Westeinde AE Voorburg. Postbus AP Voorburg. T F

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Westeinde 28 2275 AE Voorburg. Postbus 620 2270 AP Voorburg. T 070 386 62 64. F 070 387 40 89. www.lente-akkoord.nl"

Transcriptie

1 Uitvoeringsprogramma Van: Claudia Bouwens Datum: 4 december 2012 Status: Definitieve versie Betreft: Uitvoeringsprogramma Lente-akkoord tot 2015 Inleiding In dit uitvoeringsprogramma worden de activiteiten in het kader van het herijkte Lenteakkoord beschreven, worden de planning en financiering ervan benoemd en worden de uitvoerende partij(en) vastgesteld. Bij vaststelling zijn de bij dit convenant betrokken partijen het er over eens dat de in het uitvoeringsprogramma beschreven activiteiten optellen tot de in het convenant genoemde afspraken en doelstellingen. Dit uitvoeringsprogramma behelst de periode vanaf de herijkte ondertekening in juni 2012 tot einde convenantperiode. Dit is voor het Lente-akkoord vooralsnog 1 januari Jaarlijks zal dit algemene uitvoeringsprogramma worden uitgewerkt en toegespitst op het volgende jaar. Inhoudsopgave acties: 1 Wettelijke kader 2 Kennisoverdracht en stimulering algemeen 3 Acties gericht op professionals 4 Acties gericht op consumenten 5 Onderzoek 2015 en verder 6 Faciliterende overheid 7 Monitoring Leeswijzer Onder Lente-akkoord partijen wordt verstaan: Ministerie van BZK, Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB. Onder marktpartijen Lente-akkoord wordt verstaan: Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB. Westeinde AE Voorburg. Postbus AP Voorburg. T F Het Lente-akkoord heeft als doelstelling vijftig procent energiebesparing voor de nieuwbouw in Het Lente-akkoord is een initiatief van Aedes, Bouwend Nederland, NEPROM, NVB en de minister van BZK.

2 1 Wettelijke kader Actie 1.1 Planning Uitvoerende partij Betrokken partijen Financiering Energiebesparingsdoelen, reductie energieverbruik 2012 en verder Ministerie van BZK Lente-akkoord partijen plus overige veld Ministerie van BZK Het Ministerie van BZK draagt er zorg voor dat de EPC in 2015 wordt aangescherpt en dat het Bouwbesluit tijdig wordt aangepast. Uiterlijk vanaf 31 december 2020 (dus feitelijk: per 2021)) moeten alle nieuwe gebouwen bijna-energieneutraal worden gebouwd. Overheidsgebouwen moeten vanuit hun voorbeeldfunctie vanaf 31 december 2018 (dus feitelijk: per 2019) bijna-energieneutraal worden gebouwd. De precieze definitie van overheidsgebouw moet nog nader worden uitgewerkt. Actie 1.2 Onderzoek 50% energiereductie, kosten en baten (beleidsonderzoek aanscherpingstraject) Planning 2013 Uitvoerende partij Agentschap NL Betrokken partijen Lente-akkoord partijen, Energiesprong, Overlegplatform Bouwregelgeving (OPB) Financiering Ministerie van BZK Marktpartijen investeren tijd/expertise (begeleidingscie.) In 2013 zijn de eerste aanscherpingsonderzoeken EPC (voor inwerkingtreding in 2015) voorzien, zowel voor woningen als utiliteitsgebouwen. Dit als eerste stap op weg naar een bijnaenergieneutrale nieuwbouw per 2020 (en per 2018 voor overheidsgebouwen). Op dit moment kan BZK nog geen inschatting maken van de exacte EPC aanscherping eind 2018/2020. Tot die tijd zal ten minste twee keer een studie uitgevoerd worden, om zicht te krijgen op de haalbaarheid en kosteneffectiviteit van een tussentijdse aanscherping van de EPC. Dit als eerste stap op weg naar een bijna-energieneutrale nieuwbouw per eind 2020 (en eind 2018 voor overheidsgebouwen). De berekeningswijze voor kosteneffectiviteit die tot op heden gehanteerd is, zal worden aangepast (daar waar nodig en zinvol) aan het framework cost optimality van de Europese commissie en worden afgestemd met een begeleidingscommissie die in overleg met het OPB (overlegplatform bouwregelgeving) zal worden vastgesteld. 2

3 Ook wordt als vraag meegenomen: Waar ligt het optimum voor bouwkundige energetische maatregelen (voor diverse woningtypen/verkavelingen). Het vermoeden bestaat dat voor vergaande energiebesparing, niet meer alleen aan oplossingen op gebouwniveau moet worden gedacht, maar ook aan duurzame energie-opwekking op gebiedsniveau. Actie 1.3 Voorbeeldfunctie overheid Planning voorafgaand aan 2015 en 2018 Uitvoerende partij Ministerie van BZK, RGD Betrokken partijen Agentschap NL, provincies, gemeenten Financiering Ministerie van BZK Voor overheidsgebouwen geldt dat zij twee jaar eerder dan de overige gebouwen (namelijk al per 2018) bijna-energieneutraal moeten worden gebouwd. De overheid heeft hiermee een voorbeeldfunctie. Via Duurzaam Inkopen wordt op dit moment bereikt dat overheidsgebouwen die worden gehuurd of aangekocht, minimaal over energielabel C moeten beschikken. De Rijksgebouwendienst is betrokken bij het ontwikkelen van de criteria voor duurzaam inkopen. De RGD zal het ministerie adviseren over de haalbaarheid van energieneutraal en de praktische invulling en zal kennis en ervaring op dit punt uitdragen (o.a. via het Platform Duurzame Huisvesting). 2 Kennisoverdracht en stimulering algemeen Actie 2.1 Kennisoverdracht en stimulering Planning Uitvoerende partij NEPROM Betrokken partijen Lente-akkoord partijen Marktpartijen zetten in overleg met het Ministerie van BZK het programma voor kennisoverdracht en stimulering voort. Dit programma is gericht op de bouwbrede invoering van bewezen energiebesparende technieken en processen. Nadrukkelijk wordt ernaar gestreefd om inzicht te krijgen in het werkelijke energieverrbruik. Gezondheid en comfort zijn onlosmakelijk verbonden aan energiebesparing. Er wordt intensief samengewerkt met Agentschap NL, en met alle relevante partijen actief op dit terrein zoals onder andere SBR, DGBC, EnergieSprong, en kennisinstituten, adviesbureaus en branche-organisaties. De aangeboden kennis dient in het algemeen laagdrempelig en praktisch te zijn en in helder taalgebruik gesteld. Voor het delen van kennis en ervaring wordt een open en pro-actieve houding gevraagd. Dit vraagt om een omslag in de cultuur en een verandering in de manier van denken en handelen in organisaties. 3

4 De in te zetten communicatiemiddelen zijn website met nieuwsflits (tweewekelijks) social media cursussen en in-huistrainingen themabijeenkomsten, discussiebijeenkomsten handleidingen en factsheets implementatieplatforms Ideeën voor cursussen en in-huistrainingen in 2013: (Zolang er vraag naar is:) Voortzetten cursus warmtepompen, cursus EPG, cursus Energielabel (alle verzorgd door DWA), cursus Energielabel voor bouwbedrijven (verzorgd door SBR). Nieuwe cursusonderwerpen: cursus zonne-energie, cursus EPC 0,4 in combinatie met inspirerende voorbeelden uit Excellente gebieden en Amsterdam energieneutraal. Ideeën voor thema- of discussiebijeenkomsten in 2013: -Hypotheekruimte woningbouw (januari 2013) -Rekenen met woonlasten in energiezuinige koop en huur -Energieneutraal bouwen: technisch, financieel, procesmatig. Een bijzonder middel zijn de implementatieplatforms. Hoe bewerkstellig je dat geslaagde experimenten en voorbeelden niet blijven hangen in de experimentstatus maar daadwerkelijk worden opgeschaald? Dit vergt vaak pragmatische oplossingen. Het oplossen van knelpunten bij brede implementatie of het vinden van nieuwe mogelijkheden vraagt in de meeste situaties de inzet van meerdere partijen uit de bouwkolom. Doel van deze implementatieplatforms is om een (gezamenlijke) weg te vinden voor opgaven op het gebied van proces, techniek en kwaliteitsborging en het voeren van een dialoog m.b.t. marketing, promotie en opschaling. De afgelopen jaren hebben vier implementatieplatforms het licht gezien: KopStaart/kwaliteitsborging Ventilatie (trekker: BZK/IenM) WKO/Warmtepompen Rc 5,0 en andere robuuste maatregelen Onderwerpen die zich lenen voor implementatieplatforms in de toekomst worden per jaarlijks programma vastgesteld. 4

5 We gaan uit van nogmaals vier implementatieplatforms tot Per benodigde implementatie wordt in kaart gebracht wie de spelers zijn en wie een deel van de oplossing zouden kunnen bieden. We steken niet in op de oprichting van werkgroepen die jarenlang bijeen komen, maar op een praktijkgerichte snelkook methode waarbij in een eerste sessie met de relevante partijen het probleem wordt ontrafeld en mogelijke oplossingsrichtingen worden geschetst. Een aangewezen oliespuiter gaat de oplossingsrichtingen uitwerken. In een vervolgsessie worden de resultaten gerapporteerd en het gevolg geïnventariseerd. We steken in op maximaal vier tot acht sessies per implementatieplatform. Van het resultaat wordt een factsheet gemaakt. Ideeën implementatieplatforms 2013: -Esthetische inpassing zonnepanelen -Energielasten versus energielabel NEPROM is penvoerder van het kennisoverdracht- en stimuleringsprogramma. Hiervoor heeft het ministerie van BZK in 2008 middels een beschikking tot eind 2014 een financiële bijdrage beschikbaar gesteld. Het jaarlijkse programma wordt in de maand januari van elk jaar met Ministerie van BZK afgestemd. 3 Acties gericht op professionals Actie 3.1 Extra hypotheekruimte voor energiezuinige woningen Planning Uitvoerende partij NVB, NEPROM Betrokken partijen Agentschap NL, Nibud, AFM Marktpartijen doen onderzoek naar extra hypotheekruimte voor energiezuinige woningen en leggen een voorstel neer bij de daarover oordelende instanties. Partijen incl. Ministerie van BZK spannen zich gezamenlijk in om dit geïmplementeerd te krijgen. N.a.v. de Nibud rapporten met Nibud uitzoeken in hoeverre de volg of leg uit (explain-) hypotheken kunnen gelden voor alle woningen met een EPC van 0,6 of lager die lagere energielasten hebben en daardoor verhoudingsgewijs hogere hypotheekruimte te bieden. Met Nibud in discussie om de netto energielastenvoordelen niet langer deels te niet te doen, door ook andere bestedingen te laten toenemen. Vervolgens onder andere de NVB-banken en de Autoriteit financiële Markten (AFM) oproepen om meer explain -hypotheken toe te staan voor energiezuinige woningen, dat wil zeggen dat hier meer hypotheekruimte voor moet worden geboden. Op 22 januari 2013 discussiebijeenkomst met Nibud en SVn als sprekers. 5

6 Actie 3.2 Kwaliteitsborging Planning Uitvoerende partij NEPROM Betrokken partijen Marktpartijen Lente-akkoord, Uneto-VNI, VNG, VBWTN,Klimaatambassadeurs Marktpartijen zetten zich in om het belang van kwaliteitsborging aan opdrachtgeverskant te versterken. Hiertoe zetten zij in op de verdere bekendmaking van de KopStaart aanpak (woningbouw) middels cursussen, op ketenintegratie en op het energielabel nieuwbouw inclusief oplevertoets. Actie 3.3 Energielabel nieuwbouw voor professionals Planning 2012/2012 Uitvoerende partij Ministerie van BZK /NEPROM Betrokken partijen Marktpartijen Lente-akkoord Financiering Deels Ministerie van BZK, deels Kennisoverdracht- en Stimuleringsbudget LA NB: Het wetsvoorstel kenbaarheid energieprestatie gebouwen is op 20 november 2012 verworpen door de Tweede Kamer. Hiermee is niet duidelijk welke stappen er de komende tijd gezet zullen worden in het kader van de introductie van het nieuwbouwlabel. Verdere afspraken omtrent het nieuwbouwlabel in relatie tot dit uitvoeringsprogramma zullen in het eerstvolgende convenantsoverleg Lente-akkoord worden gemaakt. Het actiepunt behelsde: Alle benodigde acties verrichten om ervoor te zorgen dat professionals voldoende ingelicht zijn. Deels ligt deze actie bij het Ministerie van BZK: betreffende bekendmaking wettelijke kader (bijvoorbeeld via is dit een taak die de martkpartijen in het Lenteakkoord op zich nemen: communicatie over gewenste houding, gedrag en toepassing van de professionele ontwikkelaars en bouwers. Actie 3.4 Onderzoek naar marktconcepten energieneutraal Planning Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen Agentschap NL, Energiesprong De marktpartijen verrichten onderzoek naar marktconcepten voor investeringen in energiebesparing bij nieuwbouw, met woonlastenneutraliteit als uitgangspunt. De 6

7 marktpartijen beschouwen dit als een core-business activiteit van hun leden. In het kader van het kennisoverdracht- en stimuleringsprogramma, in overleg en in samenwerking met bijvoorbeeld Energiesprong en Agentschap NL, zullen de beschikbare marktconcepten beschreven en vergeleken worden. Actie 3.5 Ventilatietoets voor professionals Planning vanaf 2012 Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen ISSO, Uneto-VNI, Woningborg, SWK, etc. Inmiddels is de ventilatieprestatiemeting als vrijwillige module in het ISSO- opnameprotocol voor het energielabel nieuwbouw opgenomen. Marktpartijen stimuleren hun leden via communicatie en kennisoverdracht om bij oplevering van woningen vrijwillig de vereenvoudigde ventilatieprestatiemeting te laten uitvoeren. Marktpartijen maken zich er hard voor dat het resultaat van de ventilatietoets in samenhang met het beoogde Energielabelcertificaat nieuwbouwwoningen wordt gecommuniceerd. 4 Acties gericht op consumenten Actie 4.1 Energielabel Nieuwbouw introductie Planning Uitvoerende partij Ministerie van BZK, Agentschap NL, Milieu Centraal Betrokken partijen Gehele veld Financiering Ministerie van BZK NB: Het wetsvoorstel kenbaarheid energieprestatie gebouwen is op 20 november 2012 verworpen door de Tweede Kamer. Hiermee is niet duidelijk welke stappen er de komende tijd gezet zullen worden in het kader van de introductie van het nieuwbouwlabel. Verdere afspraken omtrent het nieuwbouwlabel in relatie tot deze uitvoeringsagenda zullen in het eerstvolgende convenantsoverleg Lente-akkoord worden gemaakt. Het actiepunt behelsde: 7

8 Het Energielabel Nieuwbouw is een nieuw beoogd instrument, en vergt daarom nog een grondige introductie bij de consument. Het wettelijke deel dient door de overheid (of onafhankelijke, objectieve instanties) uitgelegd te worden, waarbij duidelijk wordt gemaakt wat de relatie en status is ten opzichte van het bestaande energielabel. Bestaande websites over energielabel dienen uitgebreid te worden met energielabel nieuwbouw, zodat kopers en eigenaren over het complete energielabelspectrum met maatregelen beschikken als zij hun woning willen verbeteren, of overwegen om een andere woning te kopen/huren. Denk aan de website Energielabel van Milieu Centraal en de website verbeter uw huis. Ook is een slag gewenst om de begrijpelijkheid te vergroten en de sites meer consumentgericht in te steken. Actie 4.2 Communicatie activiteiten rond energielabel, comfort, ventilatie Planning Voorbereiding vanaf 2011, uitrollen vanaf beoogde datum van1 juli 2013 Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen Ministerie van BZK, NVM, VBO, Funda, VEH, Woonbond Financiering Ministerie van BZK / Marktpartijen Lente-akkoord Kennisoverdracht- en Stimuleringsbudget LA Dit behelst een Communicatiecampagne energielabel nieuwbouw. Marktpartijen stimuleren het gebruik van eenvoudige instrumenten, waarmee de gebruiker snel inzicht krijgt in zijn energiekosten. Partijen zetten zich in om inspanningen te verrichten op de volgende onderwerpen, gericht op de consument. Betaalbaarheid, objectieve vergelijking van energieverrbruik nieuwbouw ten opzichte van bestaande bouw, objectieve informatie over de voordelen van nieuwbouw in relatie tot energie, energielabel nieuwbouw, gezondheid en binnenmilieu; ventilatie, waardevermeerdering. Aandacht schenken aan de ventilatietoets als mogelijk onderdeel van de opleveringstoets van de woning. Marktpartijen gaan onderzoeken in hoeverre ze garanties betreffende betaalbaarheid, comfort en ventilatie af kunnen en willen geven en hoe zij hier helder over kunnen communiceren. Daarnaast uitleg rond hypotheekruimte bij energiezuinige woningen, en slimme meter. Actie 4.3 Rekentool energielabel voor consument Planning 2012 en 2013 Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen Agentschap NL, Nibud 8

9 Wat is het (gemiddelde) voordeel in de portemonnee voor consumenten als zij van een G- label naar een A++ label woning verhuizen? De consument heeft hier nauwelijks inzicht in. Een tabel van Nibud uit 2010 geeft antwoord op deze vraag. Momenteel worden de gegevens geactualiseerd. Met hulp van de meest recente cijfers van Nibud, uit onderzoek in opdracht van Agentschap NL (dit onderzoek loopt nu, contactpersoon Kees-Jan Hoogelander), willen we een simpel en aantrekkelijke digitale rekentool uitbrengen. 5 Blik na 2015 en verder Actie 5.1 Onderzoek blik na 2015 en verder Planning 2013 Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen Ministerie van BZK, Agentschap NL Voor een blik na 2015 achten de marktpartijen het noodzakelijk om in de aanloop naar 2014 en de beslissing om al dan niet het Lente-akkoord Energiezuinige Nieuwbouw tot 2020 te verlengen, zicht te krijgen op de kosten en baten voor eindgebruikers van zeer energiezuinige gebouwen. Ook in relatie tot bestaande bouw. Wat is de toegevoegde waarde van de extra energie-efficiëntie voor de koper? Wat is het handelingsperspectief voor ontwikkelaars en bouwers na een vergaande energiereductie tot 50%? In welke mate bestaat de inspanning dan uit gebiedsmaatregelen en duurzame opwekking van energie? Voor het Ministerie van BZK is het doel onder andere: terugdringen CO2 uitstoot, het stimuleren van de bouwsector en mensen meer grip op hun woonlasten te laten krijgen, door te streven naar bijna-energieneutrale nieuwbouw in 2020/2018 (EU wetgeving). 9

10 Ook moet de klant moet centraal blijven staan. De wettelijke eisen moeten worden vertaald naar een aanlokkelijk consumentenperspectief. Dat kunnen we bijvoorbeeld doen door onze visie niet te richten op gebouwgebonden energieneutraal, maar door gebouwen op gebouwgebonden én huishoudelijk niveau energieneutraal of zelfs energieleverend te maken. Wellicht moeten we dieper ingaan op de klantvraag, met zijn wensen op gezondheid, comfort, kwaliteit, leefpatroon, in combinatie met lage of geen of positieve energierekening. Wat gebeurt er met extreme energiezuinige woning met comfort. De hypothese is dat comfort (geen tocht, geen koudeval, temperatuurwisselingen overdag/ s nachts) optimaal zijn bij Rc 2,5-3,5 en niet verder toenemen bij verdere isolatie van de schil. Het zou bij toenemende isolatie in ieder geval niet moeten verslechteren. En keuze in de woningmaatregelen (flexibiliteit, aanpasbaarheid, uitwisselbaarheid, meegroeien met woon- en gezinsbehoefte). Welke worden gewaardeerd? Om hier achter te komen wordt onderzoek uitgevoerd op welke wijze vanaf 2020 energieneutrale of zelfs energieleverende nieuwbouw kan worden gerealiseerd. Welke oplossingen zijn nodig om in 2020 daadwerkelijk kostenefficiënte energieneutrale woningbouw te realiseren? Wat betekent dit voor de bouwwereld? Op basis daarvan worden afspraken gemaakt hoe de sector zich hierop kan voorbereiden en wanneer en hoe het Bouwbesluit kan worden aangepast. Hiervoor wordt ook de kennis toegepast uit het programma Energiesprong dat Platform31 in opdracht van het ministerie BZK uitvoert. Marktpartijen zullen expliciet het belang van en hun steun aan experimenten uitdragen richting hun achterban, en hun leden stimuleren aan experimenten mee te doen. 6 Faciliterende overheid Actie 6.1 Voortzetten Excellente gebieden en evaluatie Planning Uitvoerende partij Agentschap NL Betrokken partijen Lente-akkoord partijen Financiering Ministerie van BZK In de jaren 2013 en 2014 zal er expliciet worden gefocust op het opschalen van de kennis uit de Excellente Gebieden naar de rest van de bouwkolom. Ministerie van BZK heeft in 2012 onderzoek laten doen naar de verschillende doelgroepen die betrokken zijn bij de Excellente Gebieden. De resultaten van dit onderzoek zullen als basis dienen voor de opschaling van de lessen uit de Excellente Gebieden, tezamen met de resultaten van een eerder onderzoek Leren van nieuwbouw, inzicht in het kennis en leertraject van Excellente Gebieden. Ook worden de geleerde lessen via een database met de hele bouwkolom gedeeld. Eind 2012 en begin 2013 zal hier in communicatieve zin vanuit Agentschap NL aandacht aan worden besteed. 10

11 In 2014 worden de Excellente Gebieden geëvalueerd. De uitdaging is om op de juiste wijze tegemoet te komen aan de kennisvragen vanuit marktpartijen en de leerpunten uit de gebieden beter te verspreiden. Dit kan het uitstralingseffect van de Excellente Gebieden flink vergroten. De marktpartijen binnen het Lente-akkoord pakken de handschoen op daar waar het gaat om het opschalen van de lessen uit de Excellente Gebieden naar de rest van de bouwkolom. Actie 6.2 Onderzoek naar revolverend fonds Voorlopig afgerond. Voorlopig worden hier vanuit het uitvoeringsprogramma Lente-akkoord geen verdere acties op gezet. Actie 6.3 Gebiedsmaatregelen Deze activiteit wordt verplaatst naar het Koepelconvenant. 7 Monitoring Actie 7.1 Jaarlijkse monitoring EPC 50% reductie Planning Uitvoerende partij Agentschap NL Betrokken partijen Lente-akkoord partijen Financiering Ministerie van BZK Het voor Ministerie van BZK monitort jaarlijks in overleg met de marktpartijen de EPC-reductie voor woningbouw en utiliteitsbouw (t.o.v. 2007). Hierbij wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van de database met afgemelde energielabels. Daarnaast wordt in 2014 een uitgebreidere monitoring uitgevoerd, zoveel mogelijk met gebruikmaking van gegevens van marktpartijen. De volgende aspecten worden in 2014 gemonitord: EPC bij berekening en afgemeld energielabel; genomen maatregelen; berekend en werkelijk gebouwgebonden energieverbruik; mate van oververhitting; bewoners- en gebruikerservaringen. De monitoring voor Commercieel Vastgoed kan mogelijk ook via de database verlopen. De invoer van EPC-gegevens aan de hand van het jaarlijkse onderzoek van NEPROM en Property NL voor Nieuw Commercieel vastgoed is met ingang van 2012 gestaakt, omdat het opvragen van EPC-gegevens in het kader van dit onderzoek een te gedetailleerd niveau vergt. Dit is op het conventantsoverleg van 12 november 2012 toegelicht. Actie 7.3 Concurrentiepositie nieuwbouw Planning 2014 Uitvoerende partij Marktpartijen Lente-akkoord Betrokken partijen Ministerie van BZK Financiering Marktpartijen, nog te bepalen 11

12 In juni 2012 heeft onderzoeksbureau RIGO in opdracht van NEPROM onderzoek gedaan naar de prijs- kwaliteitverhouding van nieuwbouw en bestaande koopwoningen. Vooralsnog blijkt de concurrentiepositie van nieuwbouw niet in gevaar te komen. De conclusie luidt: kopers die kiezen voor een nieuwbouwwoning zijn financieel veelal voordeliger uit dan kopers van bestaande woningen. Hoewel er aanmerkelijke verschillen bestaan tussen verschillende typen woningen en locaties blijken nieuwbouwwoningen vaak lager geprijsd dan bestaande woningen. Het prijsvoordeel kan oplopen tot 10% wanneer je de langetermijneffecten meeneemt van de lagere energie- en onderhoudslasten van nieuwbouwwoningen. Partijen zullen in 2014 onderzoeken of een verslechtering dan wel verbetering van de concurrentiepositie van nieuwbouw heeft plaatsgevonden. 12

Lente-akkoord Energiezuinige Nieuwbouw

Lente-akkoord Energiezuinige Nieuwbouw Lente-akkoord Energiezuinige Nieuwbouw 1 Partijen: 1. De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, te dezen handelend als bestuursorgaan; 2. De vereniging Bouwend Nederland, statutair gevestigd

Nadere informatie

Energielabel Nieuwbouw woningbouw. Relatiedag SWK, 20 november 2012

Energielabel Nieuwbouw woningbouw. Relatiedag SWK, 20 november 2012 Energielabel Nieuwbouw woningbouw Relatiedag SWK, 20 november 2012 Energielabel nieuwbouw Claudia Bouwens Programmabegeleider Energie & Duurzaamheid NEPROM Programmaleider kennisoverdracht en stimulering

Nadere informatie

Implementatie. stand van zaken. Harry Boschloo, Plv. hoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving. Energielabel-ontbijt, Renovatiebeurs, 6 maart 2012

Implementatie. stand van zaken. Harry Boschloo, Plv. hoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving. Energielabel-ontbijt, Renovatiebeurs, 6 maart 2012 Implementatie herziene EPBD: een stand van zaken Harry Boschloo, Plv. hoofd Energiebeleid Gebouwde Omgeving Energielabel-ontbijt, Renovatiebeurs, 6 maart 2012 8 maart 2012 Inhoud Context energiebeleid

Nadere informatie

MJA Workshop Wet & Regelgeving. Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing

MJA Workshop Wet & Regelgeving. Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing MJA Workshop Wet & Regelgeving Duurzaamheid, gebouwen en energiebesparing Marco van de Esschert Ministerie van BZK Energieakkoord, Bouwbesluit, Energielabel en BENG MJA Workshop 2014 Marco van de Esschert

Nadere informatie

Energieprestatie. De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving

Energieprestatie. De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving Energieprestatie De aanscherping van de Energieprestatieeis in de gebouwde omgeving 1 Even voorstellen: Ron van der Aa (projectmanager bij NEN) Wie bent u? Context 2 Inhoud van deze presentatie Algemeen:

Nadere informatie

KOEPELCONVENANT ENERGIEBESPARING GEBOUWDE OMGEVING

KOEPELCONVENANT ENERGIEBESPARING GEBOUWDE OMGEVING KOEPELCONVENANT ENERGIEBESPARING GEBOUWDE OMGEVING Convenantpartijen: 1. De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, handelend in de hoedanigheid van bestuursorgaan, verder te noemen : de

Nadere informatie

Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ

Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ Volledige uitleg oproep Tools voor EnergielinQ Inleiding Energiesprong is een programma dat de Stichting Experimenten Volkshuisvesting (SEV) uitvoert in opdracht van het ministerie van Binnenlandse Zaken

Nadere informatie

ZEN platformbijeenkomst 20 juni Twitter:

ZEN platformbijeenkomst 20 juni Twitter: ZEN platformbijeenkomst 20 juni 2017 Twitter: #ZEN17 @LenteAkkoord Programma 13.15 uur Harm Valk (Nieman RI) 13.35 uur Carl peter Goossen (BouwNext) 13.55 uur Vier pitches en intermezzo 14.15 uur Deelsessies

Nadere informatie

Oplevertoets Nieuwbouw/ Zeer Energiezuinige woningen. Netto warmte vraag ZEW. Kees Arkesteijn (ISSO)

Oplevertoets Nieuwbouw/ Zeer Energiezuinige woningen. Netto warmte vraag ZEW. Kees Arkesteijn (ISSO) Oplevertoets Nieuwbouw/ Zeer Energiezuinige woningen Netto warmte vraag ZEW Kees Arkesteijn (ISSO) Programma 1. Oplevertoets 2011 2. Wet- en regelgeving EPV 3. Opnameprotocol & aanpassingen 4. Eisen BRL

Nadere informatie

Financieringsconstructies voor warmtepompen

Financieringsconstructies voor warmtepompen Financieringsconstructies voor warmtepompen Discussiebijeenkomst in het kader van het Lente-akkoord Scherpenzeel, 25 mei 2010 Samenvatting Een individuele warmtepomp is een energiezuinige manier om woningen

Nadere informatie

Rotterdam. Stook je rijk 2015. Monitoring Energiebesparing Huursector

Rotterdam. Stook je rijk 2015. Monitoring Energiebesparing Huursector Rotterdam Stook je rijk 2015 Monitoring Energiebesparing Huursector 9-10-2015 Inhoud Nieuwe Woningwet per 1 juli 2015 Doelstellingen landelijke Energieakkoord Stand van Zaken in Nederland Rotterdamse doelstellingen

Nadere informatie

Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider

Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen. 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Aanpak energiebesparing woningvoorraad Portaal Nijmegen 13 mei 2014 Stephan Huisman afdeling Strategie & Vastgoed Senior projectleider Wat loopt er allemaal? Duurzaamheid is: Energiebesparing Gezond wonen

Nadere informatie

Meer Met Minder. Convenant energiebesparing bestaande woningen en gebouwen

Meer Met Minder. Convenant energiebesparing bestaande woningen en gebouwen Meer Met Minder Convenant energiebesparing bestaande woningen en gebouwen Partijen: 1. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, te dezen vertegenwoordigd door minister J.W.E. Spies,

Nadere informatie

Een goede jas: schoon, gezond en zuinig. Frank te Poel 10 oktober 2007

Een goede jas: schoon, gezond en zuinig. Frank te Poel 10 oktober 2007 Een goede jas: schoon, gezond en zuinig Frank te Poel 10 oktober 2007 Inhoud 1. Klimaatverandering is een urgent probleem 2. Er zijn drastische maatregelen nodig 3. Waar staat Nederland nu? 4. Spaar Het

Nadere informatie

BENG. Update

BENG. Update BENG Update 21-12-2018 Congres EPG 2.0 d.d. 20 november 2018 Tijdens het NEN-congres op dinsdag 20 november 2018 maakte het ministerie van BZK de nieuwe concept geadviseerde BENG-eisen bekend. Ook werd

Nadere informatie

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF De Eshof op weg naar energie neutraal! = woningen Eshof naar nul op de meter = Inhoud 1. Ambitie: naar meest duurzame wijk van Elst? 2. Meten is weten: per wijk per

Nadere informatie

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID

Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID Achtergrondinformatie Woonsymposium WONEN IN STAD.NL SESSIE DUURZAAMHEID donderdag 19 maart 2015 Duurzaamheid Duiding en context Groningen heeft de ambitie om in 2035 een energieneutrale stad te zijn.

Nadere informatie

TE KOOP. Ter Warden XD Nuenen. Bungalow 158m². Vraagprijs v.o.n.

TE KOOP. Ter Warden XD Nuenen. Bungalow 158m². Vraagprijs v.o.n. TE KOOP Ter Warden 44 5674XD Nuenen Bungalow 158m² Vraagprijs 526.500 v.o.n. KENMERKEN Vraagprijs 526.500 v.o.n. Status Beschikbaar Oplevering per direct Soort woonhuis Bungalow Bouwjaar 2018 Oppervlakte

Nadere informatie

BuildDesk kennisdocument

BuildDesk kennisdocument BuildDesk kennisdocument Groot economisch en maatschappelijk voordeel van energieneutraal renoveren Woningverbetering naar energieneutraal in de sociale huursector is economisch en maatschappelijk zeer

Nadere informatie

Volgens artikel 9 van de recast EPBD moet het Nationaal Plan de volgende onderdelen bevatten:

Volgens artikel 9 van de recast EPBD moet het Nationaal Plan de volgende onderdelen bevatten: Nationaal Plan voor het bevorderen van bijna-energieneutrale gebouwen in, september 2012 Inleiding Uitgangspunt voor dit nationaal plan is het Nationaal energie-efficiëntie actieplan van juni 2011 (hierna:

Nadere informatie

Certificatie in de bouw, Energiebespaarlening, energielabel woningen, kwaliteitsborging, eigenbouw, Stad van de toekomst

Certificatie in de bouw, Energiebespaarlening, energielabel woningen, kwaliteitsborging, eigenbouw, Stad van de toekomst Rienks, Diane Van: Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Verzonden: woensdag 29 april 2015 17:09 Aan: Statengriffie provinsje Fryslân Onderwerp:

Nadere informatie

Particulier opdrachtgeverschap met hoge energieambities

Particulier opdrachtgeverschap met hoge energieambities Particulier opdrachtgeverschap met hoge energieambities van het Expertteam Eigenbouw Energiezuinig bouwen, energieneutraal bouwen, eigen energie opwek ken: het zijn onderwerpen die steeds meer aandacht

Nadere informatie

Het kan minder! ing. P. Hameetman

Het kan minder! ing. P. Hameetman Het kan minder! ing. P. Hameetman manager innovatie BAM Vastgoed bv Inleiding Afbakening: Presentatie is toegespitst op woningbouw Verdieping van technische mogelijkheden 2 Klimaatakkoord Gemeenten en

Nadere informatie

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals

De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals De Energiebesparingsverkenner woningbouw voor professionals Voor van uw klanten of huurders Breng de mogelijkheden voor energiebesparing snel en gemakkelijk in beeld energiebesparingsverkenner.rvo.nl Wilt

Nadere informatie

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0

Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 Energieprestatie in de toekomst Verdouw Beurs 2.0 ing. A.F. (André) Kruithof Oktober 2015 Programma Op weg naar 2050: doelstellingen bestaande bouw & nieuwbouw BENG-indicatoren Energiezuinigheid in de

Nadere informatie

Volgens artikel 9 van de recast EPBD moet het Nationaal Plan de volgende onderdelen bevatten:

Volgens artikel 9 van de recast EPBD moet het Nationaal Plan de volgende onderdelen bevatten: Nationaal Plan voor het bevorderen van bijna-energieneutrale gebouwen in, september 2012 1 Inleiding Uitgangspunt voor dit nationaal plan is het Nationaal energie-efficiëntie actieplan van juni 2011 (hierna:

Nadere informatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie

Meer met Minder. Duurzame Energie en Energiebesparing. Van Europa moet het. De Nederlandse overheid wil het. UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Meer met Minder Seminar Energielabel 24 april 2008, Nootdorp Rob van der Meer UNETO-VNI = ondernemersorganisatie Installatiebranche met circa 5.300 aangesloten bedrijven. Technische detailhandel met circa

Nadere informatie

Energieprestaties grondgebonden woningen

Energieprestaties grondgebonden woningen Energieprestaties grondgebonden woningen Meer wooncomfort met minder energie Het slimme duurzame bouwconcept. Van VolkerWessels Stap voor stap naar minder energiegebruik De overheid stelt steeds scherpere

Nadere informatie

12-7-2012. Actieplan Kwaliteitsverbetering Ventilatievoorzieningen Kwaliteitsverbetering ventilatievoorzieningen door bouwbrede aanpak

12-7-2012. Actieplan Kwaliteitsverbetering Ventilatievoorzieningen Kwaliteitsverbetering ventilatievoorzieningen door bouwbrede aanpak 12-7-2012 Actieplan Kwaliteitsverbetering Ventilatievoorzieningen Kwaliteitsverbetering ventilatievoorzieningen door bouwbrede aanpak Actieplan Kwaliteitsverbetering Ventilatievoorzieningen Kwaliteitsverbetering

Nadere informatie

Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte. Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars

Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte. Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars Betere energieprestaties met Nuon Stadswarmte Kansen voor woningcorporaties, vastgoedeigenaren en projectontwikkelaars Betere energieprestaties met stadswarmte Bestaande woningen, nieuwbouwwoningen en

Nadere informatie

Doelstelling en doelgroep

Doelstelling en doelgroep klimaat op maat Klimaat op maat Het klimaat verandert en de olievoorraden raken langzaamaan op. Dat laatste betekent concreet dat de energieprijzen naar verwachting flink stijgen in de komende decennia.

Nadere informatie

Lindenhove. Renovatie & Transformatie. Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove

Lindenhove. Renovatie & Transformatie. Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove Lindenhove Renovatie & Transformatie Informatie vanuit Renovatieteam Lindenhove ' Duurzaam & Comfortabel Met slimme combinaties van energiebesparende maatregelen en opwekking van duurzame energie komen

Nadere informatie

Duurzaam Gebouwbeheer

Duurzaam Gebouwbeheer 2-daagse cursus Duurzaam Gebouwbeheer Gemeenten hebben verschillende gebouwen in beheer, zoals gemeentehuizen, kantoren en brandweerkazernes. Ook zijn er gebouwen eigendom van de gemeente, maar worden

Nadere informatie

Verduurzaming woningportefeuille: de woonbundel. 4 maart 2013

Verduurzaming woningportefeuille: de woonbundel. 4 maart 2013 Verduurzaming woningportefeuille: de woonbundel 4 maart 2013 Verduurzamingsambitie woningcorporaties onder druk Het belang van verduurzaming van het corporatiebezit wordt erkend: Convenant Energiebesparing

Nadere informatie

Warmtelevering: toekomstgericht en consumentgericht?

Warmtelevering: toekomstgericht en consumentgericht? Warmtelevering: toekomstgericht en consumentgericht? Kaderstelling Door Claudia Bouwens, NEPROM Programmabegeleider Energie & Duurzaamheid NEPROM Programmaleider kennis en stimulering Lente-akkoord Uitgangspunten

Nadere informatie

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend

Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van. Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en. Rabobank met betrekking tot het Revolverend Intentieovereenkomst tussen het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Rabobank met betrekking tot het Revolverend Fonds Energiebesparing 11 Juli 2013 Betrokken partijen Initiatiefnemer:

Nadere informatie

Meefinancieren van energiebesparende voorzieningen De mogelijkheden bij BLG Wonen Versie 1-1-2016

Meefinancieren van energiebesparende voorzieningen De mogelijkheden bij BLG Wonen Versie 1-1-2016 Meefinancieren van energiebesparende voorzieningen De mogelijkheden bij BLG Wonen Versie 1-1-2016 Energiebesparende voorzieningen zijn in meerdere opzichten interessant: Structurele besparing tot 30% op

Nadere informatie

Datum Referentie E-mail Behandeld door 26 maart 2015 20140737-02 peter-paul.smoor@dpa.nl P. Smoor/CVr

Datum Referentie E-mail Behandeld door 26 maart 2015 20140737-02 peter-paul.smoor@dpa.nl P. Smoor/CVr Gatwickstraat 11 1043 GL AMSTERDAM Postbus 9396 1006 AJ AMSTERDAM T +31 (0)20-6967181 F +31 (0)20-6634962 E amsterdam.ch@dpa.nl www.chri.nl MEMO T.a.v. Van Mevrouw C. Bouwens ir. P.M. Smoor K.v.K 58792562

Nadere informatie

- in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV);

- in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV); BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN LEEUWARDEN; - in aanvulling op en ter nadere uitwerking van de Algemene Subsidieverordening Leeuwarden (ASV); - gelet op de ASV artikel 2 en artikel 3 lid 3; - gelet op de

Nadere informatie

ENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN

ENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN ENERGIEAKKOORD Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN 2 - Wie zijn wij? - Visie Ekwadraat - Beleid - Doelstellingen - Middelen - Financiering Inhoud - Conclusies en aanbevelingen 3 INLEIDING

Nadere informatie

Vraagstelling. 3. Hoe ga je met elkaar aan het werk; welke vaardigheden en competenties zijn nodig?

Vraagstelling. 3. Hoe ga je met elkaar aan het werk; welke vaardigheden en competenties zijn nodig? Vraagstelling 1. Wat vragen opdrachtgevers en gebruikers werkelijk en hoe kunnen aanbieders kansen pakken door hun dromen waar te maken? 2. Hoe ontstaat een win-win situatie door gebruik te maken van elkaars

Nadere informatie

GPR Gebouw 4.1. Inzicht in meerkosten van ambities Actualisatie Samenvatting. Rapportnummer Versie Status definitief

GPR Gebouw 4.1. Inzicht in meerkosten van ambities Actualisatie Samenvatting. Rapportnummer Versie Status definitief GPR Gebouw 4.1 Inzicht in meerkosten van ambities Actualisatie 2011 - Samenvatting Rapportnummer Versie Status Datum Tekstgedeelte 001 001 definitief 16 maart 2011 9 pagina's Opgesteld door de heer ing.

Nadere informatie

CONVENANT ENERGIEBESPARING HUURSECTOR. 28 juni 2012

CONVENANT ENERGIEBESPARING HUURSECTOR. 28 juni 2012 CONVENANT ENERGIEBESPARING HUURSECTOR 28 juni 2012 Partijen: 1. De Minister voor Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, te dezen handelend als bestuursorgaan; hierna te noemen het Ministerie ; 2. Aedes

Nadere informatie

Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente

Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente Samenvattend overzicht bod corporaties reactie gemeente In deze bijlage wordt per thema aangegeven wat gezamenlijk en daarnaast wat afzonderlijk door de corporaties dan wel de gemeente (aanvullend) is

Nadere informatie

+HUIS renovatie. Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven

+HUIS renovatie. Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven +HUIS renovatie Het beste energieneutraal renovatieconcept voor de Sparrenhoeven Dirk de Vroome Door Zon en Wind Atelier 10/15 Zehnder J.E.StorkAir GeoEnergie Datum: 11 november 2013 1 +HUIS renovatie

Nadere informatie

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De heer drs. S.A. Blok Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG. Geachte heer Blok,

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De heer drs. S.A. Blok Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG. Geachte heer Blok, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties De heer drs. S.A. Blok Postbus 20011 2500 EA DEN HAAG datum: 26 februari 2013 ref - betreft: Aanwending stimuleringsmaatregelen woonakkoord t.b.v.

Nadere informatie

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding

Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven. 1 Inleiding Bijlage I 20111278-07 Investeringen en energielasten Energiesprong woningbouw Maria van Bourgondiëlaan te Eindhoven Datum Referentie Behandeld door 13 december 2011 20111278-07 P. Smoor/LSC 1 Inleiding

Nadere informatie

Energieprestatie van gebouwen

Energieprestatie van gebouwen Energieprestatie van gebouwen Caleffi Academy Pieter Nuiten Maart 2014 Planadvies W/E adviseurs Een betrouwbare partner in duurzaam vastgoed www.w- e.nl! Voor opdrachtgevers met ambi8e! 25 medewerkers!

Nadere informatie

Duurzaam Inkopen overheidsgebouwen werkt!

Duurzaam Inkopen overheidsgebouwen werkt! Duurzaam Inkopen overheidsgebouwen werkt! Overheden kunnen zonder meerkosten energiebesparing in gebouwen realiseren PIANOo lunch 12 april 2011 Irma Thijssen, Agentschap NL Joost van Linder, Rijksgebouwendienst

Nadere informatie

Onderwerpen presentatie

Onderwerpen presentatie Community of Prac/ce LOKALE DUURZAME ENERGIEBEDRIJVEN Onderwerpen presentatie - Welke kaders geeft het Energieakkoord voor energiebesparing en efficiency? Welke doelen zijn gesteld en welke instrumenten/regelingen

Nadere informatie

ENERGIEZUINIG HUREN IN AMERSFOORT

ENERGIEZUINIG HUREN IN AMERSFOORT ENERGIEZUINIG HUREN IN AMERSFOORT Hoe krijgen we de sociale woningvoorraad energieneutraal in 2030 Terugblik en vooruitblik Donderdag 4 juni 2015 WELKOM! ACHTERGROND VAN DEZE AVOND Samenwerking van diverse

Nadere informatie

Hoe werkt conceptueel bouwen? Verschillende standaarden

Hoe werkt conceptueel bouwen? Verschillende standaarden Conceptueel Bouwen 40 Tekens van Transitie Hoe werkt conceptueel bouwen? Bij conceptueel bouwen ontwikkelen architecten, projectontwikkelaars, bouwbedrijven en toeleveranciers samen een standaardconcept

Nadere informatie

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory. Een uitdagend klimaat 20 20 2020 In 2020 moet de uitstoot van CO 2 in de EU met 20% zijn teruggebracht ten opzichte van het 1990 niveau.

Nadere informatie

Ir. G.N. Sweringa (Truus)

Ir. G.N. Sweringa (Truus) Verduurzaming Woningmarktdebat woningbestand Apeldoorn 15 april 2010 Ir. G.N. Sweringa (Truus) Directeur Bestuurder 7-5-2010 1 MISSIE OFW Het bieden van een kansrijke woon- en leefomgeving voor mensen

Nadere informatie

Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw. Kees Arkesteijn, ISSO

Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw. Kees Arkesteijn, ISSO Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw Kees Arkesteijn, ISSO Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen Programma Kennismaken

Nadere informatie

PLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG

PLUS LEVEN. Wetgeving 2015; epc van 0,4 / Wij reeds energieneutraal in 2015 icm windenergie Wetgeving per : BENG Wie zijn wij? Wij bouwen met een visie op lange termijn. Fossiele brandstoffen raken op, grondstoffen schaars. Toekomst vraagt om integrale benadering: kijk naar gebieden en veel disciplines hierbij betrekken,

Nadere informatie

leegstand en herbestemming

leegstand en herbestemming leegstand en herbestemming Gerben van Dijk, 17 maart 2011, KNX : gebruik #leegst in uw tweets programma introductie motto SBR, prettig kennis te maken focus duurzame ontwikkeling van de gebouwde omgeving

Nadere informatie

Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren

Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren Nom voor VvE s: uitkomsten van een jaar experimenteren Wie zijn wij? Onafhankelijke aanjagers van de bouwsector in opdracht van Min. BZK Programma Energiesprong (sinds 2010) onder Platform31 (semi-overheid)

Nadere informatie

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus 1069 4801 BB Breda

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus 1069 4801 BB Breda Wilt u weten hoe? Ga stap voor stap door onze aanpak: - Kennismaking Building4life - De Building4life werkwijze - Uitgewerkte case Amarant Tilburg Building4life Jan van Polanenkade 26B1 4811 KM Breda Postbus

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 30 196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 157 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN KONINKRIJKSRELATIES Aan de Voorzitter van de Tweede

Nadere informatie

Datum Referentie E-mail Behandeld door 21 maart 2016 00839-11967-01 thijs.vanbrakel@dpa.nl ir. D.M. van Brakel/ATr

Datum Referentie E-mail Behandeld door 21 maart 2016 00839-11967-01 thijs.vanbrakel@dpa.nl ir. D.M. van Brakel/ATr T.a.v. Van Mevrouw C. Bouwens De heer ir. D.M. van Brakel 8013 NE ZWOLLE Postbus 1590 8001 BN ZWOLLE T +31 (0)38-4221411 F +31 (0)38-4223197 E zwolle.ch@dpa.nl www.dpa.nl/cauberg-huygen K.v.K 58792562

Nadere informatie

Energieneutraal business case en nieuwe rollen

Energieneutraal business case en nieuwe rollen Energieneutraal business case en nieuwe rollen Deal? Belastingen op energie 1,9 miljard 4,2 miljard FINANCIERING Belastingen op renovaties 2 miljard 60/80 miljard 10 miljard economische dynamiek Rekenen

Nadere informatie

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1

NTA Nieuw tijdperk energieprestatie. Normalisatie: De wereld op één lijn 1 NTA 8800 Nieuw tijdperk energieprestatie 1 Toekomstvisie overheid 2015 1 juli 2018 2019 2020 tussenperiode 2050 50% EPC aanscherping Overheids-gebouwen Aansluitplicht aardgas BENG nieuwbouw vervalt Nieuwbouw

Nadere informatie

Lente-akkoord Energiebesparing in de nieuwbouw. 22 april 2008

Lente-akkoord Energiebesparing in de nieuwbouw. 22 april 2008 Lente-akkoord Energiebesparing in de nieuwbouw 22 april 2008 2 Lente-akkoord Energiebesparing in de nieuwbouw 22 april 2008 Partijen: 1. 2. De Minister voor Wonen, Wijken en Integratie, mevrouw drs. Ella

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018. 2500 EA Den Haag > Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties Turfmarkt

Nadere informatie

ENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT

ENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT ENERGIE-ZUINIG HUREN IN DE STAD UTRECHT VAN DOM-STAD NAAR NOM-STAD? Hoe krijgen we de sociale woningvoorraad energieneutraal in 2030? Dinsdag 26 mei 2015 WELKOM! LANDELIJK Convenant uit 2012; Woonbond,

Nadere informatie

Energieprestatie. Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector. Kees Arkesteijn (ISSO)

Energieprestatie. Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector. Kees Arkesteijn (ISSO) Energieprestatie Energieprestatie van gebouwen en de rol van de installatiesector Kees Arkesteijn (ISSO) Programma 1. Inleiding Energieprestatie gebouwen 2. Methoden bepaling Energieprestatie 3. Wet en

Nadere informatie

Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen

Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen Overeenkomst uitvoering energiebesparende maatregelen Stichting Woningbouw Slochteren, Stichting Bewonersraad Slochteren 1. Doelstelling, aanpak en reikwijdte 1.1 De overeenkomst richt zich op het bereiken

Nadere informatie

Markt wil verder met Energielabel Nieuwbouw Verslag informatiebijeenkomst Energielabel Nieuwbouw, 18 april 2013

Markt wil verder met Energielabel Nieuwbouw Verslag informatiebijeenkomst Energielabel Nieuwbouw, 18 april 2013 Markt wil verder met Energielabel Nieuwbouw Verslag informatiebijeenkomst Energielabel Nieuwbouw, 18 april 2013 De markt wil verder met het opnameprotocol Energielabel Nieuwbouw, hoe dan ook. Bij voorkeur

Nadere informatie

Nieuwsbrief CO2-Prestatieladder. Q1, Q2 en Q3 2017

Nieuwsbrief CO2-Prestatieladder. Q1, Q2 en Q3 2017 sbrief CO2-Prestatieladder Q1, Q2 en Q3 2017 Wij hebben als Kleywegen groep de CO2-Prestatieladder geïmplementeerd. De CO2-Prestatieladder is een instrument dat bedrijven helpt bij het reduceren van CO2.

Nadere informatie

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal Ing. Vincent Keppel Accountmanager Vabi Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal TIP: Houd pen en papier bij de hand!!!! Ir. Roy Zold Directeur PVM welke data & welk doel Vraagstelling corporaties

Nadere informatie

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs

Koninklijk Instituut Van Ingenieurs Engineering Society Het klimaataccoord: De gebouwde omgeving Het klimaataccoord Broeikasgasuitstoot in 2030 ten opzichte van 1990 te verminderen met 49 %; Plan wordt iedere 5 jaar geactualiseerd; 5 sectoren:

Nadere informatie

Verslag van de themabijeenkomst: 'De koper verleiden... om een energiezuinige nieuwbouwwoning te kopen' 30 maart 2010, Den Haag

Verslag van de themabijeenkomst: 'De koper verleiden... om een energiezuinige nieuwbouwwoning te kopen' 30 maart 2010, Den Haag Verslag van de themabijeenkomst: 'De koper verleiden... om een energiezuinige nieuwbouwwoning te kopen' 30 maart 2010, Den Haag Het vak van projectontwikkelaar is mede door de crisis aan het veranderen:

Nadere informatie

ENERGIE BESPARING IN DE AMERSFOORTSE HUURSECTOR

ENERGIE BESPARING IN DE AMERSFOORTSE HUURSECTOR ENERGIE BESPARING Energiebesparing huurwoningen Amersfoort terugblik en vooruitblik Donderdag 16 oktober 2014 WELKOM! IN DE UTRECHTSE HUURSECTOR ACHTERGROND VAN DEZE AVOND www.stookjerijk.nl Samenwerking

Nadere informatie

Convenant. Energiebesparing corporatiesector

Convenant. Energiebesparing corporatiesector Convenant Energiebesparing corporatiesector Partijen: 1. De Minister voor Wonen, Wijken en Integratie, mevrouw drs. C.P. Vogelaar, te dezen handelend als bestuursorgaan; 2. De Minister van Volkshuisvesting,

Nadere informatie

ZEN voor de Klant. Wie het ziet, wil het hebben. 26 mei 2015, Conferentiecentrum Woudschoten, Zeist

ZEN voor de Klant. Wie het ziet, wil het hebben. 26 mei 2015, Conferentiecentrum Woudschoten, Zeist ZEN voor de Klant 26 mei 2015, Conferentiecentrum Woudschoten, Zeist Wie het ziet, wil het hebben De Europese Unie streeft naar bijna-energieneutrale nieuwbouw per 31 december 2020. Dit streven wordt waarschijnlijk

Nadere informatie

Nieuwe energieprestatienorm

Nieuwe energieprestatienorm Nieuwe energieprestatienorm >> Als het gaat om energie en klimaat De tools Uw weg vinden in de nieuwe energieprestatienorm, wie helpt u daarbij? Heeft u hem al in huis, de nieuwe energieprestatienorm NEN

Nadere informatie

Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen

Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen Aangeboden door: Het voordeel voor de klant berekenen bij Energiebesparende voorzieningen Rob Timmermans MFP Het klimaatakkoord Is het van belang hoe jouw klant denkt over het klimaatakkoord? De meeste

Nadere informatie

Verduurzaming Woningvoorraad. Agenda. Technisch Project Adviseur. Hans Wiessner, Lucht/water warmtepomp, ideaal voor renovatie en nieuwbouw

Verduurzaming Woningvoorraad. Agenda. Technisch Project Adviseur. Hans Wiessner, Lucht/water warmtepomp, ideaal voor renovatie en nieuwbouw Verduurzaming Woningvoorraad Lucht/water warmtepomp, ideaal voor renovatie en nieuwbouw Hans Wiessner, Technisch Project Adviseur Agenda Energielabel woningbouw anno 2015 Energieverbruik terugdringen in

Nadere informatie

Beschrijving van definities, procedures en criteria voor indiening en beoordeling van aanvragen

Beschrijving van definities, procedures en criteria voor indiening en beoordeling van aanvragen Bijlage bij brief over excellente gebieden innovatieve energiebesparing in de nieuwbouw, kenmerk SB2009066621 Beschrijving van definities, procedures en criteria voor indiening en beoordeling van aanvragen

Nadere informatie

Selectie van Meer met Minder -proefprojecten

Selectie van Meer met Minder -proefprojecten Selectie van Meer met Minder -proefprojecten Versie 10 maart 2008 Inhoudsopgave 1 Inleiding 4 2 Wat is een Meer met Minder-proefproject? 4 2.1 MmM-uitgangspunten 4 2.2 MmM-aanpak 5 2.2.1 Verleiden 5 2.2.2

Nadere informatie

u kunt er niet omheen

u kunt er niet omheen EPA-W Advies Het energielabel: u kunt er niet omheen Eigenaren van woningen zijn bij de verkoop of verhuur verplicht om een Energielabel te overhandigen aan de koper of huurder. Als erkend EPA-W Adviseur

Nadere informatie

Woning Waarde. Energiesprong 26 Mei 2014

Woning Waarde. Energiesprong 26 Mei 2014 Woning Waarde Energiesprong 26 Mei 2014 Introductie Roland van der Klauw Vanuit NRG031 faciliterend voor Waifer & Wocozon. Voorzitter platform Woningwaarde van Platform 31. NRG031 helpt Nederland met energiebesparing

Nadere informatie

juli 2013 Extra hypotheek voor energieneutrale woningen

juli 2013 Extra hypotheek voor energieneutrale woningen juli 2013 Extra hypotheek voor energieneutrale woningen Auteurs Marcel Warnaar Jasja Bos Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 2 METHODE... 4 2.1 Inleiding... 4 2.2 Energielasten in de standaard berekening...

Nadere informatie

Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw. Kees Arkesteijn, ISSO

Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw. Kees Arkesteijn, ISSO Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen ten behoeve van Nieuwbouw/Bestaande bouw Kees Arkesteijn, ISSO Gecontroleerde kwaliteits-/ gelijkwaardigheidsverklaringen Programma Kennismaken

Nadere informatie

ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN

ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN ENERGIE 0 IN DE PRAKTIJK KOSTEN EN OPBRENGSTEN EXACT GEMETEN Wim van den Bogerd HOGERE DOEL Woonwijken met gezonde, energiezuinige en kwalitatief hoogstaande woningen waar het fantastisch wonen is! PROGRAMMA

Nadere informatie

Projectopdracht en Plan van aanpak Energiezuinig bouwen in Pesse

Projectopdracht en Plan van aanpak Energiezuinig bouwen in Pesse Projectopdracht en Plan van aanpak Energiezuinig bouwen in Pesse Datum: 13 januari 2012 Strategie, Beleid en Projecten Postbus 20.000, 7900 PA Hoogeveen Telefoon 14 0528 Fax 0528-291325 E-mailinfo@hoogeveen.nl

Nadere informatie

Bijlagen bij: Woonagenda Aalsmeer 2016 2020

Bijlagen bij: Woonagenda Aalsmeer 2016 2020 Bijlagen bij: Woonagenda Aalsmeer 2016 2020 Bijlage 1: Vraag en Aanbod woningmarkt Aalsmeer Bijlage 2: Kaart Woningbouwprojecten Bijlage 3: Woonfonds Aalsmeer Bijlage 1: Vraag & aanbod woningmarkt Aalsmeer

Nadere informatie

BENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen

BENG. Bijna Energie Neutrale Gebouwen BENG Bijna Energie Neutrale Gebouwen 1. Introductie 2. BENG methodiek 3. EPC versus BENG 4. Hoe kunnen we hierop inspelen? 1. BENG Introductie Introductie Nederlandse versie van de Europese wetgeving nearly

Nadere informatie

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer

Rapport. Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen. projectnaam Haagstede Maarssenbroek te Maarssen projectnummer Rapport Aveco de Bondt Energievisie ontwikkeling Haagstede Maarssen bezoekadres postbus postcode telefoon e-mail internet Burgemeester van der Borchstraat 2 64 7450 AB Holten (0)548 85 3333 holten@avecodebondt.nl

Nadere informatie

Communicatieplan BESIX met betrekking tot

Communicatieplan BESIX met betrekking tot Communicatieplan BESIX met betrekking tot CO 2 -reductiedoelstellingen 14 september 2011 Definitief rapport, versie 2 Documenttitel Communicatieplan CO 2 reductiedoelstellingen 2011 Verkorte documenttitel

Nadere informatie

Monitoring is meer dan meten

Monitoring is meer dan meten Monitoring is meer dan meten SamenGroen slaat bruggen tussen professionals en de consument; wij faciliteren bouwers en/of projectontwikkelaars, bouwadviseurs en andere partijen die adviseren over verduurzamen

Nadere informatie

Energiezuinige woningen en de financieringslasttabellen 2011

Energiezuinige woningen en de financieringslasttabellen 2011 Energiezuinige woningen en de financieringslasttabellen 2011 Energiezuinige woningen en de financieringslasttabellen 2011 / 2 Energiezuinige woningen en de financieringslasttabellen 2011 Nibud, 2011 3

Nadere informatie

Beoordelingssystematiek Gecontroleerde kwaliteitsverklaringen en gecontroleerde gelijkwaardigheidsverklaringen

Beoordelingssystematiek Gecontroleerde kwaliteitsverklaringen en gecontroleerde gelijkwaardigheidsverklaringen Beoordelingssystematiek gelijkwaardigheid- en kwaliteitsverklaringen 01-07-2010 Beoordelingssystematiek Gecontroleerde kwaliteitsverklaringen en gecontroleerde gelijkwaardigheidsverklaringen Inleiding

Nadere informatie

Grote en kleine stappen naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving

Grote en kleine stappen naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving Grote en kleine stappen naar een klimaatneutrale gebouwde omgeving Op dinsdag 17 juni 2014 organiseerde 'Spaar het Klimaat' de 2e beleidstafel in 2014 en de 10e beleidstafel in een reeks die startte in

Nadere informatie

1. Voor welke deelregelingen wilt u zich certificeren?

1. Voor welke deelregelingen wilt u zich certificeren? Stappenplan naar certificering voor BRL9500 Energieprestatieadvisering Certificeren lijkt ingewikkeld, maar in de praktijk valt het meestal erg mee. In veel bedrijven zijn immers al belangrijke stappen

Nadere informatie

Inleiding: van melkkoe naar plofkip

Inleiding: van melkkoe naar plofkip Inleiding: van melkkoe naar plofkip VNG Flevoland + VNG Overijssel Thema: Gemeenten en Woningbouwontwikkeling / stimuleren van de bouw Zwolle, 25 januari 2013 Dick Verhoeven achtergrond huidige werkzaamheden

Nadere informatie

NVN 7125 Berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen als onderdeel van de EPC-eis

NVN 7125 Berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen als onderdeel van de EPC-eis NVN 7125 Berekenen energiebesparende gebiedsmaatregelen als onderdeel van de EPC-eis 11 oktober 2011 Bert Elkhuizen Cofely Energy Solutions Definities NEN 7120: nieuwe norm voor het bepalen van de energieprestatie

Nadere informatie

energiebesparing bestaande bouw Harderwijk 26 mei 2015

energiebesparing bestaande bouw Harderwijk 26 mei 2015 energiebesparing bestaande bouw Harderwijk 26 mei 2015 Marc Smijers M 06-23924330 www.smijers-energieadvies.nl info@smijers-energieadvies.nl 1 Onderwerpen Relatie tussen energielabel en energiegebruik

Nadere informatie