Aaltjesbeheersing in de bloembollenteelt

Transcriptie

1 Aaltjesbeheersing in de blembllenteelt Aaltjes zrgen in de teelt van blembllen vr tenemende prblemen. De meeste aaltjes kunnen zich verspreiden via besmette partijen bllen f andere waardplanten, via fust, grnd, werktuigen en gereedschappen. De beheersing van aaltjes dient daarm gericht te zijn p al deze besmettingsbrnnen. Telen met tekmst heeft daarvr, samen met de televeranciers, alle aandachtspunten vr een duurzame beheersing en bestrijding van aaltjes in deze brchure p een rij gezet. Valplek in perceel met Narcis

2 Tips vr Aaltjesbeheersing Vruchtwisseling Ga vr de geteelde gewassen na welke aaltjes ze vermeerderen en van welke aaltjes ze schade ndervinden De diverse blgewassen kunnen dr verschillende srten aaltjes wrden aangetast. (zie tabel 1) Ga vr elk srt aaltje na he lang het in de grnd kan ver- znder waardplanten leven Overleving van aaltjes is mede afhankelijk van grndsrt en nkruiden, zie tabel 2 vr de verlevingsduur. Ga na welke aaltjes de grtste prblemen kunnen pleveren Prblemen zijn te verwachten wanneer twee vatbare gewassen geteeld wrden binnen de peride dat het aaltje in de grnd kan verleven. Zrg daarm vr vldende afwisseling van gevelige en ngevelige gewassen. Perceel Grndsrt Grndgebnden aaltjes (wrtel- en trichdride-aal- lesieaaltjes tjes) hebben een vrkeur vr lichte grnden en verrzaken daar k de meeste schade. Laat bij twijfel de grnd p de aanwezigheid van aaltjes nderzeken Grndnderzek verschaft inzicht in de mate van aaltjesbesmetting van de grnd. Het laten uitbreden van de aaltjes geeft vr wrtellesieaaltjes de beste resultaten bij bemnstering. Maak een bewuste keus vr de teelt van een grenbemester Diverse grenbemesters hebben een nderdrukkend effect p aaltjes. Vaak is die werking echter gericht p één srt aaltje en kunnen andere aaltjes zich juist vermeerderen. Bijvrbeeld: Afrikaantjes bestrijden wrtel- maar lesieaaltjes vermeerderen Trichdride aaltjes Bladrammenas bestrijdt de virusverdracht dr Trichdride aaltjes maar ver- Gras vermeerdert meerdert wrtellesieaaltjes Trichdride-aaltjes en wrtel- Rgge vermeerdert het wrtel- lesieaaltjes knbbelaaltje Zie k tabel 1. Plant aangekchte f verdachte partijen bij elkaar Bij een eventuele besmetting met aaltjes raakt slechts een deel van de grnd besmet. Reinig trekkers en machines bij het verlaten van het perceel Het verwijderen van aanhangende grnd van de machines/werktuigen bij het verlaten van het perceel vrkmt dat een besmetting zich van het ene naar het andere perceel verspreidt. Bewerk de percelen bij vrkeur in vlgrde van nbesmet naar zwaar besmet Een juiste vlgrde van grndbewerking vrkmt een (tename van) besmetting. Breng zeefgrnd terug naar het perceel van herkmst en bij vrkeur naar de rsprnkelijke plaats p het perceel. De met aaltjes besmette zeefgrnd afveren Hiermee wrdt vrkmen dat een besmetting van het ene naar het andere perceel wrdt verspreid. Het terugbrengen van de zeefgrnd naar de rsprnke- plaats p het perceel vr- lijke kmt dat vanuit één plek het hele perceel wrdt besmet. Verwijder aangetaste planten Vral bij aantasting dr stengelaaltje dient men zeer zrgvuldig te werken en p te passen vr verdere verspreiding. Zrg vr een gede nkruidbestrijding Vele nkruiden zijn waardplant van verschillende aaltjessrten. Een drdachte vruchtwisseling kan mislukken in zijn pzet als nkruiden de aaltjes in stand huden f vermeerderen. Vrkm pslag dr gebruik van een bllenkneuzer f verwijder pslag in een vreg stadium Dr pslag blijven aaltjes langer in de grnd aanwezig. Rien met een kneuzer geeft minder pslag. Teel p risicpercelen cultivars die niet f weinig gevelig zijn vr ratelvirus f plant p deze percelen na half nvember Bij kans p aantasting dr tabaksratelvirus bij vrkeur planten na half nvember. Kies indien mgelijk vr een perceel met zwaardere grnd. Op grnden met meer dan 20 % lutum vindt geen f nauwelijks uitbreiding van ratelvirusaantasting plaats. Leg de mate van besmetting vast Leg de mate van besmetting van een perceel vast. Teken een pleksgewijze aantasting in in een perceelschets. Dit geeft infrmatie ver de gezndheid van het perceel. Laat bij twijfel verdachte planten nderzeken. Bij aantasting dr stengelaaltje dient u de BKD te waarschuwen. Schuur Bewaar en behandel besmette partijen gescheiden Vrkm uitbreiding dr besmette en geznde partijen gescheiden te bewaren en niet in hetzelfde bad te dmpelen. Hud gekkte en niet gekkte partijen gescheiden Om herbesmetting te vrkmen meten de gekkte en niet-gekkte partijen in de schuur strikt gescheiden gehuden wrden. Denk hierbij k aan aanen afverrutes bij de kkketel en de heersende windrichting.

3 Stengelaaltje in Tulp Reinig de machines regelmatig Reinig machines bij vrkeur na elke partij. Reinig f ntsmet cellen en fust één keer per jaar Maak cellen stfvrij. Hud fust van besmette partijen apart en reinig het vr het weer wrdt gebruikt. Ontsmet bij verwachting van risicvlle f bij besmette partijen met frmaline f Jet 5. Plantged Cntrleer plantged p aaltjes Cntrleer met name bllen die tijdens de bewaring uitvallen. Aantasting dr destructraaltje en krkusknlaaltje wrdt pas later zichtbaar. Bewaar daarm een mnster van de grtere maten en berdeel deze in december. U bent dan tijdig gewaarschuwd m te gaan kken direct na het vlgende teeltseizen. Kijk lelies na p wrtelkwaliteit. Cntrleer tijdens de brei k de uitval p aaltjes. Symptmen van aaltjesbesmetting zijn p het veld en in de schuur sms niet f slecht te zien en wrden bij de brei wel zichtbaar. Dit kan infrmatie geven ver de kwaliteit van het plantged uit dezelfde partij. Schakel bij twijfel een deskundige in f laat bllen f wrtels nderzeken p aaltjes. Nteer de mate van besmetting van elk partij Partijadministratie geeft traceerbare infrmatie ver de gezndheid van de partij. Kk.a. narcis, krkus en lelie jaarlijks preventief Kk z snel mgelijk na het rien. Bij later kken is de werking veel minder. Geef de gede vrbehandeling. Hud bij het kken de geadviseerde duur en temperatuur aan. De pwarmtijd niet meerekenen. Zie tabel 4. Bestrijding dr grnd- f blntsmetting Grndntsmetting Als er een aaltjesaantasting is gecnstateerd, ver dan een grndntsmetting uit. Maak een keuze uit de mgelijkheden vlgens tabel 3. Inundatie is niet alleen effectief tegen aaltjes, maar k tegen diverse wrtelnkruiden, pslag, Btrytis, zwartsnt en Rhizctnia tuliparum. Inundatie is echter niet mgelijk p alle percelen (afhankelijk van grndsrt, afscht) en het vergrt de kans p aantasting dr Pythium en Rhizctnia slani en mgelijk k Augustaziek in het vlgende jaar. Blntsmetting Kk aangetaste partijen. Met uitzndering van stengelaal in tulp kunnen bijna alle aaltjessrten in de meeste blembllengewassen ged wrden bestreden met een warmwaterbehandeling. Zie tabel 4.

4 Tabel 1. Vermeerdering en geveligheid vr schade van aaltjes van blgewassen en grenbemester Bladaaltjes Wrtelknbbel- Wrtellesie- Stengelaaltjes Vrijlevende aaltjes aaltjes wrtelaaltjes Gewas Gladil Hyacint Iris Krkus Lelie Muscari Narcis Tulp aardbeibladaaltje Aphelenchides fragariae chrysantebladaaltje Aphelenchides ritzemabsi krkusknlaaltje Aphelenchides subtenuis Maïswrtelknbbelaaltje Melidgyne chitwdi Bedrieglijk maïswrtelknbbelaaltje Melidgyne fallax Wrtellesieaaltje Pratylenchus penetrans Stengelaaltje Ditylenchus dipsaci Destructraaltje Ditylenchus destructr Trichdrus similis Trichdrus similis? - - R R? - R ?? - -? R?? -?? ? R R?? ???? - R ? - R - - R Paratrichdrus pachydermus Paratrichdrus pachydermus Grenbemester Bladrammenas Engels raaigras Facelia Gele msterd Italiaans raaigras Klaver Rgge Tagetes???? -??? -????????? -??? -??? R R - -??? -??? ?? Legenda Schade Legenda Vermeerdering nbekend? nbekend niet weinig actieve afname niet matig weinig sterk matig sterk R rasafhankelijk Tabel 2. Overlevingsduur in de grnd van de verschillende aaltjes Aaltje Latijnse naam Overlevingsduur Bladaaltjes Aphelenchides fragariae 6 tt 12 weken Aphelenchides ritzemabsi Destructraaltje Krkusknlaaltjes Ditylenchus destructr Aphelenchides subtenuis 3 jaar 3 jaar Stengelaaltje Ditylenchus dipsaci 10 jaar Trichdride-aaltjes Trichdrus spp. Paratrichdrus spp. vele jaren Wrtelknbbelaaltjes Melidgyne chitwdi 1 jaar Melidgyne fallax Wrtellesieaaltje Pratylenchus penetrans vele jaren Tabel 3. Advies vr grndntsmetting Aaltje Destructraaltje Krkusknlaaltje Stengelaaltjes Trichdride aaltjes (i.c.m. ratelvirus) Wrtellesieaaltje Grndntsmetting Inundatie. Indien niet mgelijk: chemische grndntsmetting. Inundatie. Indien niet mgelijk: chemische grndntsmetting. Bij aanwezigheid van stengelaaltjes is grndntsmetting ndzakelijk: - inundatie in de zmermaanden: minimaal 8 weken; bij vrkeur 10 weken; - grndntsmetting dr injecteren en direct daarna nderspitten van 700 l/ha metam-natrium (f in één werkgang tepassen). Vervlgens na twee weken dr de tplaag (ca 10 cm) 100 kg/ha dazmet frezen. Zwel na injecteren/spitten als na de tepassing van dazmet perceel afspuiten met papiercellulse. Bladrammenas als grenbemester telen. Indien niet mgelijk i.v.m. wrtelnkruiden: chemische grndntsmetting tepassen met metam natrium. Tagetes als grenbemester telen. Indien niet mgelijk: inundatie. Indien niet mgelijk: chemische grndntsmetting met metam natrium (Mnam) (lelie en narcis) f aldicarb (Temik), ethprfs (Mcap) f xamyl (Vydate) (lelie)

5 Tabel 4. Warmwaterbehandeling ter bestrijding van aaltjes Gewas Aaltjes Vrbehandeling Gladil kralen * Weken Temp. M C Hyacint S C Iris plantged leverbaar D, K D C D C C Iris danfrdia / reticulata Krkus alleen C. Grte gele D 1 30 C S 2 30 C plantged D,K 1 (5-7 d) 30 C leverbaar D,K C Lelie Aziaten plantged B, Wl Lelie Oriëntal plantged B, Wl en Specisum Lelie Lngiflrum plantged B, Wl Lelie schubbllen B en leverbaar Muscari D,S C Narcis S - - S 1 30 C K 1 30 C Tulp plantged Wl D, (K) C leverbaar D, (K) C Vr- Warmwaterweken behandeling Uren Temp. ja C ja 4 45 C nee 2 45 C nee 2 45 C nee 2 43,5 C ja 4 43,5 C ja 4 45 C ja 4 43,5 C nee 1 43,5 C 2 41 C 2 39 C 2 39 C 2 39 C ja 4 45 C nee/ja 2 45 C ja 4 47 C ja 4 47 C Ja ,5 C 43,5 C ja 1 43,5 C Opmerkingen Kken van grt plantged wrdt afgeraden i.v.m. grte kans p schade. Vrbehandeling van 3 weken bij 30 C is veiliger dan 1 week. Vrweekwater bi j vrkeur verwarmen tt 25 C. Mgelijk tt 1 wk na de heetstk, maar dan waarschijnlijk minder effectief. Verdrgde bllen verwijderen. Alternatief vr wwb: lang bewaren bij 30 C); Direct na rien met vrbehandeling beginnen. Binnen één week na het rien, anders nvldende bestrijding Binnen één week na het rien, anders nvldende bestrijding Vanaf gst tt eind januari. Vr Pratylenchus: z vreg mgelijk en invriezen bij -2 Van begin jan. tt half febr. Vr Pratylenchus: z vreg mgelijk en invriezen bij -1 Van half dec. tt half jan. Vr Pratylenchus: z vreg mgelijk en invriezen bij -1 Schubbllen: 1-2 weken na rien. Leverbaar: vanaf 2 C weken na rien f na invriezen (kans p lichte schade bij Orientals). C C Vrbehedend: Kken bij vrkeur binnen drie weken na het rien met vrweken. Bestrijdend kken: Kken binnen drie weken na het rien Direct na het rien (binnen 1-2 weken) met vrbehandeling beginnen. Slechts enkele rassen verdragen een wwb. Sms k tegen krkusknlaal in Praestans fuselier. Vrwarmte 1 tt 3 weken: meer vrwarmte geeft minder schade met meer effect p de aaltjes. * B = bladaaltje, D = destructraaltje, K = krkusknlaaltje, S = stengelaaltje, Wl = wrtellesieaaltje, M = Melidgyne chitwdi/fallax.

6 Meer infrmatie ver aaltjesbeheersing: Meer (achtergrnd)infrmatie ver aaltjesbeheersing in de blembl- is te vinden in de brchure lenteelt Aaltjesmanagement in de blem- Praktijknderzek bllenteelt Plant & Omgeving, 2001 en p de website Meer infrmatie ver Telen met tekmst: Neem vr meer infrmatie ver Telen met tekmst cntact p met Stefanie de Kl, telefn f kijk p Adressenlijst vr grnden gewasnderzek en advies Blgg Osterbeek, Labratrium vr de agrarische sectr (mnstername, nderzek en advies), tel , Blembllenkeuringsdienst, keuringen en diagnstiek, tel , dienst.nl De Grene Vlieg, bilgische bestrijding en bdemnderzek, tel , DLV Blembllen, teelt- en bedrijfsadvies, tel (Nieuw-Vennep) f (Zwaagdijk), HLB Wijster, nderzek en advies bdemziekten, tel , Naktuinbuw, grnd- en gewasnderzek, tel , PD (Plantenziektekundige Dienst), diagnstiek en inspecties, tel. Hfdkantr , PPO Blembllen, Bmkwekerij en Fruit, praktijknderzek en diagnstiek, tel , ROBA grep, Flrijn 4, Pstbus 330, 5750 AH Deurne, tel , Deze brchure is mede mgelijk gemaakt dr de prvincie Nrd- (Verbreding duurzame Hlland gewasbescherming in Nrd- en het resultaat van de Hlland) samenwerking van de vlgende partijen. Clfn Tekst en prductie: Telen met tekmst. Ft s PPO-Lisse Vrmgeving en druk: Graphiset bv, Uden. Wrtelrt na aantasting dr wrtellesieaaltjes