samengesteld worden per afdeling. Wat betekent dat het verplegende en verzorgende personeel van de drie units van de afdeling somatiek bij elkaar in een groep geplaatst worden en het verplegende en verzorgende personeel van de drie units van de afdeling psychogeriatrie bij elkaar in een andere groep. Naast de cursus, die iedereen éénmalig dient te volgen wordt het verplegend en verzorgend personeel verplicht om jaarlijks een herhalingsbijeenkomst te volgen. De handleiding is verdeeld in drie delen. Deel I: Het eerste deel is geschikt als voorbereiding op de cursus. Het is de uitwerking van de activiteit, beoogd resultaat, tijd, materialen, uitgangssituatie, interventie en werkvormen, die tijdens de verschillende onderdelen van de cursus aanbod komen. Daarna wordt het geheel schematisch weergegeven. Hierbij moet opgemerkt worden dat wij in de uitleg bij de interventies onder een coachende, docerende en sturende rol het volgende verstaan: - Coachende rol: De cursusleider ondersteunt en werkt samen met de cursisten om de doelstelling te behalen of het probleem te ordenen. (Molen, et. al., 1995) - Docerende rol: De cursusleider is hoofdzakelijk aan het woord en er wordt dus theoretische kennis overgebracht. De cursusleider staat wel open voor vragen tussendoor waardoor de cursist actief wordt betrokken bij het overdragen van kennis en het aanbieden van theorie op het niveau van de cursisten. Interactie is hierdoor dus wel mogelijk. (Molen, et. al., 1995) - Sturende rol: De cursusleider zal de cursist richting geven aan de uitwerking van de doelstellingen. (Molen, et. al., 1995) Deel II: Het tweede deel is van toepassing op de uitvoer van de cursus. Het is de uitwerking van de cursus en behoort tot de PowerPoint presentatie die gemaakt is. In deze uitwerking is opgenomen zwarte tekst (tekst die overeenkomen met de PowerPoint presentatie) en grijze tekst (tekst die onder andere vertelt dient te worden tijdens de presentatie aan de cursisten). Deel III: Het derde deel bezit een algemene checklist die tijdens de uitvoer van (manuele) transferhandelingen gehanteerd kan worden door de cursisten, om zichzelf of een ander te kunnen checken tijdens de voorbereiding, uitvoer en afronding van een transfer. Daarnaast zijn er in deel III oefeningen voor nek, rug, pols, hand & vinger, heup, knie en enkel opgenomen die verplegend en verzorgend personeel kunnen uitvoeren ter verhoging van hun fysieke belastbaarheid. Eveneens zijn er oefeningen opgenomen die in het bijzonder geschikt zijn voor verplegend en verzorgend personeel, die al RSI klachten hebben in nek, rug, arm, polsen en handen. Hierbij willen wij wel vermelden dat met lichamelijke klachten het raadzaam is om contact op te nemen met uw huisarts. Eveneens is in dit deel de dia s per bijeenkomst van de PowerPoint presentatie terug te vinden. TIL JIJ ER ZWAAR AAN? V

8 TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 1

9 Deel I Bijeenkomst 1 Bijeenkomst INLEIDING Activiteit: De cursist krijgt uitleg over: - De opbouw van de cursus - Het waarom van de cursus - De link met het beleid fysieke belasting - Opbouw van het beleid fysieke belasting - Implementatie van het beleid fysieke belasting in de praktijk Beoogde resultaten: - De cursist kent de structuur van de cursus. - De cursist kent het belang van de cursus. - De cursist is op de hoogte van de aanwezigheid van het beleid fysieke belasting. Tijd: 10 minuten Materialen: - Laptop met PowerPoint - Cd-rom met PowerPoint presentatie - Beamer - Kale witte muur of projectiescherm - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep naast de beamer of het projectiescherm. Interventies: - De cursusleider heeft tijdens de introductie van de cursus een docerende rol. - De cursisten hebben tijdens de introductie van de cursus de rol van toehoorder. Werkvorm: - Instructievorm doceren TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 2

10 Deel I Bijeenkomst FYSIEKE (OVER)BELASTING Activiteit - De cursusleider laat de cursisten brainstormen over wat zij onder fysieke (over)belasting verstaan en welke consequenties en gevolgen fysieke (over)belasting voor de zorgverlener en cliënt kan hebben. Vervolgens noteert de cursist dit en geeft de cursusleider in een klassikaal gesprek dit weer op een white-board of flap-over. - De cursusleider vertelt een ervaringsverhaal en laat de cursisten hierop reflecteren, de cursusleider noteert ook deze reacties weer in het schema. - Hierna geeft de cursusleider de definitie van fysieke (over)belasting en hoe ermee omgegaan kan worden, de aspecten die behoren tot fysieke (over)belasting, de consequenties en gevolgen van fysieke (over)belasting voor zowel zorgverlener als cliënt weer met een PowerPoint presentatie. - Daarna zal de cursusleider laten zien (met een ballon, gewicht aan een stok en PowerPoint presentatie plaatje) wat er gebeurt tijdens fysieke (over)belasting en laat dit ook de cursisten ervaren (d.m.v. een stok met gewicht). Beoogde resultaten: - De cursist weet wat er onder fysieke (over)belasting en de omgang daarmee wordt verstaan. - De cursist heeft de motivatie om het eigen lichaam onder alle omstandigheden te sparen. Tijd: 15 minuten Materialen: - Ervaringsverhaal van iemand met problematiek m.b.t. fysieke (over)belasting - White-board of flap-over om op te schrijven - White-board marker of watervaste stift om de woorden te noteren - PowerPoint presentatie waar definitie van fysieke (over)belasting instaat - PowerPoint presentatie waar de aspecten van fysieke (over)belasting worden genoemd - PowerPoint presentatie waar de consequenties van fysieke (over)belasting voor zorgverlener en cliënt instaan - Ballon om te laten zien wat er tijdens fysieke (over)belasting ontstaat - Stok met gewicht aan het einde, om te laten ervaren wat er tijdens fysieke (over)belasting gebeurt - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - Het white-board of flap-over staat naast het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider laat het gesprek op gang komen door een concrete vraag met betrekking tot fysieke (over)belasting te stellen. - De cursusleider vult tijdens de brainstorm geen eigen kennis in en geeft nog geen antwoord op eventuele vragen. Het antwoord komt tijdens de uitleg over fysieke (over)belasting waarbij de cursusleider een docerende rol heeft. - De cursusleider vertelt het ervaringsverhaal, maar geeft geen eigen mening. De cursisten moeten komen met de reflectie. Wel kan de cursusleider hier en daar door een gerichte vraag het gesprek op gang brengen of in een gewenste richting sturen. TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 3

11 Deel I Bijeenkomst 1 - De cursusleider houdt er tijdens het klassikale gesprek rekening mee dat iedereen de kans heeft aan het woord te komen en dat cursisten naar elkaar luisteren. - De cursusleider laten zien (met een ballon, gewicht aan een stok en PowerPoint presentatie plaatje) wat er gebeurt tijdens fysieke (over)belasting en daarna laat de cursusleider de cursisten hierop reflecteren. - De cursusleider stimuleert de cursisten om de voorbeelden ook zelf uit te proberen of te ervaren. Werkvorm: - Spelvorm raadspellen - Instructievorm doceren - Instructievorm vertelling - Interactievorm klassikaal gesprek - Instructievorm demonstreren TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 4

12 Deel I Bijeenkomst BELASTING EN BELASTBAARHEID Activiteit De cursusleider laat de cursisten brainstormen over wat zij onder belasting en belastbaarheid verstaan, hoe er gedacht wordt beide te kunnen veranderen en hoe dit kan passen binnen de eigen fysiek belastende werkzaamheden. Dit alles wordt door de cursusleider op een white-board of flap-over genoteerd. Daarna doceert de cursusleider over de aspecten belasting en belastbaarheid, het veranderen hiervan en het laten passen van eigen fysiek belastende werkzaamheden binnen hun dagelijks handelen middels een PowerPoint presentatie. Beoogde resultaten: - De cursist kan zijn eigen fysiek belastende werkzaamheden indelen en rekening houden met zijn eigen belastbaarheid. - De cursist is in staat om in al zijn dagelijkse bezigheden een balans aan te brengen tussen belasting en belastbaarheid. Tijd: 15 minuten Materialen: - White-board of flap-over om op te schrijven - White-board marker of watervaste stift om de woorden te noteren - PowerPoint presentatie waarin de aspecten van belasting en belastbaarheid, mogelijkheden tot het vergroten van de belastbaarheid en het te laten passen binnen de eigen fysiek belastende werkzaamheden worden genoemd - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - Het white-board of flap-over staat naast het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider laat het gesprek op gang komen door een concrete vraag met betrekking tot belasting en belastbaarheid te stellen. - De cursusleider vult tijdens de brainstorm geen eigen kennis in en geeft nog geen antwoord op eventuele vragen. Het antwoord komt tijdens de uitleg over de benaderingwijze waarbij de cursusleider een docerende rol heeft. - De cursist heeft een toehorende rol. Werkvorm: - Instructievorm doceren - Spelvorm raadspellen TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 5

13 Deel I Bijeenkomst GEZONDE BEWEGINGEN BIJ DE VERZORGING VAN CLIËNTEN Activiteit De cursusleider doceert wat de gezonde bewegingen zijn bij de verzorging van een cliënt en waarop gelet moet worden. Beoogde resultaten: - De cursist heeft kennis van het eigen gezonde bewegen en kan dit gebruiken bij de fysieke belasting, die ontstaat bij de verzorging van cliënten. Tijd: 8 minuten Materialen: - PowerPoint presentatie waarin de aspecten van gezonde bewegingen bij de verzorging van cliënten worden aangegeven - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider heeft een docerende rol. - De cursist heeft een toehorende rol. Werkvorm: - Instructie doceervorm TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 6

14 Deel I Bijeenkomst TILPRINCIPES Activiteit De cursisten worden door vragen van de cursusleider gestimuleerd om de tilprincipes te noemen. Daarna zal de cursusleider aan de hand van een PowerPoint presentatie de belangrijkste tilprincipes introduceren. Beoogde resultaten: - De cursist is in staat te werken volgens de tilprincipes. - De cursist is in probleemsituaties in staat flexibel om te gaan met de tilprincipes, die in de cursus zijn aangeleerd. - De cursist bezit de vaardigheid om cliënten te stimuleren zoveel mogelijk zelf te doen. Tijd: 8 minuten Materialen: - White-board of flap-over om op te schrijven - White-board marker of watervaste stift om de woorden te noteren - PowerPoint presentatie waar tilprincipes in worden genoemd - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - Het white-board of flap-over staat naast het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider laat het gesprek op gang komen door een concrete vraag met betrekking tot tilprincipes te stellen. - De cursusleider vult tijdens de brainstorm geen eigen kennis in en geeft nog geen antwoord op eventuele vragen. Het antwoord komt tijdens de uitleg over tilprincipes waarbij de cursusleider een docerende rol heeft. - De cursist heeft een toehorende rol. Werkvorm: - Instructievorm doceren - Spelvorm raadspellen TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 7

15 Deel I Bijeenkomst BENADERINGWIJZE De cursisten worden door vragen van de cursusleider gestimuleerd om de mogelijke benaderingwijzen voor een cliënt op te noemen. Daarna zal de cursusleider aan de hand van een PowerPoint presentatie de belangrijkste benaderingwijzen doceren en waarop gelet moet worden bij het keizen van een benaderingswijzen bij verschillende cliënten. Beoogde resultaten: - De cursist bezit de vaardigheid om cliënten te stimuleren zoveel mogelijk zelf te doen. - De cursist kan de benaderingswijzen, die in de cursus naar voren komen bij de juiste individuele cliënt kiezen Tijd: 8 minuten Materialen: - White-board of flap-over om op te schrijven - White-board marker of watervaste stift om de woorden te noteren - PowerPoint presentatie waarin benaderingswijze wordt genoemd - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - Het white-board of flap-over staat naast het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider laat het gesprek op gang komen door een concrete vraag met betrekking tot benaderingswijzen te stellen. - De cursusleider vult tijdens de brainstorm geen eigen kennis in en geeft nog geen antwoord op eventuele vragen. Het antwoord komt tijdens de uitleg over de benaderingwijze waarbij de cursusleider een docerende rol heeft. - De cursist heeft een toehorende rol. Werkvorm: - Instructievorm doceren - Spelvorm raadspellen TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 8

16 Deel I Bijeenkomst TRANSFERAANPAK 5 FASEMODEL Activiteit De cursusleider instrueert de cursisten over het 5 fasemodel om een transfer aan te pakken. Daarnaast krijgen de cursisten uitleg over het geven en ontvangen van feedback en de punten waarop de cursisten tijdens het oefenen kunnen observeren. Deze punten staan zowel in een PowerPoint presentatie als worden in een lijst uitgedeeld aan de cursisten. Beoogde resultaten: - De cursist is in staat fysiek belastende handelingen, die in de cursus aangehaald worden, te observeren aan de hand van een vooraf opgestelde observatielijst. - De cursist is in staat om geobserveerde handelingen bij fysieke belasting van een ander op een positief kritische manier te uiten. Tijd: 10 minuten Materialen: - PowerPoint presentatie met het 5 fasemodel om een transfer aan te pakken - PowerPoint presentatie met de observatiepunten - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider heeft een docerende rol. - De cursist heeft een toehorende rol. Werkvorm: - Instructievorm doceren TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 9

17 Deel I Bijeenkomst UITVOEREN VAN MANUELE TRANSFERHANDELINGEN Activiteit De cursusleider geeft de eerste 15 minuten de cursisten uitleg over de uit te voeren manuele transferhandelingen en deze worden gedemonstreerd door de cursusleider; eveneens wordt er aangegeven waarop gelet moet worden. Daarna worden de cursisten in 3 groepen verdeeld en oefent iedere groep 20 minuten een ander onderwerp. Na deze 20 minuten zal er gerouleerd worden en gaat iedere groep een ander onderwerp oefenen. De volgende onderwerpen van manuele transferhandelingen komen aan de orde: - Opstaan, lopen en gaan zitten - Gaan staan - Opstaan en gaan lopen met één of twee begeleiders - Transfers achterin de stoel - Val begeleiden - Statische belasting - Steun kousen aan- en uittrekken - Eten geven - Veters vastmaken - Van zit naar zit - Met behulp van een glijplank - Met behulp van een draaischijf - Transfer in een hoek 90 - Transfer achterin de stoel Tijdens het oefenen speelt één cursist cliënt, de ander zorgverlener en de overigen observeren aan de hand van een observatielijst de transfer. Hierna worden de cursisten uitgenodigd om klassikaal aan te geven welke feedback ze elkaar gegeven hebben en wat hun ervaringen zijn. Beoogde resultaten: - De cursist is in staat fysiek belastende handelingen, die in de cursus aangehaald worden, te observeren. - De cursist is in staat om geobserveerde handelingen bij fysieke belasting van een ander op een positief kritische manier te uiten. - De cursist kan de benaderingswijzen, die in de cursus naar voren komen bij de juiste individuele cliënt kiezen. - De cursist kan zijn eigen fysiek belastende werkzaamheden indelen en rekening houden met zijn eigen belastbaarheid. - De cursist kan (manuele) transferhandelingen, die in de cursus naar voren komen op een voorgeschreven wijze uitvoeren. - De cursist is in staat transferhulpmiddelen, die binnen de instelling aanwezig zijn op de voorgeschreven wijze te hanteren. - De cursist heeft de motivatie om het eigen lichaam onder alle omstandigheden te sparen. - De cursist bezit de vaardigheid om cliënten te stimuleren zoveel mogelijk zelf te doen. Tijd: 85 minuten TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 10

18 Deel I Bijeenkomst 1 Materialen: - PowerPoint presentatie waarin de uit te voeren transferhandeling staat beschreven - Het transferhandboek met de uitleg van de transferhandeling - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen - Transferhulpmiddelen - Opstaan, lopen en gaan zitten - 2 stoelen - 2 rolstoelen - Statische belasting - 2 stoelen - 2 krukjes - Easy slide - Steunkousen - Bord - Mes, lepel, vork - Iets lekkers te eten - Schoen met veters - Van zit naar zit - 2 stoelen - 2 rolstoelen - 1 glijplank - 1 draaischijf Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. - Daarna gaan de cursisten in drietallen transferhandelingen uitvoeren. Interventies: - Tijdens de probleemoplossende discussie heeft de cursusleider een sturende rol. - Tijdens de instructie en nabespreking heeft de cursusleider een docerende rol. - Tijdens de praktische oefening heeft de cursusleider een coachende rol. - Tijdens de praktische oefening loopt de cursusleider door de ruimte voor het geven van aanwijzingen, het beantwoorden van vragen, het geven van instructie en indien nodig om de cursisten te motiveren. - De cursusleider houdt er tijdens het klassikale gesprek rekening mee dat iedereen de kans heeft aan het woord te komen en dat cursisten naar elkaar luisteren. - De voorbeelden voert de cursusleider uit, maar laat de cursisten hierop reflecteren. - De cursusleider stimuleert de cursisten om de voorbeelden ook zelf uit te proberen of te ervaren. Werkvorm: - Interactievorm probleemoplossend discussiëren - Instructievorm doceren - Instructievorm demonstratie - Samenwerkingsvorm groepswerk - Spelvorm simulatiepatiënt - Interactievorm klassikaal gesprek TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 11

19 Deel I Bijeenkomst AFSLUITING Activiteit De cursusleider geeft iedereen de gelegenheid om iets te noemen wat hij wilde leren en heeft geleerd en misschien nog de volgende keer aanbod wil laten komen. Beoogde resultaten: - De cursist kan feedback geven op de bijeenkomst. - De cursist kan zich voorbereiden op de volgende bijeenkomst Tijd: 10 minuten Materialen: - White-board of flap-over om op te schrijven - White-board marker of watervaste stift om de woorden te noteren - PowerPoint presentatie waarin alle onderwerpen van de bijeenkomst in staan - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider houdt er tijdens de carrouseldiscussie rekening mee dat iedereen de kans heeft aan het woord te komen en dat cursisten naar elkaar luisteren. - De cursusleider heeft tijdens de bespreking van de volgende bijeenkomst een docerende rol. Werkvorm: - Interactievorm carrouseldiscussie TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 12

20 Deel I Bijeenkomst 2 Bijeenkomst INLEIDING Activiteit: De cursist krijgt uitleg over de opbouw van de bijeenkomst. Daarna zal de cursusleider de cursisten vragenstellen over de onderwerpen die in de vorige bijeenkomst aan de orde zijn geweest. Bovendien is er de gelegenheid om andere problemen en vragen voor te leggen. Beoogde resultaten: - De cursist kent de structuur van de bijeenkomst. - De cursist heeft een korte herhaling van de vorige bijeenkomst. Tijd: 10 minuten Materialen: - Laptop met PowerPoint - Cd-rom met PowerPoint presentatie - Beamer - Kale witte muur of projectiescherm - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider heeft tijdens de introductie van de bijeenkomst een docerende rol. - De cursisten hebben de rol van toehoorder tijdens de introductie van de bijeenkomst. Werkvorm: - Instructievorm doceren TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 13

21 Deel I Bijeenkomst INDIVIDUEEL TRANSFERPROTOCOL Activiteit De cursusleider doceert over het individuele transferprotocol middels een PowerPoint presentatie, dit heeft betrekking op hoe het protocol gelezen dient te worden. Beoogde resultaten: - De cursist kan volgens het individuele transferprotocol handelen. Tijd: 5 minuten Materialen: - PowerPoint presentatie met uitleg over het transferprotocol - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - Het white-board of flap-over staat naast het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider heeft tijdens de introductie van de cursus een docerende rol. - De cursisten hebben de rol van toehoorder tijdens de introductie van de cursus. Werkvorm: - Instructievorm doceren TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 14

22 Deel I Bijeenkomst UITVOEREN VAN TRANSFERHANDELINGEN Activiteit De cursusleider geeft de eerste 15 minuten de cursisten uitleg over de uit te voeren transferhandelingen en deze worden gedemonstreerd door de cursusleider; eveneens wordt er aangegeven waarop gelet moet worden. Daarna worden de cursisten in 3 groepen verdeeld en oefent iedere groep 20 minuten een ander onderwerp. Na deze 20 minuten zal er gerouleerd worden en gaat iedere groep een ander onderwerp oefenen. De volgende onderwerpen van transferhandelingen komen aan de orde: - Handelingen aan bed - Kantelen in bed naar je toe - Kantelen in bed van je af - Kantelen bij rug of heupaandoening - Zijwaarts bewegen - Omhoog verplaatsen - Tot zit brengen in bed - Tot zit brengen op de rand van het bed - Gebruik passieve lift - Gebruik van de passieve lift - Kantelen met steeklaken - Van lig tot zit met de lift - Van de grond af halen - Gebruik actieve lift - Gebruik van de actieve lift - Gebruik Bea Tijdens het oefenen speelt één cursist cliënt, de ander zorgverlener en de overigen observeren aan de hand van een observatielijst de transfer. Hierna worden de cursisten uitgenodigd om klassikaal aan te geven welke feedback ze elkaar gegeven hebben en wat hun ervaringen zijn. Beoogde resultaten: - De cursist is in staat fysiek belastende handelingen, die in de cursus aangehaald worden, te observeren. - De cursist is in staat om geobserveerde handelingen bij fysieke belasting van een ander op een positief kritische manier te uiten. - De cursist kan de benaderingswijzen, die in de cursus naar voren komen bij de juiste individuele cliënt kiezen. - De cursist kan zijn eigen fysiek belastende werkzaamheden indelen en rekening houden met zijn eigen belastbaarheid. - De cursist kan (manuele) transferhandelingen, die in de cursus naar voren komen op een voorgeschreven wijze uitvoeren. - De cursist is in staat transferhulpmiddelen, die binnen de instelling aanwezig zijn op de voorgeschreven wijze te hanteren. - De cursist kan volgens het individuele transferprotocol handelen. - De cursist is in staat methodisch een transferprobleem aan te pakken. - De cursist heeft de motivatie om het eigen lichaam onder alle omstandigheden te sparen. - De cursist bezit de vaardigheid om cliënten te stimuleren zoveel mogelijk zelf te doen. Tijd: 85 minuten TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 15

23 Deel I Bijeenkomst 2 Materialen: - PowerPoint presentatie waarin de uit te voeren transferhandeling staat beschreven - Het transferhandboek met de uitleg van de transferhandeling - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen - Transferhulpmiddelen - Handelingen aan bed - 1 bed met papagaai - 2 hoofdkussens - 1 steeklaken - 1 glijrol - Gebruik passieve lift - 1 bed met papagaai - 1 passieve lift - min. 2 verschillende tilbanden - Gebruik actieve lift - 1 actieve lift - 1 rolstoel - 1 stoel Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. - Daarna gaan de cursisten in 3 groepen transferhandelingen uitvoeren. Interventies: - Tijdens de probleemoplossende discussie heeft de cursusleider een sturende rol. - Tijdens de instructie en nabespreking heeft de cursusleider een docerende rol. - Tijdens de praktische oefening heeft de cursusleider een coachende rol. - Tijdens de praktische oefening loopt de cursusleider door de ruimte voor het geven van aanwijzingen, het beantwoorden van vragen, het geven van instructie en indien nodig om de cursisten te motiveren. - De cursusleider houdt er tijdens het klassikale gesprek rekening mee dat iedereen de kans heeft aan het woord te komen en dat cursisten naar elkaar luisteren. - De voorbeelden voert de cursusleider uit, maar laat de cursisten hierop reflecteren. - De cursusleider stimuleert de cursisten om de voorbeelden ook zelf uit te proberen of te ervaren. Werkvorm: - Interactievorm probleemoplossend discussiëren - Instructievorm doceren - Instructievorm demonstratie - Samenwerkingsvorm groepswerk - Spelvorm simulatiepatiënt - Interactievorm klassikaal gesprek TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 16

24 Deel I Bijeenkomst AFSLUITING Activiteit De cursusleider zet samen met de cursisten alle items uit de cursus aan de hand van een PowerPoint presentatie op een rijtje. Daarna worden de cursisten gevraagd om een enquêteformulier in te vullen. Beoogde resultaten: - De cursist kan feedback geven op de bijeenkomst. - De cursist kan zich voorbereiden op de volgende bijeenkomst Tijd: 5 minuten Materialen: - PowerPoint presentatie waarin alle items van de cursus in staan - Enquêteformulier - Sheets (back-up) - Overhead projector (back-up) - 15 stoelen Uitgangssituatie: - De cursisten zitten in een U-vormige opstelling, zodat zij elkaar aan kunnen kijken en tevens zicht hebben op het projectiescherm. - De laptop met PowerPoint presentatie wordt op de tafel gezet en aangesloten op de beamer. - De beamer wordt op een muur of een projectiescherm geprojecteerd. - De cursusleider staat voor de groep, naast de beamer of projectiescherm. Interventies: - De cursusleider houdt er tijdens de afsluiting rekening mee dat iedereen de kans heeft aan het woord te komen en dat cursisten naar elkaar luisteren. Werkvorm: - Interactievorm klassikaal gesprek - Opdrachtvorm enquête TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 17

25 Deel I Overzicht bijeenkomsten Min Doelstelling 1 2, 10 Leerstof Inleiding in de cursus: - Opbouw van de cursus - Het waarom van de cursus - De link met het beleid fysieke belasting - Opbouw beleid fysieke belasting Implementatie beleid fysieke belasting Fysieke (over)belasting - Definitie - Omgang met fysieke belasting - Consequenties van fysieke (over)belasting zorgverlener - Consequenties van fysieke (over)belasting voor de cliënt Koppelen aan de aspecten die behoren tot fysieke (over)belasting Werkvorm Instructie doceren: de cursisten krijgen uitleg over de cursus en beleid Spelvorm raadspellen: de cursisten laten brainstormen over wat zij onder fysieke (over)belasting verstaan, welke consequenties er zijn voor de zorgverlener en cliënt Instructie vertelling: ervaringsverhaal Interactie klassikaal gesprek: de cursisten laten reflecteren op het ervaringsverhaal Instructie doceren: de cursusleider vertelt - wat de definitie is van fysieke (over)belasting en hoe ermee omgegaan kan worden - de consequenties van fysieke (over)belasting betekent voor de zorgverlener - de gevolgen van fysieke (over)belasting betekent voor de zorgverlener - de consequenties van fysieke (over)belasting betekent voor de cliënt Leeractiviteit AC AE AC RO AC Hulpmiddel PowerPoint presentatie met daarin de onderwerpen van de cursus, de link met het beleid fysieke belasting en op bouw ervan en de manier van implementatie White-board of flap-over om op te schrijven Ervaringsverhaal White-board of flap-over om op te schrijven PowerPoint presentatie - waar de definitie van fysieke overbelasting wordt genoemd - waar de consequenties en gevolgen van fysieke (over)belasting wordt genoemd voor de zorgverlener - waar de consequenties van fysieke (over)belasting wordt genoemd voor de cliënt TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 18

26 Deel I Overzicht bijeenkomsten Min Doelstelling 8, , 15 7, 10 Pauze Leerstof Belasting en belastbaarheid - de balans tussen belasting en belastbaarheid - het vergroten van de eigen belastbaarheid het passen van de eigen transferwerkzaamheden binnen hun alle dagelijks handelen Gezonde bewegingen en de bewegingen bij de verzorging van cliënten Tilprincipes Benaderingswijze en de keuze bij een individuele cliënt Pauze Werkvorm Instructie demonstratie: laten zien wat er gebeurt tijdens de overbelasting met de gewrichten Spelvorm raadspellen: de cursisten laten brainstormen over wat zij onder belasting en belastbaarheid vinden verstaan. Hoe er gedacht wordt dit te vergoten en hoe dit kan passen binnen de eigen transferwerkzaamheden Instructie doceren: de cursusleider over de aspecten belasting en belastbaarheid, het vergroten hiervan en het laten passen van eigen transferwerkzaamheden binnen hun dagelijks handelen Instructie doceren: de cursusleider vertelt wat gezonde bewegingen zijn bij de verzorging van een cliënt en waarop gelet moet worden Spelvorm raadspellen: de cursisten de tilprincipes die zij kennen laten noemen Instructie doceren: de cursusleider vertelt de tilprincipes Spelvorm raadspellen: de cursisten de benaderingswijze die zij kennen laten noemen Instructie doceren: de cursusleider vertelt de benaderingswijze Pauze Leeractiviteit AC/ AE/ CE AE AC AC AE AC AE AC Pauze Hulpmiddel Ballon en stok met gewicht White-board of flap-over om op te schrijven PowerPoint presentatie met de aspecten van belasting en belastbaarheid, het vergroten van de belastbaarheid en het te laten passen binnen de eigen werkzaamheden PowerPoint presentatie met de principes van gezonde bewegingen White-board of flap-over om op te schrijven PowerPoint presentatie met de tilprincipes White-board of flap-over om op te schrijven PowerPoint presentatie met de benaderingswijze Pauze TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 19

27 Deel I Overzicht bijeenkomsten Min Doelstelling 5, 6, 14 5, 6,7, 8, 10, 11,12,17 Leerstof 5 Fasemodel transferaanpak Feedback geven en observeren Uitvoeren van manuele transferhandelingen - In 3 groepen van maximaal 5 personen Transferhandelingen: - opstaan, lopen en gaan zitten - statische belasting - van zit naar zit Nabespreken van de uitgevoerde transferhandelingen Afsluiten Werkvorm Instructie doceren: de cursisten krijgen uitleg over het 5 fase model om een transfer aan te pakken Instructie doceren: de cursisten krijgen uitleg over hoe het beste feedback te geven en te ontvangen en waarop zij moeten letten bij het observeren Instructie doceren en demonstratie: de cursisten krijgen uitleg over de uit te voeren manuele transferhandelingen en deze worden gedemonstreerd door de cursusleider, eveneens wordt er aangegeven waarop gelet moet worden Samenwerking groepswerk: Roulerend worden 3 onderwerpen in drie groepen van maximaal 5 personen uitgevoerd Spelvorm simulatiepatiënt: tijdens het oefenen is één cursist cliënt, de ander zorgverlener en de overige observator wat aan de hand van een observatielijst gebeurt Interactie klassikaal gesprek: de cursisten vertellen elkaar welke feedback ze elkaar gegeven hebben en wat hun ervaringen zijn Interactie carrouseldiscussie: de cursusleider geeft iedereen de gelegenheid om iets te noemen wat hij wilde leren, heeft geleerd en misschien nog de volgende keer aanbod wil laten komen Leeractiviteit AC AC AC/ AE CE RO AC RO Hulpmiddel PowerPoint presentatie met uitleg 5 fase model De regels van feedback en een lijst van punten waarop geobserveerd kan worden (Hulp)middelen voor het uitvoeren van de transfer PowerPoint presentatie met filmpje Schema met wanneer welke groep wat gaat doen Lijstje met observatiepunten voor ieder groepje White-board of flap-over om op te schrijven PowerPoint presentatie met daarin de items van de bijeenkomst genoemd TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 20

28 Deel I Overzicht bijeenkomsten Min Doelstelling 13 5, 6, 7, 8, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17 Leerstof Inleiding in de cursus: - Opbouw van deze bijeenkomst - Er wordt teruggekeken op de vorige bijeenkomst Individueel transferprotocol Uitvoeren van transferhandelingen - In 3 groepen van maximaal 5 personen Transferhandelingen - Handelingen aan bed - Gebruik passieve lift - Gebruik actieve lift Werkvorm Instructie doceren: de cursisten krijgen uitleg over de bijeenkomst Interactie klassikaal gesprek: de cursisten krijgen van de cursusleider vragen over de onderwerpen die de vorige bijeenkomst aan de orde zijn geweest. Daarnaast is er de gelegenheid om eigen vragen en problemen voor te leggen Instructie doceren: de cursisten krijgen uitleg over hoe ermee omgaan en handelen naar het individuele transferprotocol Instructie doceren en demonstratie: de cursisten krijgen uitleg over de uit te voeren transferhandelingen en deze worden gedemonstreerd door de cursusleider, eveneens wordt er aangegeven waarop gelet moet worden Samenwerking groepswerk: Roulerend worden 3 onderwerpen in drie groepen van maximaal 5 personen uitgevoerd Spelvorm simulatiepatiënt: tijdens het oefenen is één cursist cliënt, de ander zorgverlener en de overige observator wat aan de hand van een observatielijst gebeurt Leeractiviteit AC AC AC AC/ AE CE RO Hulpmiddel PowerPoint presentatie met daarin de onderwerpen van deze bijeenkomst en de onderwerpen van de vorige bijeenkomst PowerPoint met de uitleg over het transferprotocol (Hulp)middelen voor het uitvoeren van de transfer PowerPoint presentatie met filmpje Schema met wanneer welke groep wat gaat doen Lijstje met observatiepunten voor ieder groepje TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 21

29 Deel I Overzicht bijeenkomsten 2 Min Doelstelling Leerstof 15 Nabespreken van de uitgevoerde transferhandelingen 4 10 Afsluiting cursus Stadia van de leercirkel van Kolb CE = concreet ervaren RO = reflectieve observatie AC = abstracte conceptualisering (begripsvorming) AE = actief experimenteren Werkvorm Interactie klassikaal gesprek: de cursisten vertellen elkaar welke feedback ze elkaar gegeven hebben en wat hun ervaringen zijn Interactie probleemoplossend: om de beurt wordt er één cursist uit een groepje gevraagd klassikaal één van de geoefende transferhandeling uit te voeren en andere cursist is dan cliënt Interactie klassikaal gesprek: de cursusleider zet samen met de cursisten alle items uit de cursus nog eens op een rijtje Opdracht enquête: de cursisten krijgen een enquêteformulier voorgelegd Leeractiviteit AC RO AC RO Hulpmiddel White-board of flap-over om op te schrijven (Hulp)middelen voor het uitvoeren van de gevraagde transfer PowerPoint met een overzicht van alle zaken die zijn gedaan Enquêteformulier TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 22

30 Deel II TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 23

31 Deel II Bijeenkomst 1 Bijeenkomst INTRODUCTIE Structuur cursus 1 ste bijeenkomst - Inleiding - Fysieke (over)belasting - Belasting en belastbaarheid - Gezonde bewegingen bij de verzorging van cliënten - Tilprincipes - Benaderingswijze - Pauze - Transferaanpak 5 Fasemodel - Uitvoeren van manuele transferhandelingen - Afsluiting 2 de bijeenkomst - Inleiding - Individueel transferprotocol - Pauze - Uitvoeren van transferhandelingen - Afsluiting Belang cursus De cursisten bewust maken van de onderwerpen zoals hierboven beschreven. Daarnaast past de cursus binnen het beleid fysieke belasting. TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 24

32 Deel II Bijeenkomst 1 Beleid fysieke belasting Een beleid fysieke belasting is een geschreven beleid m.b.t. fysieke belasting. Dit beleid heeft als doel de fysieke belasting en zo ook ziekteverzuim, incidenten of fysieke klachten binnen de instelling te minimaliseren. Dit beleid is te vinden in het Handboek Transfers van Corpus en de procedures zijn te vinden op het intranet van De Blinkert. Wat staat er in beschreven: - Inschatting situatie - Fysieke zorgzwaarte - Fysieke overbelasting in de instelling - RI&E - Algemeen beleid - Begroting - Bezetting - Monitoring - Organisatie en primair proces - Grenzen voor fysiek belastende activiteiten - Omgaan met een transferprobleem - Transfercommissie - Transfercoördinatoren - Transferspecialisten - Andere disciplines - Individueel transferprotocol - Bijzondere situaties - Agressie - Zwangere werknemers - Verplaatsen van gevallen bewoners - Verplaatsen overleden bewoners - Zware bewoners (> 120 kg) - Training en instructie - Inhoud van de cursus - Organisatie van de cursus - Hulpmiddelen - Inventarisatie hulpmiddelen - Evaluatie - Onderhoud - Tillift risicovolle handeling - Aanschaf nieuwe hulpmiddelen - Ergonomie en omgeving - Inrichtingsnormen TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 25

33 Deel II Bijeenkomst FYSIEKE (OVER)BELASTING Ervaringsverhaal van iemand met klachten door fysieke overbelasting Terugkijkend heb ik al jaren lang af en toe last van rugpijn gehad, maar ik heb mezelf nooit beschouwd als een rugpatiënt. Nu 15 jaar later kan ik daar niet meer omheen. Op mijn 21-ste ben ik met mijn werk als medisch analiste begonnen. Rond die tijd begon ik ook wat last te krijgen van mijn rug. Nooit erg, nooit heftig. In mijn werk deed ik ook prikrondes in het ziekenhuis om bloed af te nemen bij patiënten. Juist met het prikken ging het af en toe mis. Bedden staan laag, patiënten liggen zelden in een voor de analist(e) prettige positie. Bij elke patiënt moet je bukken en draaien met je rug. Bij het opkomen uit bukstand gebeurde het af en toe dat ik een heftige scheut door de onderrug kreeg. Dat deed dan een dag flink zeer, zeurde nog twee dagen wat na en dan was het een tijdje over, tot het weer een keer gebeurde. Dit sleepte jarenlang zo door; ik had er te weinig last van om daar actie op te ondernemen. Tot ik merkte dat ik steeds vaker van die pijnscheuten kreeg en naar mijn huisarts ging. Ik kreeg een verwijzing voor Ceasartherapie. Daar leerde ik oefeningen. De Ceasartherapie hielp en ik heb lange tijd geen pijnscheuten meer gehad. Tot het langzaam aan weer begon, weer slecht over eind kunnen komen uit bukstand. Met autorijden een zere, stijve rug. Het was niet erg, alleen wat lastig. Wat ik niet door had (en mijn partner wel) was dat ik ongemerkt de zware karweitjes aan hem overliet. De boodschappentassen waren voor mijn partner. De stoep vegen deed mijn partner. Zware tuinwerkzaamheden deed mijn partner, terwijl ik dat vroeger toch ook zelf deed. Heel sluipend begon ik me te onttrekken aan zwaar rugbelastend werk, ik had het zelf niet in de gaten. Af en toe moest ik ook door die rugpijn een paar dagen verzuimen van het werk. Eind 2002 maakte ik de bedden op en wilde nog even het dekbed glad trekken. Pats, een enorme scheut trok door mijn onderrug en ik stond vast, kon bijna geen kant meer op. Ik strompelde de trap af, dacht op de bank te gaan liggen, maar kreeg dat niet voor elkaar. Ik heb me op de grond laten zakken en kon niet anders dan wachten tot de pijn zou zakken. (Spondylodese, 2004) Definitie van fysieke (over)belasting Fysieke belasting, ook wel lichamelijke belasting genoemd, is in het algemeen een belasting van het houdings- en bewegingsapparaat. Bijvoorbeeld belasting van rug, botten en spieren in armen en benen. Fysieke belasting komt onder andere voor tijdens de volgende activiteiten: tillen, dragen, reiken, armheffen, duwen, trekken, manoeuvreren, werkhoudingen, statische belasting en repeterende bewegingen. (Peereboom, 2001, Vink & Dul, 1994, Knibbe, et. al., 2002, ICF, 2002) Aspecten van fysieke (over)belasting Tillen en dragen - Tillen: een handeling waarbij een object met de handen wordt vastgepakt en zonder mechanische hulp wordt verplaatst. - Dragen: een handeling waarbij een object met de handen wordt vastgehouden en zonder mechanische hulp in horizontale richting wordt verplaatst. - Beide komen veelvuldig voor binnen de zorgverlening. TIL JIJ ER ZWAAR AAN? 26