Een bewogen maar hoopvol jaar

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008

2 Een bewogen maar hoopvol jaar 3 In 2008 werd de wereldorde duidelijk in vraag gesteld. De crisis in de bankwereld deed heel wat mensen pijn en zorgde voor een grote onzekerheid over de verdere uitbouw van de economie op wereldvlak. Als niet-gouvernementele organisatie voor ontwikkelingssamenwerking zaten we ergens tussen hamer en aambeeld. In zulke periode van onzekerheid en onduidelijkheid toch de kaart van de solidariteit blijven trekken is immers niet vanzelfsprekend. Ondanks alles heeft de vereniging het aangedurfd om de engagementen naar de projectlanden toe niet in vraag te stellen omdat we het volle vertrouwen hadden in het engagement van onze steunverleners en de inzet van de vele vrijwillige medewerkers. Dit vertrouwen werd beloond want op operationeel vlak kon het jaar met een positief saldo worden afgesloten. In de loop van 2008 werden de geruchten omtrent een mogelijke heiligverklaring van Damiaan uiteindelijk bevestigd. Het was echter nog wachten op de definitieve datum van de plechtige afkondiging, maar vele groepen brachten onmiddellijk allerlei initiatieven op gang om deze uitzonderlijke gebeurtenis de nodige luister mee te geven door de volgende maanden heen. De vereniging is bijzonder trots en voelt zich gesterkt in haar overtuiging dat Damiaan tot op vandaag een inspirerend voorbeeld is voor mensen die zich solidair willen opstellen met de minstbedeelden, met de verstotelingen. Pater Damiaan is onlosmakelijk verbonden met de zorg voor de melaatsen. Vandaag spreken we veeleer van leprabestrijding. Het aantal nieuwe gevallen blijft beperkt en de meeste nieuwe patiënten worden tijdig behandeld zodat verminkingen grotendeels kunnen vermeden worden. Toch moeten we alert blijven en is het onze plicht om, tot het bittere einde, de nodige aandacht op te brengen voor de leprapatiënten. Tuberculose is immers een veel omvangrijker probleem en de cijfers in dit jaarverslag geven aan dat in onze projectwerking de tuberculosebestrijding jaar na jaar in belang toeneemt. Een terechte evolutie gezien de enorme ravage die deze ziekte aanricht. Het is goed om weten dat ook andere instellingen de strijd tegen tuberculose als een prioriteit beschouwen en er heel wat fondsen voor vrijmaken. Lepra en tuberculose blijven de ziektes waarop Damiaanactie zich blijft concentreren. Niet dat we geen interesse hebben voor andere aspecten van de gezondheidszorg, of bij uitbreiding de hele ontwikkelingsproblematiek, maar de ervaring leert ons dat een zekere specialisatie leidt tot concrete resultaten. Gezien de beperkte middelen die we kunnen inzetten, is ook een geografische inperking aangewezen om resultaatgericht te kunnen werken. Damiaanactie wil actief betrokken blijven bij de uitbouw van de projectwerking en zal daarbij de patiënten steeds op het voorplan brengen. Aldus creëren we een verbondenheid tussen de vele steunverleners en de vele vrijwillige medewerkers in eigen land enerzijds en de zorgverstrekkers en patiënten in de projectlanden anderzijds. Rigo Peeters Secretaris-generaal Paul Jolie Voorzitter

3 4 Jaarverslag Beknopte voorstelling opgespoorde en behandelde patiënten in 2008 Damiaanactie is een Belgische, pluralistische en apolitieke ngo. Opgericht in 1964, in aansluiting op de Werelddag voor de Melaatsen van Raoul Follereau (de advocaat van de melaatsen). De vereniging vindt haar inspiratie ook bij twee andere figuren: dokter Frans Hemerijckx (de dokter van de melaatsen, die het project klinieken onder de bomen heeft opgericht) en, uiteraard Damiaan (de apostel van de melaatsen), die in oktober 2009 heilig wordt verklaard. Drie hoofdopdrachten Damiaanactie heeft drie hoofdopdrachten: de armoedeziektes in de projectlanden bestrijden, de Belgische bevolking bewust maken van de problemen die deze ziektes veroorzaken, en een vrijwilligersnetwerk laten bloeien in België. Drie ziektes Ook al werd Damiaanactie opgericht om lepra te bestrijden, toch werd er al snel de beslissing genomen om ook de strijd tegen tuberculose aan te gaan. Vandaag wordt er trouwens meer aandacht besteed aan tbc dan aan lepra. Dat blijkt ook uit de cijfers. Maar het betekent niet dat de leprabestrijding verwaarloosd wordt. Integendeel zelfs... Daarnaast bestrijdt Damiaanactie ook leishmaniasis in één van de landen waar ze actief is: in Nicaragua. Lokaal personeel Eind 2008 was Damiaanactie in 16 landen in Afrika, Azië en Latijns-Amerika aanwezig. Vier belangrijke basisprincipes bepalen de werking: Damiaanactie werkt steeds samen met de lokale overheid. De samenwerking loopt op lange termijn. De werking wordt afgestemd op de samenwerking met partners, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, ILEP (de internationale federatie van verenigingen ter bestrijding van lepra), of de Internationale Unie ter Bestrijding van Tuberculose en Respiratoire Ziektes. En ten slotte werkt Damiaanactie bijna uitsluitend met lokaal personeel. Basisprojecten Damiaanactie werkt voornamelijk via nationale lepra- en tbc-programma s... die ze trouwens soms hielp op te starten. Maar aangezien deze nationale programma s niet aan alle afzonderlijke behoeftes van de patiënten of ex-patiënten kunnen voldoen, heeft Damiaanactie beslist om vanaf 2007 ook basisprojecten te lanceren. Deze kleinschalige projecten zijn bedoeld voor een beperkt aantal personen. Het zijn eerder socio-economische projecten, maar het kunnen ook medische projecten zijn. Ze bestaan naast de nationale programma s, die nog steeds de beste garantie geven dat mensen een beroep kunnen doen op gezondheidszorg... wat nog steeds het voornaamste doel van Damiaanactie is in haar projectlanden. Onafhankelijk Damiaanactie zou niet kunnen bestaan zonder haar twee belangrijke pijlers in België: haar enthousiaste medewerkers en haar trouwe schenkers die, elk jaar opnieuw, voor meer dan de helft van de nodige middelen zorgen. Damiaanactie kan hierdoor autonoom blijven werken, wat er ook gebeurt. Land Bevolking projectgebied lepra Aantal zieken Land Bevolking projectgebied tuberculose Aantal zieken Bangladesh Bangladesh Brazilië Brazilië Burundi Burundi China China Comoren Comoren Congo Congo India Guatemala Mozambique Guinee Nigeria India Rwanda Laos Mozambique Nicaragua Niger Nigeria Panama Rwanda TOTAAL TOTAAL N.B.: Nicaragua: er werden tevens gevallen van leishmaniasis ontdekt in Totale bevolking die bereikt werd: Evolutie van aantal zieken Tuberculose Lepra

4 6 Jaarverslag 2008 Financieel verslag 7 Financieel verslag Balans activa Vaste activa Immateriële vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa Vlottende activa Vorderingen op meer dan 1 jaar Voorraden Vorderingen op minder dan 1 jaar Geldbeleggingen Liquide middelen Overlopende rekeningen Totaal der activa Resultatenrekening Bedrijfsopbrengsten (zie pagina 8) Bedrijfskosten (zie pagina 9) Bedrijfswinst Financiële opbrengsten Financiële kosten Winst uit de gewone bedrijfsuitoefening Uitzonderlijke kosten 0 0 Winst van het boekjaar NB: De gedetailleerde rekeningen van het boekjaar 2008 kunnen worden geraadpleegd op de website van de Nationale Bank van België ( Passiva Eigen vermogen Fondsen van de vereniging Permanente financiëring Bestemde fondsen Voorzieningen (voor pensioenen) Schulden Schulden op minder dan 1 jaar Overlopende rekeningen Totaal der passiva Deze cijfers vragen wat meer uitleg: Activa: Vorderingen op meer dan één jaar: het gaat om de erfenissen en de subsidies van DGOS die Damiaanactie vanaf 2010 zal ontvangen. Vorderingen op ten hoogste één jaar: het gaat om de erfenissen en de subsidies van DGOS die Damiaanactie in 2009 zal ontvangen. Passiva: Overlopende rekeningen: het gaat om de te ontvangen subsidies van DGOS voor 2009 en 2010.

5 8 Jaarverslag 2008 Financieel verslag 9 Bedrijfsopbrengsten Bedrijfskosten Eigen bedrijfsopbrengsten Bijdrage Belgische bevolking Privégiften en resultaten groepsinitiatieven (van 1/1 tot 31/12/2008) Erfenissen Totaal eigen inkomsten Subsidies en medefinanciering Belgische overheid (DGOS) Europese unie ILEP-leden Gewesten, gemeenschappen, provincies Totaal subsidies Diverse ontvangsten Totaal van de bedrijfsopbrengsten Projectbestedingen Projecten onder direct toezicht van Damiaanactie Afrika Azië Amerika Deelname aan projecten ILEP-leden Wetenschappelijke begeleiding Vorming Projectbegeleiding Basisprojecten Damiaanbouwkampen Totaal projecten Informatie, fondsenwerving en secretariaat Informatie en educatie Fondsenwerving Secretariaat Totaal informatie, fondsenwerving en secretariaat Voorzieningen Totaal van de bedrijfskosten % 100% 75% 75% 50% 50% Privégiften en groepsinitiatieven 49,1% Erfenissen 19,4% 25% Projectbestedingen 73,3% 25% Informatie en educatie 8,5% Belgische overheid 26,5% ILEP 3,9% Diverse inkomsten 0,7% Gewesten, gemeenschappen en provincies 0,4% 0% Fondsenwerving 14,6% Secretariaat 3,4% Voorzieningen 0,1% 0%

6 Afrika 11 #1 Situatie in 2008 lepra en tuberculose tuberculose alleen Niger Guinee Nigeria Congo Rwanda Burundi Comoren Mozambique Afrika is het belangrijkste werelddeel voor Damiaanactie. Acht van de zestien landen waar Damiaanactie actief is in 2008, zijn Afrikaanse landen. Het belangrijkste land voor Damiaanactie inzake budget is zonder meer Congo. Belangrijker is dat Afrika het werelddeel is dat voorrang krijgt op dit moment. De meest recente projectlanden van Damiaanactie zijn trouwens twee Afrikaanse landen: Niger en Guinee. De situatie in Afrika noopt Damiaanactie daartoe

7 12 Jaarverslag 2008 Afrika 13 Een aantal Afrikaanse landen waar Damiaanactie actief is, hebben af te rekenen met uitermate moeilijke situaties op het vlak van veiligheid en op politiek vlak. In Congo bijvoorbeeld, waar het vredesproces dat begin 2008 gesloten werd tussen de strijdende groepen in Noord-Kivu voor veel hoop had gezorgd, voor er enkele maanden later opnieuw gevochten werd, onder andere in Noord-Kivu en in een deel van de Oostprovincie. Ook Burundi kent woelige tijden en heeft onder andere af te rekenen met problemen om voormalige burgeroorlogstrijders te demobiliseren en in de samenleving te reïntegreren. Ook zijn er problemen op het vlak van vrijheid van meningsuiting en van vereniging. De Comoren hebben sinds een aantal jaren dan weer af te rekenen met problemen op sociaal, economisch en politiek vlak (er heerst een separatistische crisis op Anjouan). Ook Guinee kent de nodige problemen: de militaire junta heeft de macht weer in handen na het overlijden (eind 2008) van president Lansana Conté, die het land in een diepe crisis naliet. Guinee staat 167ste op 179 landen in de index van de menselijke ontwikkeling van de Verenigde Naties. Door deze omstandigheden is het uiteraard nog minder eenvoudig werken voor Damiaanactie. Tuberculose: een ware plaag Tuberculose is een enorme dreiging. Deze ziekte neemt al een tijdje een steeds belangrijker wordend aandeel in het werk van Damiaanactie. Terwijl er in 2006 en in 2007 meer dan opgespoorde en behandelde patiënten waren, waren het er in 2008 meer dan ! De komst van Guinee als nieuw projectland heeft uiteraard bijgedragen tot deze stijging, net als de stijging van het aantal bereikte mensen in Congo. Maar zowat overal steeg het aantal opgespoorde patiënten. Zijn er dan meer gevallen van tbc of eerder meer gevallen van hiv/aids? Één zaak lijkt alvast duidelijk: de opsporing is vaak beter dankzij welbepaalde strategieën die worden toegepast. Enkele voorbeelden: de invoering van meer verfijnde diagnosetechnieken in Rwanda, de uitbreiding van de tbc-diensten in de regeringsziekenhuizen in Nigeria, meer opsporing bij risicogroepen (ondere andere bij de gevangenen in Rwanda), de uitbreiding van het netwerk van de tbc-opvangcentra in Niger, de ophaling van het sputum in de gezondheidscentra op de Comoren, of het organiseren van bewustmakingscampagnes (op radio en televisie in Nigeria of in de voornaamste gevangenissen in Rwanda bijvoorbeeld). Nog steeds lepra In zes van de acht Afrikaanse projectlanden van Damiaanactie gaat het om gecombineerde lepra- en tbc-programma s. Alleen in de meest recente projectlanden Niger en Guinee gaat het om tuberculose. Het aantal opgespoorde zieken ligt in het algemeen betrekkelijk laag (in 2008 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie zelfs officieel de eliminatie van lepra in Mozambique aangekondigd, dankzij een prevalentie die lager was dan 1 patiënt per inwoners), maar negatief element is het belangrijk aandeel van multibacillaire leprapatiënten bij het aantal nieuw opgespoorde patiënten (meer dan 80% in Rwanda en Burundi bijvoorbeeld), net als in bepaalde gevallen het redelijk groot aantal patiënten met een invaliditeit van graad II (vermindering van het zicht of zichtbare verwondingen aan handen of voeten): bijna één op twee patiënten in Rwanda op een totaal van 34. Een bewijs dat mensen talmen om zich te laten diagnosticeren. Verder is het aantal opgespoorde patiënten op de Comoren dit jaar verdrievoudigd door actieve opsporingscampagnes in welbepaald uitgekozen dorpen te voeren, door de leprabestrijding in de gezondheidscentra te integreren en door systematisch de contacten binnen de gezinnen van de zieken te onderzoeken. De Congolese uitzondering Voor lepra vormt de Democratische Republiek Congo de uitzondering voor Damiaanactie. Niet alleen vormen Congolezen een grote meerderheid van de Afrikaanse patiënten, maar de opsporing in dat land heeft een tendens gevolgd die lichtjes verschilt van de tendens die in andere landen werd vastgesteld. Het moet gezegd dat het aantal opgespoorde patiënten sterk is gestegen na 2002, toen de veiligheidssituatie begon te verbeteren, met als hoogste aantal bijna opgespoorde patiënten in Sindsdien is hun aantal gedaald, al schommelen de cijfers sterk, en voor het eerst sinds 2003, is dat aantal opnieuw onder patiënten gedaald. Ook bij hen zijn de multibacillaire leprapatiënten in de meerderheid, maar niet op zo n spectaculaire wijze als in de andere landen in de regio van de Grote Meren. De invaliditeitspreventie en de fysieke revalidatie worden steeds belangrijker in Congo (in 3 van de 14 regio's waar Damiaanactie aanwezig is, werden namelijk kinesitherapeuten aangeworven), terwijl er in andere landen reconstructieve chirurgie plaatsvindt, onder andere in Burundi, waar 29 patiënten werden geopereerd. Genezing Nadat patiënten opgespoord zijn, moeten ze ook een doeltreffende behandeling krijgen en genezen. In de Afrikaanse projecten van Damiaanactie is de genezingsgraad in het algemeen goed te noemen (altijd meer dan 80%, met zelfs 87% voor Congo, op meer dan patiënten, en tot 93% voor de Comoren, maar wel op een kleiner aantal patiënten), alleen Guinee en Niger doen het minder goed met respectievelijk 78% en 73,6%. Om dit probleem op te lossen wordt de DOTS-strategie (de terbeschikkingsstelling van de behandeling onder rechtstreekse supervisie tijdens de eerste weken van de behandeling van dorpsgenoten die speciaal daartoe opgeleid werden) toegepast. Deze strategie werd onder andere sterk ontwikkeld in Mozambique en Rwanda in 2008, en heeft haar doeltreffendheid bewezen. Een ander essentieel onderdeel van dit succes is de decentralisatie van de gezondheidsdiensten. En niet te vergeten, de permanente opleiding en de regelmatige supervisie die het gezondheidspersoneel krijgt, twee uitermate belangrijke zaken voor Damiaanactie Dubbele uitdaging Maar ondanks deze goede resultaten, zowel wat opsporing als wat genezing betreft, mogen we twee enorme uitdagingen die ons te wachten staan, niet vergeten: de co-infectie tuberculose/hiv en multiresistente tbc. Hiv/aids is belangrijk voor tuberculose, aangezien iemand die geïnfecteerd is (vermoedelijk is één derde van de wereldbevolking geïnfecteerd) aanzienlijk meer kans maakt om tuberculose te ontwikkelen als hij seropositief is (i.p.v. seronegatief). Tuberculose is trouwens de eerste, zogenaamde opportunistische, ziekte bij hiv/aids én de belangrijkste doodsoorzaak van hiv/aids-patiënten. Wat co-infectie betreft, hier werden een aantal strategieën toegepast. Zoals bijvoorbeeld de hiv-test voor tbc-patiënten, die systematisch uitgevoerd wordt op de Comoren en bijna veralgemeend is in Rwanda. De bedoeling is uiteraard een preventieve behandeling te geven aan geco-infecteerde patiënten. Verder is er in Guinee eerder gekozen om de hiv-diensten te vestigen in de opsporings- en behandelingscentra voor tuberculose. In Congo werden een aantal lokalen binnen onze diensten ingericht om advies inzake hiv-opsporing bij tbc-patiënten mogelijk te maken. Ook werd er personeel opgeleid opdat die dan gezamenlijke tbc/hiv-activiteiten zou kunnen organiseren. In Rwanda kunnen beide ziektes behandeld worden in bijna de helft van de ziekenhuizen: het

8 14 Jaarverslag 2008 Afrika 15 tbc-personeel werd opgeleid om hiv op te sporen en de geco-infecteerde patiënten te behandelen gedurende de volledige tbc-behandelingsduur. Resistentie Een patiënt is resistent, zelfs multiresistent, als hij zijn behandeling heeft onderbroken of geen geneesmiddelen heeft gekregen. In dat geval is de tweedelijnsbehandeling zwaarder, langer en duurder. Maar het is zeer belangrijk om in te grijpen, aangezien het risico bestaat dat de patiënt zijn omgeving besmet met een (multi)resistente haard. Zo werd er een opvang- en verzorgingscentrum voor multiresistente tbc-patiënten geopend in Conakry, de hoofdstad van Guinee waar meer dan de helft van de tbc-patiënten van het land opgespoord en behandeld worden (een ander centrum bestond al in het zuiden van het land). In Nigeria heeft Damiaanactie het laboratorium van het universitaire ziekenhuis van Ibadan van het nodige materiaal voorzien en heeft ze er personeel opgeleid om, in samenwerking met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen, tuberculosekweken te realiseren. In Rwanda ten slotte worden steeds meer mensen opgeleid om multiresistente patiënten, die ambulant behandeld worden, op te volgen. Deze patiënten krijgen voedsel en een toelage voor hun vervoerskosten opdat ze elke dag naar het gezondheidscentrum zouden komen om hun behandeling voort te zetten. Toekomst Het werk kan doeltreffend lijken, toch blijft er nog heel veel werk voor de boeg. De politieke instabiliteit die in Afrika constant om de hoek loert, draagt niet bij tot een ordelijk verloop van de activiteiten. In Burundi bijvoorbeeld, waar er problemen waren in de gezondheidssector en waar er ook onvoldoende gezondheidspersoneel is, of in Congo, waar het personeel, dat opgeleid werd om gezamenlijke hiv&tbc-activiteiten te voeren, onvoldoende materiaal kreeg om tests uit te voeren. Er werden trouwens al concrete acties ondernomen op het vlak van personeel en materiaal om in de toekomst nog doeltreffender te zijn. Zo zal er in 2009 een dokter opgeleid en ingezet worden in de strijd tegen lepra en tuberculose in Moheli, eiland en deelstaat van de Comoren. In Nigeria renoveert Damiaanactie een ziekenhuiszaal voor de opvang van multiresistente tbc-patiënten vanaf In Niger is de constructie van het nationale referentielaboratorium door Damiaanactie afgewerkt en het zal in 2009 technisch uitgerust worden. Daardoor zal er een gestandaardiseerde kwaliteitscontrole van de laboratoria in het hele land kunnen plaatsvinden en zullen er gevoeligheidstesten voor geneesmiddelen kunnen worden ontwikkeld om multiresistente tbc te behandelen. En in Guinee werd een samenwerkingsproject tuberculose-hiv opgestart in het najaar van Ook voor tuberculose zullen de detectiegraad (63% in Guinee tot minder dan 33% in Rwanda, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie minstens 70% aanbeveelt) en de genezingsgraad (die 85% zou moeten bedragen) moeten stijgen. Experimenten vonden onder andere in dat verband plaats in een district in Niger: daar konden de meest afgelegen centra patiënten opvangen omdat de behandeling ter plekke beschikbaar was. Ten slotte zal men, wat lepra betreft, overal waakzaam moeten blijven, zelfs in de regio s waar de ziekte minder aanwezig lijkt zoals in Mozambique, en zal men ook moeten zorgen dat het verzorgend personeel altijd nieuwe patiënten kan blijven diagnosticeren en zich kan blijven bezighouden met de preventie van verminkingen bij ex-patiënten. Burundi Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Michel Sawadogo Personeel onder lokaal contract 4 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1964 Comoren Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Younoussa Assoumani Personeel onder lokaal contract 7 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1979 Congo Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose Steun aan 14 provinciale lepra- en tbc-programma s Steun aan 3 gezondheidszones in Noord-Kivu uitgaven lokale partners het ministerie van Volksgezondheid, provinciale medische inspecties, gezondheidszones, lokale ngo s Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Pamphile Lubamba-Ngimbi Personeel onder lokaal contract 289 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1964 Guinee Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Etienne Bahati aanwezigheid van Damiaanactie sinds 2007 Mozambique Steun aan het programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Serge Bertschy Personeel onder lokaal contract 11 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 2004 Niger Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose op centraal niveau en in de regio van Tillabery uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Alberto Piubello Personeel onder lokaal contract 3 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 2007 Nigeria Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose en lepra uitgaven op federaal niveau en op het niveau van de deelstaten in Oyo en Osun Vertegenwoordiger van Damiaanactie Michel David Medisch adviseur van Damiaanactie Dokter Osman El Tayeb Personeel onder lokaal contract 8 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1991 Rwanda Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Martine Toussaint aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1964

9 Azië 17 #2 Situatie in 2008 lepra en tuberculose tuberculose alleen China India Bangladesh Laos Damiaanactie is momenteel slechts in 4 Aziatische landen aanwezig. Maar het blijft een belangrijk continent voor Damiaanactie: het budget voor drie van de vier landen bedraagt meer dan 1 miljoen euro. India, Bangladesh en China zijn dus (na Congo) drie belangrijke projectlanden voor Damiaanactie, terwijl Laos waar Damiaanactie enkel tuberculose bestrijdt een beetje het kleine broertje van de Aziatische projectlanden is.

10 18 Jaarverslag 2008 Azië 19 Er wordt in België vaak over een aantal Aziatische landen gesproken. En de huidige economische crisis zal daar niks aan veranderen, integendeel zelfs. China en India zijn belangrijke «groeilanden», terwijl Bangladesh stilaan meer bekend raakt dankzij de textieluitvoer dan door de overstromingen en cyclonen die het land elk jaar treffen. Betekent dat dat de interventie van Damiaanactie er niet meer nodig is? Helemaal niet! Ondanks de export van textiel (en scampi s) blijft Bangladesh straatarm. Dat geldt ook voor bepaalde regio s van India en China waar Damiaanactie aanwezig is. Ziekenhuizen De werking van Damiaanactie in haar projectlanden is afhankelijk van de middelen en de noden van de landen waar de organisatie aanwezig is. Wat dat betreft, is Azië het werelddeel waar haar tussenkomst het meest direct en het best zichtbaar is. Niet in China en Laos, maar wel in India en, vooral, in Bangladesh. In India heeft DFIT (Damien Foundation India Trust) een aantal eigen projecten en steunt het ook lokale ngo s, die over de nodige infrastructuur beschikken om lepra- en tbc-patiënten op te vangen. In Bangladesh beschikt het Damiaanactie-project over drie ziekenhuizen, samen goed voor in totaal 234 bedden. Deze ziekenhuizen worden gebruikt om patiënten met lepra- en tbc-complicaties te behandelen, en ook patiënten die een behandeling tegen multiresistente tbc beginnen, worden er opgevangen. voedselhulp. Dit project past volledig in de nieuwe aanpak van Damiaanactie, namelijk die van de «basisprojecten». Verder vallen ook de constructie van een aantal huisjes te melden, zoals in China, waar er renovatiewerkzaamheden in twee belangrijke lepradorpjes plaatsvonden. Tuberculose: explosieve groei Wat tbc betreft, is Azië ook het werelddeel waar het grootste aantal door Damiaanactie opgespoorde patiënten leeft (net meer dan twee derde). Maar dat is ook het aandeel van de bevolking dat bereikt wordt Er valt nog een ander gegeven te noteren: als voor Laos (een stijging van 7% tussen 2005 en 2006, vervolgens een status-quo) en Bangladesh (een stijging van 20% in een periode van één jaar, namelijk tussen 2005 en 2006, waarna er een status-quo volgde) de cijfers tamelijk stabiel zijn, dan valt er een explosieve stijging van het aantal zieken te noteren voor China en India. In China is het aantal opgespoorde en behandelde patiënten met 2,5 vermenigvuldigd tussen 2005 en 2008, terwijl dat cijfer bijna verviervoudigd is in India gedurende dezelfde periode. Tussen 2005 en 2008 werd het bereikte bevolkingsaantal wel vermenigvuldigd met 2,5 in China en met 5 in India. De cijfers betreffende de opsporing van patiënten zijn dus niet explosief gestegen, maar zijn een logisch gevolg van een enorme stijging van de tbc-activiteiten in beide landen. De twee gezichten van lepra Damiaanactie bestrijdt lepra in drie Aziatische landen maar elk land heeft zijn eigen kenmerken. Ook al is lepra, ook de ziekte van Hansen genoemd, geen plaag meer zoals enkele jaren geleden in Bangladesh en vooral in India, toch blijft deze ziekte nog belangrijk, terwijl leprabestrijding nog maar een klein onderdeel is van de activiteiten van Damiaanactie in China, waar minder dan 100 nieuwe patiënten werden opgespoord in Guangxi. Daarentegen werden er meer dan nieuwe patiënten in Bangladesh opgespoord en behandeld, en ongeveer in India. Daarnaast valt er bovendien een andere belangrijk verschil te noteren: het percentage opgespoorde patiënten met verminkingen van graad II bedraagt 18% in Bangladesh en 20% in China (één op vijf zieken ), maar het bedraagt maar 2% in India. Wat erop wijst dat de opsporing duidelijk tijdig gebeurt. 72% van de door Damiaanactie opgespoorde en behandelde leprapatiënten leeft in Azië. Steun op verschillende manieren India is, sedert jaren al, «het» lepraland bij uitstek. Dat blijkt uit de cijfers. In de loop der jaren, ook in 2008, werden er verschillende strategieën toegepast om (ex-)patiënten te helpen in hun dagelijks leven. Zo werden er 74 patiënten opgenomen voor herstellende chirurgische ingrepen (waarvan bijna twee derde aan de handen plaatsvonden). Bijna mensen hebben schoenen gekregen met een microcellulaire rubberen binnenzool, waardoor het lichaamsgewicht beter over de voetzool verdeeld wordt en waardoor dus het risico op voetzweren vermindert. Daarnaast werd er een Livelihood Enhancement Program (programma om de levensomstandigheden van patiënten te verbeteren) in oktober 2007 opgestart in 12 projecten die door DFIT worden ondersteund. Doel is om af en toe arme en verminkte leprapatiënten te helpen. Meer dan 450 mensen werden door dit programma geholpen: ze kregen onder andere vee of Genezingsgraad Een belangrijk waardemeter voor de kwaliteit van het werk is de genezingsgraad (het aantal genezen verklaarde patiënten). Dat percentage ligt boven 85%, het door de Wereldgezondheidsorganisatie vooropgestelde percentage, in Laos (92%), in Bangladesh (90%) en in China (92%). Alleen India doet het wat minder goed met 84,6%. Wat China betreft, komt Tibet maar aan 82%. Dat is onvoldoende, maar toch beter dan afgelopen jaren. Meer verontrustend is daarentegen de genezingsgraad voor de hervallen patiënten. Dat bedraagt 73,5% in India, 79% in Bangladesh, 86,5% in China en 89% in Laos. In China, is het opnieuw Tibet dat het slechtste cijfer haalt met 61% (wat toch nog beter is dan verleden jaar). Dat cijfer stijgt in Laos, blijft stabiel in Bangladesh en India, en daalt overal in China (behalve vreemd genoeg in Tibet) wat duidelijk wijst op het opduiken van resistente haarden. Resistentie Multiresistentie is een ernstig probleem. Daarom werd er, met de steun van Damiaanactie, in Binnen- Mongolië, midden 2006, het eerste proefproject tegen multiresistentie in China opgestart. Uiteindelijk blijkt dat het werkingsmodel goed functioneert. Daarom werden er in 2008 dan ook stappen ondernomen om ook projecten op te starten in Guizhou, in Ningxia en in Qinghai het multiresistentieprobleem is het grootst in Tibet, maar het komt ook elders voor. Zo zijn er 20 bedden en een laboratorium beschikbaar in Nellore (India), terwijl het behandelen van multiresistente tuberculose in 13 districten van Rajshahi (Bangladesh) gebeurt.

11 20 Jaarverslag 2008 Azië 21 Initiatieven Elk land heeft zijn eigen werkingsmethode. Zo speelde Damiaanactie een belangrijke rol in het betrekken van andere personen in de controle van tbc en lepra in Bangladesh. Het initiatief om village doctors te integreren wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie beschouwd als een belangrijk samenwerkingsproject tussen de openbare en privésector op ruraal niveau. Sinds 1997 werden er meer dan mensen opgeleid, waarvan een derde DOTS-medewerkers zijn. In 2008 konden dankzij deze «village doctors» meer dan tbc-patiënten en tientallen leprapatiënten opgespoord worden. Damiaanactie speelt ook een voortrekkersrol in het inzetten van ex-patiënten in de strijd tegen lepra en tuberculose. Het blijkt een doeltreffende methode om de ziektes onder controle te houden. In 2008 hebben deze ex-patiënten meer dan tbc-patiënten en meer dan 100 leprapatiënten opgespoord. Wat het nut van deze methode bewijst. Uitdagingen en toekomst Er staan Damiaanactie de komende jaren nog grote uitdagingen te wachten, onder andere in China. Er zal gezorgd moeten worden dat de bewoners van de gebieden waar Damiaanactie actief is, ook daadwerkelijk toegang krijgen tot de gezondheidszorg zodat een snelle en juiste diagnose voor iedereen mogelijk is. Er zal ook gezorgd moeten worden dat alle opgespoorde patiënten regelmatig en rechtstreeks opgevolgd worden. Ten slotte moeten er projecten, waarbij multiresistente tbc-patiënten behandeld worden, opgestart worden. Wat lepra betreft, moet er een voldoende aantal gekwalificeerde medewerkers behouden blijven om een doeltreffende controle van de ziekte te garanderen zonder de zwaargehandicapten te vergeten die recht hebben op een waardig leven. Tenslotte moet ook Laos vermeld worden, waar Damiaanactie de opdracht gekregen heeft om de co-infectie tbc&hiv te bestrijden. Opleidingen Damiaanactie beschikt over haar eigen opleidingscentrum in Jalchatra (Bangladesh). In 2008 werden er een twintigtal paramedici opgeleid en meer dan 260 vrijwilligers hebben er een opleiding over lepra en tuberculose gevolgd. Deze opleiding is een essentieel onderdeel van de interventie van Damiaanactie in Laos (net zoals in China overigens). Het doel is om het personeel van het tbc-programma van Laos in staat te stellen om zich beter aan te passen aan de nieuwe ontwikkelingen en andere veranderingen. Er is ook nog rechtstreekse ondersteuning: indien nodig wordt er voor geneesmiddelen, laboratoriumreagentia en gratis materiaal gezorgd. Samenwerken met de lokale overheid Damiaanactie werkt altijd op vraag van en in samenwerking met de overheid van een land. Maar deze samenwerking kan verschillende vormen aannemen. Zo maakt Damiaanactie in China deel uit van een aantal belangrijke tbc-werkgroepen op nationaal niveau. Het Damiaanactie-bureau in Peking kent een goede samenwerking met het het nationaal centrum ter preventie en controle van lepra en tuberculose en met het nationale referentielaboratorium; Damiaanactie verricht trouwens gezamenlijke opvolgingsbezoeken met de leden van deze twee instellingen. In India verloopt de samenwerking met de overheid op een andere manier: DFIT heeft een reeks tbc-projecten op het niveau van de districten. DFIT steunt ook ngo s, die aan leprapreventie doen, ook op het niveau van de districten. Daarnaast hebben chirurgen van DFIT studenten en overheidspersoneel opgeleid. Wetenschappelijk onderzoek In twee landen wordt er ook aan wetenschappelijk onderzoek gedaan. In Bangladesh vinden verschillende onderzoeken plaats: multiresistente tbc-behandeling (met een genezingsgraad van meer dan 90%), de verbetering van de laboratoriumdiensten (inclusief kweken en gevoeligheidstesten voor geneesmiddelen), onderzoek naar resistentie aan geneesmiddelen en een uniforme polychemotherapie voor multibacillaire lepra. In India neemt DFIT ook deel aan een onderzoek, dat door de Wereldgezondheidsorganisatie opgestart werd, over een zelfde polychemotherapie voor alle vormen van lepra. Als één van de aan het onderzoek deelnemende centra heeft DFIT sinds 2005 een duizendtal patiënten uit twee districten opgenomen. Bangladesh Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra en tuberculose uitgaven en lokale ngo s Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Md. Abdul Hamid Salim Personeel onder lokaal contract 626 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1972 China Steun aan het programma ter bestrijding van lepra in de autonome regio Guangxi Steun aan het programma ter bestrijding van tuberculose in de autonome regio s Tibet, Binnen- Mongolië en Ningxia, en in de provincies Qinghai en Guizhou Regionaal bureau van Damiaanactie in Peking uitgaven lokale partners het ministerie van Volksgezondheid in Peking; het Instituut voor Dermatologie van Guangxi; de tbc-instituten van Ningxia, Tibet, Binnen-Mongolië, Qinghai en Guizhou Vertegenwoordiger van Damiaanactie Alex Jaucot Personeel onder lokaal contract 6 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1982 India Steun aan de nationale programma s ter bestrijding van lepra en tuberculose via programma s op het niveau van de districten (Bihar, Jharkhand, Delhi, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala) en projecten die door lokale ngo s beheerd worden uitgaven lokale partners het ministerie van Volksgezondheid (Delhi), het ministerie van Volksgezondheid van de deelstaten Bihar, Andhra Pradesh, Karnataka en Kerala, 10 lokale ngo s Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter P. Krishnamurthy Personeel onder lokaal contract 377 (inclusief het personeel van de ngo s) aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1955 Laos Steun aan het nationale tuberculoseprogramma uitgaven lokale partners het ministerie van Volksgezondheid, het nationale tuberculosecentrum Vertegenwoordiger van Damiaanactie Alex Jaucot (bureau in Peking) Personeel onder lokaal contract met Damiaanactie Brussel Vatthana Nanthana (projectbeheerder) aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1994

12 Amerika 23 #3 Situatie in 2008 lepra en tuberculose tuberculose alleen tuberculose en leishmaniasis Guatemala Nicaragua Panama Brazilië Amerika is het derde werelddeel waar Damiaanactie actief is. Het is veruit het minst belangrijke continent inzake personeel, budget en inzake het aantal opgespoorde en behandelde patiënten. Maar het is ook het enige continent waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt. En het is ook het continent waar een derde ziekte bestreden wordt: leishmaniasis.

13 24 Jaarverslag 2008 Amerika 25 Als er over armoedeziektes zoals lepra en tbc gesproken wordt, denkt men eerst aan Afrika, en vervolgens aan bepaalde Aziatische landen. Aan landen op het Amerikaanse continent wordt er amper of niet gedacht. Nochtans is er daar ook nood aan hulp en ondersteuning. Daarom is Damiaanactie ook op dat continent aanwezig. Alle Damiaanactie-projecten in Amerika hebben een gemeenschappelijk element: tuberculose. Deze ziekte wordt er in elk projectland bestreden, soms samen met nog een andere ziekte. Leprabestrijding vindt enkel nog in Brazilië plaats. Bepaalde duur Damiaanactie is reeds jaren aanwezig in bepaalde Afrikaanse en Aziatische landen. Nochtans, als de beslissing genomen wordt om in een land aanwezig te zijn, dan is het doel steeds hetzelfde: op bepaalde termijn een land kunnen verlaten, wanneer de nationale programma s volledig in handen zijn van de lokale autoriteiten, die deze programma s ook efficiënt kunnen laten werken. Panama is trouwens een voorbeeldland bij uitstek van hoe Damiaanactie precies werkt. Na een aanwezigheid van 10 jaar heeft Damiaanactie beslist om het land te verlaten. Het nationale programma levert namelijk uitstekend werk: elk jaar worden er nieuwe patiënten opgespoord en wordt er een goede genezingsgraad behaald. Het personeel werd er goed opgeleid en het land beschikt over de nodige middelen om het programma te laten functioneren. Er kan dus een punt gezet worden achter de samenwerking, sowieso van bepaalde duur, tussen Panama en Damiaanactie. Vooral tbc Zoals vermeld, wordt in elk Amerikaans projectland tuberculose bestreden. In 2008 werden er net minder dan nieuwe patiënten opgespoord door de medische teams die door Damiaanactie gesteund worden. Het aantal nieuwe tbc-patiënten is gedaald ten opzichte van verleden jaar, voornamelijk omdat het werkingsgebied in Guatemala gewijzigd is (Damiaanactie is nog maar in acht in plaats van elf gezondheidszones aanwezig). Zowel in Guatemala (tot 84%) als in Nicaragua (90%) is de genezingsgraad gestegen tegenover verleden jaar. Brazilië doet het wat beter dan verleden jaar, maar 74% blijft een laag percentage. Toch ook lepra Damiaanactie heeft in het verleden meerdere lepraprojecten in Latijns-Amerika gehad. Vandaag bestrijdt ze lepra enkel nog in Brazilië, meer bepaald in het Federaal District van Brasilia, de hoofdstad. In 2008 werden er 252 nieuwe patiënten opgespoord en behandeld, wat een stijging van 10% betekent tegenover 2007, maar wat ook overeenstemt met het aantal opgespoorde patiënten in Damiaanactie helpt deze patiënten op zeer concrete wijze door hen aangepaste schoenen en verzorgingsmateriaal te geven. De derde ziekte Amerika is het enige continent waar Damiaanactie nog een derde ziekte bestrijdt: leishmaniasis. Deze ziekte die door een insect veroorzaakt wordt, kent vier varianten, waarvan één, cutane of huidleishmaniasis, ook berglepra wordt genoemd, omdat de symptomen ervan lijken op de symptomen van lepra. Damiaanactie is de enige partner van het nationale leishmaniasisprogramma in Nicaragua. In 2008 werden er ongeveer patiënten opgespoord (tegenover minder dan het jaar voordien), onder andere dankzij de opsporingsactiviteiten in bepaalde zeer moeilijk bereikbare gebieden. Jammer genoeg konden 500 mensen niet op tijd behandeld worden door een tekort aan glucantime, het enige geneesmiddel dat bestaat om deze ziekte te bestrijden. Ondanks de regelmatige financiële steun van Damiaanactie voor de aankoop van glucantime verhinderen budgettaire problemen het ministerie van Volksgezondheid van dat land om alle noodzakelijke dosissen aan te kopen. Een regionaal bureau Amerika is het enige werelddeel waar Damiaanactie over een regionaal coördinatiebureau beschikt. Dat bureau, dat in Nicaragua gevestigd is, heeft drie belangrijke taken: de schakel vormen tussen de verschillende projectlanden en het secretariaat van Damiaanactie in Brussel; advies geven en voor de opvolging van de lokale teams zorgen; minstens twee maal per jaar opvolgingsbezoeken regelen in elk land. Het maakt het werk voor iedereen een stuk eenvoudiger. Steun op technisch gebied Damiaanactie steunt zowel op technisch als financieel vlak verschillende gezondheidszones in Guatemala, maar haar steun aan de tbc-bestrijding blijft op dit continent in het algemeen van technische aard. In Nicaragua, waar een nieuwe dokter werd aangeworven die gespecialiseerd is in tropische ziektes, gaat het voornamelijk om personeel op te leiden en te begeleiden op het terrein. In Brazilië heeft onze nieuwe verantwoordelijke die pas in juni aan de slag kon na visumperikelen een coördinerende functie, maar hij is tegelijk ook adviseur en opleider. Ten slotte maakt Damiaanactie in Guatemala deel uit van de nationale technische commissie en geeft ze dus advies op technisch vlak terwijl ze eveneens voor didactisch en educatief materiaal zorgt, dat bestemd is om het gezondheidspersoneel op te leiden en om de bevolking advies te geven inzake gezondheidsopvoeding. Toekomst Verschillende opdrachten staan al in 2009 en later op het programma. In Nicaragua, land dat de steun zal krijgen van het Wereldfonds ter bestrijding van aids, tuberculose en malaria, is Damiaanactie daarbij betrokken partij: ze zal zich voornamelijk bezighouden met de opleiding van het gezondheidspersoneel in het hele land. In Guatemala moet er samengewerkt worden met de lokale gezondheidsdiensten en met andere ngo s zodat zeer afgelegen gebieden beter bereikt kunnen worden. En in Brazilië werd er een situatieanalyse uitgevoerd in vier gemeentes niet ver van Salvador de Bahia, waar het tbc-programma amper functioneert. Het doel is om het programma in 2009 volledig op te starten en het vervolgens naar behoren te laten werken. In elk land zullen straatarme tbc-patiënten voedselhulp krijgen tijdens hun behandeling. Zorgen voor een voldoende voorraad geneesmiddelen tegen leishmaniasis is een andere essentiële uitdaging voor Damiaanactie.

14 26 Jaarverslag 2008 Wetenschappelijke ondersteuning en vorming 27 Regionaal Coördinatiebureau uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Toon Bongaerts Personeel onder lokaal contract 1 persoon Brazilië Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose in het Federaal District, in de deelstaat Goiás, in de stad Salvador de Bahia, net als in vier gemeentes in de buurt van de deelstaat Bahia. Steun aan het nationale programma ter bestrijding van lepra in het Federaal District uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter José-Luis Portero Personeel onder lokaal contract 3 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 2000 Guatemala Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Zoila Bailon Personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1993 Nicaragua Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose en leishmaniasis uitgaven Vertegenwoordiger van Damiaanactie Dokter Toon Bongaerts Personeel onder lokaal contract 5 personen aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1990 Panama Steun aan het nationale programma ter bestrijding van tuberculose uitgaven Personeel onder lokaal contract Dokter Toon Bongaerts aanwezigheid van Damiaanactie sinds 1998 Wetenschappelijke ondersteuning en vorming Zoals eerder vermeld, realiseert of neemt Damiaanactie ook deel aan een aantal onderzoeken. Ze werkt ook samen op verschillende niveaus met het Instituut voor Tropische Geneeskunde van Antwerpen. Het is dus vanzelfsprekend dat Damiaanactie ook het ITG steunt in een aantal onderzoeken. Mycobacteriologie Mycobacteriën veroorzaken drie ernstige ziektes: tuberculose, lepra en de aandoening van Buruli. De laboratoriumonderzoeken van het ITG aangaande mycobacteriologie hebben voornamelijk betrekking op tuberculose en de aandoening van Buruli. Wat tuberculose betreft, vormen, zoals vermeld, kiemen die resistent blijken aan geneesmiddelen het voornaamste probleem. Daarom heeft het laboratorium van het ITG in 2008 de situatie in het oog gehouden in Bangladesh en Congo, door onder andere te bestuderen welke elementen van het behandelingsschema een invloed hierbij spelen. Er werd aan de Wereldgezondheidsorganisatie ook voorgesteld om de behandeling van multiresistente tbc, een succes in Bangladesh, op wereldschaal toe te passen. Er is nadruk gelegd op de overdracht van de technische knowhow aan lokale laboratoria, opdat deze laboratoria zelf in de toekomst meer analyses zouden kunnen uitvoeren en dus sneller zelf de resultaten van de tests zouden kennen. Ook werden er nieuwe tests ontwikkeld, die bovendien goedkoop zijn en die dus in arme landen toegepast kunnen worden, om snel multiresistente tbc op te sporen. De aandoening van Buruli Damiaanactie bestrijdt drie ziektes. Maar ze steunt al meer dan 15 jaar de dienst Mycobacteriologie van het ITG van Antwerpen in het onderzoek naar de aandoening van Buruli. Deze aandoening is een ernstige huidziekte, die vooral in Afrika voorkomt en die vooral kinderen treft. De behandeling is lange tijd hoofdzakelijk chirurgisch gebleven maar, in 2008 werd er grote vooruitgang geboekt dankzij het werk van dokter Ghislain Sopoh in Benin en dokter Anatole Kibadi in Congo. Terwijl ze aan het werk waren in rurale gebieden in hun respectievelijke landen, hebben ze antibiotica gebruikt waardoor ze vroegtijdig opgespoorde letsels kunnen genezen zonder dat er sprake moet zijn van chirurgie. Bovendien waren er bijna geen hervallen patiënten. Epidemiologie De dienst Epidemiologie van het ITG voert ook een onderzoek in Peru, in samenwerking met twee Peruaanse ziekenhuiscentra, om longtuberculose op te sporen die negatief zou blijken tijdens het directe sputumonderzoek. Als de tbc-bacillen niet rechtstreeks onder de microscoop zichtbaar zijn (wat het geval kan zijn bij sommige patiënten), dan moeten er andere criteria gebruikt worden voor de diagnose. Deze criteria moeten gevalideerd zijn.

15 België 29 Damiaanactie is gekend van haar werk in haar projectlanden. Maar ze is ook in België aanwezig, onder andere dankzij haar omvangrijke netwerk van vrijwilligers. Samen met en juist voor haar vrijwilligers organiseert ze, door het jaar heen, talrijke activiteiten in eigen land. Het hoogtepunt is uiteraard altijd het laatste weekend van januari, het campagneweekend van Damiaanactie waarbij elk jaar de campagnefilm centraal staat. In 2008 was er Expeditie Rwanda. De campagnefilm, die uitgezonden werd op de RTBF, werd door meer dan leerlingen bekeken in 900 lagere en middelbare scholen in heel België tijdens voorstellingen die steeds verzorgd worden door een vijftigtal animatoren, bijna uitsluitend vrijwilligers. De film werd in totaal op exemplaren uitgebracht, zowel op video als dvd, en werd aangevraagd door scholen en particulieren. De campagne werd ondersteund door de nationale Damiaanactie-ambassadeur Eddy Merckx en de Franstalige zanger Saule. Ondanks een sterke aanwezigheid in de media bleek de campagne op het gebied van fondsenwerving een moeilijke start te kennen. Maar de situatie verbeterde na enkele maanden om bijna tot een status-quo te komen ten opzichte van het jaar voordien: het absolute record van 2007 werd opnieuw bereikt. Een bewijs dat de Belgische bevolking nog steeds Damiaanactie massaal steunt. Familiedag en startdag: ontmoetingsdagen Damiaanactie kan overal in België een beroep doen op talrijke vrijwilligers. Deze vrijwilligers ontmoeten elkaar af en toe, meestal tijdens lokale of soms regionale vergaderingen. Tweemaal per jaar, tijdens de familie- en tijdens de startdag van de nationale campagne, kunnen ze elkaar op nationaal niveau ontmoeten. De familiedag van Damiaanactie vindt telkens plaats op het einde van de zomervakantie: op 31 augustus kwamen ongeveer 700 mensen naar het Boudewijn Seapark van Brugge. Ze kregen een gevarieerd programma aangeboden. Zon, dieren, attracties, shows... voor elk wat wils. De startdag vindt elk jaar plaats in november. 450 sympathisanten kwamen op 22 november naar Brussel om de nieuwe campagnefilm en het nieuw materiaal te ontdekken, maar ook om Eddy Merckx te ontmoeten, die een jaar extra Damiaanactie-ambassadeur wilde zijn, en RTBFboegbeeld Jean-Louis Lahaye, peter aan Franstalige zijde van de campagne 2009 en toen net terug uit Bangladesh. Wielrennen en voetbal Sinds een aantal jaren neemt Damiaanactie elk jaar deel aan «Le Beau Vélo de RAVeL», de radio-uitzending op de RTBF-zender Vivacité van Damiaanactie-ambassadeur Adrien Joveneau. Ook in 2008 waren er vrijwilligers aanwezig met een Damiaanactie-stand tijdens de 12 etappes, met daarbij ook een passage in Vlaanderen, in De Panne meer bepaald. Damiaanactie heeft in 2008 haar band met het wielrennen versterkt: ze was aanwezig in de reclamecaravaan van enkele belangrijke wielerwedstrijden in België, zoals tijdens de Ronde van