TILLEN EN ZO DEEL 3 & 4

Transcriptie

1 ZORGEND PERSONEEL TILLEN EN ZO DEEL 3 & 4 STICHTING ANTARIS DE DRIE HOVEN, A.H. GERARDHUIS, LEO POLAKHUIS, JOANNES DE DEO, KORTE WATER, instituut Fysiotherapie Amsterdam, juli 2003 Namen: Alvar Stuurman Eefje Swinkels René Tavenier

2 Deel 3: Til bewust! Doelstellingen 1. De deelnemers (zorgenden) moeten zich bewust worden van goede en slechte tilhoudingen en handelingen. 2. De deelnemers moeten de volgende transfers op een correcte wijze uit kunnen voeren: a) Van zit in (rol)stoel stand b) Van stand zit in een (rol)stoel c) Onderuitgezakt in (rol)stoel rechtop zitten Aandachtspunt: Bij iedere transfer wordt de mate van zelfstandigheid van de bewoner in drie categorieën onderscheiden: - Cat. 1: mogelijkheid tot goed meewerken; - Cat. 2: mogelijkheid tot beperkt meewerken; - Cat. 3: nauwelijks / geen mogelijkheid tot meewerken. Deze scholing zal vooral gericht zijn op de bewoners uit categorie De deelnemers moeten de drie kernpunten van tillen (bewoner zoveel mogelijk zelf laten doen, eigen gewicht gebruiken & wanneer nodig tilmateriaal gebruiken) kunnen koppelen naar andere transfers. 2

3 Opbouw 1. Video opnieuw laten zien ophalen van de besproken inhoud uit de voorgaande cursussen. 2. Kernpunten uit de video naar voren halen en deze bespreken met behulp van posters: - De bewoner zoveel mogelijk zelf laten doen; goede instructies geven! - Indien toch getild moet worden, gebruik maken van eigen gewicht. - Wanneer er teveel kilo s getild moeten worden, gebruik maken van een tillift. 3. Transfer a) Van zit in een (rol)stoel stand - Één van de deelnemers de transfer uit laten voeren op de oude manier als voorbeeld bij een bewoner uit categorie 1. - Goede en slechte punten van de transfer laten benoemen door de collega s en eventueel corrigeren. - De transfer op de correcte wijze uit (laten) voeren. - Aandachtspunten en uitvoering van de transfer opnoemen: De bewoner heeft voldoende been- en armfunctie om zelf met jouw hulp te staan; De bewoner moet naar voren in de stoel komen zitten; De voeten van de bewoner staan onder de knieën of iets daarachter; bij ontlasten van een been staat de voet van het gezonde been achter de knie van het gezonde been en het te ontlasten been is naar voren gestrekt; De handen van de bewoner liggen op het voorste punt van de stoelleuningen; De bewoner brengt de neus naar de knieën; De bewoner drukt zich voorzichtig op tot stand; Als de bewoner wél tot stand kan komen, maar te weinig beenfunctie heeft om te draaien (om bijvoorbeeld op het toilet te gaan zitten), plaats dan vóór het gaan staan de voeten op een draaischijf (lichaam van de bewoner vanuit de heupen een kwartslag of halve slag draaien). 4. Laten voelen hoeveel 15 kilo weegt: - Één van de deelnemers een krat bier (± 15 kilo) op laten tillen. Laten ervaren hoe het voelt om het krat dicht bij het lichaam te tillen en ver van het lichaam af + tillen met gestrekte en gebogen romp koppeling naar de transfer maken. 3

4 - Kernpunten van tillen opnoemen: Laat bewoner zoveel mogelijk zelf doen; Dicht bij het lichaam tillen; Rechte rug bij het tillen; Til vanuit je benen door de knieën te buigen, of zet één knie op de grond; TIL NIET MEER DAN 15 KILO! Gebruik je eigen lichaamsgewicht (zie poster); Til precies op de tel (die je van te voren met de bewoner hebt afgesproken); Voorkom draaiing in de rug. 5. Transfer b) Van stand zit in een (rol)stoel - OEFENEN! De deelnemers gaan deze transfer oefenen in groepjes van 3 à 4 personen met een patiënt uit categorie 1. - De docent loopt rond om deelnemers eventueel te corrigeren. - Wanneer deelnemers twijfelen aan hoeveel kilo zij werkelijk tillen, kunnen zij het krat oppakken om te voelen hoe 15 kilo aanvoelt. - Aandachtspunten en uitvoering van de transfer opnoemen: Denk aan de kernpunten van tillen; De bewoner heeft voldoende been- en armfunctie om zelf met jouw hulp te staan; De bewoner gaat met de knieholten tegen de zitting staan; De bewoner pakt de leuningen van de stoel; De bewoner zakt langzaam door de knieën en buigt de romp naar voren; De bewoner gaat zachtjes zitten. 6. Wanneer er tijd over is, kan er eventueel nog een transfer voorgedaan en / of geoefend worden. De voorkeur gaat uit naar transfer c) Onderuitgezakt in (rol)stoel rechtop zitten. - Aandachtspunten en uitvoering van deze transfer zijn: De bewoner heeft voldoende been- en armfunctie om dit met enige ondersteuning van helper te doen; De bewoner pakt zichzelf bij de onderarmen of polsen vast, de helper omvat, onder de oksels van de bewoner door, de onderarmen van de bewoner; De helper staat achter de stoel; De helper trekt met een kiepbeweging, het bekken van de bewoner tegen de rugleuning; De uitgangspunten van het gaan zitten en staan (zie transfer a en b) zijn ook hier van toepassing; De stoel moet vast of klem staan, de rolstoel op de rem. 4

5 Afsluiting 1. Duidelijk maken dat wanneer een transfer correct uitgevoerd wordt, verdere transfers vaak overbodig worden. Voorbeeld: wanneer een patiënt van stand zit in een (rol)stoel direct goed in zijn stoel gezet wordt, is de transfer van onderuitgezakt in (rol)stoel rechtop zitten niet meer nodig! Voorwaarde is wel, dat de stoel aangepast is aan de patiënt. 2. Aangeven dat de deelnemers met eventuele vragen en problemen omtrent tillen en transfers terug kunnen vallen op de transferspecialist op hun afdeling. 3. BOODSCHAP: Aan de hand van de posters de kern van het verhaal nog één maal duidelijk maken: - De patiënt zoveel mogelijk zelf laten doen; goede instructies geven! - Indien toch getild moet worden, gebruik maken van eigen gewicht. - Wanneer er teveel kilo s getild moeten worden, gebruik maken van een tillift. 5

6 Deel 4: Samen tillen is niet zwaar! Doelstellingen 1. De deelnemers (zorgenden) moeten zich bewust worden van goede en slechte tilhoudingen en handelingen. 2. De deelnemers moeten inzicht krijgen in wanneer zij alleen of samen moeten tillen, of wanneer zij gebruik moeten maken van een tillift. 3. De deelnemers moeten de volgende transfers samen op een correcte wijze uit kunnen voeren: a) Onderuitgezakt in bed rechtop zitten (omhoog verplaatsen) b) Van zit op bed zit in een (rol)stoel c) Onderuitgezakt in (rol)stoel rechtop zitten Aandachtspunt: Bij iedere transfer wordt de mate van zelfstandigheid van de bewoner in drie categorieën onderscheiden: - Cat. 1: mogelijkheid tot goed meewerken; - Cat. 2: mogelijkheid tot beperkt meewerken; - Cat. 3: nauwelijks / geen mogelijkheid tot meewerken. Deze scholing zal vooral gericht zijn op de bewoners uit categorie De deelnemers moeten de drie kernpunten van tillen (bewoner zoveel mogelijk zelf laten doen, eigen gewicht gebruiken & wanneer nodig tilmateriaal gebruiken) kunnen koppelen naar andere transfers. 6

7 Opbouw 1. Kernpunten uit de vorige scholing ( Til bewust! ) naar voren halen en deze bespreken met behulp van de posters: - De bewoner zoveel mogelijk zelf laten doen; goede instructies geven! - Wanneer er getild moet worden, samen gebruik maken van eigen gewicht. - Wanneer er teveel kilo s >30 kg getild moeten worden, gebruik maken van een tillift. 2. Transfer a) onderuitgezakt in bed rechtop zitten (omhoog verplaatsen) - Twee van de deelnemers de transfer uit laten voeren op de oude manier als voorbeeld bij een bewoner uit categorie 2. - Goede en slechte punten van de transfer laten benoemen door de collega s en eventueel corrigeren. - De transfer op de correcte wijze uit (laten) voeren. - Aandachtspunten van de transfer opnoemen: Helpers aan weerszijden van het bed ter hoogte van het bekken van de bewoner, met hun gezicht naar het hoofdeinde in schrede stand; De bewoner wordt rechtop gezet doordat de helper het gewicht van het voorste naar het achterste been verplaatst en tegelijkertijd de bewoner bij de armen / schouders vasthoudt; De helpers verwisselen nu van hand om de bewoner in de rug te steunen; Beide helpers staan ter hoogte van het bekken van de bewoner en kijken elkaar aan; Helper A pakt de pols van helper B onder de knieën van de bewoner; Zij draaien hun romp een kwart draai naar het hoofdeinde van het bed en staan daarbij weer in schrede stand; Hierbij komt het buitenste been vóór het been aan de bedzijde; Zij zetten hun schouders onder de oksel van de bewoner, gedrukt tegen de borstkas; Zij steunen zichzelf met de vrije hand op het bed of pakken de bedrand vast; De bewoner houdt zijn schouder goed naar beneden getrokken en klemt zich vast tussen de twee helpers. De helpers brengen hun gewicht over van het achterste naar het voorste been, halverwege deze gewichtsverplaatsing zit het strekmoment van de knieën; De bewoner rustig laten neerkomen. 7

8 3. Kernpunten van tillen opnoemen: Laat bewoner zoveel mogelijk zelf doen; Dicht bij het lichaam tillen; Rechte rug bij het tillen; Til vanuit je benen door de knieën te buigen, of zet één knie op de grond; TIL NIET MEER DAN 15 KILO (zie poster)! Gebruik je eigen lichaamsgewicht (zie poster); Til precies op de tel (die je van te voren met de bewoner hebt afgesproken); Voorkom draaiing in de rug. 4. Transfer b) Van zit op bed zit in een (rol)stoel - OEFENEN! De deelnemers gaan deze transfer oefenen in groepjes van 3 à 4 personen met een bewoner uit categorie 2. - De docent loopt rond om de deelnemers eventueel te corrigeren. - Aandachtspunten van de transfer opnoemen: De (rol-)stoel evenwijdig aan en naast het bed zetten, hoogteverschillen zoveel mogelijk beperken, losse armleuning aan de bedkant eventueel verwijderen, rolstoel op de rem zetten; Als de bewoner eenmaal op de bedrand zit, gaat één helper vóór de bewoner staan en één helper naast de bewoner. De helper die voor de bewoner staat, plaatst beide voeten voor de voeten van de bewoner; De helpers ondersteunen de bewoner bij het gaan staan; Samen draaien de bewoner en de helpers totdat de bewoner met de rug naar de (rol-) stoel staat en de rand van de zitting voelt; De bewoner gaat zitten. 5. Wanneer er tijd over is, kan er eventueel nog een transfer voorgedaan en / of geoefend worden. De voorkeur gaat uit naar transfer c) Onderuitgezakt in (rol)stoel rechtop zitten. - Aandachtspunten en uitvoering van deze transfer zijn: Twee helpers aan weerskanten van de bewoner; Beide helpers staan met het gezicht naar de rugleuning van de (rol-)stoel, de benen in gebogen schredestand; Beide helpers haken de elleboog onder de bovenarm van de bewoner en steunen met de andere hand op de armleuning van de stoel; Terwijl de helpers het gewicht van het achterste naar het voorste been verplaatsen, trekken zij de bewoner achter in de stoel. Halverwege de gewichtsverplaatsing van het achterste naar het voorste been, zit het strekmoment van de knieën van de helpers; De stoel moet vast of klem staan, de rolstoel op de rem. 8

9 Afsluiting 1. Korte evaluatie van de les, wat hebben ze nu geleerd, was het nuttig, zijn er nog vragen? 2. Aangeven dat de cursisten met eventuele vragen en problemen omtrent tillen en transfers terug kunnen vallen op de transferspecialist op hun afdeling. 3. Korte inleiding geven over de volgende bijscholing. 9